Значная колькасць тэрыторый Слаўгарадскага, Чэрыкаўскага, Краснапольскага і Касцюковіцкага раёнаў Магілёўшчыны ўваходзяць у зону адчужэння, наведваць якую без спецыяльных прапускоў забаронена. Раз у год, на Радаўніцу, гэтая забарона здымаецца, каб блізкія змаглі наведаць пахаванні сваіх родных і прыбрацца на іх. Наведванне зоны без прапускоў дазваляецца сёлета з 22 па 25 красавіка з 9.00 да 17.00.
Пры гэтым наведвальнікам неабходна прытрымлівацца асноўных правіл бяспекі. Ні ў якім разе не распальваць кастры і не спальваць смецце – яго можна толькі адносіць на спецыяльныя пляцоўкі.
Таксама, пры рабоце на могілках неабходна паклапаціцца пра ўласную бяспеку – працаваць у медыцынскіх масках і пальчатках, пасля завяршэння страсануць сваю верхнюю вопратку, вымыць адкрытыя ўчасткі цела прывезенай з сабой вадой. Асаблівую ўвагу варта надаваць дзецям, каб яны не адхіляліся ад дарослых.
Двух маці ў Касцюковіцкім раёне пазбавілі мацярынскіх правоў, і ў абедзвюх на пасяджэнні Камісіі па справах непаўналетніх было вырашана забраць дзяцей у прытулак – піша “Голас Касцюкоўшчыны”. Прычынай стала тое, што маці, у якіх забралі дзяцей, не перасталі выпіваць і ніяк не ўдзельнічалі ў выхаванні дзетак, што паставіла іх у сацыяльна небяспечную сітуацыю. Усяго ў прытулак з родных сем’яў аддалі чатырох дзяцей.
Яшчэ шэсць сямей на пасяджэнні Камісіі былі прызнаныя як тыя, што выправіліся.
З Апавяшчэння аб грамадскіх абмеркаваннях аб’екта «Аўтамабільная дарога Р-122 Магілёў – Чэрыкаў – Касцюковічы», якое размешчана чавускай раённай газетай “Іскра”, сталі вядомымі тэрміны рэканструкцыі трасы.
Рэканструкцыі падлягае ўчастак трасы Р-122 ад 13,508 км да 81,480 км (амаль 68 км), які праходзіць па тэрыторыі Магілёўскага, Чавускага і Чэрыкаўскага раёнаў.
Уражваюць запланаваныя тэрміны ажыццяўлення дзейнасці: 1 этап – з 13-га па 44 кіламетры – з уводам у эксплуатацыю ў 2027 годзе, 2 этап – з 44-га кіламетра па 81-шы – з уводам у эксплуатацыю ў 2036 годзе. 3 этап – узвядзенне абходу г. Чавусы – з уводам у эксплуатацыю ў 2047 годзе. Атрымліваецца, што агулам будаўніцтва 68 кіламетраў трасы і аўтаабхода Чавус расцягнецца на 24 гады.
Неверагодна, але факт – на працягу 10-13 гадоў будаўнікі плануюць рамантаваць участак у 37 км (ад 44 да 81), або па 3 км на год.
Пакуль Р-122 будзе рэканструявацца, у свеце ўжо будуць іншыя транспартныя сродкі, іншыя транспартныя шляхі, інўшыя будаўнічыя тэхналогіі. І наогул невядома, колькі застанецца насельніцтва у Чавусах, Чэрыкаве да сярэдзіны ХХІ стагоддзя.
Фота з адкрытых крыніц, носіць ілюстрацыйны характар
1584 год. Памёр Іван IV Грозны (Жахлівы, Тыран, 1530–1584).
Першы вянчаны цар усяе Русі. Маці ягоная Алена Глінская з беларуска-літоўскага роду.
У 1572 годзе прыняў удзел у каралеўскіх выбарах у Рэчы Паспалітай, але пасля адмовіўся ад стальца. Войскамі Івана Грознага падчас Лівонскай вайны 1558–1583 гадоў былі спустошаны многія беларускія гарады, у тым ліку амаль 100-тысячны (паводле звестак У. Арлова) Полацк.
1592 год. Нарадзіўся Ян Амос Каменскі (1592–1670).
Чэшскі мысліцель-гуманіст, педагог, грамадскі дзеяч, заснавальнік педагогікі, сістэматызатар і папулярызатар класна-ўрочнай сістэмы.
Каменскі пры наведванні Беларусі мог азнаёміцца са “Статутам Слуцкай школы” (адкрыта ў 1617 годзе Янушам VI Радзівілам), які, верагодна, скарэкціраваў яго погляды, што адлюстраваныя ў пазнейшым трактаце “Вялікая дыдактыка” (напісана паміж 1627 і 1638 гадамі).
1611 год. Пачатак аблогі гарнізона Рэчы Паспалітай у Маскоўскім Крамлі рускім апалчэннем пад кіраўніцтвам атамана Заруцкага, Трубяцкога і Ляпунова.
27 жніўня 1610 года Масква цалавала крыж Уладзіславу, які стаў Маскоўскім царом, а ў ноч на 21 верасня у Маскву увайшлі войскі Рэчы Паспалітай, быў сфарміраваны гарнізон у Крамлі. Камандуючымі гарнізона былі Жалкеўскі, А. Гансеўскі.
