Адразу дзве аварыі з лабавымі сутыкненнямі аўтамабіляў адбыліся 5 красавіка на Магілёўшчыне.
Як паведамляе прэс-служба МНС, раніцай 5 красавіка адбылося сутыкненне аўтамабіляў “Iveco” і “МАЗ” на трасе Магілёў-Чавусы каля вёскі Мядведаўка (на фота). Кіроўца “Iveco” быў заціснуты ў машыне і змог выбрацца толькі з дапамогай ратавальнікаў.
Каля 17 гадзін 5 красавіка ў Крычаўскім раёне паблізу вёскі Сакольнікі жыхарка Касцюковіч на аўтамабілі “Volkswagen Boro” сутыкнулася з “Газэллю”. Яе пасажыр, 66-гадовы муж быў у выніку аварыі заціснуты на пасажырскім сядзенні. Яго дэблакавалі ратавальнікі пры дапамозе спецыяльных інструментаў. Мужчына шпіталізаваны.
Mogilev.media продолжает цикл аналитических материалов по регионам Могилевской области. Сегодня кричевская грязь и коррупция – первая часть обзора про Кричевский район. Предыдущий текст читайте здесь.
“Кричев – столица Беларуси”. Именно с такой надписью на борту был замечен 15 лет назад микроавтобус, курсировавший по маршруту «Могилев-Кричев». Согласитесь, слоган вдохновляющий и немного скрашивающий нелегкую в те времена жизнь кричевлян. А ведь Кричев с определенных времен и в самом деле экономическая столица юго-востока (ЮВР) Могилевской области, в котором продолжает кипеть производственная жизнь.
Кричевский район один из самых малых по территории (776,8 км2) районов Могилевской области (меньше только Дрибинский район – 767,8 км2). В то же время он имеет самую высокую плотность населения – 37 чел. на 1 км2, а идущий, например, на втором месте Горецкий район – 30 чел. на 1 км2, но это с учетом студенчества.
Несмотря на высокую плотность населения миграционный отток в последние годы стабилизировался на отметке 200 человек в год, что говорит об относительном благополучии территории. В определенной степени экономическое влияние Кричев оказывает на близлежащие районы: Климовичский, Краснопольский, Мстиславский, Хотимский, Чериковский, в меньшей степени на Костюковичский (там своих проблем хватает).
А еще Кричев в 1633 г. получил магдебургское право в честь признания экономических достижений и стремления к демократическому устройству общества. В 1785 г. Кричев стал в России центром судостроения и основной базой по обеспечению Черноморского флота, а в 1787 г. Екатерина II плавала по Днепру от Киева до Кременчуга на яхте «Десна», построенной на судостроительной верфи в Кричеве. Вот такое интересное прошлое у «столичного» Кричева.
Кричевские кошмары
Они пришли в Кричев с началом строительства промышленных предприятий в городе и в близлежащих территориях еще в 30-е годы прошлого столетия. В те времена стали работать фосфоритный (ау, Апатиты с их коррупционными схемами), меловой, кирпичный заводы, льнозавод, был образован «Сожстрой», который занимался эксплуатацией реки.
Переработка фосфоритов и меловое производство явно было не на пользу здоровью жителям многих населенных пунктов. Но самым значительным событием, превратившем жизнь кричевлян в кошмар, стало строительство первенца белорусской цементной промышленности, завершенное в 1933 г.
Предприятие в центре города катастрофически влияло на окружающую среду. Пылевидный осадок «облюбовал» ближайшие деревья, засорял воздушный бассейн. В народе появилось название «кричевские грецкие яблоки» – так прочна была цементная оболочка плодов. Только в 2013 г. после ввода в строй нового цементного завода близ карьера «Каменка» город стал более-менее нормально «дышать».
