Дзень у гісторыі. 4 чэрвеня. Снег у Магілёве. “Беларуская граматыка”. Бой магілёўскага бронеатрада. Дзень памяці С. Манюшкі, К. Буйло, Я. Варонкі.

1695 год. У Магілёве выпаў вялікі снег.

Ён ляжаў некалькі дзён і “быў вялікі холад” – паведамляе Магілёўская хроніка.

Магілёўская Богаяўленская царква і званіца манастыра.

1872 год. Пайшоў у лепшы свет Станіслаў Манюшка  (1819-1872).

Беларускі і польскі кампазітар, дырыжор, адзін з пачынальнікаў беларускай музычнай культуры, стваральнік польскай нацыянальнай оперы.

Пачатковую музычную адукацыю атрымаў у Д. Стэфановіча ў Мінску, вучыўся ў Мінскай губернскай гімназіі, Берліне.

Працаваў у Вільні, Варашаве. Даваў урокі музыкі мастаку В. Сляндзінскаму, працаваў дырыжорам і дырэктарам варшаўскга опернага тэатру, прафесарам Музычнага інстытуту ў Варшаве. У творчасці выкарыстоўваў беларускі фальклор. Папулярнасць атрымаў дзякуючы операм “Галька”, “Страшны двор”. Аўтар  20 опер і аперэт, 3 балетаў, 5 месаў, 2 рэквіемаў і болей за 300 песень, у тым ліку “Паходнай песні літвінаў” на словы У. Сыракомлі.

1897 год. Нарадзіўся Юлій Іргер (1897-1941).

Беларускі вучоны-хірург, доктар медыцынскіх навук, прафесар, Заслужаны дзеяч навукі, брат нейрахірурга Іосіфа Іргера, кіраўнік НДІ пералівання крыві.

Пасля абвяшчэння БНР удзельнічаў у справе пераводу студэнтаў-беларусаў з расійскіх універсітэтаў ва Украіну і ў Вобласць Войска Данскога.

Памёр 26 мая 1941 года. Пахаваны на Ваенных могілках у Мінску.

1907 год. У в. Гарадок Глускага раёна нарадзіўся Васіль Зубец (1907-1991).

Беларускі гаспадарчы, дзяржаўны дзеяч, доктар тэхнічных навук, прафесар, Заслужаны дзеяч навукі.

Выхаванец Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, начальнік вытворчага аддзялення аддзела аэрадромнага будаўніцтва 1-й паветранай арміі. Пасля вайны – 1-ы намеснік міністра, міністр меліярацыі і воднай гаспадаркі БССР, дырэктар Беларускага НДІ меліярацыі і воднай гаспадаркі.

Памёр 26 студзеня 1991 года.

1918 год. Апублікавана “Беларуская граматыка для школ” Браніслава Тарашкевіча (1892-1938).

Першая жыццяздольная граматыка сучаснай беларускай мовы, аснова ўсіх далейшых ліній развіцця беларускай граматыкі. Выдадзена ў Вільні, у паралельных кірыліцкім і лацінскім варыянтах.

Граматыка некалькі разоў перавыдавалася ў Заходняй Беларусі ляжала ў аснове праграм выкладання беларускай мовы ў БССР. У аснове граматыкі ляжалі фанетыка-граматычныя асаблівасці тагачаснага сярэднебеларускага дыялекту, найперш «цвёрдае р» і «моцнае аканне». У правілах граматыкі выкарыстоўваліся як марфалагічны, так і фанетычны прынцыпы.

Словы іншамоўнага паходжання выдзяляліся ў асобную групу. Тарашкевічам было прапанавана пісаць галосныя і зычныя ў іншамоўнай лексіцы так, як яны вымаўляліся ў мове, з якой былі запазычаны, фактычна было прынятае пераважнае іх напісанне як у польскай мове. Так, на гэтыя словы не былі распаўсюджаны правілы акання, дзекання і цекання, часта не змякчаліся зычныя перад галоснымі, перад ётаванымі галоснымі перадаваўся мяккі [л’].

Зважаючы на недахопы граматыкі Тарашкевіча, браты Лёсікі распрацавалі праект яе рэформы, які быў прадметам разгляду Акадэмічнай канферэнцыі па рэформе беларускага правапісу і азбукі (1926).

1920 год. Прыняў бой з палякамі савецкі 35-ты бранявы атрад.