Першае апалчэнне пад кіраўніцтвам Дз. Трубяцкога, казакоў І. Заруцкага і П. Ляпунова было падтрымана маскоўскімі паўстанцамі Дз. Пажарскага. Паўстанне было задушана, унутраная розніца паміж казакамі і дваранамі, якая завяршылася забойствам Ляпунова, прывяла да ўцёкаў дваран і фактычнага распаду апалчэння.
1902 год. У в. Расохавічы Касцюковіцкага раёна нарадзіўся Сцяпан Маргелаў.
Беларускі эканаміст,географ. Кандыдат эканамічных навук, прафесар.
Скончыў Беларускую сельскагаспадарчую акадэмію. Падчас вучобы ў аспірантуры НДІ сельскай і лясной гаспадаркі ўваходзіў у Прэзідыум Савета, дзе працаваў разам са А. Смолічам і Г. Гарэцкім.
З 1931 працаваў у Інстытуце эканомікі АН БССР: вучоны сакратар інстытута, загадчык секцыі эканамічнай геаграфіі. Адначасова выкладаў у Інстытуце народнай гаспадаркі.
Распрацоўваў тэорыю размяшчэння ў БССР тэхнічных сельскагаспадарчых культур і перапрацоўчай прамысловасці. Адзін з кіраўнікоў групы па складанні Вялікага атласа БССР.
Арыштаваны ў студзені 1937 года. Расстраляны 29 кастрычніка 1937 або 16 чэрвеня 1938 года.
1925 год. Нарадзіўся Інакенцій Смактуноўскі (Смактуновіч).
Рускі акцёр беларускага паходжання. Народны артыст СССР. Герой Сацыялістычнай працы.
Нарадзіўся ў с. Таццянаўка Томскай вобласці ў сям’і беларуса М. Смактуновіча. Ягонага дзеда-егера Белавежскай пушчы ў 1861 годзе саслалі з сям’ёй у Сібір.
Выявы, створаныя Смактуноўскім на сцэне – князь Мышкін у Вялікім драматычным тэатры, цар Фёдар Іаанавіч у Малым, чэхаўскі Іваноў і Парфіры Галаўлёў – увайшлі ў «залаты фонд» тэатральнага мастацтва.
Яго звалі першым інтэлектуальным акцёрам савецкага кінематографа; лепшыя свае ролі ён сыграў у фільмах «Салдаты», «Дзевяць дзён аднаго года», «Гамлет», «Чайкоўскі», «Дамскі кравец» і ў лірычнай камедыі Э. Разанава «Сцеражыся аўтамабіля».
Памёр 3 жніўня 1994 года.
1934 год. Нарадзіўся Кастусь Цвірка.
Беларускі паэт, перакладчык, фалькларыст, этнограф, мовазнавец, гісторык. Кандыдат гістарычных навук. Сустваральнік, кіраўнік і галоўны рэдактар праекта «Беларускі кнігазбор».
Скончыў БДУ. Настаўнічаў Капыльскім раёне, працаваў у газеце «Рудзенская праўда», на Беларускім радыё, у Доме народнай творчасці, у Міністэрстве сувязі, Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР , у выдавецтве «Юнацтва», часопісе «Полымя».
Аўтар шматлікіх зборнікаў паэзіі , кнігі «Слова пра Сыракомлю: Быт і культура беларусаў у творчасці „вясковага лірніка“», кніг вершаў і казак для дзяцей, мастацкіх нарысаў, звязаных з літаратурнымі мясцінамі Беларусі, манаграфіі «Слова пра Сыракомлю». Суаўтар кнігі «Беларуская фалькларыстыка эпохі феадалізму», складальнік тома «Вяселле. Абрад», кнігі ўспамінаў пра З.Бядулю, зборніка твораў Я.Чачота, «Філаматы і філарэты».
1940 год. Нарадзіўся Уладзімір Мархель.
Беларускі літаратуразнавец і паэт, перакладчык. Кандыдат філалагічных навук.
Скончыў БДУ. Працаваў у калгасе, на шахце ў Растоўскай вобласці, настаўнічаў, працаваў у газеце «Мінская праўда», у Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа АН БССР, у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР.
Аўтар вершаў, літаратуразнаўчых прац.
Даследаваў беларускую літаратуру ХІХ стагоддзя, беларуска-польскія літаратурныя ўзаемасувязі.
Аўтар кніг «Лірнік вясковы: Сыракомля ў беларуска-польскім літаратурным узаемадзеянні», «Вяшчун славы і волі», «Крыніцы памяці: Старонкі беларуска-польскага літаратурнага сумежжа», “«Ты як здароўе…»: Адам Міцкевіч і тэндэнцыі адраджэння беларускай літаратуры” і іншых.
Укладальнік кніг твораў В. Каратынскага, Я. Лучыны, А. Міцкевіча, С. Манюшкі, анталагічнага зборніка «Раса нябёсаў на зямлі тутэйшай: Беларуская польскамоўная паэзія XIX ст.», дзе сабраны творы больш як 70 паэтаў, якія апявалі нашу Бацькаўшчыну па-польску.
Выдаў кнігу выбраных перакладаў з польскай мовы «Водгулле» (2000), зборнік санетаў «Згадкі Нясвіжа» У. Сыракомлі і «Зніч любові» Я. Купалы (абедзве 2002).
