Касцюковічы адзначаюць юбілей – знаёмімся з горадам

У чымсьці пікантны, у чымсьці панылы гарадок з паўтысячагадовай гісторыяй. Знаёмімся з райцэнтрам, у якім пераплялася незнакамітая мінуўшчына з  яўрэйскай гісторыяй і сучаснае сяброўства з  нямецкім Дзіцэнбахам. 

Сёлета Касцюковічы адзначаюць круглую дату – 515 год з часу заснавання.

Першы пісьмовы ўспамін пра сяло Касцюкова ў Лучыцкай воласці датуецца 1508 годам. Тады паселішча ўваходзіла ў склад Мсціслаўскага ваяводства. У 1730-я гады ў Касцюковічах было 35 дымоў. 

Пад 1739 годам яны ўпамінаюцца як прыватнаўласніцкае мястэчка менскага гараднічага Ю. Іваноўскага. У гэты час тут дзейнічалі 2 царквы.

Пасля падзелу Рэчы Паспалітай Касцюковічы апынуліся ў складзе Клімавіцкага павета Магілёўскай губерні. Маёнтак знаходзіўся ў валоданні заможнага роду Цеханавецкіх. 

Паступова насельніцтва пачынае расці. Калі ў 1800 годзе ў Касцюковічах было 88 двароў, то праз паўстагоддзі ўжо 224 двары. У гэты час Касцюковічы набылі вядомасць коннымі кірмашамі, тут працавала 14 крамаў. Адзначым, што ў 1826 годзе ў мястэчку адкрылася павятовае вучылішча.   

На 1880 год у мястэчку было 327 двароў, дзейнічалі царква (мураваная) і сінагога (драўляная), працавалі 7 скураапрацоўчых майстэрняў, прыёмны пакой, паштовая станцыя, царкоўнапрыходская школа, 3 малітоўныя школы, аптэка, штогод праводзіліся 2 кірмашы.

У канцы ХІХ стагоддзя ў Касцюковічах працавалі броварны завод, 8 гарбарных майстэрняў, царкоўнапрыходская школа, бальніца і аптэка; дзейнічалі 2 цэрквы і сінагога, а таксама штогод праводзіліся 2 кірмашы. У мястэчку ў гэты час налічвалася 411 двароў. У ім працавалі 2 пенькатрапальныя, 6 скураапрацоўчых, 5 маслабойных, 2 абараначныя прадпрыемствы, вадзяны млын, сукнавальня, 3 крупадзёркі, 20 ганчарняў, 5 кузняў, 104 крамы, 3 заезныя двары, 3 карчмы і нават хлебазапасны магазін. 

У даваенныя гады ў Касцюковічах развівалася перапрацоўчая прамысловасць. А ў 1930-х гадах быў узведзены будынак ільнокамбіната, цагельні, швейнай фабрыкі. Сёння ў Касцюковічах функцыянуюць перапрацоўчыя прадпрыемствы, прадукцыя якіх вядома не толькі на тэрыторыі Беларусі, але і за яе межамі.

Касцюковічы адзін з нешматлікіх беларускіх гарадоў, які значна вырас ужо пасля распаду СССР. Рост пачаўся ў канцы 80-х разам з пачаткам будаўніцтва прадпрыемства па выпуску цэменту і працягнуўся да пачатку 2000-х, затым колькасць гараджан некалькі знізілася і адносна стабілізавалася. Цяпер у горадзе налічваецца 15,2 тысячы жыхароў. Вядома, уся дэмаграфія цалкам залежыць ад патрэб у працоўных руках прадпрыемства-гіганта – Беларускага цэментнага завода. У дадзены момант яно дае працу 2,5 тысячам чалавек, прыкладна кожнаму чацвёртаму жыхару райцэнтра працаздольнага ўзросту.

Кінатэатр, нудны цэнтр

Касцюковічы з’яўляюцца адным з самых аддаленых гарадоў краіны, але не самым ўсходнім райцэнтрам. У горадзе можна выдзеліць стандартны набор кварталаў для населенага пункта: прамзона, прыватны сектар, раён вакзала (Камунары) і досыць нудны цэнтр горада. 

У цэнтры Касцюковіч знаходзіцца будынак гасцініцы, які радуе вока, а побач з ім лакалізуецца пляцоўка, дзе намешнага ўсяго патрошку: сцэна з лозунгам “Квітней, Беларусь!”, ідэалагічныя банэры, фантан і лаўкі. Выглядае такая пляцоўка трохі безгустоўна. 

