У магілёўскіх старшакласнікаў з’явіцца новы факультатыў – «Увядзенне ў прафесію чыгуначнага транспарту».
У СССР чыгунка была дзяржавай у дзяржаве. Яна не проста кіравала і абслугоўвала дарогі, але мела сваю сістэму гандлю, аховы здароўя і нават сістэму часу.
У незалежнасці ад мясцовай часавой зоны паўсюль ад Брэста да Ўладзівастока расклад пісаўся па маскоўскім часе. Заробкі на чыгунцы былі вялікімі і стабільнымі. На прэстыжную працу можна было ўладкавацца пераважна па блату.
Цяпер беларуская чыгунка практычна банкрут. Не дзіўна, што ў школах пачынаецца прафарыентацыйная праца для рэкрутавання новых работнікаў. Зроблена гэта з прычыны дэфіцыту кадраў па многіх спецыяльнасцях на беларускай чыгунцы.
Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал апублікаваў пастанову Міністэрства адукацыі ад 13 студзеня 2023 года аб увядзенні факультатыўных заняткаў для 10-11-х класаў сярэдняй адукацыі. Праграма разлічана на 70 гадзін (па 35 гадзін у кожным класе, 1 гадзіна ў тыдзень) і арыентавана на азнаямленне навучэнцаў з агульнымі абавязкамі работнікаў арганізацый чыгуначнага транспарту.
Галоўнай мэтай факультатыву стане стварэнне ўмоў для выбару прафесіі навучэнцамі. Асноўнай формай навучання стануць групавыя заняткі з правядзеннем семінараў, канферэнцый, экскурсій, выязных заняткаў.
Сусветны дзень вады (World Water Day, з 1993 года).
Абвешчаны Генеральнай Асамблеяй ААН.
У рэзалюцыі Генеральнай Асамблеі прапанавана дзяржавам праводзіць у гэты дзень мерапрыемствы, прысвечаныя захаванню і засваенню водных рэсурсаў.
Па велічыні водных рэсурсаў рэк Беларусь займае чацвёртае месца ў Еўропе пасля Нарвегіі.
Патэнцыял водных рэсурсаў Беларусі: 20 000 рэк і ручаёў, 11 000 азёр, 85 вадасховішчаў, 1 500 сажалак.
Разведаныя запасы прэсных падземных вод – 6,35 млн куб.м/суткі (609 радовішчаў).
Міжнародны дзень Балтыйскага мора (Baltic Sea Day, з 1986 года).
Абвешчаны ў 1986 годзе на 17-м пасяджэнні Хельсінкскай Канвенцыі ў гонар падпісання самой канвенцыі па Балтыйскаму мору ў 1974 годзе.
49% тэрыторыі Беларусі адносіцца да басейна Балтыйскага мора, рачных басейнаў Нёмана, Заходняй Дзвіны, Заходняга Буга.
Рака Заходняя Дзвіна
Сорак сарокаў (народны каляндар).
Прыход вясны пасля раўнадзенства і сустрэча птушак з цёплых месцаў. “Жаўрукі прыляцелі, на галоўку дзецям селі”.
У хрысціянстве шануюць памяць сарака пакутнікаў Севастыйскіх – воінаў-хрысціян, якія прынялі пакутніцкую смерць. Усе яны былі родам з Кападокіі і служылі ў рымскім войску. Ваеначальнік запатрабаваў, каб хрысціяне разам з астатнімі салдатамі прынеслі ахвяру паганскім багам. Пасля адмовы іх падвергнулі катаванням, а потым распранулі і прымусілі стаяць у пакрытым лёдам возеры на працягу ночы. Да раніцы адзін з воінаў не вытрымаў – і пабег да цёплай лазні. Аднак яго месца сярод пакутнікаў заняў рымлянін Аглай, якога ўразіла стойкасць духу хрысціян.
У народзе гэты дзень лічыўся днём другой сустрэчы вясны (першая была на Грамніцы, трэцюю чакаюць на Дабравешчанне), адным з самых вялікіх свят у годзе. Сяляне казалі, што “на Сарокі дзень з ноччу мераецца, зіма канчаецца, вясна пачынаецца”. А прадвеснікамі вясны былі жаўрукі (хоць на Сарокі, па павер’і, з-за мора прыляталі 40 розных птушак).
Гаспадыні загадзя выпякалі з цеста печыва ў выглядзе птушак, як правіла, 40 штук – па колькасці загінулых пакутнікаў.
У гэты дзень вернікі прыходзяць у храм і ставяць 40 свечак у памяць аб загінуўшых.
Жавароначкі, прыляціце,
Цёпла лецейка прынясіце,
А зімачку прыбярыце,
Бо зімачка надаела,
Нам хлебушак пераела.
1609 год. Нарадзіўся Ян Казімір Ваза (1609–1672).
Кароль польскі і вялікі князь літоўскі(1648–1668), апошні манарх з дынастыі Ваза.
У час яго панавання адбыліся разбуральныя войны з Маскоўскай дзяржавай, казакамі, са Швецыяй.
Пры ім былі страчаны Прусія, Смаленскае ваяводства, Кіеў і левабярэжная Украіна.
Агульны гаспадарчы заняпад дзяржавы, няўдачы ў войнах, аслабленне міжнароднага становішча, напружаныя адносіны з магнатамі і шляхтай, смерць энергічнай і актыўнай у палітыцы каралевы Марыі Людвікі прывялі да адрачэння ад трона і эміграцыі ў Францыю ў верасні 1668 года.
1619 год. Кароль Жыгімонт III Ваза перадаў усе магілёўскія праваслаўныя цэрквы уніятам.
Гэта адбылося па скарзе уніяцкага арцыбіскупа І. Кунцэвіча на бясчынствы часткі гараджан супраць уніатаў.
Указам караля прадпісвалася ўдзельнікаў узброенага выступу ў Магілёве ў 1618 годзе супраць уніятаў пакараць смерцю, на жыхароў накласці штраф, усе праваслаўныя цэрквы перадаць уніятам.
1659 год. Пастанова Сойма Рэчы Паспалітай аб біцці меднага шэлега (барацінкі) і заснаванні Брэсцкага манетнага двара.
Падчас правядзення грашовай рэформы 1659–1666 гадоў для выпуску меднага соліда (барацінкі) пачалося будаўніцтва манетнага двара ў Брэсце. Ён працаваў з 4 снежня 1665 да 16 снежня 1666 года і выбіў каля 241 мільёна медных солідаў на суму 2 674 268 злотых 10 грошаў.
На аверсе размяшчаўся бюст Яна II Казіміра Вазы, пад якім ініцыялы TLB (арандатара меднага двара). На рэверсе быў герб ВКЛ “Пагоня”, пад ім манаграма І. Кіршэнштэйна. Соліды брэсцкага двара падобныя на медныя соліды Віленскага меднага двара.
Ёсць меркаванне, што большая частка тыражу мае адметныя рысы: шчыт з вострым вуглом, малая манаграма, палеаграфічныя асаблівасці.
1864 год. Публічна павешаны на гандлёвай плошчы Лукішкі ў Вільні Кастусь Каліноўскі (1838–1864).
Палітычны дзеяч, публіцыст, паэт. Адзін з кіраўнікоў паўстання 1863–1864 гадоў.
Скончыў юрыдычны факультэт Пецярбургскага ўніверсітэта, прымаў удзел у таемнай ваенна-рэвалюцыйнай арганізацыі афіцэраў Генштаба, якую ачольвалі З. Серакоўскі і Я. Дамброўскі.
На Гародзеншчыне ствараў рэвалюцыйныя арганізацыі, у 1862 годзе з паплечнікамі распачаў выпуск «Мужыцкай праўды» – першай у гісторыі газеты на беларускай мове. У 1862 годзе ачоліў Літоўскі правінцыяльны камітэт па падрыхтоўцы паўстання, у студзені 1863 распачаў паўстанне, 1 лютага 1863 года узначаліў Часовы правінцыяльны ўрад Літвы і Беларусі.
29 студзеня 1864 года выдадзены царскім уладам камісарам Магілёўскай губерні Вітаўтам Парфяновічам.
Таемна пахаваны на Гедзімінавай (Замкавай) гары ў Вільні, побач з іншымі лідарамі і ўдзельнікамі паўстання, забітымі на загад расійскай улады. Усе магілы былі зроўнены з зямлёй.
Урачыстае перапахаванне К. Каліноўскага і іншых паўстанцаў адбылося 22 лістапада 2019 года на могілках Росы у Вільні.
Адзін з першых беларускіх мастацкіх фільмаў быў «Кастусь Каліноўскі» (1928). У 1943 годзе ў гонар героя была названая савецкая партызанская брыгада, якая дзейнічала каля Гродна і Беластока.
У гонар деяча названыя вуліцы ў Мінску, Гродна, Магілёве, Пінску і іншых гарадах Беларусі, гімназія № 1 у г. Свіслач. Адзіны беларускі помнік усталяваны ў Свіслачы. Бюст усталяваны ў Нью-Ёрку.
Указ прэзідэнта Беларусі ад 15 студзеня 1996 года № 26 зацвердзіў Ордэн Кастуся Каліноўскага. Узнагарода не выкарыстоўваецца, але не выходзіла і адпаведнай пастановы аб яе скасаванні.
У 2022 годзе ва Украіне створаны беларускі полк імя Каліноўскага.
1865 год. Нарадзіўся Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі, Стары Улас.
Беларускі паэт.
Дэбютаваў вершамі ў 1907 годзе ў «Нашай ніве». Шэраг вершаў надрукаваны ў «Анталогіі беларускай паэзіі» (1961), зборніку «Беларуская дакастрычніцкая паэзія» (1969).
У 1990 годзе выйшла яго кніга вершаў і публіцыстыкі «Год беларуса».
Памёр 30 верасня 1939 года.
1882 год. Нарадзіўся Эдуард Будзька.
Беларускі грамадскі дзеяч, паэт, публіцыст, настаўнік.
Аўтар і папулярызатар «Нашай нівы». Член прэзідыума Беларускага нацыянальнага камітэта, член Вялікай беларускай рады, сакратар Камісіі па стварэнні БДУ.