Памёр 26 жніўня 2013 года.
1972 год. Памёр ураджэнец Магілёва Рувім Фраерман (1891–1972).
Савецкі дзіцячы пісьменнік. Удзельнік Грамадзянскай і Вялікай Айчыннай войн, ваенны карэспандэнт на Заходнім фронце.
Працаваў карэспандэнтам на Далёкім Усходзе, на Каўказе, Маскве.
Аўтар многіх аповесцей, пераважна для дзяцей, раманаў.
Найбольш вядомы твор – «Дзікі сабака дзінга, або Аповесць пра першае каханне» (1939), па якім пастаўлены мастацкі фільм (1962) і радыёспектакль (1971).
1979 год. Адбылася самая цяжкая аварыя ў дачарнобыльскай гісторыі ядзернай энергетыкі – аварыя на амерыканскай АЭС “Тры-Майл-Айленд”.
Была сур’ёзна пашкоджана актыўная зона рэактара, частка ядзернага паліва расплавілася.
Насельніцтва не эвакуіравалася, але было прапанавана пакінуць пяцімільную (8 км) зону цяжарным жанчынам і дзецям дашкольнага ўзросту. Работы па ліквідацыі наступстваў аварыі вяліся ў 1979–1993 гадах і абышліся ў 975 мільёнаў долараў ЗША. Была праведзена дэзактывацыя тэрыторыі станцыі, паліва было выгружана з рэактара. Аднак частка радыеактыўнай вады ўвабралася ў бетон ахоўнай абалонкі, і гэтую радыеактыўнасць практычна немагчыма выдаліць.
1982 год. У Крычаве нарадзілася Аксана Мянькова.
Беларуская лёгкаатлетка.
На Летніх Алімпійскіх гульнях 2008 у Пекіне атрымала залаты медаль у кіданні молату. Але, у 2016 годзе пазбаўлена гэтага медаля па прычыне ўжывання допінгу.
Пераможца нацыянальнага адкрытага публічнага конкурсу «Трыумф. Героям спорту 2008» у Беларусі ў намінацыі «Спартсменка года».
Падпісала адкрыты ліст спартыўных дзеячаў краіны, якія выступаюць за дзеючую ўладу Беларусі пасля жорсткіх падаўленняў народных пратэстаў у 2020 годзе.
1985 год. Памёр уражэнец Лёзна Марк Шагал (1887–1985).
Сусветна вядомы беларускі, расійскі і французскі мастак.
Існуе версія, што яго продкі Сегалы жылі на Школішчы ў Магілёве, а прадзед мастак Хаім Сегал распісаў драўляную Халодную сінагогу ў Магілёве.
Стваральнік Віцебскай народнай мастацкай школы, афарміцель спектакляў маскоўскага Камернага яўрэйскага тэатра. Жыў у Парыжы, ЗША.
У Віцебску працуе мемарыяльны Дом-музей Марка Шагала, ёсць вуліца і праезд яго імя, у Іерусаліме названа плошча.
1991 год. У Магілёве зноў асвечана Ануфрыеўская царква (1798) у Свята-Мікольскім манастыры.
Будаўніцтва храма было распачата ў 1793 годзе пры Георгіі Каніскім.
У гады савецкай улады царква выкарыстоўвалася пад кніжны склад.
5 жніўня 1993 года ў храме адбылося паседжанне Сінода, на якім было вырашана прылічыць да ліку мясцовашанаваных святых свяціцеля Георгія Каніскага, арцыбіскупа Магілёўскага і Беларускага.
У царкве знаходзіцца спіс Баркалабаўскай іконы Божай Маці.
Паводка на Магілёўшчыне ўсё павялічваецца. Як паведамляе прэс-служба МНС, каля вёскі Калодліва Касцюковіцкага раёна з-за павышэння ўзроўню вады ў Бесядзі на 100 метраў затапіла ўчастак аўтамабільнай дарогі. Тут глыбіня падтаплення невялікая, да 15 сантыметраў. У Мсціслаўскім раёне каля вёскі Красны Бераг на 45 сантыметраў затапіла мост праз раку Віхра.
У чымсьці пікантны, у чымсьці панылы гарадок з паўтысячагадовай гісторыяй. Знаёмімся з райцэнтрам, у якім пераплялася незнакамітая мінуўшчына з яўрэйскай гісторыяй і сучаснае сяброўства з нямецкім Дзіцэнбахам.
Сёлета Касцюковічы адзначаюць круглую дату – 515 год з часу заснавання.
Першы пісьмовы ўспамін пра сяло Касцюкова ў Лучыцкай воласці датуецца 1508 годам. Тады паселішча ўваходзіла ў склад Мсціслаўскага ваяводства. У 1730-я гады ў Касцюковічах было 35 дымоў.
Пад 1739 годам яны ўпамінаюцца як прыватнаўласніцкае мястэчка менскага гараднічага Ю. Іваноўскага. У гэты час тут дзейнічалі 2 царквы.
Пасля падзелу Рэчы Паспалітай Касцюковічы апынуліся ў складзе Клімавіцкага павета Магілёўскай губерні. Маёнтак знаходзіўся ў валоданні заможнага роду Цеханавецкіх.
