Падчас вясновай перапланіроўкі Камсамольскай вуліцы і сквера Герцана, які неўзабаве вярнуў сабе гістарычную назву Тэатральны, быў дэмантаваны фантан. Зараз вядуцца работы па будоўлі новага.
Плануецца, што фантан будзе адкрыты, калі не на дзень горада, то на пачатку ліпеня.
Фантан упрыгожыць новы твор магілёўца, скульптара Андрэя Вараб’ёва. Вядома, што яго праца будзе прысвечана тэме кахання, але падрабязнасці пакуль не раскрываюцца, каб захаваць інтрыгу.
Тэатральны фантан – улюбёнае месца многіх пакаленняў магілёўцаў. Яшчэ ў 2020 годзе выношваліся планы па стварэнню тут “цэнтра прыцягнення творчых сіл”. Такая ідэя агучвалася тады дырэктарам Магілёўскага драмтэатра Андрэем Новікавам, горача падтрымлівалася тагачасным дырэктарам Музея гісторыі Магілёва Аляксеем Бацюковым, тым больш, што дадзеная пляцоўка ўжо станавілася месцам рэалізацыі асобных мерапрыемстваў. Напрыклад, у 2019 годзе ўдзельнікамі міжнароднага арт-праекта “Магілёў вачыма гасцей” гэты фантан быў творча размаляваны.
Нагадаем, што Тэатральны сквер вярнуў сваю гістарычную назву на пачатку гэтага лета. Ён месціцца за драмтэатрам – паміж вуліцамі Болдзіна і Камсамольскай – да вуліцы Ленінскай. Гэта найстарэйшы сквер горада, закладваўся ў 1829 годзе пры губернатары М. Мураўёве, як сад. Сквер быў агароджаны, летам у ім граў духавы аркестр.
Пэўны час сквер называўся Мураўёўскім, у гонар губернатара, душыцеля паўстанняў 1830 і 1863-1864 гадоў. Потым – Тэатральным. У 1917-1919 гадах сквер меў назву Дняпроўскі, у 1919-2023 гадах – імя Герцэна.
Некалькі гадзін дактары змагаліся за жыццё хлопчыка 2014 года нараджэння, але выратаваць яго не ўдалося.
Кампанія падлеткаў днём 20 чэрвеня каталася на самаробным плыце на дняпроўскай затоцы ў Магілёве каля гандлёвага цэнтра “Е-Сіці”. Плыт быў імправізаваным – шчыт з дошак. Сярод іншых, на плыце плавалі два браты 2010 і 2014 гадоў нараджэння. У нейкі момант малодшы з братоў зваліўся ў ваду і пачаў тануць – ён не ўмеў плаваць.
Кампанія падлеткаў не здолела выцягнуць хлопчыка з вады самастойна. Старэйшы брат патэлефанаваў ратавальнікам, астатнія спалохаліся і разбегліся. Яшчэ жывога, дзіцёнка даставілі ў абласную дзіцячую бальніцу. Медыкі змагаліся за яго жыццё некалькі гадзін, але выратаваць хлопчыка не ўдалося – паведамляе прэс-служба МНС.
Міжнародны дзень скейтбордынгу(Go Skateboarding Day, з 2004 года).
Устаноўлены Міжнароднай Асацыяцыяй Скейтборд-кампаній. Ва ўсім свеце ў гэты дзень усе скейтэры выходзяць на вуліцы для святкавання і катання.
Першы прататып сённяшняга скейтборда з’явіўся ў ЗША у 1958 годзе. Дошка была прамавугольнай формы і слаба нагадвала цяперашнія мадэлі. Затым Р. Стывенсан прыдумаў прымайстраваць да дошкі “хвост” і захіліць яго ўверх. У такім выглядзе скейтборд дажыў да нашых дзён.
Дзень летняга сонцастаяння.
Момант, калі Сонца ў сваім руху па экліптыцы трапляе ў самы паўночны яе пункт. Некалькі пакаленняў беларусаў засвоілі, што гэта адбываецца 22 чэрвеня, у той жа дзень у 1941 годзе пачалася і Вялікая Айчынная вайна. Але ў XXI стагоддзі летняе сонцастаянне ў Паўночным паўшар’і адбываецца 20 ці 21 чэрвеня. У гэтым годзе – 21 чэрвеня.
Сёння самы працяглы ў годзе дзень і самая кароткая ноч у паўночным паўшар’і. Наступленне астранамічнага лета. Сонца знаходзіцца ў зеніце над паўночным тропікам (тропік Рака). Працягласць дня на шырыні Магілёва складае 17 гадзін і 9 хвілін (удакладнім, што такая працягласць з 20 па 23 чэрвеня, а «пік» – 21-га), а ноч, адпаведна, 6 гадзін і 51 хвіліны.