Удзельнічаў у стварэнні беларускіх школ, Будслаўскай беларускай гімназіі. Удзельнік беларускага нацыянальнага руху ў Літве, Латвіі, ЗША.
У час Другой сусветнай вайны, падчас нямецкай акупацыі Беларусі, працаваў настаўнікам у Мінску і Баранавічах. Прымаў удзел у Другім Усебеларускім кангрэсе.
Цяжка хворы выехаў у Канаду, потым у ЗША. Актыўна ўдзельнічаў у жыцці беларускай эміграцыі ў ЗША. Апублікаваў свае ўспаміны ў месячніку «Бацькаўшчына».
Памёр 14 жніўня 1959 года ў Чыкага.
1920 год. У в. Высокі Барок (цяпер Краснапольскі раён) нарадзіўся Аляксей Пысін.
Беларускі паэт. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (1968) за кнігу вершаў «Твае далоні».
Пасля далучэння Заходняй Беларусі да БССР працаваў у газэце ў Бельску на Беласточчыне. Удезльнік Другой сусветнай вайны.
Працаваў у краснапольскай газеце «Чырвоны сцяг», у чэрыкаўскай раённай газеце, магілёўскіх абласных «За Радзіму», «Магілёўская праўда». З 1974 года да апошніх дзён быў сакратаром Магілёўскага абласнога аддзялення Саюза Пісьменнікаў.
Аўтар 12 кніг паэзіі, 4 зборнікаў вершаў для дзяцей, кніг вершаў і паэм, кнігі пра народныя песні і іх выканаўцаў «Бярозка ля кожных варот». Двойчы выходзілі Выбраныя творы ў 2 тамах.
Пераклаў на беларускую мову «Маабіцкі сшытак» М. Джаліля, зборнік вершаў М. Ханінава «Жураўлі над стэпам».
Памёр 27 жніўня 1981 года ў Магілёве. Пахаваны на каталіцкіх могілках.
У яго гонар названа школа (у ёй мемарыяльны музей паэта) у Палужы Краснапольскага раёна, вуліца ў Магілёве. На доме, у якім ён жыў па праспекце Міра, 35А ўсталявана мемарыяльная дошка. Магілёўская абласная бібліятэка арганізуе Пысінскія чытанні.
1943 год. Разам з жыхарамі спалена Хатынь.
У гэты дзень 149 жыхароў вёскі былі спалены жыўцом або расстраляны нямецкімі салдатамі і дапаможным паліцэйскім батальёнам за аказанне жыхарамі вёскі дапамогі партызанам.
У карнай аперацыі ўдзельнічалі 118-ы батальён шуцманшафта і асобны карны батальён СС «Дырлевангер».
Апошні сведка трагедыі, Віктар Жалабковіч, памёр у 2020 годзе.
У 1969 годзе створаны мемарыял у памяць аб 9200 беларускіх вёсках, знішчаных нацыстамі.
1998 год.Памёр Пятро Шасцерыкаў (1919–1998).
Беларускі пісьменнік. Выхаванец магілёўскага педінстытута (1941), сакратар Магілёўскага аддзялення Саюза пісьменнікаў, аўтар твораў на мясцовую тэматыку.
Яго пяру належаць шматлікія кнігі, аповесці, апавяданні. Ён з’яўляецца аўтарам літаратурнай апрацоўкі кніг успамінаў “Салдатамі былі ўсе”, “Арлы”, тэкстаў да фотаальбомаў “Магілёў”, “Магілёўская вобласць”.
Яго імем названа вуліца ў Магілёве.
2006 года. У Магілёве стартаваў Першы Міжнародны маладзёжны тэатральны форум M.@rt.кантакт.
У першы год у ім прынялі ўдзел 10 тэатраў з Беларусі, Расіі, Украіны, Польшчы, Літвы.
Мінулым годам, у сувязі з агрэсіяй Расіі супраць Украіны, тэатральны форум з міжнароднага ператварыўся ў форум тэатраў Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі.
Сёлета з 20 па 27 сакавіка праводзіцца XVI Міжнародны форум. У асноўнай праграме запланавана 19 спектакляў калектываў з Беларусі, Расіі, Казахстана і Балгарыі.
Сусветны дзень паэзіі (World Poetry Day, з 1999 года).
Устаноўлены ЮНЕСКА.
Паэзія аб’ядноўвае краіны, народы, культуры і дапамагае людзям зразумець адзін аднаго. На працягу стагоддзяў думкі і пачуцці, надзеленыя ў паэтычную форму, пранікаюць у сэрцы людзей, нагадваючы, што мы ўсе адна вялікая сям’я і што мы, такія розныя, насамрэч вельмі падобныя.
Асноўная мэта Дня паэзіі заключаецца ў падтрымцы моўнай разнастайнасці сродкамі паэтычнага самавыяўлення. Гэты дзень закліканы садзейнічаць развіццю паэзіі, вяртанню да вуснай традыцыі паэтычных чытанняў, выкладанню паэзіі, аднаўленню дыялогу паміж паэзіяй і іншымі відамі мастацтва, даць магчымасць маладым талентам заявіць аб сабе.
У гэты дзень таленавітым аўтарам прысуджаюць узнагароды, уручаюць прэміі. Праводзяцца літаратурныя чытанні. Праводзяцца прэзентацыі кніг, паэтычныя вечары.
У навучальных установах ладзяцца тэматычныя вечары. Навучэнцы выступаюць з дакладамі аб жыцці літаратурных дзеячаў, чытаюць на памяць рыфмаваныя радкі.
Міжнародны дзень лялечніка (International Puppetry Day, з 2003 года).
Лялечны тэатр любяць гледачы ўсіх узростаў. Мова лялек універсальная, яе разумеюць без слоў жыхары ўсіх кантынентаў і краін. Лялькі выступаюць сёння не толькі на сцэне, але і на экранах. Мастацтва артыстаў лялечнікаў, нажаль, амаль заўсёды ананімна.
Ініцыятарам прафесійнага свята выступіў вядомы іранскі тэатральны дзеяч Джывад Золфагарыха. У 2000 годзе на XVIII Кангрэсе Міжнароднага саюза дзеячаў тэатра лялек у Магдэбургу ён вынес дадзеную прапанову на абмеркаванне. Дзень зацверджаны ў 2003 годзе.
Дзень лялечніка – выдатная нагода для правядзення лялечных фестываляў, на якія з’язджаюцца лепшыя артысты жанру з усёй планеты, каб паказаць калегам і гледачам новыя творчыя знаходкі. І натуральна, прыхільнікі лялечнага тэатра заўсёды 21 сакавіка прыходзяць павіншаваць акцёраў.
У Беларусі працуюць лялечныя тэатры ў Мінску, Віцебску, Брэсце, Гомелі, Гродна, Магілёве, Докшыцкая батлейка Патупчыка, Мінскі абласны тэатр лялек «Батлейка».
Дзень Зямлі (Earth Day)
Назва, якая выкарыстоўваецца ў дачыненні да розных мерапрыемстваў, якія праводзяцца ўвесну і закліканы заахвоціць людзей быць больш уважлівымі да далікатнага навакольнага асяроддзя на планеце Зямля. Сімвалам дня з’яўляецца зялёная грэчаская літара Θ на белым фоне.
Дні Зямлі праводзяцца ў сакавіку, на дзень вясновага раўнадзенства і 22 красавіка.
Дзень Сусветнага раўнадзенства ў 2023 годзе прыпаў на 21 сакавіка. Раўнадзенства па Мінску фіксуецца а 05:24:21. Натуральны год для планеты доўжыцца не 365 сутак, а 365,24, таму дата заўсёды крыху зрушваецца і надыходзіць крыху раней ці пазней.
1562 год. Гомель атрымаў Магдэбургскае права і герб “у чырвоным полі сярэбраны кавалерскі крыж”.
Горад бярэ пачатак ад 1142 года як цэнтр радзімічаў. Уваходзіў у ВКЛ (1335–1772), меў замак, быў цэнтрам староства. Пад час знаходжання ў Расійскай імперыі – павятовы цэнтр Магілёўскай губерні.
У 1919–1926 гадах быў у складзе РСФСР. Цэнтр вобласці ад 1938 года.
Моцна пацярпеў ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС.
Зараз – другі ў краіне па насельніцтву (504 тысячы чалавек), адзін з самых зяленых, буйны культурны, прамысловы цэнтр. Працуюць знакамітыя сваёй прадукцыяй заводы і фабрыкі “Гомсельмаш”, ліцейны, хімічны, шпалерны, «Камінтэрн», кандытарская «Спартак». Дзейнічаюць цырк, 3 тэатры, 7 вну, палацава-паркавы ансамбль Румянцавых-Паскевічаў.
1840 год. Нарадзіўся Францішак Багушэвіч.
Беларускі грамадскі дзеяч, адзін з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры, яе класік.
Яго літаратурная творчасць і грамадская дзейнасць стала падмуркам ідэалогіі беларускага нацыянальна-вызваленчага руху пачатку XX стагоддзя.
Карыстаўся псеўданімамі Мацей Бурачок, Сымон Рэўка з-пад Барысава.
Скончыў Віленскай гімназію. Выключаны з Пецярбургскага ўніверсітэта за ўдзел у студэнцкіх хваляваннях. Актыўны ўдзельнік паўстання 1863-1864 гадоў, быў паранены ў баі ў Аўгустоўскіх лясах.
Служыў Чарнігаве, на Сумшчыне, у Валагодскай губерні, Вільні ў судовых палатах.
Пасля звальнення са службы ў 1898 годзе жыў у Кушлянах (цяпер Смаргонскі раён), дзе і памёр.
Аўтар вершаў, апавяданняў, баек на польскай, беларускай мове, публіцыстычных артыкулаў, зборнікаў «Дудка беларуская», «Смык беларускі», «Скрыпачка беларуская» і «Беларускія апавяданні Бурачка».
У яго творчасці таленавіта спалучаны гісторыка-філасофскае і мастацкае асэнсаванне лёсу беларускага народа, моцныя матывы нацыянальнага адраджэння.
Творчасць Багушэвіча ў значнай ступені садзейнічала працэсу развіцця беларускай мовы.