Паступова насельніцтва пачынае расці. Калі ў 1800 годзе ў Касцюковічах было 88 двароў, то праз паўстагоддзі ўжо 224 двары. У гэты час Касцюковічы набылі вядомасць коннымі кірмашамі, тут працавала 14 крамаў. Адзначым, што ў 1826 годзе ў мястэчку адкрылася павятовае вучылішча.
На 1880 год у мястэчку было 327 двароў, дзейнічалі царква (мураваная) і сінагога (драўляная), працавалі 7 скураапрацоўчых майстэрняў, прыёмны пакой, паштовая станцыя, царкоўнапрыходская школа, 3 малітоўныя школы, аптэка, штогод праводзіліся 2 кірмашы.
У канцы ХІХ стагоддзя ў Касцюковічах працавалі броварны завод, 8 гарбарных майстэрняў, царкоўнапрыходская школа, бальніца і аптэка; дзейнічалі 2 цэрквы і сінагога, а таксама штогод праводзіліся 2 кірмашы. У мястэчку ў гэты час налічвалася 411 двароў. У ім працавалі 2 пенькатрапальныя, 6 скураапрацоўчых, 5 маслабойных, 2 абараначныя прадпрыемствы, вадзяны млын, сукнавальня, 3 крупадзёркі, 20 ганчарняў, 5 кузняў, 104 крамы, 3 заезныя двары, 3 карчмы і нават хлебазапасны магазін.
У даваенныя гады ў Касцюковічах развівалася перапрацоўчая прамысловасць. А ў 1930-х гадах быў узведзены будынак ільнокамбіната, цагельні, швейнай фабрыкі. Сёння ў Касцюковічах функцыянуюць перапрацоўчыя прадпрыемствы, прадукцыя якіх вядома не толькі на тэрыторыі Беларусі, але і за яе межамі.
Касцюковічы адзін з нешматлікіх беларускіх гарадоў, які значна вырас ужо пасля распаду СССР. Рост пачаўся ў канцы 80-х разам з пачаткам будаўніцтва прадпрыемства па выпуску цэменту і працягнуўся да пачатку 2000-х, затым колькасць гараджан некалькі знізілася і адносна стабілізавалася. Цяпер у горадзе налічваецца 15,2 тысячы жыхароў. Вядома, уся дэмаграфія цалкам залежыць ад патрэб у працоўных руках прадпрыемства-гіганта – Беларускага цэментнага завода. У дадзены момант яно дае працу 2,5 тысячам чалавек, прыкладна кожнаму чацвёртаму жыхару райцэнтра працаздольнага ўзросту.
Кінатэатр, нудны цэнтр
Касцюковічы з’яўляюцца адным з самых аддаленых гарадоў краіны, але не самым ўсходнім райцэнтрам. У горадзе можна выдзеліць стандартны набор кварталаў для населенага пункта: прамзона, прыватны сектар, раён вакзала (Камунары) і досыць нудны цэнтр горада.
У цэнтры Касцюковіч знаходзіцца будынак гасцініцы, які радуе вока, а побач з ім лакалізуецца пляцоўка, дзе намешнага ўсяго патрошку: сцэна з лозунгам “Квітней, Беларусь!”, ідэалагічныя банэры, фантан і лаўкі. Выглядае такая пляцоўка трохі безгустоўна.
Праз дарогу ад гасцінічнага комплексу размешчаны шараговы будынак мясцовага райвыканкама і вялікі помнік правадыру пралетарыята.
У цэнтры горада знаходзіцца таксама кінатэатр “Юнацтва”, які досыць густоўна аформлены, а яшчэ Дом рамёстваў, размешчаны ў старым будынку першай паловы ХХ стагоддзя.
Цэнтральная частка райцэнтра забудавана капітальнымі 2–5-павярховымі дамамі, у паўночнай частцы жылы квартал з 2–4-павярховых дамоў.
Ужо ў сучасным горадзе сфарміраваліся новыя пяці- і сяміпавярховыя раёны. Самы вялікі спальны раён горада – Маладзежны, які з’яўляецца сапраўдным заапаркам розных будаўнічых праектаў і мадыфікацый.
Апантанасць камянямі
Па ўсіх Касцюковічах размешчана каля дзясятка камянёў, прычым практычна кожны з іх памятны. Некаторыя выглядаюць як сапраўдныя велічныя валуны, вялікія і неабдымныя.
Як правіла, на памятных камянях выгравіраваны надпіс ці прымацавана мармуровая пліта з тэкстам ці малюнкам. Асабліва варта адзначыць два валуна, прысвечаных 400-годдзю і 500-годдзю горада, пастаўленыя з прамежкам у 16 гадоў. Валун, прысвечаны 400-годдзю знаходзіцца на прыступчатым пастаменце і паўстаўлены ў невялікім гарадскім парку ў 1992 годзе.
На адной з цэнтральных вуліц горада размешчаны вялікі камень, які паставілі з нагоды 500-годдзя Касцюковічаў у 2008-м. На валун прымацавалі дошку з датай, арнаментам і сімволікай горада. Прычым і ў гэтым выпадку для каменя чамусьці зрабілі цэментную падстаўку.
Камяні адлюстроўваюць змену з вызначэннем даты заснавання паселішча. У 1992 годзе святкавалі 400-годдзе, бо адносілі першы летапісны ўспамін пра Касцюковічы да 1592 года, а вось у 2008 годзе святкавалі ўжо 500-годдзе, бо заснаванне горада пачалі адносіць да 1508 года.