Усход сонца ў Магілёве 21 чэрвеня 2023 года, у 04:27, захад у 21:36, астранамічны поўдзень а 12:57:47.
Самы доўгі дзень у Беларусі будзе у г.п. Асвея Верхнядзвінскага раёна – амаль 17 гадзін і 43 хвіліны, а ў паўднёвым Брэсце толькі 16 гадзін і 45 хвілін.
З 24 чэрвеня дзень пачне змяншацца, а ноч павялічвацца: “Сонца на зіму, а лета – на зной”.
На працягу тысячагоддзяў Дзень летняга сонцастаяння меў велізарнае значэнне для нашых старажытных продкаў, якія падпарадкоўваліся прыродным цыклам. Для язычнікаў сонца валодала чароўнай уладай над усім жывым, а летняе сонцастаянне азначала найвышэйшы росквіт усіх сіл прыроды. Аднак сярэдзіна лета нагадвала таксама пра хуткае скарачэнне светлавога дня і немінучым набліжэнні зімы.
У паганскім календары славян гэта свята было прысвечаны богу сонца – Ярыле. Да яго рыхтаваліся з самай раніцы.
У дні летняга сонцастаяння адзначаецца адно з самых старажытных свят – Купалле. Яно прысвячаецца сонцу і росквіту зямлі і пад самымі рознымі назвамі вядома практычна ва ўсёй Еўропе. У Балгарыі гэта Янаў дзень, у Венгрыі – Святы Іван, у Іспаніі – Сан-Хуан, у Бельгіі і Чэхіі – Святы Ян, у Літве – Лада, у Латвіі – Ліга, у Польшчы – Саботкі, ва ўсходніх славян – Іван Купала, Купалле. Каталікі святкуюць яго 24 чэрвеня, праваслаўныя – у ноч з 6 на 7 ліпеня.
1503 год. Ваўкавыск атрымаў прывілей вялікага князя Аляксандра на магдэбургскае права і герб.
42-тысячны горад Гродзенскай вобласці, цэнтр раёна, на р. Рось, вядомы з 1005 года. Імаверна, тут існаваў замак. Ваўкавыская харугва брала ўдзел у Грунвальдскай бітве.
Цэнтр езуітаў, піяраў і марыявітак. На пачатку вайны 1812 года размяшчалася штаб-кватэра камандуючага 2-ім Заходнім расійскім войскам генерала П. Баграціёна.
Зараз тут працуюць ААТ «Ваўкавыскі мясакамбінат», «Беллакт», «Ваўкавыскі машынабудаўнічы завод». Цэнтр турызму нацыянальнага значэння. Знаходзіцца адна з найлепшых у краіне мотакросавых трас, дзе праводзіліся два этапы чэмпіянату Еўропы ў класе матацыклаў да 250 см³ і этап чэмпіянату свету на матацыклах з каляскамі.
1547 год. У Маскве ўспыхнуў грандыёзны пажар.
Пажар быў прадказаны Васілём Блажэнным. Напярэдадні бедства юродзівы прыйшоў ва Узвіжанскі манастыр і доўга там маліўся ў маўчанні са слязамі. На наступны ж дзень менавіта гэтае месца стала агменем пажару.
Ад агню моцна пацярпелі Крэмль, Кітай-горад, большая частка пасада, загінула больш за 2 500 чалавек. Большасць масквічоў засталіся без прытулку.
1741 год. Нарадзіўся Жан Эмануэль Жылібер (1741-1814).
Французскі і беларускі натураліст, хірург і анатам, стваральнік і кіраўнік Гродзенскай медыцынскай акадэміі.
Таксама заснаваў акушэрскую і ветэрынарную школы, клінічны шпіталь, батанічны сад. Прафесар медыцынскага факультэта Галоўнай школы ВКЛ у Вільні. У Гродна ўсталяваны помнік Ж. Жыліберу, у яго нонар назвы гарадскі парк
Прафесар медыцынскага факультэта Галоўнай школы Вялікага.
У Гродна стаіць помнік Жыліберу, у яго гонар назвы гарадскі парк.
Памёр 2 верасня 1814 года.
1835 год. Памёр Ян Рустэм (1835-1762).
Мастак, стваральнік Віленскай мастацкай школы. Акадэмік.
Па розных версіях, быў армянскага, грэчаскага або турэцкага паходжання.
Нарадзіўся ў Канстанцінопалі. Дзесяцігадовым сіратой прывезены ў 1774 годзе князем А. Чартарыйскім у Варшаву. На яго сродкі выхоўваўся і вучыўся выяўленчаму мастацтву ў Варшаве, Германіі.