Пры жыцці яго творы ў Расійская імперыі былі забаронены. Яны выдадзены асобнымі кнігамі і лістоўкамі ў час рэвалюцыі 1905-1907 гадоў, аднак у 1908 на іх накладзены арышт.
У БССР былі ўпершыню выдадзены ў 1922 годзе («Дудка беларуская»). Аднак у 1930-я гады ў БССР творчасць Багушэвіча была абвешчана буржуазна-кулацкай, нацыяналістычнай, да 1940 года яго кнігі не друкаваліся.
3 чэрвеня 1937 года Галоўліт БССР выдаў загад № 33, згодна з якім усе выданні твораў Францішка Багушэвіча павінны былі спальвацца.
Памёр 15 красавіка 1900 года.
1935 год. Нарадзіўся Філарэт (Кірыл Вахрамееў).
Праваслаўны царкоўны дзеяч Беларусі, іерарх Рускай праваслаўнай царквы, прадстаяцель Беларускай Праваслаўнай Царквы, мітрапаліт, патрыяршы экзарх усяе Беларусі (1989–2013). Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР і Вярхоўнага Савета Беларусі (1990–1995). Герой Беларусі, кавалер Ордэна Ф. Скарыны.
Прыняў манаства ў 1959 годзе. З 1978 года служыў на Беларусі. Падчас дэпутатства апекаваўся праграмамі дапамогі ахвярам Чарнобыльскай катастрофы.
З 1989 года займаўся стварэннем і разбудовай Беларускай Праваслаўнай Царквы, пры ім былі адроджаны ўсе гістарычна існаваўшыя епархіі, аднавілі дзейнасць мужчынскія і жаночыя манастыры, брацтвы і сястрыцтвы, Мінская духоўная семінарыя, былі заснаваны Мінская духоўная акадэмія, духоўнае вучылішча, школа катэхізатараў, адноўлены Крыж Еўфрасінні Полацкай.
Па яго ініцыятыве ў царкоўны каляндар унесена новае свята «Сабор Беларускіх святых» і ўстаноўлены агульнацаркоўныя святы ўсіх беларускіх святых, сярод якіх імёны прападобнай Еўфрасінні Полацкай, свяціцеляў Кірылы Тураўскага, Георгія Каніскага і іншых.
Арганізаваў пераклад кніг Свяшчэннага Пісання на сучасную беларускую мову.
Памёр 12 студзеня 2021 года. Пахаваны ў Жыровіцкім манастыры.
1945 год. Нарадзіўся Аляксандр Патупа.
Савецкі, беларускі фізік, філосаф, пісьменнік, папулярызатар навукі.
Скончыў фізічны факультэт МДУ імя М. В. Ламаносава. Кандыдат фізіка-матэматычных навук, доктар філасофіі, прафесар.
Працаваў у Інстытуце фізікі АН БССР, БДУ, дырэктарам Цэнтра даследаванняў будучыні.
Аўтар прац у вобласці квантавай тэорыі, фізікі высокіх энергій, касмалогіі, электрадынамікі, праблем прагназавання, сацыялогіі, паліталогіі, эканомікі, права, мастацкіх кнігі «Фантакрим-CCI», «Ловушка в цейтноте», «Нечто невообразимое», больш за 300 артыкулаў публіцыстыкі.
Арганізатар і генеральны дырэктар выдавецка-паліграфічнай кампаніі «Эридан», найстарэйшага прыватнага выдавецтва Беларусі.
З’яўляўся старшынёй Назіральнага камітэта Беларускай Праваабарончай Канвенцыі і Назіральнага Сойма «Хельсінкі-CCI», прэзідэнтам Беларускага Саюза прадпрымальнікаў, віцэ-старшынёй Беларускай Канфедэрацыі прамыслоўцаў і прадпрымальнікаў і удзельнікам шматлікіх грамадскіх арганізацый і ініцыятыў 3-га сектара.
Памёр 1 чэрвеня 2009 года.
1959 год. Памёр Павел Растаргуеў (1881–1959).
Беларускі мовазнаўца.Правадзейны член Інбелкульта, доктар філалагічных навук, прафесар.
У 1918 г. чытаў курс лекцый беларускай мовы ў Беларускім народным універсітэце ў Маскве. Вывучаў беларускія гаворкі, гаворкі расійска-беларуска-ўкраінскага памежжа, праблемы беларускай літаратурнай мовы.
У 1934 годзе арыштаваны ДПУ, асуджаны, высланы ў Караганду.
Пасля Другой сусветнай вайны, у 1947-1948 гадах па запрашэнні Якуба Коласа працаваў у Інстытуце мовы, літаратуры і мастацтва АН БССР.
1987 год. Памёр Адам Русак (1904-1987).
Беларускі паэт-песеннік. Заслужаны дзеяч культуры.
Скончыў Беларускі музычны тэхнікум і Ленінградскую кансерваторыю.
Быў салістам аркестра Ленінградскага Малога опернага тэатра, Белдзяржфілармоніі.
Аўтар вершаў, вершаў для дзяцей, больш за 10 зборнікаў паэзіі.
На тэксты яго вершаў напісана каля 300 песень. З іх найбольш вядомымі сталі песні: «Бывайце здаровы», «Лясная песня», «Толькі з табою», «Не шукай», «Не за вочы чорныя», «Як правёў мяне Цімох».
2010 год. Пачалося буйное вывяржэнне вулкана Эяф’ядлаёкюдль на Ісландыі.
Вывяржэнне прывяло да закрыцця паветранай прасторы часткі Еўропы і адмены авіярэйсаў у сакавіку – красавіку 2010 года. Вулкан лічыўся нядзейсным, бо папярэдняе вывяржэнне было зарэгістравана ў 1821 годзе.
Вышыня вулкана 1666 м, дыяметр кратара – каля 4 км. Знаходзіцца за 200 км на ўсход ад Рэйк’явіка.
Ужо сем чалавек пакусалі кляшчы ў Берасцейскай вобласці – паведамляе абласны цэнтр гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя. Укусы фіксуюцца на паўднёвым захадзе Беларусі ўжо з канца лютага. Варта чакаць, што прынамсі поўдзень і паўднёвы захад Магілёўшчыны таксама ўжо небяспечныя для чалавека і хатняй жывёлы па ўкусах кляшчоў.
Міжнародны жаночы дзень – свята, якое адзначаюць у шэрагу краін як «жаночы дзень».
Сэнс, закладзены ў гэтае вызначэнне, вар’іруецца ад дня барацьбы жанчын за грамадзянскія і сацыяльныя правы да дня шанавання жанчын, што некаторымі ўспрымаецца як праява сексізму.
У 1910 годзе ў Капенгагене адбылася 2-я Міжнародная канферэнцыя працоўных жанчын. Лідэр жаночай групы сацыял-дэмакратычнай партыі Германіі Клара Цэткін прапанавала, каб Жаночы дзень адзначаўся штогод у кожнай краіне ў адзін і той жа дзень. Мэтай гэтага свята Цэткін назвала барацьбу жанчын за свае правы. Гэтая прапанова атрымала аднадушную падтрымку канферэнцыі з удзелам больш за 100 жанчын з 17 краін.
Міжнародны жаночы дзень упершыню адзначаўся 19 сакавіка 1911 года ў Аўстрыі, Германіі, Даніі і Швейцарыі. 8 сакавіка 1914 года камуністкі, суфражысткі і эмансіпе Еўропы правялі мітынгі ў знак салідарнасці са сваімі сёстрамі.
У ходзе вайны, расійскія жанчыны, работніцы ткацкіх фабрык сталі адзначаць дзень жанчын 23 лютага па юліянскім календары, аднак па грыгарыянскім календары гэта было 8 сакавіка.
У СССР Дзень жанчын стаў афіцыйным святам, але быў рабочым днём. Толькі з 1965 года гэтае свята стала не працоўным.
У 1975 годзе падчас Міжнароднага года жанчын ААН зацвердзіла дзень 8 сакавіка ў якасці Міжнароднага.
1169 год. Кіеў узяты войскам уладзімірскага князя Андрэя Багалюбскага “на шчыт” і ўпершыню падвергнуты рабаванню ва ўнутрыусобных войнах.
Летапісы павядамляюць, што за тры дні былі “разрабаваны ўвесь горад, Падол і Гара, і манастыры, і Сафія, і Дзесяцінная Багародзіца, і не было памілавання нікому і ніадкуль. Жонкі адведзены былі ў палон. Цэрквы агалілі ад абразоў, кніг, рыз, і званы вынеслі. Усімі смольнянамі, і суздальцамі, і чарнігаўцамі, і Вольгавай дружынаю ўсе святыні ўзяты былі. Запалены быў манастыр Пячэрскай Святой Багародзіцы, але Бог малітвамі Святой Багародзіцы збярог ад такой страты. І было ў Кіеве ўсім людзям стогн, і туга, і скруха няўцешная, і слёзы няспынныя”.
Узяцце Кіева ўспрымалася сучаснікамі як нешта беспрэцэдэнтнае: “яго не было ніколі”, пісаў суздальскі летапісец.
З гэтага моманту Кіеўская Русь няўхільна рухалася да поўнага заняпаду.
1882 год. Нарадзіўся Аляксандр Чарвякоў (Чарвяк).
Дзяржаўны дзеяч БССР, партыйны дзеяч РКП(б) і КП(б)Б. Старшыня Беларускага нацыянальнага камісарыята, падпісант “Маніхвэста аб абвяшчэнні ССРБ” 1 студзеня 1919 года, член Часовага рабоча-сялянскага савецкага ўрада Беларусі. Камісар асветы ССРБ, намеснік наркама асветы Літоўска-Беларускай ССР, член ЦВК Літоўска-Беларускай ССР.
Падпісант Дэкларацыі аб абвяшчэнні незалежнасці Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі 31 ліпеня 1920 года. Першы Старшыня ЦВК БССР (1920-1937), СНК БССР (1920-1924), Прэзідыума ЦВК СССР ад БССР (1922-1937), 1-ы Народны камісар замежных спраў БССР (1920-1923).
Скончыў Віленскі настаўніцкі інстытут. Служыў у царскай арміі, прапаршчык. Прымаў актыўны ўдзел у ліпеньскіх падзеях у Петраградзе 1917 года, пазнаёміўся з І. Сталіным.