Остальные неурядицы в Кричевском районе не столь масштабны, но порядком отравляют жизнь горожанам и гостям «столицы». Возьмем размещение авто- и железнодорожного вокзалов, «разведенные» на приличное расстояние. Плюс легкий мандраж у пассажиров маршруток, когда нужно делать приличный крюк, пока с автовокзала попадешь на вокзал железнодорожный.
Определенное неудобство для жителей района создала ликвидация местного райпо и присоединение торговой сети к Мстиславлю – в принципе наработанная практика в Беларуси, но местным кажется, что их торговля ущемлена, а цены на товары явно неадекватны транспортным издержкам.
Коррупционные традиции
К воровским скандалам кричевские обыватели за долгие годы реализации коррупционных схем привыкли и даже многие из них высказывают сожаление по поводу больших сроков лишения свободы «крадунам». И все-таки… Коррупция в районе разношерстна, масштабна, но и мелочная какая-то – за некоторых фигурантов уголовных дел стыдно за примитивность воровских схем. Короче, воруют неумело, часто попадаются, самые отчаянные лезут в карман государства…
Среди привлеченных к уголовной ответственности – заместитель председателя райисполкома, генеральный директор «Кричевцементошифера», начальник Кричевского управления оптово-розничной торговли ОАО «Могилевоблресурсы».
В 2015 г. интересную ситуацию раскрыл КГК – при проверке УКСа Кричевского райисполкома выявлено необоснованное завышение подрядчиками объемов строительно-монтажных работ на общую сумму более 1 млрд. руб. Как выяснилось, при строительстве подрядчики многократно завышали стоимость используемых материалов – в отдельных случаях она была завышена в 2,5 тысячи раз. Кроме того, несоблюдение порядка проведения торгов повлекло увеличение стоимости одного из объектов, финансируемых из бюджета, на сумму более 300 млн. руб.
В свое время (2013 г.) была пресечена деятельность 8 работников Кричевского райпотребсоюза, которые, уменьшая сумму торговой надбавки на товарно-материальные ценности, похитили около 1 млрд. руб.
И совсем свежий пример, в 2023 г. директор «Кричевагропромснаба» за приписки по молоку осужден на 2 года лишения свободы.
Среди коррупционеров мы видим «достойных» представителей исполнительной власти, промышленности, строительства, торговли, сельского хозяйства.
Тем не менее, Кричевский район имеет весьма устойчивую экономику и, даже, относительно может служить примером для остальных территорий ЮВР по динамике производства многих видов продукции.
Дзве галоўныя тэмы мінулага тыдня – абмеркаванне планаў размяшчэння на Беларусі ядзернай зброі і надзвычайная паводка на рэках рэгіёна ў выніку адлігі.
Кіраўніцтва крычаўскага філіяла «Магілеўаблаўтатранс» вырашыла з першага красавіка адмяніць аўтобус з Крычава ў расійскі Рослаў. Адмена маршрута стала балючым пытаннем для крычаўскіх студэнтаў.
У транспартным прадпрыемстве такое рашэнне аргументуюць тым, што такі аўтобусны маршрут эканамічна нявыгадны. Такім чынам, транспартныя зносіны паміж прымежнымі гарадамі з новага месяца перастаюць дзейнічаць, нягледзячы на іх падбрацімства. У Рослаў аўтобус з Крычава ездзіў у пятніцу, панядзелак і аўторак.
Аднак жыхары горада абураны такім рашэннем, бо іншага транспарта каб дабрацца да Рослава няма, а наймаць машыну – дастаткова дарагое задавальненне. Асаблівую праблему адмена транспартнага маршрута стварае крычаўскім студэнтам, якіх шмат навучаецца ў сярэднеспецыяльных і вышэйшых навучальных установах Рослава.