На ўваходзе ў мясцовую гімназію знаходзіцца камень, што пастаўлены з нагоды заснавання раённай гімназіі ў 2006 годзе.
Камень з выбітым на ім надпісам знаходзіцца і пры ўваходзе ў сквер 60-годдзя Вялікай Перамогі.
У горадзе рамешчана Алея Дружбы, якая злучае Касцюковічы і нямецкі горад-падбацім Дзіцэнбах. Яна была закладзена ў 2006 годзе. Адзначым, што ў 1997 годзе было заснавана «Кола сяброў Касцюковічы-Дзіцэнбах», а ўжо ў 2009 годзе ў Касцюковічах падпісалі Пагадненне аб парадненні паміж гарадамі.
Адметна, што Алея Дружбы пачынаецца таксама памятным каменем, які пазначае пачатак сімвалічай гарадской лакацыі.
Будынкі XIX–пачатку XX стст., яўрэйскія могілкі і праваслаўная царква
Асаблівую прыгажосць надаюць гораду будынкі XIX – пачатку XX стагоддзяў, што некалі ўяўлялі сабой шараговую забудову. Калі прагуляцца па вуліцах горада і крыху пафантазіраваць, то можна ўявіць, як выглядаў горад сто гадоў таму.
Старая забудова, якая налічвае паўтары дзясяткі розных па стылю старых будынкаў, захавалася няблага. Цяпер старыя будынкі выкарыстоўваюцца па-рознаму: у некаторых размешчаны гандлёвыя кропкі, аднак палова гістарычных аб’ектаў не выкарыстоўваюцца альбо знаходзяцца ў закінутым стане.
Гарадской адметнасцю з’яўляюцца і яўрэйскія могілкі, бо Касцюковічы ў канцы ХІХ стагоддзя ўяўлялі з сябе яўрэйскае мястэчка, у якім жыло дзве тысячы іўдзеяў, а гэта было больш за палову насельніцтва паселішча – 65%. Праўда, яшчэ ў даваенны час пры савецкай ўладзе колькасць яўрэяў Касцюковічаў стала нязменна скарачацца і напачатку вайны іўдзейскае насельніцтва складала менш за 40%.
Сёння на яўрэйскіх могілках знаходзяцца розныя тыпы пахаванняў і рознага часу: ад ХІХ стагоддзя да сённяшняга часу.
Галоўным сакральным аб’ектам горада з’яўляецца Крыжаўзвіжанская царква, якая была пабудавана ў 1999 годзе і з’яўляецца славутасцю Касцюковічаў. Цікава, што яна пабудавана на месцы цаглянага храма 1835 года.
Прасавлаўная цагляная царква 1830-х дзейнічала больш за 90 гадоў, аднак ў 1929 годзе ў час антырэлігійнай палітыкі савецкай улады храм быў закрыты, а святар быў рэпрэсаваны і высланы ў Сібір. Праз чатыры гады, у 1933 годзе, храм быў узарваны.
Станцыя Камунары і чырвона-зялёная рытуалка
Касцюковічы размешчаны на чыгунцы Крычаў – Унеча, але сама станцыя называецца Камунары. Для Беларусі падобная з’ява рэдкая, хоць і не ўнікальная. Гэта не асобны тапонім, які застаўся ад населенага пункта, гэта напамін пра эпоху пракладкі лініі, пачатку 20-х гадоў. Будаўніцтва станцыі паспрыяла ўзнікненню новых камун каля пляцоўкі, так і замацавалася. Цікава, што сама чыгуначная станцыя заснавана ў 1918 годзе і да 1923 году мела назву Касцюковічы, аднак пасля найменне было зменена на сучаснае.
Сама станцыя ляжыць за пару кіламетраў ад асноўнай часткі горада, хоць чыгуначнае палатно праходзіць праз увесь населены пункт. Будынак чыгуначнай станцыі выглядае досыць просценька, без архітэктурных асаблівасцяў. Наогул раён Камунараў дастаткова аддалены ад іншых частак Касцюковічаў, тут даволі пустынна і ціха.
Нягледзячы на аддаленасць вакзала, у выпадку з Касцюковічамі гэта не паспрыяла развіццю грамадскага транспарту, аўтобусы ў цэлым ходзяць рэдка.
Праз дарогу ад будынка чыгуначнага вазкала знаходзіцца будынак імпазантнай рытуальнай крамы касцюковіцкага райпо, пабудаваны за савецкім часам.
Чырвона-зялёная каларыстыка крамы рытуальных паслуг наводзіць на пэўныя развагі.
На Магілёўшчыне за 25 сакавіка адбыліся адразу тры надзвычайных здарэння, якія маглі трагічна скончыцца для шасцярых чалавек – паведамляе прэс-служба МНС.
У Магілёве падчас пажару быў выратаваны мужчына 1978 года нараджэння. З атручэннем дымам ён шпіталізаваны, прычына пажару высвятляецца.
У вёсцы Скляпава Круглянскага раёна і ў вёсцы Бялынкавічы Касцюковіцкага цэлыя сем’і труціліся ўгарным газам з-за таго, што занадта рана закрывалі заслонку ў печы. У першым выпадку шпіталізаваны і былі трое – дзве жанчыны і мужчына, у другім выпадку – пара 1972 і 1973 гадоў нараджэння.