Працаваў партрэтыстам і вучыў мастацтву сярод літоўскай шляхты, працаваў мастаком у тэатры М. Агінскага ў Слоніме, у маёнтку С. Солтана у Дзятлаве, выкладаў у Віленскім універсітэце.
Разам з графікам Джозэфам Саўндэрсам, рэфармаваў сістэму навучання – была ўведзена трохпрыступковая школа рысунку, толькі пасля сканчэння якой наступаў выбар спецыялізацыі. Упершыню ўвёў у навучальны працэс працу з натуры.
Вучнямі Я. Рустэма былі шматлікія вядомыя мастакі, у тым ліку В. Ваньковіч, Я.Дамель, Н. Орда, І. Хруцкі, В. Дмахоўскі, К. Русецкі.
1864 год. Нарадзіўся Аляксандр Сержпутоўскі(1864-1940).
Беларускі этнограф і фалькларыст, мовазнавец, літаратар.
Удзельнік 25 этнаграфічных, антрапалагічных, лінгвістычных экспедыцый. Узнагароджаны Малым залатым медалём Рускага геаграфічнага таварыства за «Зборнік беларускіх прыказак і прымавак».
Аўтар прац пра жыццё палешукоў, збора песень з Горацкага, Чавускага, Мсціслаўскага, Клімавіцкага раёнаў.
Памёр 5 сакавіка 1940 года.
1937 год. Расстраляны Мікалай Галадзед (1891-1937).
Беларускі савецкі палітычны дзеяч.Трэці Старшыня СНК БССР (1927-1937).
Удзельнік Першай сусветнай вайны, вёў рэвалюцыйную агітацыю ў войску. Стварыў чырвонагвардзейскі атрад, які вёў баі з нямецкімі войскамі і войскамі УНР.
У 1918-1924 гадах у Гомельскай губерні: старшыня сельсавета, сябра рэвалюцыйных камітэтаў, старшыня выканкамаў у Навызабкаўскім і Горацкім паветах, старшыня «тройкі» па барацьбе з бандытызмам.
Быў сябрам бюро па пытаннях ўзбуйнення БССР. Сябра ЦВК СССР і ЦВК БССР.
У 1930 годзе ўхваліў выключэнне са складу акадэміі навук акадэмікаў В. Ластоўскага, У. Пічэты, Я. Лёсіка, С. Некрашэвіча, Г. Гарэцкага, А. Дубаха.
Быў сябрам Палітычнай камісіі для перагляду расійска-беларускага слоўніка і новых правіл беларускай мовы.
Арыштаваны 14 чэрвеня 1937 года, абвінавачаны ва ўдзеле ў праватрацкісцкім блоку і ўкраінскай нацыянал-фашысцкай арганізацыі. Паводле афіцыйнай версіі, выкінуўся з акна 5-га паверха ў часе допытаў у будынку НКУС БССР. Па неафіцыйных звестках, быў збіты да смерці, а потым супрацоўнікі дзяржбяспекі інсцэнавалі самагубства. Паводле іншых звестак, расстраляны.
1941 год. Нямецкія войскі, утоена засяроджаныя каля савецкай мяжы, атрымалі загад аб пераходзе ў наступ ранняй раніцай 22 чэрвеня.
Камандзір 47-га танкавага корпуса генерал Яхім Лемельзен абвясціў сваім салдатам і афіцэрам: “Мы знаходзімся напярэдадні вялікай ваеннай падзеі. Цяпер трэба разбіць Чырвоную Армію і, тым самым, навекі вынішчыць бальшавізм – смяротнага ворага нацыянал-сацыялізму. Наш лозунг абвяшчае: “Наперад на ворага! Перамога будзе за намі! Няхай жыве наш фюрар!”
1962 год. Нарадзіўся Віктар Цой(1962-1990).
Савецкі культавы музыка, лідар рок-гурта «Кіно».
Цой і яго “Кіно” адлюстравалі цалкам тую эпоху, у якой жылі і тварылі. Але што дзіўна – іх тэмы сёння яшчэ больш актуальныя. Іх памятаюць, іх слухаюць, іх спяваюць. Цой – гэта без сумневу герой не толькі свайго часу, а герой наогул без прывязкі да паняцця час.
На фота. Сцяна Цоя ў Мінску, насупраць стадыёна “Дынама”. Першая сцяна была на Кастрычніцкай плошчы, але дэмантавана ў сувязі з будаўніцтвам Палаца Рэспублік).
1967 год. Памёр Фелікс Стацкевіч(1897-1967).