Раённая газета “Крычаўскае жыццё” піша, што бацькі студэнтаў, якія навучаюцца ў Рославе, прапануюць кіраўніцтву крычаўскага аўтапарка пакінуць аўтобусны маршрут, аднак скараціць паездку ў аўторак. Яны таксама прапануюць зрабіць пятнічны выезд з Рослава на Крычаў пазнейшым: не а 11-й раніцы, а ў 16.00, каб навучэнцы пасля заняткаў маглі на яго паспець.
Ці разгледзіць кіраўніцтва крычаўскага аўтапарку прапанаваны варыянт давадаемся ў бліжэйшы час.
Крытычная сітуацыя была ліквідаваная за ноч, ратавальнікі і камунальнікі працуюць ва ўзмоцненым рэжыме – паведамляе прэс-служба МНС.
На вуліцы Куйбышава аказаліся падтопленымі 6 шматкватэрных жылых дамоў і 2 прыватныя дамы. Вада аказалася і ў падвалах дамоў. Работнікі МНС адпампавалі ваду з падворкаў і падвалаў.
Ратавальнікі і камунальнікі праводзяць падворны абход – жыхарам падтопленых дамоў пры жаданні прапануецца часова перасяліцца ў жыллё падменнага фонду або свабоднае арэнднае жыллё.
У сувязі з падняццем грунтавых вод і масавым затапленнем вуліц і жылых дамоў у Крычаве аб’яўлены рэжым надзвычайнага становішча.
На дадзены момант затапіла нямала дамоў у розных раёнах горада. Аднак найбольш пацярпелі вуліцы, у тым ліку з шматпавярховай забудовай, у раёне так званага “Цэмзавода”. У сувязі са стыхіяй у горадзе ў кругласутачным рэжыме арганізавана работа гарачай лініі, куды могуць звярнуцца крычаўляне.
Як паведамляе “Крычаўскае жыццё” сітуацыя настолькі крытычная, што камунальным і ратавальным службам прыйдзецца працаваць кругласутачна, каб аказаць дапамогу ўсім пацярпелым. Для таго каб справіцца са стыхіяй, быў выдзелены дадатковы транспарт з мясцовага цэментнага завода, а таксама з Магілёва.
Мясцовай уладай прынята рашэнне, што рэжым надзвычайнай сітуацыі будзе зняты толькі пры спрыяльных прыродных умовах.
Прадстаўнікі водаканала, камунальных і ратавальных службаў будуць працаваць ва ўзмоцненым рэжыме да таго моманту, пакуль не знімуць вастрыню сітуацыі ў горадзе.
1584 год. Памёр Іван IV Грозны (Жахлівы, Тыран, 1530–1584).
Першы вянчаны цар усяе Русі. Маці ягоная Алена Глінская з беларуска-літоўскага роду.
У 1572 годзе прыняў удзел у каралеўскіх выбарах у Рэчы Паспалітай, але пасля адмовіўся ад стальца. Войскамі Івана Грознага падчас Лівонскай вайны 1558–1583 гадоў былі спустошаны многія беларускія гарады, у тым ліку амаль 100-тысячны (паводле звестак У. Арлова) Полацк.
1592 год. Нарадзіўся Ян Амос Каменскі (1592–1670).
Чэшскі мысліцель-гуманіст, педагог, грамадскі дзеяч, заснавальнік педагогікі, сістэматызатар і папулярызатар класна-ўрочнай сістэмы.
Каменскі пры наведванні Беларусі мог азнаёміцца са “Статутам Слуцкай школы” (адкрыта ў 1617 годзе Янушам VI Радзівілам), які, верагодна, скарэкціраваў яго погляды, што адлюстраваныя ў пазнейшым трактаце “Вялікая дыдактыка” (напісана паміж 1627 і 1638 гадамі).
1611 год. Пачатак аблогі гарнізона Рэчы Паспалітай у Маскоўскім Крамлі рускім апалчэннем пад кіраўніцтвам атамана Заруцкага, Трубяцкога і Ляпунова.