Сусветны дзень барацьбы з сухотамі (туберкулёзам).
24 сакавіка 1882 года ў Берліне нямецкі вучоны Р. Кох аб’явіў аб адкрыцці ўзбуджальніка сухотаў, а праз год ён выявіў і ўзбуджальніка халеры. У 1905 годзе Кох быў ушанаваны Нобелеўскай прэміяй па фізіялогіі і медыцыне.
Кветка белага рамонка абрана эмблемай барацьбы з сухотамі, сімвалам здароўя і чыстага дыхання лёгкіх.
2023 год праходзіць пад лозунгам «Так! Мы можам ліквідаваць сухоты!».
Сухоты – адно з самых небяспечных інфекцыйных захворванняў, вядомае са старажытнасці. Нягледзячы на вялікія поспехі медыцыны ў дыягностыцы і лячэнні туберкулёзу, ён займае першае месца па смяротнасці сярод інфекцыйных захворванняў у свеце. Прагназуецца, што смяротнасць ад сухотаў можа павялічыцца на 13%, што можа даць дадатковыя 1 400 000 ахвяр да 2025 года.
Сусветны дзень барацьбы з туберкулёзам прадастаўляе платформу для пацыентаў, членаў іх сем’яў, неабыякавых да гэтай праблемы грамадзян, арганізацый грамадзянскай супольнасці, медыцынскіх работнікаў, уцягнутых у аказанне медыцынскай дапамогі пацыентам з туберкулёзам, асоб, якія фарміруюць палітыку ў галіне аховы здароўя, партнёраў у галіне развіцця і іншых зацікаўленых бакоў і абмеркаваць найбольш актуальныя пытанні ў арганізацыі дыягностыкі і лячэння туберкулёзу.
Міжнародны дзень барацьбы з дэпрэсіяй (International Depression Day).
Дэпрэсія – адзін з магчымых сімптомаў парушэння абмену рэчываў у мозгу. Яна заключаецца ў пачуцці абыякавасці, дрэнным настроі, прыгнечанасці, нізкай самаацэнцы, адсутнасці накіраванасцяў.
Па дадзеных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, больш за 350 мільёнаў чалавек у розных краінах свету пакутуюць ад дэпрэсіі.
Па статыстыцы, кожны дзясяты пасля 40 гадоў сутыкаецца з рознымі формамі дэпрэсіўнага засмучэнні псіхікі, пры гэтым большую частку з іх складаюць жанчыны. Захворванне сустракаецца ў 5% дзяцей і падлеткаў ва ўзросце ад 10 да 16 гадоў, а большая доля суіцыдаў здараецца ў перыяд юнацкай дэпрэсіі. Кожная пятая жанчына пакутуе ад дэпрэсіі пасля нараджэння дзіцяці. Развіццё хваробы могуць справакаваць некаторыя групы лекавых прэпаратаў, сардэчна-сасудзістыя і эндакрынныя захворванні.
Дэпрэсія – гэта хвароба, якая паддаецца лячэнню, але патрабуе кваліфікаванай дапамогі спецыялістаў. Адсутнасць своечасовага тэрапеўтычнага ўмяшання можа прывесці да цяжкіх наступстваў для здароўя.
1794 год. Пачатак паўстання пад кіраўніцтвам Тадэвуша Касцюшкі.
Касцюшка ўрачыста абвясціў у Кракаве пачатак антырускага вызвольнага паўстання, і тады ж быў апублікаваны Акт паўстання, які абвясціў лозунгі аднаўлення ў поўным аб’ёме суверэнітэту Рэчы Паспалітай, вяртання анэксаваных тэрыторый. Акт аб’яўляў, што паўстанне будзе змагацца за непарушнасць межаў Рэчы Паспалітай, устанаўленне народнай улады і ўсеагульнай свабоды.
У кастрычніку 1794 года паўстанне было задушана. Параненага Касцюшку змясцілі ў Петрапаўлаўскую крэпасць, адкуль яго вызвалілі па загадзе імператара Паўла I у 1796 годзе.
1889 год. Нарадзіўся Алесь Сташэўскі (Сташэўскі-Стасевіч).
Беларускі савецкі палітык.
Скончыў Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю.
Удзельнік Першай сусветнай вайны,падпаручнік, служыў у Чырвонай арміі.
Удзельнік беларускага нацыянальнага руху, сябра Яраслаўскай арганізацыі бежанцаў «Маладая Беларусь», сакратар прэзідыума педагагічнай рады Мінскага педінстытута. У 1920-я гады быў сакратар ЦВК і СНК БССР, старшынёй Полацкага акруговага выканкама, народным камісарам унутраных спраў, юстыцыі, пракурорам БССР.
Садзейнічаў правядзенню беларусізацыі на далучаных да БССР усходніх беларускіх тэрыторыях.
У канцы 1930 года быў неабгрунтавана абвінавачаны як удзельнік «антыпартыйнай» групы Ігнатоўскага – Жылуновіча, зняты з пасады. Працаваў старшынёй Бабруйскага райвыканкама, загадчыкам рабфака БДУ, дырэктарам Гомельскага сельскагаспадарчага педагагічнага інстытута.
Арыштаваны ў 1937 годзе. Расстраляны 11 снежня 1938 года.
1891 год. Нарадзіўся Сяргей Вавілаў.