Беларускі грамадскі і культурны дзеяч, складальнік «Эсперанта-беларускага слоўніка». Працаваў дырэктарам Радашковіцкай беларускай гімназіі, старшыней Галоўнай управы Таварыства беларускай школы, рэдактарам часопіса «Беларускі летапіс». Рэпрэсіраваўся польскімі і савецкімі ўладамі.
Управа ТБШ. Ф. Стацкевіч у першым радзе другі злева.
1986 год. Памёр Генадзь Цітовіч(1910-1986).
Беларускі кампазітар, дырыжор, фалькларыст, этнограф. Народны артыст СССР. лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі, Дзяржаўнай прэміі БССР.
Вучыўся ва Універсітэце Стэфана Баторыя, скончыў Віленскую кансерваторыю.
Працаваў рэдактарам абласнога радыё, кансультантам Дома народнай творчасці ў Баранавічах, у Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР. Стварыў у в. Вялікае Падлессе Ляхавіцкага раёна народны хор, рэарганізаваны ў Дзяржаўны народны хор БССР, яго кіраўнік да 1974 года.
Запісаў больш за 3 000 беларускіх (пераважна), украінскіх, польскіх, літоўскіх і іншых народных песень, танцаў, інструментальных найгрышаў.
Складальнік фальклорных зборнікаў. Аўтар 12 песень на ўласныя словы і вершы беларускіх паэтаў, больш за 60 апрацовак беларускіх народных мелодый.
Яго імя носіць Нацыянальны акадэмічны народны хор.
Актыўны продаж унікальных артэфактаў заўважылі стваральнікі ініцыятывы “Спадчына” на платформе Telegram – магілёўскія прадаўцы выставілі на расійскіх інтэрнэт-пляцоўках пячныя “кароны”, кафлю. Мінкульт – “фактаў крадзяжу не зафіксавана”.
“Шэры” продаж беларускіх артэфактаў на папулярных інтэрнэт-пляцоўках цягнецца ўжо дзесяцігоддзямі, і гэты стыхійны працэс усё часцей вядзе да паступовага вымывання каштоўнасцяў з тэрыторыі нашай краіны. Характэрную карціну зафіксавалі энтузіясты, стваральнікі папулярнага Telegram-канала “Спадчына”.
“Аднойчы на аўкцыёне натыкнуўся на прыгожую кафляную карону. – піша аўтар канала – Яна была выраблена на знакамітым заводзе Песельніка ў Копысі. Прадукцыя завода ў 1896 была адзначана бронзавым медалём Усерасійскай выстаўкі ў Магілёве за высокую якасць. Яе пастаўлялі ў сам Пецярбург.”
Падобная пячная кафля – рэдкая сямейная спадчына, але ўсё ж яна часам сустракаецца ў старых пабудовах з пячным абсталяваннем. Верагодна, у Магілёве сфармавалася пэўная колькасць прыхільнікаў ці калекцыянераў, якія сталі ўласнікамі падобных упрыгожванняў і цяпер распрадаюць свае здабыткі.
Разрабаваная Беларусь застаецца донарам культурных каштоўнасцей
“На [розных] пляцоўках адшукалася з паўтузіны падобных высокамастацкіх вырабаў, як асобных карон і кафляў, так і поўных пячных камплектаў. Амаль на ўсіх клеймы копыскага завода. – працягвае аўтар канала “Спадчына”.
І амаль усе прадаваліся з Магілёва. Можа б і прайшоў міма “прыватнай уласнасці”, але, па-першае, для мяне відавочна, што такая кафля знятая не з сялянскай хаты, а з інтэр’ераў забяспечаных мяшчан, а мо і нават з прызнаных помнікаў архітэктуры Падняпроўскага рэгіёна. Па-другое, што мела вырашальнае значэнне, прадаўцы прапаноўвалі даставіць беларускую кафлю ў Маскву… Бедная, разрабаваная ўсімі Беларусь у 2023-м застаецца донарам культурных каштоўнасцей!”
Што варта адзначыць – бізнэс у магілёўскіх прадаўцоў (ці прадаўца) цягнецца і даўно, і досыць млява. Як бачна з даціроўкі на фотаздымках, выстаўленых на інтэрнэт-аўкцыёнах, асобныя экспанаты рахтаваліся да продажу яшчэ ў 2013 годзе.
Аўтар канала “Спадчына” напісаў звароты ў Магілёўскі і Віцебскі аблвыканкамы, каб праверылі, ці можна гэтыя культурныя каштоўнасці вывозіць з Беларусі без дазволу Міністэрства культуры, праверылі адкуль іх знялі, і паглядзелі ці не варта выкупіць іх для музеяў.