Адзін з арганізатараў і кіраўнікоў Беларускай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі, удзельнік Кастрычніцкай рэвалюцыі ў Петраградзе, Першага Усебеларускага з’езда ў Мінску (1917).
Вялікую ўвагу аддаваў умацаванню і развіццю беларускай савецкай дзяржаўнасці, нацыянальнай культуры, асветы, ліквідацыі непісьменнасці, прыхільнік беларусізацыі. Аўтар прац па гісторыі барацьбы беларускага народа за савецкую ўладу, эканамічным і культурным становішчы беларускай рэспублікі.
У канцы 1920 – пачатку 1930-х гадоў стаў абвінавачвацца ў падтрымцы поглядаў М. Бухарына.
Асабліва жорстка яго крытыкавалі на XVI з’ездзе КП(б)Б, ад яго патрабавалі тлумачэнняў, чаму ў часе праверкі партыйных дакументаў не выкрыў ні аднаго «ворага народа», абвінавачвалі ў тым, што ён з’яўляецца ідэйным натхняльнікам і кіраўніком нацыянал-апартуністычнай плыні ў партыі.
16 чэрвеня 1937 года ў перапынку з’езда застрэліўся ў сваім службовым кабінеце.
1910 год. Нарадзіўся Пётр Конюх.
Беларускі сусветна вядомы оперны спявак, бас, “беларускі Шаляпін”.
Падчас Другой сусветнай вайны ваяваў польскім корпусе генерала Андэрса на поўначы Афрыцы і на поўдні Еўропы. Удзельнік бітвы пры Монтэ-Касіна.
Скончыў Рымскую акадэмію мастацтваў. Спяваў у операх усяго свету на беларускай, італьянскай, польскай, французскай, англійскай, нямецкай, рускай і ўкраінскай мовах. Жыў у ЗША, выконваў беларускія песні, дапамагаў ставіць голас беларускаму спеваку Данчыку.
27 гадоў працаваў у хоры данскіх казакоў С. Жарава, запісваў беларускія песні на пласцінкі, у тым ліку і «Магутны Божа». У 1975 г. прыязджаў у Беларусь.
Памёр у ЗША 14 ліпеня 1994 года.
1910 год. Францужанка Эліз дэ Лараш стала першай жанчынай-пілотам.
Здзейсніла экзаменацыйны палёт і стала 36 пілотам у Францыі і першай жанчынай-пілотам.
Лараш раз’язджала з “лятаючым цыркам” па Еўропе. У чэрвені 1919 гады паставіла два “жаночых” сусветных рэкорды – на вышыню і далёкасць палёту.
18 ліпеня 1919 года дэ Лараш загінула ў авіякатастрофе на аэрадроме Кротуа. Яна ляцела пасажыркай.
Помнік лётчыцы ўстаноўлены ў аэрапорце Ле Буржэ.
1917 год. Нарадзіўся Сяргей Селіханаў.
Беларускі скульптар, класік партрэтнага жанру ў беларускай скульптуры. Народны мастак. Лаўрэат Ленінскай прэміі за стварэнне цэнтральнай скульптурнай групы мемарыяльнага комплексу «Хатынь».
Прадстаўнік старэйшага пакалення беларускіх савецкіх скульптараў, адзін з найбольш вядомых скульптараў эпохі росквіту сацыялістычнага рэалізму ў мастацтве.
Найбольш вядомыя яго помнікі – К. Заслонаву ў Оршы, М. Казею ў Мінску, «Няскораны чалавек» у Хатыні.
Аўтар партрэтаў І. Мележа, А.Якімовіча, Г. Цытовіча і іншых.
У яго гонар у Віцебску, Мінску ўстаноўлены мемарыяльныя дошкі.
Памёр 28 верасня 1976 года.
1928 год. Памёр Пётр Крачэўскі (1879-1928).
Беларускі палітычны і грамадска-культурны дзеяч, трэці старшыня Рады БНР.
Удзельнік Усебеларускага з’езда. Арганізатар Усебеларускай канферэнцыі 1921 года ў Празе, якая асудзіла Рыжскі мірны дагавор і пацвердзіла ідэалы незалежнасці Беларусі, дамогся ад урада Чэхаславакіі стыпендый для беларускіх студэнтаў.
Адзін са стваральнікаў Беларускага загранічнага архіва ў Празе, выдавец альманаха «Замежная Беларусь».
Аўтар вершаванай драмы «Рагнеда», вершаў, гістарычных і літаратурных эсэ, перакладаў з рускай, чэшскай і ўкраінскай моў.
Пахаваны на Ольшанскіх могілках у Празе.
Дзеячы БНР, 1918 год. Злева направа, сядзяць: А. Бурбіс, Я. Серада, Я. Варонка, В. Захарка; стаяць: А. Смоліч, П. Крачэўскі, К. Езавітаў, А. Аўсянік, Л. Заяц
1931 год. Нарадзіўся Сямён Падокшын.
Беларускі філосаф і гісторык-медыявіст, даследчык культуры Адраджэння і Рэфармацыі, культуролаг. Доктар філасофскіх, кандыдат гістарычных навук.
Працаваў у Інстытуце філасофіі і права АН БССР.
Аўтар прац «Рэфармацыя і грамадская думка Беларусі і Літвы (2-я палова XVI – пачатак XVII ст.», «Скарына і Будны: Нарыс філасофскіх поглядаў», «Францыск Скарына», «Філасофская думка эпохі Адраджэння ў Беларусі: Ад Францыска Скарыны да Сімяона Полацкага», «Унія. Дзяржаўнасць. Культура: Філасофска-гістарычны аналіз», «Беларуская думка ў кантэксце гісторыі і культуры» і іншых.
Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР.
Памёр 21 снежня 2004 года.
1941 год. Нарадзілася Жанна Дапкюнас.
Беларускі літаратуразнавец і арганізатар музейнай справы. Унучатая пляменніца Янкі Купалы.
Скончыла БДУ. Працавала намеснікам дырэктара, дырэктарам у Літаратурным музеі Янкі Купалы. Заснавальнік і нязменны намеснік старшыні Міжнароднага фонду Янкі Купалы.
Ініцыятар і арганізатар стварэння ландшафтнага заказніка «Купалаўскі», філіялаў Літаратурнага музея Янкі Купалы ў Акопах (Лагойскі раён) і Яхімоўшчыне (Маладзечанскі раён, 2001).
Кіравала творчай групай па стварэнні галоўнай экспазіцыі музея, экспазіцый у філіялах музея ў Вязынцы і Ляўках, музея-кватэры Янкі Купалы ў Пячышчах (Татарстан), гісторыка-літаратурнага музея «Над ракою Арэсай» у Любанскім раёне.
Аўтар шматлікіх артыкулаў пра жыццёвы шлях і творчасць Янкі Купалы, навукова-папулярнага кінафільма «Янка Купала», радыёперадач, складальнік зборніка Я. Купалы «Публіцыстыка», 3-га тома збору твораў Купалы ў трох тамах, укладальнік кніг, буклетаў і альбомаў, якія прысвечаны Купале.
1952 год. Нарадзіўся Аляксандр Козак.
Беларускі акцёр, тэатральны дзеяч, Заслужаны дзеяч мастацтваў, дырэктар і мастацкі кіраўнік Брэсцкага акадэмічнага тэатра драмы, дырэктар Міжнароднага тэатральнага фестывалю «Белая Вежа» (Брэст).
Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Усё сваё жыцце прысвяціў служэнню ў Брэсцкім тэатры драмы імя Ленінскага камсамола Беларусі.
Найбольш значныя яго ролі ў пастаноўках «Брэсцкая крэпасць» К. Губарэвіча, «Пакажыце пропуск» Я. Шабана, «І змоўклі птушкі» І. Шамякіна, «Апраўданне крыві» паводле І. Чыгрынава і іншыя.
1954 год. Нарадзіўся Андрэй Саннікаў.
Беларускі палітычны і грамадскі дзеяч.Унук рэжысёра К. Саннікава. Мае ранг Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла, каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь», кандыдат у прэзідэнты Рэспублікі Беларусь на выбарах у 2010 годзе, палітвязень Беларусі, вязень сумлення.
Скончыў Дыпламатычную акадэмію Міністэрства замежных спраў СССР у Маскве.
Працаваў у Нью-Ёрку ў сакратарыяце ААН, саветнікам прадстаўніцтва Беларусі ў Швейцарыі, намеснікам міністра замежных спраў Беларусі.
У 1996 годзе, напярэдадні рэфэрэндуму падаў у адстаўку ў знак пратэсту. Выступіў ініцыятарам стварэння «Хартыі-97». Разам з Г.Карпенкам стварыў Каардынацыйныю Раду дэмакратычных сілаў Беларусі. Адзін з ініцыятараў грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» (2008), арганізатар шматлікіх маршаў пратэсту, акцый супраць фальсіфікацыі выбараў у 2001, 2004, 2006, 2008 гадах.
У 2010 годзе быў зарэгістраваны ў якасці кандыдата ў Прэзідэнты Беларусі. Затрыманы падчас мітынгу супраць афіцыйных вынікаў прэзідэнцкіх выбараў 19 снежня 2010 года ў Мінску, жорстка збіты і змешчаны пад варту ў СІЗА КДБ. Жонка палітыка, Ірына Халіп, таксама была арыштаваная, а трохгадовага сына Даніка ўлады спрабавалі выкрасці з дзіцячага садку і адправіць у дзіцячы дом.
11 студзеня 2011 года Amnesty International прызнала Саннікава вязнем сумлення.
14 мая 2011 года судом асуджаны да 5 гадоў пазбаўлення волі. Пакаранне адбываў ў калоніях Наваполацка, Бабруйска, Віцебска. У 2012 годзе памілаваны А. Лукашэнкам, атрымаў палітычны прытулак у Вялікабрытаніі.
1962 год. Нарадзіўся Славамір Адамовіч.
Беларускі паэт, грамадскі дзеяч. Адзін з заснавальнікаў Таварыства маладых літаратараў «Тутэйшыя», лідар арганізацыі «Правы рэванш», сябра «Таварыства вольных літаратараў», актывіст Руху салідарнасці «Разам».