Праз дарогу ад гасцінічнага комплексу размешчаны шараговы будынак мясцовага райвыканкама і вялікі помнік правадыру пралетарыята.

У цэнтры горада знаходзіцца таксама кінатэатр “Юнацтва”, які досыць густоўна аформлены, а яшчэ Дом рамёстваў, размешчаны ў старым будынку першай паловы ХХ стагоддзя.

Цэнтральная частка райцэнтра забудавана капітальнымі 2–5-павярховымі дамамі, у паўночнай частцы жылы квартал з 2–4-павярховых дамоў. 

Ужо ў сучасным горадзе сфарміраваліся новыя пяці- і сяміпавярховыя раёны. Самы вялікі спальны раён горада – Маладзежны, які з’яўляецца сапраўдным заапаркам розных будаўнічых праектаў і мадыфікацый.

Апантанасць камянямі 

Па ўсіх Касцюковічах размешчана каля дзясятка камянёў, прычым практычна кожны з іх памятны. Некаторыя выглядаюць як сапраўдныя велічныя валуны, вялікія і неабдымныя. 

Як правіла, на памятных камянях выгравіраваны надпіс ці прымацавана мармуровая пліта з тэкстам ці малюнкам. Асабліва варта адзначыць два валуна, прысвечаных 400-годдзю і 500-годдзю горада, пастаўленыя з прамежкам у 16 гадоў. Валун, прысвечаны 400-годдзю знаходзіцца на прыступчатым пастаменце і паўстаўлены ў невялікім гарадскім парку ў 1992 годзе.

На адной з цэнтральных вуліц горада размешчаны вялікі камень, які паставілі з нагоды 500-годдзя Касцюковічаў у 2008-м. На валун прымацавалі дошку з датай, арнаментам і сімволікай  горада. Прычым і ў гэтым выпадку для каменя чамусьці зрабілі цэментную падстаўку.

Камяні адлюстроўваюць змену з вызначэннем даты заснавання паселішча. У 1992 годзе святкавалі 400-годдзе, бо адносілі першы летапісны ўспамін пра Касцюковічы да 1592 года, а вось у 2008 годзе святкавалі ўжо 500-годдзе, бо заснаванне горада пачалі адносіць да 1508 года. 

На ўваходзе ў мясцовую гімназію знаходзіцца камень, што пастаўлены з нагоды заснавання раённай гімназіі ў 2006 годзе. 

Камень з выбітым на ім надпісам знаходзіцца і пры ўваходзе ў сквер 60-годдзя Вялікай Перамогі.

У горадзе рамешчана Алея Дружбы, якая злучае Касцюковічы і нямецкі горад-падбацім Дзіцэнбах. Яна была закладзена ў 2006 годзе. Адзначым, што ў 1997 годзе было заснавана «Кола сяброў Касцюковічы-Дзіцэнбах», а ўжо ў 2009 годзе ў Касцюковічах падпісалі Пагадненне аб парадненні паміж гарадамі.

Адметна, што Алея Дружбы пачынаецца таксама памятным каменем, які пазначае пачатак сімвалічай гарадской лакацыі.  

Будынкі XIX–пачатку XX стст., яўрэйскія могілкі і праваслаўная царква

Асаблівую прыгажосць надаюць гораду будынкі XIX – пачатку XX стагоддзяў, што некалі ўяўлялі сабой шараговую забудову. Калі прагуляцца па вуліцах горада і крыху пафантазіраваць, то можна ўявіць, як выглядаў горад сто гадоў таму. 

Старая забудова, якая налічвае паўтары дзясяткі розных па стылю старых будынкаў, захавалася няблага. Цяпер старыя будынкі выкарыстоўваюцца па-рознаму: у некаторых размешчаны гандлёвыя кропкі, аднак палова гістарычных аб’ектаў не выкарыстоўваюцца альбо знаходзяцца ў закінутым стане. 

Гарадской адметнасцю з’яўляюцца і яўрэйскія могілкі, бо Касцюковічы ў канцы ХІХ стагоддзя ўяўлялі з сябе яўрэйскае мястэчка, у якім жыло дзве тысячы іўдзеяў, а гэта было больш за палову насельніцтва паселішча – 65%. Праўда, яшчэ ў даваенны час пры савецкай ўладзе колькасць яўрэяў Касцюковічаў стала нязменна скарачацца і напачатку вайны іўдзейскае насельніцтва складала менш за 40%.

Сёння на яўрэйскіх могілках знаходзяцца розныя тыпы пахаванняў і рознага часу: ад ХІХ стагоддзя да сённяшняга часу.