Бой адбыўся каля в. Стоўпішчы пад Магілёвам. Загінуўшых чырвонаармейцаў пахавалі на сённяшняй плошчы Славы ў Магілёве.

Пяць чалавек 35-га атрада былі ўзнагароджаны ордэнам Чырвонага Сцяга РСФСР. Гэта Леў Альбаў і Іван Філатаў, вадзіцелі бронемашын, Васіль Усаў, камандзір бронемашыны, Пётр Кулагін і Аляксандр Міхайлаў, кулямётчыкі.

1926 год. Прэзідэнтам Польшчы абраны Ігнацы Масціцкі (1867-1946).

Дзяржаўны дзеяч, вучоны-хімік, акадэмік Акадэміі навук Польшы ў Кракаве, арганізатар хімічнай прамысловасці ў Польшчы.

Распрацаваў прамысловы метад атрымання азотнай кіслаты з паветра.

Меў падтрымку часткі беларускіх грамадскіх колаў у Заходняй Беларусі.

У яго гонар названы канал у Брэсцкім раёне і ў Валынскай вобласці Украіны.

1952 год. Памёр Язэп Варонка (1891-1952).

Беларускі палітычны дзеяч, журналіст, публіцыст. Першы старшыня Народнага сакратарыята БНР.

Быў супрацоўнікам пецярбургскіх газет «Воскресная вечерняя газета», «Столичные вести», часопісаў «Зритель», «Театральное обозрение».

Член ЦК Беларускай сацыялістычнай грамады, Часовага савета Расійскай рэспублікі, узначальваў камітэт Беларускага таварыства ў Петраградзе па аказанні дапамогі пацярпелым ад вайны, быў камісарам юстыцыі і ўнутраных спраў Вялікай беларускай рады, старшынёй Народнага сакратарыята Беларусі і народным сакратаром замежных спраў, адзін з ініцыятараў абвяшчэння БНР.

Міністр беларускіх спраў і сябра кабінета міністраў Літоўскай Рэспублікі (1918-1920), старшыня беларускага Чырвонага Крыжа, таварыства «Беларуская грамада ў Коўне».

У 1923 годзе з’ехаў у Чыкага. Узначальваў Беларуска-амерыканскую нацыянальную асацыяцыю, быў адным з кіраўнікоў Беларуска-амерыканскай нацыянальнай рады, выдаваў газету “Беларуская трыбуна”, вёў праграмы на чыкагскім радыё.

Займаўся выдавецкай і публіцыстычнай дзейнасцю. Аўтар брашур “Беларускае пытанне на момант Версальскай мірнай канферэнцыі. Гістарычна-палітычны нарыс”, “Беларускі рух ад 1917 да 1920 году. Кароткі агляд”.

Прытрымліваўся канцэпцыі «двух ворагаў» беларускага адраджэння — Расіі і Польшчы. Вёў беларускія і рускія праграмы на чыкагскім радыё.

Памёр 4 чэрвеня 1952 года.

1986 год. Памерла Канстанцыя Буйло (сапраўднае імя Канстанцыя Кале́чыц, 1893-1986).

Беларуская паэтэса, Заслужаны дзеяч культуры БССР. Яе дэбютны зборнік вершаў “Курганная кветка” (1914) рэдагаваў Янка Купала, афармляў Язэп Драздовіч. Аўтар шэрагу п’ес, зборнікаў вершаў, кніг для дзяцей. 

Многія вершы паэтэсы пакладзены на музыку, песня “Люблю” стала народнай. Максім Гарэцкі ў сваёй “Гісторыі беларускай літаратуры” лічыў яе “найбольш выдатнай пасля Цёткі жаноцкай сілай ў нашай поэзіі”.

1989 год. У Польшчы адбыліся першыя часткова дэмакратычныя парламенцкія выбары.

У іх удзельнічалі і беларускія кандыдаты пісьменнік Сакрат Яновіч (1936-2013), гісторык Яўген Мірановіч (н.1955).

Я. Мірановіч.

2013 год. Памёр  Юрый Бушлякоў (1973-2013).

Беларускі мовазнавец, кандыдат філалагчных навук, журналіст і перакладчык, выкладчык Карлава ўніверсітэта ў Празе.

Працаваў у штотыднёвіку “Наша Ніва”, на Польскім радыё, “Радыё Свабода”, дзе вёў аўтарскую перадачу “Жывая мова”. Суаўтар кнігі “Беларускі клясычны правапіс”.