Скончыў БДУ. Працаваў у «Настаўніцкай газеце». Атрымаў літаратурную прэмію «Гліняны вялес» за зборнік вершаў «Каханне пад акупацыяй».
За верш «Убей президента!» быў арыштаваны 6 красавіка 1996 года. У турме КДБ трымаў сухую галадоўку. Праз 10 месяцаў выпушчаны пад падпіску пра нявыезд.
У жніўні 1997 на адным з апазіцыйных мітынгаў публічна зашыў сабе рот у знак пратэсту супраць ціску ўладаў на незалежныя СМІ і незалежных журналістаў.
У 2000 годзе жыў ў Нью-Ёрку, потым у Нарвегіі, Беларусі.
2004 год. У Парыжы памёр Міхась Наўмовіч (1922–2004).
Дзеяч беларускай эміграцыі, старшыня Беларускага Згуртавання ў Францыі «Хаўрус» і член рады БНР, мастак, фізіятэрапэўт.
Скончыў Наваградскую гімназію (1944). Пасля далучэння Заходняй Беларусі да БССР не хацеў разумець і прызнаваць савецкую ўладу, таму ў гімназіі адбываліся канфлікты на гэтай глебе.
У 1944 годзе быў мабілізаваны ў Беларускую краёвую абарону, адкуль уцёк, прабраўся ў Францыю і далучыўся да францускіх партызанаў, потым уступіў у армію Андэрса.
Пасля дэмабілізацыі ў 1947 годзе пераехаў у Парыж. Скончыў факультэт скульптуры Нацыянальнай вышэйшай школы прыгожых мастацтваў, школу фізіятэрапіі ў Парыжы. Выкладаў анатомію і марфалогію ў дзяржаўных і прыватных школах фізіятэрапіі і мастацтва.
З 1946 года ўзначальваў Аб’яднанне беларускіх работнікаў у Францыі. Сустваральнік Беларускай незалежніцкай арганізацыі моладзі, выдавец часопіса «Моладзь», кіраўнік Аб’яднання беларускіх студэнтаў, Беларускага аб’яднання камбатантаў, прадстаўнік у Францыі Беларускага камітэту дапамогі ахвярам радыяцыі, арганізаванага ў 1989 годзе пры Беларускай каталіцкай місіі ў Лондане з ініцыятывы айца Аляксандра Надсана.
Аўтар больш за 10 скульптурных твораў з каменю, у тым ліку помніка на магіле М. Равенскага, скульптур для касцёлаў, мосту Аляксандра III і Новага мосту ў Парыжы, працы «Вяселле ў Кане Галілейскай», пераможца конкурсу на стварэнне статуі Жанны д’Арк.
Аформіў выдадзеныя ў замежжы кнігі «Спадчына» Янкі Купалы, «Сымон-музыка» Якуба Коласа, «Матчын дар» Алеся Гаруна, альманах «Ля чужых берагоў». Маляваў і акварэллю.
Некаторыя мастацкія працы захоўваюцца ў Беларускай бібліятэцы і музэі імя Ф. Скарыны ў Лондане.
У жніўні шэраг беларускіх гарадоў прымуць II гульні краін СНД. Плануецца, што ў Магілёве пройдуць спаборніцтвы ў двух відах: каратысты будуць змагацца ў спарткомплексу “Алімпіец”, а лучнікі адстраляюцца на стадыёне “Спартак”.
Упершыню падобныя гульні прыняла Казань у верасні 2021 года. А сёлета з 3 па 15 жніўня спартыўныя спаборніцтвы запланаваны ў Мінску, Барысаве, Брэсце, Віцебску, Гомелі, Гродна, Жлобіне, Маладзечна, Оршы, Салігорску і Магілёве.
Удзельнічаць у гульнях будуць спартсмены Беларусі, Расіі, Казахстану, краін Сярэдняй Азіі і Каўказу. Прапрацоўваецца магчымасць удзелу ў некаторых відах дэлегацый з Манголіі, Кітая, Кубы, Ірана, Амана і Саудаўскай Аравіі.
У сувязі з будучымі спаборніцтвамі рэканструкцыя чакае магілёўскі стадыён “Спартак”. Да лета тут плануюць абнавіць бегавыя дарожкі ў крузе на 400 метраў, якія зараз знаходзяцца ў непрыдатным стане, а таксама сектары для скачкоў і для кідання. Акрамя таго, плануецца замяніць святлодыёднае табло, абнавіць агароджы і цалкам замяніць сядзенні на заходняй трыбуне.
Улады спадзяюцца, што правядзенне II гульняў краін СНД у розных рэгіёнах Беларусі, у тым ліку і ў Магілёве, адкрые іх турыстычны патэнцыял.
Сусветны дзень пісьменніка (World Writer’s Day, з 1986 года).
Адзначаецца па рашэнні 48-га кангрэса Міжнароднага ПЭН-клуба 1986 года.
ПЭН-клуб – міжнароднае аб’яднанне пісьменнікаў. Ён узнік у 1921 годзе ў Лондане па ініцыятыве Дж. Голсуорсі і Кэтрын Эмі Доўсан-Скот.
Назва клуба ўтварылася ад першых літар англійскіх слоў Poets – паэты, Essayists – эсэісты і Novelists – раманісты. Абрэвіятура супадае са словам Pen – асадка.
Мэта свята – супрацьстаяць ціску на прэсу, падтасоўцы і скажэнням інфармацыі, парушэнням свабоды слова.
У 1923 годзе цэнтры ПЭН-клуба былі створаны ў 11 краінах, сёння такія цэнтры дзейнічаюць у 130 краінах.
Беларускі ПЭН-цэнтр узнік у 1989 годзе. Яго прэзідэнтамі былі Р. Барадулін (1990–1999), В. Быкаў (1999–2003), Л. Баршчэўскі (2003–2005), У. Някляеў (2005–2008), А. Хадановіч (2008–2017), Т. Нядбай (2017–2019), зараз яго ўзначальвае С. Алексіевіч.
Першым лаўрэатам Нобелеўскай прэміі па літаратуры стаў у 1901 годзе французскі паэт і эсэіст Сюлі-Прудам, шостым у свеце (1905 год) і першым з беларускіх зямель і з літоўска-беларускімі і літоўска-татарскімі каранямі – Генрых Сянкевіч(1846–1916). Нобелеўскім Лаўрэатам (1980) быў „ліцвін польскай культуры“ Чэслаў Мілаш – пляменік французскага паэта, ураджэнца Беларусі Оскара Мілаша.
У 2015 годзе яе лаўрэатам стала беларуская пісьменніца, журналістка Святлана Алексіевіч (адна з 17 жанчын – лаўрэатаў).
1067 год. Адбылася бітва на Нямізе паміж злучанымі дружынамі кіеўскіх Яраславічаў і войскам полацкага князя Усяслава Брачыславіча Чарадзея.
Першая летапісная згадка пра Менеск (Мінск).
Дата разрабавання і зруйнавання горада ўзята за адлік яго гісторыі.
У сакавіку 1499 года каралём Аляксандрам Ягелончыкам даравана гораду Магдэбургскае права. Мінск багацеў і павольна пераўтвараўся ў буйны гандлёвы, эканамічны, транспартны цэнтр.
З 1919 года – сталіца Беларусі.
29 ліпеня 1939 года Вярхоўны Савет БССР сваёй пастановай змяніў беларускую назву горада Менск на прынятую ў Расійскай імперыі паланізаваную форму Мінск.
Зараз Мінск – двухмільённы горад, буйны эканамічны, культурны і палітычны цэнтр краіны.
1718 год. Нарадзіўся Казімір Галоўка (1718–1787).
Вялікалітоўскі географ, аўтар падручнікаў па геаграфіі, педагог, езуіт.
Выкладаў граматыку, паэзію, рыторыку, філасофію, тэалогію маральную, геаграфію, гісторыю, матэматыку ў езуіцкіх навучальных установах у Вільні, Варшаве, Любчы, Пінску.
Выдаў падручнікі па геаграфіі, нарысы па геаграфіі Рэчы Паспалітай (на лацінскай і польскай мовах), «Геаграфічныя карты Галіі, Нямеччыны, Польшчы і ВКЛ», «Гістарычныя календары».
Фота. Віленскі ўніверсітэт
1850 год. Нарадзіўся Вайніслаў Савіч-Заблоцкі, Лада-Заблоцкі.
Беларускі і польскі пісьменнік, паэт, публіцыст. Адзін з пачынальнікаў рэвалюцыйнага дэмакратызму на Беларусі.
Вучыўся ва ўніверсітэтах Прагі, Лейпцыга і Страсбурга.
Далучыўся да руху беларускага нацыянальнага адраджэння, у 1868–1870 гадах кіраваў «Крывіцкім вязком» у Санкт-Пецярбургу.
Жыў і падарожнічаў у Аўстра-Венгрыі, Германіі, Егіпце, Францыі, Бельгіі.
Перапісваўся па-беларуску з украінскім вучоным М. Драгманавым, ліставаўся з Я. Карловічам, М. Канапніцкай, А. Ельскім і іншымі.
Аўтар сатырычнай паэмы, аповесцей, драм, беларускіх вершаў, нарысаў, беларускамоўных і этнаграфічна-фальклорных матэрыялаў.
Рукапісная спадчына захоўваецца ў бібліятэках Польшчы, Літвы, Расіі.
Памёр 3 лютага 1893 года.
1890 год. Нарадзіўся Лявон (Леанард) Заяц.
Беларускі палітык, дзеяч БНР, дыпламат, публіцыст, мемуарыст.
Скончыў юрыдычны факультэт Пецярбургскага ўніверсітэта. За часамі вучобы ўдзельнічаў у беларускім студэнцкім руху, сябра Беларускага навукова-літаратурнага гуртка студэнтаў Санкт-Пецярбурга, удзельнічаў у тэатральных пастаноўках.
З 1916 года ў Мінску, удзельнік беларускага руху, сябруе з М. Багдановічам. Удзельнік З’ездза беларускіх нацыянальных арганізацый, Усебеларускага з’езда 1917 года, член прэзідыума Беларускага нацыянальнага камітэта, кіраўнік спраў у Народным Сакратарыяце Беларусі, народны сакратар юстыцыі БНР, дзяржаўны кантралёр Рады Народных Міністраў.