Савецкі фізік, заснавальнік навуковай школы фізічнай оптыкі ў СССР, акадэмік і прэзідэнт Акадэміі навук СССР, лаўрэат чатырох Сталінскіх прэмій. Ганаровы акадэмік АН БССР, Пражскай, Балгарскай, Харвацкай, Індыйскай і іншых акадэмій навук. Малодшы брат М. Вавілава, рускага вучонага-генетыка.
Папулярызатар навукі, ініцыятар стварэння Усесаюзнага таварыства «Знание» і першы яго старшыня праўлення.
Яго імя носяць Мінскі механічны завод у складзе “БелОМА”, вуліцы ў шматлікіх гарадах, у тым ліку ў Магілёве (паміж 2-м Кузнецкім завулкам і вул. Касманаўтаў, паралельна вул. Лазарэнка, перасякааецца з вуліцай імя Лысенка), пастаўлены помнік на тэрыторыі Мінскага механічнага завода.
Памёр 25 студзеня 1951 года
1896 год. Нарадзілася Вера Маслоўская (Матэйчук).
Беларускі грамадска-палітычны і культурны дзеяч, паэтэса.
Арганізатар беларускай школьнай працы ў Заходняй Беларусі, настаўнічала на Міншчыне, была школьным інструктарам Барысаўскага, Дзісенскага паветаў. Сузаснавальніца і старшыня Цэнтральнага саюза беларусак (1920).
У 1920–1921 гадах стварала падпольныя паўстанцкія арганізацыі на Беласточчыне і Гродзеншчыне. Удзельніца І Усебеларускай канферэнцыі (Прага).
Арыштавана ў 1923 годзе, цэнтральная фігура «Працэсу 45-ці», прыгаворана да 6 гадоў турмы.
Пры прыходзе Саветаў, займалася школьнай справай на радзіме, у Агароднічках, якую працягвала і пры нямецкай акупацыі. У 1946 годзе у Сілезіі арганізавала дзіцячы сад, у 1951–1958 гадах працавала у Супраслі загадчыцай гарадской бібліятэкі, у Лізе жанчын, у беластоцкай Павятовай радзе. Аўтар вершаў.
Памерла 23 студзеня 1981 года.
Вера Маслоўская сярод членаў фракцыі Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянераў на І Усебеларускай палітычнай канфэрэнцыі ў Празе, 1921.
1908 год. Нарадзіўся Аляксей Глебаў.
Беларускі скульптар, народны мастак, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі.
Вучыўся ў Віцебскім мастацкім тэхнікуме. Адзін з арганізатараў у Віцебску Аб’яднання моладзі Асацыяцыі мастакоў рэвалюцыі.
З 1955 года выкладаў у Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце.
Працаваў у галіне партрэтнай, сюжэтна-кампазіцыйнай і манументальнай пластыкі. Лепшыя работы адметныя тонкай мадэліроўкай формаў, пластычнасцю і эмацыйнай выразнасцю, майстэрствам выканання ў матэрыяле.
Удзельнічаў у афармленні Дома ўраду БССР, Дома Чырвонай Арміі і Палаца піянераў і школьнікаў у Мінску, скульптуры «Лявоніха» і «Крыжачок» для будынка Усесаюзнай сельскагаспадарчай выстаўкі ў Маскве.
Шмат гадоў працаваў над помнікам Ф. Скарыну для Полацка (Дзяржаўная прэмія), але адліць з бронзы скульптуру не паспеў, што зрабілі за яго яго вучні – скульптары І. Глебаў і А. Заспіцкі.
Аўтар, суаўтар твораў: Манумент Перамогі ў Мінску, конная статуя Л. Даватара, партрэт У. Уладамірскага, помнікі Сталіну ў Мінску, Якубу Коласу ў Мікалаеўшчыне,«Максім Горкі і Янка Купала», «Пасля працы. Улікоўшчыца», група «Сустрэча У. Леніна на Фінляндскім вакзале ў красавіку 1917», рэльеф «Партызаны Беларусі» для помніка воінам Савецкай Арміі і партызанам у Мінску, статуі «Юнацтва», «Плаўчыха».
Памёр 2 кастрычніка 1968 года.
А. Глебаў. Вяртанне з працы. 1957.
1943 год. Пачала выдавацца газета падпольнага Магілёўскага абкама КП(б)Б “За Радзіму”.
Пад гэтай назвай яна выходзіла да 1956 года. З 12 жніўня 1956 года выходзіць пад назвай “Магілёўская праўда”.
Газета «Магілёўская праўда» адлічвае сваю гісторыю з 23 студзеня 1918 года, калі сталі выходзіць «Весткі Магілёўскай Рады… дэпутатаў». У 1918-1941 гадах 6 разоў мяняла сваю назву, у тым ліку выходзіла як “Соха і молат” (1919-1925), ” Магілёўскі селянін” (1925-1929), “Камунар Магілёўшчыны” (1929-1941). З 1984 г. выходзіць дадатак «Дняпроўскі тыдзень».
1946 год. Нарадзіўся Мікалай Кірычэнка.
Беларускі акцёр тэатра і кіно. Народны артыст. Лаўрэат прэміі імя І. Буйніцкага.
Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Працаваў акцёрам у Брэсцкім тэатры, акцёрам і генеральным дырэктарам тэатра імя Янкі Купалы, прафесарам Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтва.