Галоўным сакральным аб’ектам горада з’яўляецца Крыжаўзвіжанская царква, якая была пабудавана ў 1999 годзе і з’яўляецца славутасцю Касцюковічаў. Цікава, што яна пабудавана на месцы цаглянага храма 1835 года. 

Прасавлаўная цагляная царква 1830-х дзейнічала больш за 90 гадоў, аднак ў 1929 годзе ў час антырэлігійнай палітыкі савецкай улады храм быў закрыты, а святар быў рэпрэсаваны і высланы ў Сібір. Праз чатыры гады, у 1933 годзе, храм быў узарваны. 

Станцыя Камунары і чырвона-зялёная рытуалка

Касцюковічы размешчаны на чыгунцы Крычаў – Унеча, але сама станцыя называецца Камунары. Для Беларусі падобная з’ява рэдкая, хоць і не ўнікальная. Гэта не асобны тапонім, які застаўся ад населенага пункта, гэта напамін пра эпоху пракладкі лініі, пачатку 20-х гадоў. Будаўніцтва станцыі паспрыяла ўзнікненню новых камун каля пляцоўкі, так і замацавалася. Цікава, што сама чыгуначная станцыя заснавана ў 1918 годзе і да 1923 году мела назву Касцюковічы, аднак пасля найменне было зменена на сучаснае. 

Сама станцыя ляжыць за пару кіламетраў ад асноўнай часткі горада, хоць чыгуначнае палатно праходзіць праз увесь населены пункт. Будынак чыгуначнай станцыі выглядае досыць просценька, без архітэктурных асаблівасцяў.   Наогул раён Камунараў дастаткова аддалены ад іншых частак Касцюковічаў, тут даволі пустынна і ціха.

Нягледзячы на ​​аддаленасць вакзала, у выпадку з Касцюковічамі гэта не паспрыяла развіццю грамадскага транспарту, аўтобусы ў цэлым ходзяць рэдка.

Праз дарогу ад будынка чыгуначнага вазкала знаходзіцца будынак імпазантнай рытуальнай крамы касцюковіцкага райпо, пабудаваны за савецкім часам. 

Чырвона-зялёная каларыстыка крамы рытуальных паслуг наводзіць на пэўныя развагі.

Фота mogilev.media i з адкрытых крыніц

Незаконная здабыча казулі пад Касцюковічамі скончылася крымінальнай справай

На Касцюковіччыне ўзбудзілі крымінальную справу ў дачыненні да мужчыны, які груба парушыў Правілы палявання.

Як распавёў начальнік Касцюковіцкай міжраённай інспекцыі аховы жывёльнага і расліннага свету Аляксандр Крымкоў, пры правядзенні палявога мерапрыемства ў студзені 2023 года супрацоўнікамі інспекцыі быў затрыманы мужчына, які вырашыў праігнараваць Правілы палявання.

Пры паляванні на пушную дзічыну (а гэта заяц, ліса, вавёрка і інш.) мужчына вырашыў здабыць што-небудзь пабольш. Мэтай палянічага стаў самец казулі, якога ў гэты час, паводле Правілаў палявання, здабываць было забаронена. Паляўнічы, пагрэбаваўшы правіламі, здабыў звера, аднак сутыкнуўся супрацоўнікамі Касцюковіцкай інспекцыяй аховы жывёльнага і расліннага свету

У выніку незаконных дзеянняў была ўзбуджана крымінальная справа ў дачыненні да парушальніка. Больш за тое, мужчына ў добраахвотным парадку ўжо кампенсаваў шкоду, якую прычыніў навакольнаму асяроддзю, у памеры 4 625,00 беларускіх рублёў.

Фота ілюстрацыйнае, з адкрытых крыніц

У Касцюковічах і Шклове двое загінулі на пажарах, у Круглым чалавек праваліўся – агляд здарэнняў

16 сакавіка пажары з гібеллю людзей адбыліся ў Касцюковічах і Шклове. У Касцюковічах ў жылым доме па вуліцы Ленінскай быў знойдзены гаспадар дома 1964 года нараджэння. У Шклове гаспадар прыватнай сядзібы 1959 года нараджэння быў знойдзены ў сваім доме па вуліцы Будаўнікоў – паведамляе прэс-служба МНС. Прычыны пажараў высвятляюцца.

У Круглым ратавальнікам давялося дапамагаць мужчыне 1962 года нараджэння, які праваліўся ў машынны зал каналізацыйна-насоснай станцыі і ўпаў з вышыні 4,5 метры. З траўмамі ён шпіталізаваны.