У 1926 годзе вярнуўся з Прагі ў Менск. Працаваў у Наркамаце фінансаў БССР.
18 ліпеня 1930 года арыштаваны ДПУ, асуджаны і сасланы ва Уфу. 25 ліпеня 1935 года паўторна арыштаваны. Памёр у турме ў час следства 23 верасня 1935 года.
Кіраўнікі беларускіх прадстаўніцтваў і місій у еўрапейскіх краінах. Сядзяць (злева направа): Яўген Ладноў, Васіль Захарка, Пётра Крачэўскі, Леанард Заяц; стаяць: Лявон Вітан-Дубейкаўскі, Янка Чарапук, Яўхім Бялевіч. Берлін, кастрычнік 1919 г.
1900 год. У в. Паддуб’е Магілёўскага раёна нарадзіўся Герасім Якушка (1900-1942).
Беларускі архітэктар. Дзядзька вядомага географа, доктара геаграфічных навук Вольгі Якушкі.
Скончыў Магілёўскае рэальнае вучылішча, Петраградскі інстытут грамадзянскіх інжынераў.
У 1936-1941 гадах працаваў галоўным архітэктарам Мінска.
Па яго пректах у Мінску, Магілёве, Барысаве і іншых гарадах БССР было пабудавана каля двух дзясяткаў арыгінальных жылых дамоў і грамадскіх будынкаў.
У Магілёве па яго праекту пабудаваны 5-павярховы 96-кватэрны жылы дом (Дом МУСаўцаў, Дом ля фантана, 1940 год) па вуліцы Ленінская, 68.
Пабудаваў будынкі, якія паўплывалі на фарміраванне аблічча сучаснага Мінска, у тым ліку па праекту забудовы праспекта Незалежнасці паміж плошчамі Перамогі і Якуба Коласа.
1918 год. Паміж Германіяй і Савецкай Расіяй заключаны Брэсцкі мір.
Падпісаны ў Брэст-Літоўску ў Белым палацы Брэсцкай крэпасці, ратыфікаваны 4-м Надзвычайным Усерасійскім з’ездам Саветаў 15 сакавіка і германскім імператарам Вільгельмам II 26 сакавіка 1918 года.
Ад Расіі аддзяліліся Прыбалтыка, частка Беларусі, Каўказа.
Украінская Народная Рэспубліка і Каралеўства Фінляндыя прызнаваліся самастойнымі дзяржавамі.
Усяго Расія страчвала тэрыторыі каля 1 000 000 км² з насельніцтвам больш за 50 000 000 чалавек.
Брэсцкі мір фармальна завяршыў перыяд удзелу Расіі ў Першай сусветнай вайне, з’явіўся вынікам няздольнасці Расіі працягваць вайну, краіна знаходзілася ў стане эканамічнага крызісу. Старая армія распалася, новая не была створана.
Мірная дамова прывяла да пачатку Грамадзянскай вайны, у тым ліку і на тэрыторыі Беларусі.
Белы палац, месца падпісання Брэсцкага міру (фота 1930-х гг.)
1941 год. Памёр ураджэнец в. Шасцёраўка (зараз – Клімавіцкі раён) Клім Грыневіч (1912–1941).
Беларускі паэт.
Працаваў на будаўніцтве чыгункі Асіповічы–Магілёў–Рослаў (1929–1930).
Скончыў Рагачоўскі педтэхнікум, вучыўся ў Мінскім, Ленінградскім педінстытутах. Працаваў у друкарні, у газетах «Рабочий» і «Сельгасрабочы», у ЦК прафсаюза работнікаў сельскай гаспадаркі.
Аўтар вершаў у газетах «Піянер Беларусі», «Чырвоная змена», зборніка паэзіі «На бераг», які прыхільна сустрэты крытыкай.
Арыштаваны НКУС у 1933 годзе, сасланы ў Казахстан. Пасля ссылкі служыў у арміі, настаўнічаў у школах г. Балагое.
Клімавічы, пачатак ХХ стагоддзя.
1942 год. Нарадзіўся Уладзімір Кавалёнак.
Беларускі, савецкі касманаўт. Двойчы Герой Савецкага Саюза, Герой ГДР, Герой Манголіі, уладальнік польскага Крыжа Грунвальда. Генерал-палкоўнік авіацыі. Кандыдат ваенных навук, прафесар.
Двойчы быў у космасе ў якасці камандзіра карабля: у 1977 і 1978 (устанавіў рэкорд знаходжання чалавека ў космасе — 139 сутак 14 гадзін і 47 хвілін) гадах.
Служыў намеснікам начальніка ўпраўлення падрыхтоўкі касманаўтаў Цэнтра падрыхтоўкі касманаўтаў імя Ю. Гагарына, намеснікам камандуючага 37-й паветранай арміяй стратэгічнага прызначэння, намеснікам начальніка кафедры Ваеннай акадэміі Генеральнага штаба, начальнікам Ваенна-паветранай інжынернай акадэміі імя М. Жукоўскага.
У 1989–1992 год з’яўляўся народным дэпутатам Рэспублікі Беларусь. Прэзідэнт Беларускай рэспубліканскай федэрацыі касманаўтыкі.
1944 год. Забіты Францішак Аляхновіч (1883-1944).
Беларускі драматург, празаік, паэт, публіцыст.
Яго аповесць «У капцюрох ГПУ» ёсць адным з ранніх твораў сусветнай літаратуры, які апісвае жыццё ў сталінскім канцлагеры непасрэдна з погляду арыштанта.
Яго п’есы (17) актыўна ставіліся калектывамі Беларусі, Латвіі, Чэхіі і найбольш трупай У. Галубка. За плённую працу Францішка Аляхновіча на ніве тэатра яшчэ пры жыцці яму прысвоілі званне «бацькі найноўшай беларускай драматургіі».
Супрацоўнічаў з «Нашай Нівай», удзельнічаў у беларускім нацыянальным руху, у тэатральных пастаноўках, арганізаваў віленскі тэатральны гурток Беларуская драматычная дружына, стварыў і паставіў дзіцячыя п’есы, ставіў пастаноўкі ў Менску, Вільні, меў сваю мінскую ўласную трупу, працаваў дырэктарам Беларускага савецкага тэатра, у Другім дзяржаўным тэатры ў Віцебску.
1 студзеня 1927 года арыштаваны, атрымаў 10 гадоў катаргі на Салавецкіх астравах.
У пачатку восені 1933 года быў абмяняны на арыштаванага ў Польшчы беларускага палітыка і філолага Б. Тарашкевіча.
Падчас вайны быў рэдактарам віленскай газеты «Беларускі голас», уваходзіў у Цэнтральны Камітэт Беларускай незалежніцкай партыі, ставіў у Мінску п’есы.
Увечары 3 сакавіка 1944 года быў застрэлены на сваёй кватэры. Яго забойства ўскалыхнула беларусаў Вільні. Яго застрэліць маглі і байцы Арміі Краёвай, і савецкія партызаны, і немцы.
З вялікаю ўрачыстасцю пахаваны на Кальвінскіх могілках у цэнтры Вільні, у 1989 годзе перапахаваны на могілкі Росы, дзе пастаўлены помнік.
Творы Ф. Аляхновіча зноў пачалі ставіць на беларускай сцэне ў 1990-х гадах.
2018 год. Памерла Валянціна Лемцюгова (1935-2018).
Беларуская мовазнаўца. Доктар філалагічных навук, прафесар. Выхоўвалася на Чавушчыне.
Працавала ў Інстытуце мовазнаўства АН БССР, старшынёй Рэспубліканскай тапанімічнай камісіі пры НАН Беларусі, членам Тапанімічнай камісіі пры Савеце Міністраў Беларусі, анамастычнай камісіі пры Міжнародным камітэце славістаў. Узначальвала анамастычную школу ў Беларусі.
Абаронца беларускай тапанімікі, адстойвала артыкул у Законе аб геаграфічных назвах, згодна з якім спачатку назва даецца на беларускай мове, а таксама традыцыйную беларускую лацінку, супраць якой (транслітэрацыя) сталі выступаць некаторыя чыноўнікі са снежня 2022 года.
Аўтар манаграфіі «Беларуская айканімія», у якой даследавала працэс узнікнення і эвалюцыйнага развіцця беларускіх назваў населеных пунктаў (4 000 айконімаў), «Усходнеславянская айканімія апелятыўнага паходжання».
Пад яе кіраўніцтвам створаны «Спіс населеных месцаў Расійскай імперыі» (44 тамы), «Беларуская граматыка», «Лексікалогія сучаснай беларускай мовы», «Агульнаславянскі лінгвістычны атлас», «Лексічны атлас беларускіх народных гаворак», нарматыўны даведнік «Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь» у 6 кнігах па абласцях і іншыя.
1 сакавіка адзначыліся па Беларусі серыяй спроб масавых збораў моладзевай субкультуры “Рэдан”.
Збор, прызначаны на 16.00 1 сакавіка каля магілёўскага гандлёвага цэнтра “Атрыум”, пра які пісалі mogilev.media, не адбыўся. Плошча перад гандлёвым цэнтрам патрулявалася нарадам АМАПаўцаў, на кожным паверсе “Атрыума” дзежуравалі міліцыянты. Купкі маладзёжы размяшчаліся на фудкорце, на лаўках вакол плошчы, аднак у значнай колькасці падлеткі не сабраліся разам. Не паведамлялася таксама і пра затрыманні ў Магілёве 1 сакавіка.
У Брэсце і Мінску таксама абвяшчаліся зборы прыхільнікаў маладзёвай субкультуры. Прэс-служба УУС паведаміла пра затрыманне 52 чалавек у Брэсце, сярод якіх 41 былі непаўналетнімі. Пра затрыманні паведамлялася таксама і ў Мінску, але без ніякіх лічбаў ці фактаў.
Адзін з Тэлеграм-каналаў, што спецыялізуецца на трэш-відэа, размясціў ролік пра сутычку трох падлеткаў каля віцебскага гандлёвага цэнтра “Трыа”. Мяркуецца, што бойка адбылася з нагоды збора “Рэдана” ў Віцебску, але пацвярджэння гэтай інфамацыі з афіцыйных альбо незалежных крыніц няма. На відэа можна пабачыць вялікую групу моладзі, якая назірае за бойкай двух дзяўчын, адной з якіх дапамагае трэцяя.