Аблвыканкамы тэмай не зацікавіліся
Аблвыканкамы, гледзячы па адказах, асабліва тэмай не зацікавіліся – маўляў, гаспадры каштоўнасцяў знялі элементы аздаблення са сваіх дамоў, у музях такая кафля і так ёсць, а грошай, каб яе выкупляць, як заўсёды няма. У ведамствах унутраных спраў адказалі, што заяваў аб выкраданні не было, значыць – усё законна. Адзінае, што даведаўся аўтар – што традыцыі копыскай кафлі рыхтуюцца надаць статус гісторыка-культурнай каштоўнасці.
Больш парадаваў адказ з міністэрства культуры. Там адказалі: “У дачыненні да пячных кафляў, згаданых у вашым звароце, магчымы толькі часовы вываз па-за межы Рэспублікі Беларусь.» Пераважнае права набыцця культурных каштоўнасцей застаецца за беларускай дзяржавай.
“У цяперашні час адна з усталяваных асоб звярнулася ў Музей гісторыі Магілёва з мэтай перадачы кафлі, другая – будзе выкарыстоўваць у інтэр’еры уласнага дома.”
То бок, выглядае, што міністэрства культуры і іншыя інстанцыі змаглі звязацца з людзьмі, якія выставілі на продаж беларускую кафлю з опцыяй дастаўкі ў Маскву, але службовых асоб задаволілі вусныя тлумачэнні пра добрыя намеры.
На сямі пляжах рэгіёна – у абласным цэнтры і ў раёне Шклова – уведзены абмежаванні на адпачынак на вадзе.
На чатырох пляжах Магілёўскай вобласці дзейнічае поўная забарона на купанне дарослых і дзяцей, на заняткі воднымі відамі спорту. Гэта Святое возера і кар’еры ў пасёлку Брады ў Магілёве, гарадскі пляж на Дняпры ў Шклове і пляж на правым беразе пруда каля вёскі Путнікі пад Шкловам.
Яшчэ на трох пляжах дзейнічае абмежаванне на купанне дзяцей. Гэта пляж у Палыкавічах пад Магілёвам, Пячэрскае водасховішча і затока на вуліцы Фаціна ў абласным цэнтры. Актуальную мапу забарон можна пабачыць тут.
Сусветны дзень бежанцаў (Word Refugee Day, з 2000 года).
Зацверджаны Генеральнай Асамблеяй ААН. У гэты дзень насельніцтва праяўляе салідарнасць з тымі, каму прыйшлося пакінуць свае дамы па тых ці іншых прычынах.
Калі ў 2014 годзе ў свеце было 43 мільёны бежанцаў (з іх 7 мільёнаў дзяцей), то ўжо ў 2023 годзе статус бежанцаў мелі каля 90 мільёнаў.
З пачаткам агрэсіі Расіі супраць Украіны, колькасць бежанцаў узрасла.
Паводле дадзеных Упраўлення Вярхоўнага камісара ААН па справах бежанцаў больш за 8 мільёнаў украінцаў пакінулі сваю радзіму (кожны пяты), частка з іх вярнулася да папялішчаў і разбітых хат, у галечу і беспрацоўе. Больш за палову з іх застаецца ў 44 краінах Еўропы.
У Беларусі жыве больш за 9 000 грамадзян Украіны, галоўным чынам з Данецкай (28%), Харкаўскай (17%), Луганскай (14%), Херсонскай абласцей (7%), Кіева і Кіеўскай вобласці (6%).
Сусветны дзень абароны сланоў ў заапарках (Іnternational Day of Action for Elephants in Zoos, з 2009 года).
Гэты дзень закліканы звярнуць увагу грамадскасці на жыццё сланоў, якія ўтрымліваюцца ў заапарках, і ставіць перад сабой канчатковай мэтай вызваленне ўсіх гэтых велічных жывёл з няволі.
Па дадзеных канадскіх вучоных, іх жыццё доўжыцца ў 3 разы менш, чым у натуральных умовах. Самыя буйныя насельнікі заапаркаў часцей пакутуюць ад хвароб, таўсцеюць ад маларухомасці і перажываюць псіхалагічныя стрэсы.
У гродзенскім, віцебскім, мінскіх заапарках сланоў няма, але плануюцца.
1566 год. Нарадзіўся Жыгімонт ІІІ Ваза (1566-1632).
Кароль польскі і вялікі князь ВКЛ (1587-1632), кароль шведскі (1592-1599). У 1588 годзе зацвердзіў новую рэдакцыю Статута ВКЛ, падтрымаў Берасцейскую унію 1596 года.
Пры ім прыняты пастановы соймаў аб гарантыях правоў праваслаўных. Імкненні да ўвядзення абсалютнай манархію не далі плёну.
Ваяваў са Швецыяй (1600-1629), з Масковіяй (1609-1618), з Асманскай імперыяй (перамога ў Хоцінскай бітве 1621). Шмат у чым яго палітыка спрыяла далейшаму заняпаду Рэчы Паспалітай.