Фота ілюстрацыйнае.

Мілітарыстычны трэш ідзе па Магілёўшчыне – фота

Шаленне на ваенную тэматыку становіцца прыкметнай рысай магілёўскай глыбінкі. Mogilev.media не змаглі прайсці міма абсурдных карцінак з гарадской прасторы раённых цэнтраў.

Ці не кожны раённы цэнтр Магілёўшчыны можа пахваліцца сваімі недарэчнымі і абсурднымі лакацыямі. Напрыклад, незабыўнае ўражанне пакідае выгляд Касцюковіцкага краязнаўчага музея, які больш падобны на непрыступную фартэцыю, што рыхтуецца да абароны, чым на ўстанову культуры. Музей “ахоўваюць” дзве гарматы, адзін танк і тры бронемашыны. Ад вайсковага аб’екта ўстанову культуры адрознівае толькі надпіс “Краязнаўчы музей”, хоць і ён у спалучэнні з вайсковай тэхнікай глядзіцца абсурдна.

А вось у Слаўгарадзе вырашылі нестандартна “ўпрыгожыць” уваход на тэрыторыю мясцовага гісторыка-краязнаўчага музея. Перад уваходам на тэрыторыю паставілі імправізаванае жалезнае дрэўца з інсталяцыяй – савецкія каскі, фрагменты зброі і снарадаў часоў Другой сусветнай вайны.

Сюррэалістычна і абсурдна выглядае пляцоўка каля аўтастанцыі ў Крычаве – самаходка “СУ-100” каля стэлы “Манумент Міра”. Мясцовыя ўлады планавалі, што гэта месца стане гарадской адметнасцю, а атрымаўся шок-кантэнт.

Вішанька на торце – слаўгарадскі партызан у “доміку” на загалоўным фота. Ды там і ўвесь дзіцячы парк – той яшчэ трэш, пра які пісалі mogilev.media

Фота з адкрытых крыніц i mogilev.media

Мужчына згарэў пад Касцюковічамі, у Магілёве работнік сам сябе падпаліў – дайджэст

За мінулыя суткі на Магілёўшчыне адбыліся некалькі пажараў. Гарэлі дамы ў Магілёўскім, Бабруйскім, Асіповіцкім раёнах, пажар у Касцюковіцкім раёне скончыўся трагедыяй. Тут у аграгарадку Белая Дуброва ратавальнікі выявілі цела пенсіянера 1954 года нараджэння. Як паведамілі родныя ахвяры і сацыяльны работнік, мужчына часта кідаў запалкі міма сметніцы. Верагодна, гэта і стала прычынай пажару – адзначае прэс-служба МНС.

У Магілёве 21-гадовы мантажнік “Будаўнічага трэста №12” атрымаў апёкі 12% цела на вытворчасці. Ён мыў рукі растваральнікам, і адначасова курыў – у выніку лёгкаўзгаральная вадкасць успыхнула на ім.

Фота: МНС

Станам жывёлагадоўлі Касцюковіцкага раёна заклапацілася пракуратура

Пракуратура Касцюковіцкага раёна ўстанавіла, што ў раёне не прынята вычарпальных мер па выпраўленні сітуацыі ў жывёлагадоўлі – паведамляе  golk.by. 

Нягледзячы на адсутнасць негатыўнай дынамікі, у студзені 2023 года ў  сельскагаспадарчых арганізацыях раёна адбыўся падзёж 42 галоў буйной рагатай жывёлы, у тым ліку 12 па прычынах безгаспадарлівасці.

Гэта адбываецца з прычыны грубых парушэнняў умоў кармлення, утрымання, вакцынацыі, лячэнні жывёлы, жахлівага стану памяшканняў.

У прыватнасці ўстаноўлена, што на  філіяле № 1 “Цэмагра” Беларускага цэментнага завода дапускаюцца грубыя парушэнні тэхналагічных рэгламентаў для жывёлагадоўлі, адсутнічае эфектыўнае выкарыстанне сховішчаў травяных кармоў, 12 рулонаў  сена на 276 рублёў згнілі. 

Службовымі асобамі парушаліся нормы ветэрынарнай дзейнасці пры пахаванні і знішчэнні трупаў жывёл, прадуктаў жывёльнага паходжання, ветэрынарна-санітарных правілаў, што дазваляла жывёлам пранікаць на тэрыторыю жывёламагільніка.

Пракурор раёна вынесены прадпісанні ў адрас гендырэктара Беларускага цэментнага завода  аб устараненні парушэнняў заканадаўства і кампенсацыі прычыненага ўрону.