Сусветны дзень марудлівасці (World Slowness Day, з 2007 года).
Ідэя свята належыць італьянцам з мэтай марудліва атрымліваць асалоду ад жыцця ў кожны яго непаўторны момант. Нездарма лаціняне казалі: Festina lente – спяшайся павольна..
Свет проста памяшаны на хуткасці, на тым, каб рабіць усё хутчэй, упіхнуць усё больш і больш за ўсё меншы і меншы час. Але, хаця б калі некалі, трэба ўмець прыпыніцца, аглядзецца вакол, зрабіць нешта не спяшаючыся.
Італьянцы нават распрацавалі 14 запаведзяў адмовы ад спешкі, якіх варта прытрымлівацца, каб зрабіць сваё жыццё больш камфортным. Напрыклад, уставаць раніцай на некалькі хвілін раней, каб атрымаць асалоду ад сняданку, не нервавацца ў заторах. Замест гэтага прысвяціць свой час праслухоўванню любімай музыкі, чытанню кнігі або зносінам з вадзіцелем суседняга аўтамабіля, правесці вечар у абсалютнай адзіноце, у гармоніі з сабой.
Гэты дзень варта прысвяціць справам, на якія не хапае часу ў буднія: правесці вольныя хвіліны з сям’ёй, за любімым заняткам, наведаць выставу ці іншае культурнае мерапрыемства.
1608 год. ПамёрКанстанцін-Васіль Астрожскі.
Дзяржаўны і ваенны дзеяч ВКЛ. У 27 гадоў ён займаў ужо пасаду старосты ўладзімірскага, а у 32 гады стаў кіеўскім ваяводам.
Перакананы прыхільнік праваслаўя. Канстанцінопальскі патрыярх Іерамія II, высока ацэньваючы пабожныя памкненні князя ў адносінах да Царквы, у сваіх граматах называў яго захавальнікам і паборнікам ладу ў Царкве на ўсіх паўднёва-заходніх землях ВКЛ.
У сваіх уладаннях заснаваў больш за 600 цэркваў і 20 манастыроў, пры многіх з іх дзейнічалі шпіталі і школы.
Быў найбольш аўтарытэтным сярод абаронцаў Праваслаўнай царквы ва ўмовах падрыхтоўкі і заключэння Берасцейскай уніі. Пра сваю нязгоду з афіцыйнай палітыкай Рэчы Паспалітай ён неаднойчы заяўляў на сейме Польска-Літоўскай дзяржавы, звяртаўся з пасланнямі да караля, жыхароў Рэчы Паспалітай, да праваслаўных епіскапаў. Быў арганізатарам і актыўным удзельнікам праваслаўнага сабора 1596 года, які праходзіў у Брэсце.
У Мінску, побач з Петрапаўлаўскім саборам, пастаўлены памятны крыж з надпісам: «Да 400-годдзя памяці дабравернага князя Канстанціна Васілія Астрожскага (1526–1608), славутага дзяржаўнага і царкоўнага дзеяча. 13/26 лютага 2008 года».
1805 год. Нарадзіўся Аляксандр Здановіч.
Гісторык, педагог, мемуарыст. Бацька аднаго з кіраўнікоў паўстання 1863-1864 гадоў І. Здановіча.
Скончыў Ігуменскую павятовую базыльянскую школу, Віленскі ўніверсітэт. Выкладаў лацінскую мову і гісторыю, узначальваў кафедру агульнай гісторыі ў Віленскім шляхецкім інстытуце, працаваў у Віленскай духоўнай семінарыі, Віленскай Археалагічнай камісіі, у рэдакцыі газеты «Kurier Wileński».
Аўтар падручнікаў і навучальных дапаможнікаў: «Храналагічна-гістарычны нарыс сучасных дзяржаў ад V стагоддзя да нашых дзён», «Нарыс усеагульнай гісторыі для дзяцей», «Нарыс польскай гісторыі для дзяцей», падручнікаў па французскай мове, перакладаў падручнікаў па гісторыі.
У 1863 годзе ў сувязі з удзелам у паўстанні сына затрымліваўся і падвяргаўся допытам. 3-е выданне яго кнігі «Нарыс польскай гісторыі для дзяцей», якая мела вялікі ўплыў на грамадскую думку, было канфіскавана і знішчана.
Памёр 29 мая 1868 года.
Сям’я Здановічаў. У цэнтры – А. Здановіч.
1891 год. Нарадзіўся Павел Корчык (Язэп Лагіновіч).
Беларускі нацыянальны дзеяч, удзельнік Слуцкага збройнага чыну.
Удзельнічаў у Першай cусветнай вайне, у беларускім вайсковым руху, з’ездзе беларусаў-вайскоўцаў Паўночнага фронту ў Віцебску (1917), у Слуцкім збройным чыне.
З 1921 года працаваў у Вільні. Сузаснавальнік Беларускай рэвалюцыйнай арганізацыі, сябар Беларускага нацыянальнага камітэта ў Вільні, Першы сакратар Кампартыі Заходняй Беларусі, рэдактар газет «Наш Сцяг», «Вольны Сцяг».
У 1924 годзе быў арыштаваны польскай дэфензівай, але з дапамогай партызанаў вызвалены, збег у БССР. З 1925 года вярнуўся ў Заходнюю Беларусь на падпольную партыйную работу. У 1928 годзе арыштаваны ў Берліне нямецкай паліцыяй і высланы ў СССР, але зноў вяртаецца ў Польшчу.
Па прыбыцці ў Мінск, арыштаваны НКУС у 1936 годзе як «агент польскай дэфензівы», сасланы ў лагер у Комі АССР. 15 сакавіка 1938 года прыгавораны да расстрэлу, але прысуд не выканалі і павезлі ў Мінск, каб 26 кастрычніка 1939 года ў другі раз прыгаварыць да расстрэлу.
Памёр 15 красавіка 1940 года ў турме.
Удзельнікі канферэнцыі прадстаўнікоў беларускіх леварадыкальных арганізацый у Вольным горадзе Данцыгу. Злева направа: П. Бадунова, Л.Родзевіч, П. Корчык. 1923 год.
1893 год. Нарадзіўся Язэп Гайлевіч.
Каталіцкі святар, прыхільнік беларусізацыі каталіцкай царквы, дзеяч беларускага руху ў Латвіі.
Вучыўся ў Магілёўскай (Пецярбург) і Мінскай духоўных каталіцкіх семінарыях. Служыў святаром у Друі, Рэзэкнэ (Латвія), Даўгаўпілсе, Росіцы і іншых месцах, адначасова выкладаў Закон Божы ў беларускіх школах. Прымаў удзел у культурным і грамадскім жыцці беларусаў Латвіі. Выступаў з казаннямі на беларускай мове. Пераследаваўся латышскімі ўладамі.
У 1949 годзе арыштаваны КДБ за «правядзенне антысавецкай агітацыі». Вязень ГУЛАГу.
Памёр 18 кастрычніка 1971 года.
1911 год. Нарадзіўся Леў Гарошка.
Беларускі рэлігійны і грамадскі дзеяч, грэка-каталіцкі святар, архімандрыт, даследчык гісторыі рэлігіі і царквы ў Беларусі, беларускай культуры, літаратар і педагог. Арганізатар беларускага душпастырства ў Берліне і Мюнхене.
Рэктар Беларускай каталіцкай місіі ў Францыі, Вялікабрытаніі. Выдавец малітоўніка «Божым шляхам», часопіса «Божым шляхам». Кіраўнік Беларускай секцыі радыё Ватыкана.
Памёр 8 жніўня 1977 года ў шпіталі ў Парыжы ў выніку няўдалай хірургічнай аперацыі. Пахаваны на могілках Святога Панкрата ў Лондане.
Яго багаты архіў захоўваецца ў Скарынаўскай бібліятэцы ў Лондане. На думку гісторыка С. Абламейкі, спадчына Льва Гарошкі “змяшчае на сваіх старонках дзясяткі не выдадзеных тамоў каштоўнай рэлігійнай літаратуры, дзясяткі тамоў якасных навукова-гістарычных прац, абсалютная большасць з якіх так і засталіся невядомыя на Бацькаўшчыне”.
1912 год. Нарадзіўся Уладзімір Карпаў.
Беларускі пісьменнік, крытык.
У Вялікую Айчынную вайну ўдзельнічаў у падпольным і партызанскім руху. Пасля вайны выкладаў мову і літаратуру ў школе, працаваў у газетатах «Советская Белоруссия», «Літаратура і мастацтва», часопісе «Полымя».
Аўтар кніг літаратурна-крытычных артыкулаў, аповесцей, раманаў, кніг апавяданняў і ўспамінаў.
Укладальнік і адзін з аўтараў кнігі «Мы раскажам пра Мінск», аўтар тэксту да фотаальбома «Мінск» (1965).
Склаў кнігі «Горад і годы» і «Сквозь огонь и смерть». Выйшаў яго Збор твораў у 5 тамах.
Памёр 6 жніўня 1977 года.
1918 год. Нарадзіўся Пётр Машэраў.
Беларускі палітычны дзеяч, шматгадовы кіраўнік БССР, Першы сакратар ЦК КПБ (1965-1980), Герой Савецкага Саюза, Герой Сацыялістычнай працы.
Пры П. Машэраве былі пабудаваны ў Магілёве многія буйныя прамысловыя прадпрыемствы, у тым ліку “Хімвалакно”, “Ліфтмаш”, камбінат сілікатных вырабаў, інтэнсіўна вялося жыллёвае будаўніцтва ў мікрараёнах “Мір”, “Юбілейны”, “Задняпроўе”, уступіў у строй тэлерэтранслятар, пушчаны тралейбус.
Пры гэтым у Магілёве адсутнічаюць назвы ў яго гонар.
Загінуў у аўтакатастрофе 4 кастрычніка 1980 года перед самым прызначэннем на пасаду Старшыні Савета міністраў СССР.
1929 год. Нарадзіўся Георгій Колас.
Беларускі літаратуразнавец, тэатральны крытык.