Памёр 30 красавіка 1632 года.
1606 год. У Магілёве выбухнала мяшчанскае паўстанне (1606-1610).
Пачалося пад кіраўніцтвам саладоўніка Стахора Мітковіча (магчыма, поўнае імя – Стахор Міткавіч Рык) на хвалі незадаволенасці злоўжываннямі і хабарніцтвам магістрата.
Пасля ўварвання мяшчан у ратушу (15 ліпеня 1606 года) старая рада была разагнаная і выбраная новая, пераважна з незаможных рамеснікаў. Новая рада кіравала горадам больш за 2 гады, асаблівую ўвагу звяртаючы на інтарэсы гарадскіх нізоў.
Аднак у новай радзе паступова ўтварыўся раскол, і ў жніўні 1608 года частка рады падпісала «ўгодлівы ліст», паводле якога ўлада ў горадзе вярталася да старой рады. Кіраўнік радыкальнага крыла новай рады Хадко Багдановіч быў засуджаны на смерць.
Дзейнасць адноўленага старога магістрата выклікала неаднаразовыя новыя выступленні. Найбольш буйное адбылося ў 1610 годзе, калі гарадскія нізы спрабавалі ўзняць узброенае паўстанне, але яно было задушана войскам, а 5 кіраўнікоў былі пакараны смерцю на Іллінскай горцы.
У далейшым, выступленні мяшчан адбываліся таксама ў 1636 і 1638 гадах.
1740 год. Нарадзіўся Юзаф Сангушка (1740-1781).
Дзяржаўны і вайсковы дзеяч ВКЛ, маршалак надворны.
Абіраўся паслом на вальны сойм. На сойме 1767-1768 гадоў абвясціў «Праект рэформы ўраду», які прадугледжваў прыняцце адзінага кодэксу права для ўсёй Рэчы Паспалітай. Падпісаў акт Кардынальных правоў.
Падтрымаў абранне каралём Станіслава Аўгуста Панятоўскага. У 1771 годзе таемна далучыўся да Барскай канфедэрацыі.
Памёр 12 мая 1781 года.
1893 год. На прамысловай выставе ў Чыкага запрацавала першае ў свеце кола агляду.
Пабудавана інжынерам Дж. Фэрысам. Яго дыяметр складаў 75 метраў, вага – 2 000 тон. Кола прыводзілася ў рух дзвюма паравымі машынамі. На коле было 36 кабін, памерам прыблізна з аўтобус. У кожнай кабіне было 20 сядзячых і 40 стаячых месцаў. Такім чынам, агульная пасажыраўмяшчальнасць атракцыёна складала 2 160 чалавек.
Абарот кола рабіла за 20 хвілін. Атракцыён газетчыкі ахрысцілі “чортавым колам”.
Пасля закрыцця Чыкагскай выставы кола Фэрыса двойчы пераносілі на іншае месца і канчаткова разабралі ў 1904 годзе.
У Беларусі “чортавы колы” раней працавалі ў шматлікіх гарадах, цяпер – толькі ў Мінску, Гомелі, Брэсце, Гродна, Віцебску і Хоцімску.
Кола агляду ў Хоцімску.
1928 год. Нарадзіўся Гаўрыла Вашчанка (1928- 2014).
Беларускі жывапісец, Народны мастак БССР, Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі, прафесар, Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР.
Працаваў у галіне станковага жывапісу, акварэлі, манументальнай размалёўкі і вітражу. Аўтар станковых і манументальных твораў пра гераізм савецкага народа ў гады Айчыннай вайны і пасляваеннай працы, пра жыццё сучаснага Палесся.
Стварыў партрэты пісьменнікаў, асветнікаў, дзяржаўна-палітычных дзеячаў Беларусі.
Памёр 14 лютага 2014 года.
Гаўрыла Вашчанка. “Радасць быцця”, 1985 г.
1939 год. Нарадзіўся Валерый Раеўскі (1939-2011).
Беларускі тэатральны рэжысёр, Народны артыст Беларусі, Лаўрэат Дзяржаўных прэмій СССР і БССР.
На працягу 35 гадоў – галоўны рэжысёр і мастацкі кіраўнік тэатра імя Янкі Купалы, прафесар акадэміі мастацтваў.
Стварыў амаль паўсотню спектакляў, у тым ліку ў краінах Еўропы паводле твораў А. Дударава, А. Макаёнка, В. Быкава, У. Шэкспіра, Ф. Дастаеўскага і інш. Узнагароджаны ордэнам Францыска Скарыны.
Памёр 19 лістапада 2011 года.