27 жніўня 1610 года Масква цалавала крыж Уладзіславу, які стаў Маскоўскім царом, а ў ноч на 21 верасня у Маскву увайшлі войскі Рэчы Паспалітай, быў сфарміраваны гарнізон у Крамлі. Камандуючымі гарнізона былі Жалкеўскі, А. Гансеўскі.
Першае апалчэнне пад кіраўніцтвам Дз. Трубяцкога, казакоў І. Заруцкага і П. Ляпунова было падтрымана маскоўскімі паўстанцамі Дз. Пажарскага. Паўстанне было задушана, унутраная розніца паміж казакамі і дваранамі, якая завяршылася забойствам Ляпунова, прывяла да ўцёкаў дваран і фактычнага распаду апалчэння.
1902 год. У в. Расохавічы Касцюковіцкага раёна нарадзіўся Сцяпан Маргелаў.
Беларускі эканаміст,географ. Кандыдат эканамічных навук, прафесар.
Скончыў Беларускую сельскагаспадарчую акадэмію. Падчас вучобы ў аспірантуры НДІ сельскай і лясной гаспадаркі ўваходзіў у Прэзідыум Савета, дзе працаваў разам са А. Смолічам і Г. Гарэцкім.
З 1931 працаваў у Інстытуце эканомікі АН БССР: вучоны сакратар інстытута, загадчык секцыі эканамічнай геаграфіі. Адначасова выкладаў у Інстытуце народнай гаспадаркі.
Распрацоўваў тэорыю размяшчэння ў БССР тэхнічных сельскагаспадарчых культур і перапрацоўчай прамысловасці. Адзін з кіраўнікоў групы па складанні Вялікага атласа БССР.
Арыштаваны ў студзені 1937 года. Расстраляны 29 кастрычніка 1937 або 16 чэрвеня 1938 года.
1925 год. Нарадзіўся Інакенцій Смактуноўскі (Смактуновіч).
Рускі акцёр беларускага паходжання. Народны артыст СССР. Герой Сацыялістычнай працы.
Нарадзіўся ў с. Таццянаўка Томскай вобласці ў сям’і беларуса М. Смактуновіча. Ягонага дзеда-егера Белавежскай пушчы ў 1861 годзе саслалі з сям’ёй у Сібір.
Выявы, створаныя Смактуноўскім на сцэне – князь Мышкін у Вялікім драматычным тэатры, цар Фёдар Іаанавіч у Малым, чэхаўскі Іваноў і Парфіры Галаўлёў – увайшлі ў «залаты фонд» тэатральнага мастацтва.
Яго звалі першым інтэлектуальным акцёрам савецкага кінематографа; лепшыя свае ролі ён сыграў у фільмах «Салдаты», «Дзевяць дзён аднаго года», «Гамлет», «Чайкоўскі», «Дамскі кравец» і ў лірычнай камедыі Э. Разанава «Сцеражыся аўтамабіля».
Памёр 3 жніўня 1994 года.
1934 год. Нарадзіўся Кастусь Цвірка.
Беларускі паэт, перакладчык, фалькларыст, этнограф, мовазнавец, гісторык. Кандыдат гістарычных навук. Сустваральнік, кіраўнік і галоўны рэдактар праекта «Беларускі кнігазбор».
Скончыў БДУ. Настаўнічаў Капыльскім раёне, працаваў у газеце «Рудзенская праўда», на Беларускім радыё, у Доме народнай творчасці, у Міністэрстве сувязі, Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР , у выдавецтве «Юнацтва», часопісе «Полымя».
Аўтар шматлікіх зборнікаў паэзіі , кнігі «Слова пра Сыракомлю: Быт і культура беларусаў у творчасці „вясковага лірніка“», кніг вершаў і казак для дзяцей, мастацкіх нарысаў, звязаных з літаратурнымі мясцінамі Беларусі, манаграфіі «Слова пра Сыракомлю». Суаўтар кнігі «Беларуская фалькларыстыка эпохі феадалізму», складальнік тома «Вяселле. Абрад», кнігі ўспамінаў пра З.Бядулю, зборніка твораў Я.Чачота, «Філаматы і філарэты».