Разарвалі гасцей, забіўшы 18 галоў – прайшлі матчы футбольнай лігі Магілёўскага дывізіёна “Захад”

У Бабруйску гаспадары прынізілі быхаўскіх футбалістаў, а глуская “Пціч” дома прайграла круглянскай “Зары”.

Футбольны клуб «Тарпеда» Бабруйск вельмі паспяхова адкрыў дамашнюю праграму для сваіх балельшчыкаў у першым туры чэмпіянату Беларусі ў другой лізе. Паўтысячы заўзятараў на бабруйскім стадыёне імя Аляксандра Пракапенкі на працягу матча ўбачылі ажно 19 мячоў. Прычым 18 галоў было забіта ў браму быхаўскай каманды, якая нічога не змагла супрацьпаставіць зматываваным гульцам бабруйскага клуба.

Ужо у першым тайме бабруйчане забілі сем мячоў быхаўскім футбалістам. У другім тайме сітуацыя для апошніх лепш не стала, бо пасля перапынку тарпедаўцы накалацілі 11 мячоў быхаўскай камандзе, якая змагла адказаць грозным супернікам толькі адным галом. 

Менш відовішчным атрымаўся матч у Глуску паміж мясцовым клубам “Пціч” і гасцямі – круглянскім клубам “Зара”. Абедзьве каманды паказвалі адносна роўны футбол, а прысутныя гледачы маглі назіраць упартую барацьбу.

Хоць глускія футбалісты стараліся парадаваць сваіх заўзятараў хаця б адным забітым мячом, але рэалізаваць небяспечныя моманты каля брамы суперніка змаглі толькі гульцы “Зары”. Прычым зрабілі гэта двойчы, а вось футбалісты “Пцічы” так і не забілі сваім візаві. Свісток суддзі засведчыў сканчэнне матча на карысць гасцей 0-2.

Фота: bobr.by і glusk.by

У Глуску ў імя святапакутніка Пятра Грудзінскага хочуць назваць вуліцу

Святар Пётр Грудзінскі нарадзіўся ў Глуску ў 1877 годзе. У 1921 годзе ён быў пасвечаны ў чын святара і служыў у адной з цэркваў Мінскай губерні. У студзені 1930 года быў арыштаваны і 23 лютага 1930-га года паводле пастановы калегіі ОГПУ прыгавораны да вышэйшай меры пакарання. 

Пётр Грудзінскі быў рэабілітаваны ў 1989 годзе. У 1999-м Сінодам Беларускай праваслаўнай царквы Грудзінскі Пётр Феафілавіч кананізаваны і прылічаны да ліку святых новапакутнікаў.

З ініцыятывай назваць вуліцу ў Глуску імем Пятра Грудзінскага выступіў настаяцель Свята-Багаяўленскай царквы Глуска протаіерэй Міхаіл Лазоўскі – піша газета “Радзіма”.

Выява ілюстрацыйная

Патанулі адразу два чалавекі за дзень – у Бабруйску, пад Глускам

Целы двух чалавек даставалі ратавальнікі Магілёўскай воббласці за дзень 29 красавіка – паведамляе прэс-служба МНС. У Бярэзіне ў Бабруйску патануў мужчына 1994 года нараджэння, беспрацоўны. Таксама беспрацоўны мужчына, 1963 года нараджэння патануў у вёсцы Карповічы Глускага раёна.

Фота ілюстрацыйнае.

Двое вяскоўцаў пабачылі дым з вакна і выратавалі суседа пад Глускам

У вёсцы Поўстка Глускага раёна два жыхары паселішча, Юрый Фалецкі і Андрэй Лузан – пабачылі, што з дома іх 65-гадовага суседа валіць дым і кінуліся на дапамогу. Дзверы былі адчыненыя, таму мужчыны лёгка праніклі ў жытло і выцягнулі на свежае паветра гаспадара дома, які спаў у задымленым пакоі. Папяредне, прычынай пажару стала неасцярожнае курэнне – паведамляе прэс-служба МНС.

Фота: МНС

Магілёў становіцца самым брудным горадам, але з пабеленымі дрэвамі – дайджэст мінулага тыдня

Апублікаваны на мінулым тыдні маніторынг паветра ў гарадах Беларусі паказаў, што Магілёў становіцца самым брудным горадам у краіне – нормы былі перавышаныя адразу ў трох кропках па ўсім горадзе.

У Магілёве пачалося абмеркаванне новага генеральнага плана горада.

Вада паціху стала адступаць, хоць у Бабруйску Бярэзіна яшчэ перавышала крытычны ўзровень.