Сыграў галоўныя ролі ў шматлікіх спектаклях, у тым ліку «Ажаніцца не журыцца» М. Чарота, «Дзвон – не малітва» І. Чыгрынава, «Гамлет» У. Шэкспіра, «Князь Вітаўт», «Чорная панна Нясвіжа», «Вечар», «Ядвіга» А. Дударава, «Сны аб Беларусі» У. Караткевіча, «Тутэйшыя» Янкі Купалы, «Пан Тадэвуш» А. Міцкевіча, «Дзве душы» М. Гарэцкага, «Не мой» А. Адамовіча.
Зняўся ў больш за 40 фільмах. Прызёр і лаўрэат міжнародных тэатральных і кінафестываляў.
Памёр 14 жніўня 2018 года.
1980 год. Памёр Пятрусь Броўка (1905-1980).
Беларускі грамадскі дзеяч, празаік, паэт і перакладчык. Народны паэт, Герой Сацыялістычнай працы, акадэмік АН БССР.
Галоўны рэдактар часопіса “Полымя” і выдавецтва “Беларуская савецкая энцыклапедыя”. Аўтар 3-х дзясяткаў кніг паэзіі, шматлікіх аповесцей, лібрэта опер, перакладаў.
Яго творы перакладзены на 27 моў, імя прысвоена выдавецтву “Беларуская энцыклапедыя”, вуліцам у Мінску, Віцебску, Полацку, Гомелі, Бешанковічах, Ушачах.
У Мінску працуе літаратурны музей Петруся Броўкі, у Пуцілкавічах Ушацкага раёна — хата-музей.
2001 год. Памёр ураджэнец в. Шчаглоўка Касцюковіцкага раёна Антон Бархаткоў (1917–2001).
Заслужаны дзеяч мастацтваў.
Прымаў удзел у арганізацыі і правядзенні першай выстаўкі беларускага мастацтва ў Маскве, прысвечанай 25-годдзю ўтварэння БССР, у арганізацыі Дзяржаўнага мастацкага музея БССР.
Вучань і прадаўжальнік традыцый В. Бялыніцкага-Бірулі. Сыны А. Бархаткова – Вітольд (у гонар Бялыніцкага-Бірулі) і Ігар – таксама сталі прафесійнымі мастакамі-рэалістамі.
Аўтар шырокавядомых карцін «Партрэт В. Бялыніцкага-Бірулі», «Ганачак», «Першая песенька», «Вясна на Нёмане», «Любімыя дубы Якуба Коласа. Мікалаеўшчына» і шматлікіх іншых. Удзельнік выставак у СССР, Бельгіі, Італіі, Нідэрландах.
Творы знаходзяцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Мінску, музеях Магілёва, Гродна, Гомеля, Бялынічаў, Касцюковічаў, Траццякоўскай галерэі ў Маскве і іншых.
Памёр 24 сакавіка 2001 года ў Мінску.
2022 год. Узброеныя сілы Украіны патапілі расійскі вялікі дэсантны карабель “Саратаў”.
Патоплены ў порце Бердзянск пасля ўдару ракетай “Кропка-У”. Кошт карабля 75 мільёнаў долараў. «Саратаў» удзельнічаў у анэксіі Крыма ў 2014 годзе. Падняты з дна 1 ліпеня 2022 года.
16 сакавіка пажары з гібеллю людзей адбыліся ў Касцюковічах і Шклове. У Касцюковічах ў жылым доме па вуліцы Ленінскай быў знойдзены гаспадар дома 1964 года нараджэння. У Шклове гаспадар прыватнай сядзібы 1959 года нараджэння быў знойдзены ў сваім доме па вуліцы Будаўнікоў – паведамляе прэс-служба МНС. Прычыны пажараў высвятляюцца.
У Круглым ратавальнікам давялося дапамагаць мужчыне 1962 года нараджэння, які праваліўся ў машынны зал каналізацыйна-насоснай станцыі і ўпаў з вышыні 4,5 метры. З траўмамі ён шпіталізаваны.
У Магілёве, як і па ўсёй Беларусі на мінулым тыдні з’явіліся анімэшнікі, захопленыя субкультурай “Рэдан”. Яны абвясцілі масавы збор 1 сакавіка перад “Атрыумам”, які, аднак, не адбыўся.
Лаўрэата Нобелеўскай прэміі міру Алеся Бяляцкага і яго паплечнікаў асудзілі на вялізныя тэрміны.
Пасля некалькіх гучных аварый з удзелам маршрутак у Беларусі, пасажыраперавозчыкаў пачалі масава правяраць па ўсёй Магілёўскай вобласці.
У Бабруйску мужчына паставіў трагічны рэкорд – яго цела знайшлі з 10 праміле алкаголю.
Чэрыкаўскі электрадом абурыў уздутымі шпалерамі і вадой з люстры.
У магілёўскай Выставачнай зале адкрылі выставу сумна вядомай калекцыі карцін “Белгазпрамбанка”, якую збірала каманда Віктара Бабарыкі і якую канфіскоўвала дзяржава, а ў музеі Бялыніцкага-Бірулі запрацаваў праект “Жаночы род”.
Навукоўцы раскрылі таямніцу зніклых амстэрдамскіх ровараў, а ў Калумбіі прайшло першае ў гісторыі судовае пасяджэнне ў метасусвеце.