1940 год. Нарадзіўся Уладзімір Мархель.
Беларускі літаратуразнавец і паэт, перакладчык. Кандыдат філалагічных навук.
Скончыў БДУ. Працаваў у калгасе, на шахце ў Растоўскай вобласці, настаўнічаў, працаваў у газеце «Мінская праўда», у Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа АН БССР, у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР.
Аўтар вершаў, літаратуразнаўчых прац.
Даследаваў беларускую літаратуру ХІХ стагоддзя, беларуска-польскія літаратурныя ўзаемасувязі.
Аўтар кніг «Лірнік вясковы: Сыракомля ў беларуска-польскім літаратурным узаемадзеянні», «Вяшчун славы і волі», «Крыніцы памяці: Старонкі беларуска-польскага літаратурнага сумежжа», “«Ты як здароўе…»: Адам Міцкевіч і тэндэнцыі адраджэння беларускай літаратуры” і іншых.
Укладальнік кніг твораў В. Каратынскага, Я. Лучыны, А. Міцкевіча, С. Манюшкі, анталагічнага зборніка «Раса нябёсаў на зямлі тутэйшай: Беларуская польскамоўная паэзія XIX ст.», дзе сабраны творы больш як 70 паэтаў, якія апявалі нашу Бацькаўшчыну па-польску.
Выдаў кнігу выбраных перакладаў з польскай мовы «Водгулле» (2000), зборнік санетаў «Згадкі Нясвіжа» У. Сыракомлі і «Зніч любові» Я. Купалы (абедзве 2002).
Памёр 26 жніўня 2013 года.
1972 год. Памёр ураджэнец Магілёва Рувім Фраерман (1891–1972).
Савецкі дзіцячы пісьменнік. Удзельнік Грамадзянскай і Вялікай Айчыннай войн, ваенны карэспандэнт на Заходнім фронце.
Працаваў карэспандэнтам на Далёкім Усходзе, на Каўказе, Маскве.
Аўтар многіх аповесцей, пераважна для дзяцей, раманаў.
Найбольш вядомы твор – «Дзікі сабака дзінга, або Аповесць пра першае каханне» (1939), па якім пастаўлены мастацкі фільм (1962) і радыёспектакль (1971).
1979 год. Адбылася самая цяжкая аварыя ў дачарнобыльскай гісторыі ядзернай энергетыкі – аварыя на амерыканскай АЭС “Тры-Майл-Айленд”.
Была сур’ёзна пашкоджана актыўная зона рэактара, частка ядзернага паліва расплавілася.
Насельніцтва не эвакуіравалася, але было прапанавана пакінуць пяцімільную (8 км) зону цяжарным жанчынам і дзецям дашкольнага ўзросту. Работы па ліквідацыі наступстваў аварыі вяліся ў 1979–1993 гадах і абышліся ў 975 мільёнаў долараў ЗША. Была праведзена дэзактывацыя тэрыторыі станцыі, паліва было выгружана з рэактара. Аднак частка радыеактыўнай вады ўвабралася ў бетон ахоўнай абалонкі, і гэтую радыеактыўнасць практычна немагчыма выдаліць.
1982 год. У Крычаве нарадзілася Аксана Мянькова.
Беларуская лёгкаатлетка.
На Летніх Алімпійскіх гульнях 2008 у Пекіне атрымала залаты медаль у кіданні молату. Але, у 2016 годзе пазбаўлена гэтага медаля па прычыне ўжывання допінгу.
Пераможца нацыянальнага адкрытага публічнага конкурсу «Трыумф. Героям спорту 2008» у Беларусі ў намінацыі «Спартсменка года».