У Глуску энергетыкі правялі спецаперацыю па перасяленні бусла, з-за якога ў адной з вёсак пастаянна прападала электрычнасць, на спецыяльна ўзведзены новы слуп.

Пад Бялынічамі рэцыдывіст абакраў суседку на 5 рублёў.

У Мсціславе выпускаць “чарніла” аказалася нерэнтабельным, замест віна будзе газіроўка.

У шматдзетнай сям’і на Мсціслаўшчыне згарэў дом, яны засталіся без жылля.

У Бабруйску прайшла цырымонія перадачы парэшткаў салдата Другой Сусветнай вайны, які нарадзіўся ў Клімавіцкім раёне і цяпер будзе перапахаваны на радзіме.

На мінулым тыдні стала вядома, па якіх артыкулах абвінавачваецца магілёўскі прафесар Юрый Бубнаў. 

Таксама стала вядома, што затрыманай у Круглым Аліне Горавй не аказваюць медыцынскую дапамогу, ёй стала горш у вязніцы.

Праверкі ў Магілёве і вобласці паказалі, што ў трох школьных сталоўках з чатырох (а гэта 75%) выяўлены парушэнні, а ў палавіне крам – праблемы з санітарнымі нормамі.

Яшчэ адзін магілёвец атруціўся мухаморамі, якія свабодна прадаюцца ў інтэрнэце і не трапляюць у лік забароненых прэпаратаў.

Сталі вядомымі грандыёзныя планы дарожнікаў – за чвэрць стагоддзя адрамантаваць 68 кіламетраў дарогі пад Чавусамі.

У Магілёве стаў прадавацца бярозавы сок.

У абласным цэнтры запусцілі новыя, аўтаномныя тралейбусы.

Таксама на мінулым тыдні адзначалася гадавіна трагічнага патопа на Дубравенцы – так званага “Магілёўскага цунамі”.

У Магілёў прыйшла правінцыйная эстэтыка – сталі бяліць дрэвы ў цэнтры горада.

Mogilev.media пагуляліся з чарговай нейрасеткай і даведаліся, якім намалявалі б Магілёў Малевіч, Босх, Шагал, Кандзінскі.

Глускія энергетыкі перасялілі бусла, з-за якога ў вёсцы ўжо некалькі разоў прападала электрычнасць

У вёсцы Барысаўшчына Глускага раёна прайшла спецыяльная аперацыя “Жытло для бусла”. Мяясцовыя энергетыкі спецыяльна для аднаго бусла паславілі новую апору, без электрычнасці, каб птушка магла размясціць на ёй сваё гняздо. 

Раней бусел віў гняздо на апоры з правадамі, і пагэтаму ў вёсцы ўжо некалькі разоў за гэтую вясну прападала электрычнасць – галінкі падалі на правады і замыкалі іх – піша газета “Радзіма”.

Фота: газета “Радзіма”

Камунальнікі святкуюць, а “сярдзітыя” жыхары прапануюць відэафіксаваць і бязлітасна штрафаваць

Работнікі побытавага абслугоўвання і камунальнікі ў нядзелю ўзнагародзілі самі сябе з нагоды прафесійнага свята і не асабліва звярталі ўвагу на праблемы, якія хвалююць жыхароў Магілёўскай вобласці.

У апошнюю нядзелю сакавіка ва ўсіх раёнах вобласці работнікі побытавага абслугоўвання насельніцтва і жыллёва-камунальнай гаспадаркі адзначылі сваё прафесійнае свята. Аналіз раённых газет і сайтаў паказаў, што паўсюль трафарэтна вызначалі пераможцаў і скарысталіся святам для прэміравання і ўзнагароджвання сваіх калектываў. Падарункам для гледачоў паўсюль былі не толькі граматы, але і музычныя нумары, у тым ліку ў выкананні дзяцей і ўнукаў супрацоўнікаў жылкамунгасаў.

У ранейшы часы свята было яшчэ і нагодай паказаць дасягненні і перспектывы паляпшэння добраўпарадкавання гарадоў і вёсак, для чаго фіксаваліся балявыя кропкі. Магчыма, што ў дакладах і цяпер штосьці крытычнае да рэальнага стану рэчаў і было сказана, былі паабяцаны тутэйшаму люду крокі да паляпшэння сітуацыі, але ў газетных публікацыях пра гэта ні слова. У іх толькі аптымістычныя фотаздымкі. 