1941 год. Скончылася апошняя перадваенная масавая дэпартацыя.
За 2 дні да пачатку вайны завершаны акт савецкага генацыду народаў, скіраваны супраць «варожых элементаў» і іх сямей у заходніх абласцях Беларусі, а таксама Украіны, Малдовы.
За 19-20 чэрвеня з Беларусі высланыя ў Сібір і Казахстан 22 300 чалавек. Гэтая “чэрвеньская” дэпартацыя – з серыі департацый, з 22 траўня па 20 чэрвеня 1941 года, якія закранулі Эстонію (10 тыс.), Латвію (15,5 тыс.), Літву, Малдову і Беларусь (30 тыс. чалавек).
Да гэтага, 23 лютага 1940 года з Беларусі былі высланы 33 700 асаднікаў, 17 600 служачых лясной аховы, 13 красавіка 1940 года выселена 26 800 чалавек, галоўным чынам, супрацоўнікаў паліцыі, настаўнікаў, выхавацелей, святароў, грамадскіх дзеячаў. 29 чэрвеня 1940 года дэпартыравана 22 900 чалавек, у тым ліку значную частку бежанцаў з Польшчы, габреяў.
1948 год. У Вязынцы для наведвальнікаў расчыніў дзверы філіял Дзяржаўнага літаратурнага музея Янкі Купалы.
Галаўны музей знаходзіцца ў Мінску з 1944 года, на месцы былога дома паэта.
Акрамя філіяла ў Вязынцы яшчэ працуюць філіялы ў вёсках Харужанцы, Вязынка, Ляўкі (недалёка ад Магілёва) і Яхімоўшчына.
У фальварку Вязынка 7 ліпеня (25 чэрвеня) 1882 года нарадзіўся Іван Луцэвіч, будучы творца Янка Купала.
1963 год. У Магілёве нарадзіўся Сяргей Кавалёў.
Беларускі драматург, крытык, паэт, літаратуразнаўца.
Доктар філалагічных навук. Жыве ў Любліне (Польшча).
Даследуе праблемы сучаснай беларускай паэзіі, шматмоўную літаратуру ВКЛ, аўтар п’ес на гістарычныя, фальклорныя тэмы. Шмат піша і для дзяцей.
1963 год. У Мюнхене памёр Пётр Сыч (1912-1963).
Беларускі пісьменнік, мемуарыст, герой Монтэ-Касіна, журналіст «Радыё Свабода».
Трапіў у савецкі палон як польскі жаўнер, вязень турмаў НКУС, лагера ў Комі.
У 1942 годзе ўступіў у армію генерала У. Андэрса. Паручнікам прымаў удзел у шматлікіх баях, у тым ліку пад Монтэ-Касіна.
Актыўны дзеяч эмігранцкіх арганізацый Вялікабрытаніі, ФРГ, супрацоўнік часопіса «Беларус на чужыне», радыё «Свабода», член Рады БНР. Аўтар мемуараў пра Монтэ-Касіна.
Мемарыял у Монтэ-Касіна.
2001 год. Зацверджаны герб г. Горкі.
Герб 29-тысячнага горада, які ўпершыню згадваецца ў 1544 годзе, паўтарае герб 1867 года.
Тут ў 1840 годзе адкрылася земляробчая школа – сёння сельскагаспадарчая акадэмія. У 1841 годзе з’явілася метэастанцыя, якая працуе і па сёння.
Супрацоўнікі аддзела барацьбы з эканамічнай злачыннасцю Магілёўскага абласнога УУС выявілі нямэтавае выкарыстанне сродкаў на правядзення меліярацыйных работ – паведамляе прэс-служба ведамства.
Устаноўлена, што ў 2022 годзе кіруючай кампаніі аднаго з холдынгаў вобласці было выдаткавана больш за 6,5 мільёны рублёў для выканання меліярацыйных работ. На канец года кіраўніцтва заявіла пра іх паспяховую рэалізацыю. Аднак высветлілася, што частка з філіялаў меліярацыйныя работы нават не пачыналі, а некаторыя выканалі іх не ў поўным аб’ёме і няякасна.
Аператыўнікамі зроблена выснова аб фіктыўным асваенні выдзеленых дзяржавай сродкаў, нанесена шкода на агульную суму звыш 430 000 рублёў.
У адносінах да кіраўнікоў рэгіянальных падраздзяленняў арганізацыі распачата 8 крымінальных спраў. Фігурантам пагражае да 10 гадоў пазбаўлення волі з канфіскацыяй ці без канфіскацыі маёмасці.
Магілёўскі аблвыканкам у 2022 годзе зацвердзіў пералік вадаёмаў, у якіх дазваляецца займацца падводным паляваннем, а таксама лавіць рыбу на дарожку з маторных лодак.