Фота мае ілюстрацыйны характар

Дзяржкантроль спаганяе з бальніцы ў Касцюковічах 200 000 рублёў

Праверка Камітэта дзяржкантроля выявіла ў Касцюковіцкай раённай бальніцы незаконнае выкарыстанне бюджэтных сродкаў на суму ў 200 000 рублёў – паведамляе “Голас Касцюкоўшчыны”. Гэта стала вынікам парушэнняў пры налічэнні заработнай платы, некампенсацыі ў поўным аб’ёме бюджэтных расходаў пры аказанні платных паслуг, і нават залішняй выдачы малака пры рабоце са шкоднымі ўмовы працы.

Зараз Дзяржкантроль высвятляе вінаватых і вызначае парадак вяртання сродкаў у бюджэт.

Фота з адкрытых крыніц.

У Касцюковічах непрыкметна зруйнавалі архітэктурную каштоўнасць

Пра тое, што камяніца з багатым дэкорам у Касцюковічах была знішчана, рупліўцы даведаліся толькі па зменах на Google-мапах.

У Касцюковічах да верасня 2019 года незаўважна для ўсіх знішчылі руінаваную гістарычную камяніцу з вельмі складаным і багатым дэкорам фасадаў – піша Telegram-канал aktahon. Будынак размяшчаўся па адрасе Юнацкая вуліца, 16, недалёка ад цэнтральнай плошчы. Знос быў выяўлены выпадкова пры аналізе спадарожнікавых здымкаў у Google Earth.

Фотаздымкаў страчанай архітэктурнай каштоўнасці захавалася вобмаль, і ўсе яны – дзесяцігадовай даўніны. Будынак не ўваходзіў у спіс прызнаных дзяржавай гісторыка-культурных помнікаў. Але гэта агульная бяда ўсіх гістарычных аб’ектаў у Касцюковіцкім раёне – у Дзяржаўны спіс тут унесены толькі дзве брацкія магілы (якія і так знаходзяцца пад аховай паводле іншых заканадаўчых актаў). 

“То бок на тэрыторыі ўсяго раёна не знайшлося ніводнага пацверджання жыцця людзей: ні археалагічных помнікаў, ні архітэктурных. – са скрухай піша aktahon – Тут людзі выключна паміралі. Толькі да такой высновы можна прыйсці, праглядаючы аб’екты, унесеныя па гэтым раёне ў Спіс.”

Фота: aktahon

“Блакітную крыніцу” ў Касцюковіцкім раёне адродзяць талакой

Мясцовую “Блакітную крыніцу” адродзяць каля вёскі Клеявічы Касцюковіцкага раёна – піша golk.by. 24 лютага будзе праведзена экалагічная акцыя, далучыцца да якой Беладубраўскі сельвыканкам запрашае ўсіх неабыякавых.

Па ваду з мясцовай крыніцы прыязджаюць жыхары з усёй акругі. Вада тут заўсёды смачная і чыстая, па сваім хімічным складзе яна вельмі падобная на ваду з Блакітнай крыніцы пад Слаўгарадам. Вада адпавядае ўсім санітарным нормам і прыдатная для піцця.

Па падліках старшыні Беладубраўскага сельвыканкама М. Кажамякіна, добраўпарадкаванне крыніцы адным днём не абмяжуецца, бо трэба высекчы вакол дзікарослыя хмызнякі, зрабіць падсыпку грунта і выраўняць пляцоўку, уладкаваць стаянку для аўтамабіляў, усталяваць лаўкі, сталы, падстрэшкі. А яшчэ ў планах  – будоўля хрысцільні. 

Падазраваны ў крадзяжы жыхар Касцюковіцкага раёна спрабаваў схавацца з-пад падпіскі аб невыездзе ў Расіі

31-гадовы жыхар Касцюковіцкага раёна здзейсніў крадзёж электрарухавіка на малочна-таварнай ферме, дзе працаваў жывёлаводам. Гэта адбылося яшчэ ў красавіку 2022 года і з таго часу мужчына знаходзіўся пад падпіскай аб невыездзе і добрых паводзінах. У жніўні 2022 года ён, аднак, уцёк у Расію. У дачыненні да яго завочна абралі меру стрымання ў выглядзе ўзяцця пад варту і аб’явілі вышук. У верасні 2022 года мужчына быў затрыманы ў Расіі і экстрадаваны ў Беларусь. Цяпер яму прызначаны штраф у 40 базавых велічынь – піша “Родная ніва”.

Фота ілюстрацыйнае, з адкрытых крыніц.