А вось раззлаваныя з-за розных праблем жыхары вобласці ўжо прапануюць навесці татальны кантроль у надзеі навесці парадак. Як піша газета Радзіма, “сярдзіты чытач” у Глуску сам прыбраў вуліцу каля свайго дому і прапанаваў фідэафіксаваць парушэнні і бязлітасна штрафаваць суседзяў за выкінутыя на вуліцы паперкі. Ён лічыць, што “толькі страх пакарання… можа, калі не пазбавіць ад смецця, то, прынамсі, паменшыць яго колькасць на нашых вуліцах “.

Многія жыхары вобласці ўсё больш настойліва патрабуюць ад камунальнікаў не спачываць на лаўрах, а наладжваць сувязі з грамадскасцю і вырашаць тыя праблемы, якія хвалююць людзей. 

Фота: “Ударны фронт”. 

Ідзе вясна, хімічныя гіганты масава труцяць магілёўцаў – дайджэст назіранняў за тыдзень

Вясна ідзе – пачаліся затапленні Проні, Бесядзі, але вясновага крыгахода ўжо не будзе. Пачаўся збор бярозавіка.

Непрыемны, рэзкі пах – па выхадных у Магілёве ў зоне хімічных гігантаў заўважылі тэндэнцыю – прадпрыемствы масава выкідаюць адыходы вытворчасці

На трэцяй частцы Магілёўшчыны эпідэміёлагі выявілі антысанітарыю.

У Чэрыкаве дарога да пантоннай пераправы ператварылася ў кашу, таму што будаўнікі не памянялі праект – не разлічвалася, што яна будзе эксплуатавацца зімой і ў час паводкі. Чэрыкаўцам прыйдзецца цярпець.

Сейм Літвы ў першым чытанні прыняў законапраект аб прыпыненні выдачы віз беларусам.

Больш за 80% украінцаў сталі выступаць за ўваход краіны ў НАТА і ЕС.

На мінулым тыдні ў Беларусі адзначалі 80-я ўгодкі Хатынскай трагедыі, а mogilev.media згадвалі пра “старэйшую сястру” Хатыні, вёску Боркі.

У Магілёве п’яны на “Porsche” збіў чалавека насмерць, уцякаючы ад ДАІ.

У Магілёве запрацавала платная паркоўка на двух вуліцах у цэнтры горада, а на Фацінскім бульвары пад новую паркоўку знішчылі частку сквера.

На вуліцы Камсамольскай у Магілёве працягваюцца рамонтныя працы, чытачы mogilev.media заўважылі знікненне старажытнай брукаванкі.

У Глуску сталі прападаць кантэйнеры для асобнага збору смецця.

На мінулым тыдні стартаваў Чэмпіянат Беларусі па футболе. Адзіная каманда з Магілёўшчыны, прадстаўленая на ім – “Белшына” – атрымала паразу ў першай гульні.

Пачаўся новы паляўнічы сезон.

На Венеры выявілі вулкан, які дзейнічае.

Беларускі “Еўраопт” пачаў гандляваць таварамі з IKEA. 

Лепшым настаўнікам Магілёўшчыны стаў бабруйскі трудавік.

У Глуску сталі прападаць кантэйнеры для асобнага збору смецця

Калі раней у дварах райцэнтра былі асобныя кантэйнеры для паперы, шкла, пластыка, то цяпер яны застаюцца толькі для змешаных адыходаў і ПЭТ бутэлек. 

У той час, як у свеце, нават у слабаразвітых краінах, набірае моц асобны збор побытавых адыходаў, у Глуску мясцовыя журналісты зафіксавалі знікненне на многіх кантэйнерных пляцоўках райцэнтра кантэйнераў для паперы і шкла. 

У ходзе журналісцкага расследавання высветлілася, што на большасці пляцовак засталіся толькі кантэйнеры для цвёрдых адыходаў і ПЭТ бутэлек. 

Адказу на пытанне, чаму ў некаторых дварах яшчэ ёсць кантэйнеры для паперы і шкла, а ў іншых ужо няма, журналсты знайсці не змаглі. Праблема, як ім падаецца або ў нормах колькасці кантэйнераў на колькасць жыхароў, або ў адсутнасці грошай на новыя.

Многіх глушчан не задавальняе неэканамічная і неэкалагічная, крайне архаічная практыка збору побытавых адыходаў у райцэнтры, піша раённая газета “Радзіма”.

Фотаздымак з газеты Радзіма.