Падпісала адкрыты ліст спартыўных дзеячаў краіны, якія выступаюць за дзеючую ўладу Беларусі пасля жорсткіх падаўленняў народных пратэстаў у 2020 годзе.
1985 год. Памёр уражэнец Лёзна Марк Шагал (1887–1985).
Сусветна вядомы беларускі, расійскі і французскі мастак.
Існуе версія, што яго продкі Сегалы жылі на Школішчы ў Магілёве, а прадзед мастак Хаім Сегал распісаў драўляную Халодную сінагогу ў Магілёве.
Стваральнік Віцебскай народнай мастацкай школы, афарміцель спектакляў маскоўскага Камернага яўрэйскага тэатра. Жыў у Парыжы, ЗША.
У Віцебску працуе мемарыяльны Дом-музей Марка Шагала, ёсць вуліца і праезд яго імя, у Іерусаліме названа плошча.
1991 год. У Магілёве зноў асвечана Ануфрыеўская царква (1798) у Свята-Мікольскім манастыры.
Будаўніцтва храма было распачата ў 1793 годзе пры Георгіі Каніскім.
У гады савецкай улады царква выкарыстоўвалася пад кніжны склад.
5 жніўня 1993 года ў храме адбылося паседжанне Сінода, на якім было вырашана прылічыць да ліку мясцовашанаваных святых свяціцеля Георгія Каніскага, арцыбіскупа Магілёўскага і Беларускага.
У царкве знаходзіцца спіс Баркалабаўскай іконы Божай Маці.
Два гады пазбаўлення волі і штраф далі дырэктару “Крычаўрайаграпрамтэхснаба”.
Пракуратура Крычаўскага раёна падтрымала ў судзе дзяржаўнае абвінавачанне ў дачыненні да дырэктара ААТ «Крычаўрайаграпрамтэхснаб». Ему інкрымінавана злоўжыванне службовымі паўнамоцтвамі – піша газета “Крычаўскае жыццё”.
У ходзе судовага следства ўстаноўлена, што каб схаваць невыкананне паказчыкаў па валавой вытворчасці малака і яго рэалізацыі, з верасня 2021 года па жнівень 2022 года дырэктар свядома даваў незаконныя загады сваім падначаленым – фіктыўна выпісваць работнікам прадпрыемства малако ў лік зарплаты.
У выніку дзеянняў дырэктара прадпрыемству нанесена маёмасная шкода. Пры гэтым з зарплаты работнікаў незаконна ўтрыманы кошт малака ў суме звыш 500 рублёў.
Суд Крычаўскага раёна прыгаварыў былога дырэктара сельгаспрапрыемства да пазбаўлення волі на два гады і штрафа у памеры 300 базавых велічыняў (11,1 тыс. рублей) з адтэрміноўкай выканання пакарання ў два гады.
Акрамя таго, былы кіраўнік прадпрыемства пазбаўленны права займаць пасады, звязаныя з арганізацыйна-распарадчымі і адміністрацыйна-гаспадарчымі абавязкамі на 5 гадоў.
Мясцовыя жыхары абураныя – пасля зносу будынка на вуліцы Вакзальнай “Камунальнік” пакінуў будаўнічыя адыходы.
Цяпер горы перавернутай зямлі ляжаць уздоўж дарогі па вуліцы, а ззаду хаваецца куча са смеццем, шыферам і іншымі адыходамі. Прычым засмечаная тэрыторыя знаходзіцца побач з жылымі дамамі на Вакзальнай, што стварае нязручнасці жыхарам вуліцы.
Мясцовыя жыхары баяцца адпускаць дзяцей на засмечаны ўчастак з-за пэўнай небяспекі траўмавання. Яны дабіваюцца таго, каб адказнасць за знос жылога будынка ўзяла на сябе камунальнае прадпрыемства Крычава і адпаведна навяло парадак на засмечанай тэрыторыі – піша газета “Крычаўскае жыццё”.