Цяпер жа гэты пералік вынесены на грамадскае абмеркаванне, каб пачуць галасы саміх рыбакоў. І галасы прагучалі вельмі незадаволеныя. Вось, напрыклад, як пракаментаваў абмеркаванне і ў прынцыпе сам падыход чыноўнікаў карыстальнік з нікам Buba1404. Прыводзім тэкст з захаваннем аўтарскага стыля:
“Я, пражываю ў Бабруйску, у Бабруйскім раёне нам, падводным паляўнічым выдзелілі ТРЫ вадаёма на цэлы раён для занятку падводным паляваннем! З іх возера Драгічын (балота, у якім ніколі не бывае празрыстай вады і туды дабрацца можна толькі на верталёце), возера Плывун у якім таксама няма ніколі празрыстасці і возера Снарады ў якім празрыстая вада бывае раз на 3-4 гады. У суседніх раёнах сітуацыя такая ж, у Асіповіцкім дазволілі Асіповіцкае вадасховішча і раку Свіслач у якіх няма празрыстасці. У Глускім рака Пціч у якой штосьці можна ўбачыць адзін месяц у годзе. І так можна пералічыць усе найбліжэйшыя раёны. Мы лічым што гэта проста здзек над нашай супольнасцю падводных паляўнічых, якія плацяць у адрозненні ад рыбакоў унёскі але скарыстацца сваім правам не могуць! Улічваючы, што нас на ўсю Беларусь каля 3000 чалавек. Цалкам падтрымліваю варыянт вяртання да спісаў забароненых вадаёмаў. А калі пакуль такой магчымасці няма, трэба раіцца з супольнасцю наконт кожнага вадаёма, які вы ўносіце ў спіс дазволеных вадаёмаў. На дадзены момант нам займацца падводным паляваннем НЕДЗЕ! А грошы мы заплацілі!!! Пытаецца, ЗА ШТО???”
“Падводная рыбалка (паляванне) – вельмі складаны і цяжкі працэс, патрабуе сур’ёзнай фізічнай, маральнай, матэрыяльнай падрыхтоўкі, які, насуперак распаўсюджанаму памылковаму меркаванню, не забяспечвае вялікага рэгулярнага ўлову. – піша іншы карыстальнік, balorek by Мелешко – Акрамя гэтага падводны паляўнічы сістэматычна выяўляе сеткі, у тым ліку і забытыя, жакі, і наогул з’яўляецца раздражняльным фактарам для браканьераў.
У бягучых рэаліях зусім незразумелая матывацыя чыноўнікаў для забароны тых ці іншых вадаёмаў. Забарона не грунтуецца ні на якіх навуковых дадзеных, выніках даследаванняў, а толькі на прынцыпе перакладання адказнасці. Напрыклад, мясцовай адміністрацыі Клічаўскага раёна зусім нецікавы лёс ракі Ольса, але вось падводнае паляванне ў гэтай рацэ яны, чамусьці забаранілі. Чаму? На чым засноўваецца рашэнне аб забароне падводнага палявання на дадзеным вадаёме? Чыгірынскае вадасховішча- гіганцкі вадаём- чаму там забаронена падводная рыбалка (паляванне)?”
“Вельмі доўга ўводзяцца дапаўненні да пераліку дазволеных вадаёмаў. А зараз яшчэ і баяцца ці правільна зрабілі і прыдумалі абмеркаванне. Такія дапаўненні трэба рабіць кожны месяц, а не раз у год і потым выхваляцца, што вось мы выдалі дакумент і прарабілі вялікую працу. Людзям рыбачыць няма дзе зараз стала. Неабходна пашыраць пералік і вельмі значна. Раней больш за 10000 вадаёмаў былі дазволеныя, а зараз сотні. Што памянялася? Норма лоўлі для ўсіх спосабаў лоўлі аднолькавая, дык навошта гэтыя абмежаванні цяпер? Ці раней, на працягу многіх гадоў, нехта моцна памыляўся дазваляючы рыбачыць у такой колькасці вадаёмаў? Не, зараз дапусцілі памылку і нават можна сказаць, ушчамленне правоў грамадзян. З гэтымі спісамі дазволеных вадаёмаў ужо сутыкаліся раней і было шмат перагібаў на месцах, некампетэнтнасці.” – так пракаментаваў дакумент карыстальнік Валерый Сінкевіч.
Задушлівыя выхадныя дзянькі – і нягледзячы на забарону купацца на грамадскім пляжы ў Палыкавічах, магілёўцы дзясяткамі сем’яў адпачываюць тут і смела лезуць у ваду.
У рацэ Днепр выяўлена кішачная палачка – нагадвае санітарная служба.