Пасля раскулачання бацькоў, у 1930 годзе апынуўся з сям’ёй у Комі-Пярмяцкай акрузе. Скончыў філалагічны факультэт Кудымкарскага настаўніцкага інстытута, акцёрскі факультэт Беларускага тэатральнага інстытута.
Працаваў акцёрам рускага драматычнага тэатра ў Мінску, у Міністэрстве культуры БССР, Белсавпрафе, газеце «Літаратура і мастацтва», часопісе «Неман». Бацька Уладзіміра і Змітра Коласаў.
Аўтар многіх артыкулаў пра тэатральнае мастацтва і драматургію, брашур пра тэатр, «Николай Ерёменко», кнігі «Современник в гриме и без грима», зборніка «Диалог через рампу», артыкулаў пра старажытныя беларускія інтэрмедыі, пра творчасць выбітных беларускіх драматургаў.
Напісаў звыш 25 сцэнарыяў дакументальных, навукова-папулярных кіна- і тэлефільмаў, у тым ліку «Купалаўцы», «Ларыса Александроўская», «Тры тысячы песень», «Мінск – пра час і пра сябе», «Іван Шамякін», «Янка Купала», «Старажытныя паркі».
Памёр у 1994 годзе.
Дзяржаўны рускі драматычны тэатр імя М. Горскага.
1932 год. У Мінску пачаў выдавацца штотыднёвік «Літаратура і мастацтва»на 16 старонках.
У 1941–1944 гадах не выходзіў, у 1957–1970 гадах газета выдавалася двойчы на тыдзень. У 2010–2013 гадах выдавалася на 24 старонках.
Свае першыя творы на старонках «ЛіМ» публікавалі І. Мележ, І. Шамякін, В. Быкаў, У. Караткевіч, Я. Янішчыц, А. Разанаў, А. Пісьмянкоў і іншыя вядомыя беларускія пісьменнікі і паэты.
Тыраж каля 1 000 асобнікаў.
Сярод галоўных рэдактараў газеты былі і ўраджэнцы Магілёўшчыны А. Куляшоў (1945–1946), П. Кавалёў (1949–1950), М. Ткачоў (1957–1959), Я. Шарахоўскі (1959–1961), А. Пісьмянкоў (1999–2002), А. Казлоў (2003–2009), а таксама вядомы палітык У. Някляеў (1997–1999).
1934 год. У в.Красная Кіраўскага раёна нарадзіўся Валянцін Рабцэвіч.
Беларускі гісторык, нумізмат, археолаг. Доктар гістарычных навук, прафесар. Лічыцца адным з заснавальнікаў беларускай нумізматыкі.
Вывучаў гісторыю грашовага звароту на землях ВКЛ і Кароны, тапаграфію манетных скарбаў на Беларусі.
Аўтар класічных манаграфій па нумізматыцы, у тым ліку “Нумізматыка Беларусі”. Стваральнік нумізматычнага кабінета БДУ. Дзякуючы яго намаганням на Беларусі застаўся ўнікальны скарб з Поясам Вітаўта, які збіраліся прадаць у Расію.
1935 год.Шатландскі навуковец Роберт Аляксандр Ватсан-Ват правёў першыя выпрабаванні прылады, які атрымаў назву “радар” (RAdio Detection And Ranging).
Роберт Ватсан-Ват нашчадак знакамітага фізіка Джэймса Вата.
1943 год. Памёр Канстанцін Алексютовіч (1884–1943).
Беларускі харэограф, балетмайстар.
Скончыў Пецярбургскае тэатральнае вучылішча.
У 1920 годзе ў Мінску пры Беларускім драмтэатры была створана невялікая балетная трупа пад яго кіраўніцтвам. На сцэне паставіў танцы, карагоды, гульні, абрадавыя сцэны ў драматычных спектаклях «На Купалле» М. Чарота, «Машэка», «Кастусь Каліноўскі», «Каваль-ваявода» Е. Міровіча і іншыя.
Таксама супрацоўнічаў з У. Галубком у БДТ-3. Кіраваў аматарскімі калектывамі, у тым ліку першым беларускім самадзейным харэаграфічным калектывам – Ансамблем танца Мінскага клуба КІМ.
У перадваенныя гады працаваў балетмайстарам Беларускага ТРАМа і Беларускага тэатра юнага гледача, Ансамбля беларускай народнай песні і танца Беларускай філармоніі.
У час вайны трапіў у Самарканд, дзе працаваў балетмайстарам узбекскага музычна-драматычнага тэатра.
Працягнуў папулярызацыю беларускіх народных танцаў, пачатую І. Буйніцкім. Ён сцэнічна ўдасканаліў і ўзбагаціў народны танец яркім арнаментальных узорам, распрацаваў новыя, блізкія народным, тэхнічныя элементы рухаў, стварыў шэраг полек, круцёлак, якія арганічна ўвайшлі ў лексіку народнага беларускага танца.
Аранжыраваў фальклорны матэрыял і вяртаў яго народу ва ўзбагачаным выглядзе. Стварыў шматлікія танцы, у тым ліку «Бульба», сцэнічныя варыянты танцаў «Лявоніха», «Крыжачок», «Мяцеліца», «Мікіта», «Таўкачыкі», «Бычок», «Кола», «Юрачка», «Верабей», «Лянок», «Шастак», «Галубец», «Казачок» і іншыя.
1994 год. Памёр Георгій Гурыновіч (1933–1994).
Беларускі фізік, акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук, доктар фізіка-матэматычных навук, прафесар. Лаурэат Дзяржаўнай прэміі за цыкл работ «Фатоніка біялагічна важных пігментаў і іх аналагаў».
Скончыў БДУ. Працаваў ў Інстытутах фізікі, малекулярнай і атамнай фізікі, у БДУ, галоўным рэдактарам “Часопіса прыкладной спектраскапіі”.
Праводзіў даследаванні ў галіне спектраскапіі і люмінісцэнцыі. Найважнейшыя навуковыя дасягненні звязаны з даследаваннямі элементарных фотапрацэсаў у шматамных малекулах, палярызацыі люмінісцэнцыі, эфектыўнасці пераўтварэнні светлавой энергіі рэчывам, інтэрпрэтацыяй электронна-вагальных спектраў, ужываннем атрыманых вынікаў у хіміі, біялогіі, медыцыне.
Аўтар больш за 280 навуковых прац, 25 вынаходстваў.
Сусветны дзень радыё (World Radio Day, з 2013 года).
Абвешчаны Генеральнай канферэнцыяй ЮНЕСКА у гонар стварэння ў 1946 годзе Радыё ААН. Ініцыятыва заснавання Дня належыць прэзідэнту Іспанскай акадэміі радыё Хорхе Альварэсу.
Для развіцця сучаснага радыё ўнеслі свой ўклад з 1820 года дзясяткі вучоных, такіх як Г. Эрстэд, Ф. Генры, М. Фарадэй, Дж. Максвел, М. Луміс, Д. Хьюз, Т. Эдзісан, Г. Герц, М. Тэсла, Т. Марконі, Э. Рэзерфорд і іншыя.
У 1890 годзе беларускі вучоны Я. Наркевіч-Ёдка вынайшаў спосаб бесправадной перадачы і прыёму злектрамагнітных хваляў на адлегласці – першы ў свеце правобраз радыёпрыёмніка, але не запатэнтаваў вынаходніцтва. Існуе дакумент, які пацвярджае яго прыярытет – пратакол паседжання Французскага фізічнага таварыства ў Парыжы (1898).
Рускі вучоны А. Папоў сваё вынаходніцтва прадставіў толькі 7 мая 1895 года. А першым падаў на атрыманне патэнту на вынаходніцтва радыё 2 чэрвеня 1896 года італьянец Т. Марконі.
1241 года. Параза польскіх войск пад Турскам ад мангола-татараў.
У студзені 1241 года мангольскія войскі ўступілі на тэрыторыю Польшчы і сённяшняй Беларусі. Адзін атрад пад кіраўніцтвам Байдара праз Люблін дайшоў да Завіхоста, а другі – праз Брэст да Драгічына.
Частка мангольскіх войскаў дайшла да Навагрудка, а на зваротным шляху ў лютым узялі Сандамір. Вялікія страты несла насельніцтва. Польскія войскі рушылі да Сандаміра, манголы пачалі адступаць пад Турск-Вельке.
Паводле Яна Длугаша, у выніку першай атакі палякам удалося прымусіць манголаў адступіць, а таксама вызваліць палонных. Аднак неўзабаве аказалася, што гэта была толькі стратэгічная хітрасць манголаў, накіраваная на парушэнне баявога парадку суперніка. Мангольская конніца перайшла ў атаку, пераадолела цяжка браніраваных малапольскіх рыцараў і нанесла польскім войскам паражэнне.
1705 год. Нарадзілася Францішка Уршуля Радзівіл.
Беларуская і польская пісьменніца, першая вядомая жанчына-драматург Вялікага Княства Літоўскага, мастак. Жонка Міхала Радзівіла Рыбанькі.
Аўтар каля 80 паэтычных твораў, п’ес, камедый, трагедый і опер, у аснове якіх ляжаць вядомыя літаратурныя або фальклорныя сюжэты.
Яе драматычныя творы былі падрыхтаваны да друку Якубам Побугам Фрычынскім і надрукаваны ў Жоўкве ў 1754 годзе – “Камедыі і трагедыі…”
Пастаноўкі п’ес адбываліся на сцэнах розных радзівілаўскіх сядзібаў. Аднак пасля смерці мужа п’есы ставіліся ў вузкім коле радзівілаўскага асяроддзя. Чарговы ўздым нясвіжскага тэатра пачаўся ў 1777 годзе, калі з эміграцыі вярнуўся яе сын Караль Станіслаў Радзівіл «Пане Каханку».
Доўгі час імя Францішкі Уршулі было невядомае шырокаму чытачу. Толькі ў 2003 годзе у свет выйшла кніга выбраных твораў у беларускім перакладзе. Пераклад шэрагу твораў пісьменніцы на беларускую мову здзейснілі Н. Русецкая, Н. Гардзіенка, А.Хадановіч, Ж. Некрашэвіч-Кароткая, Л. Баршчэўскі і іншыя.
Памерла 23 мая 1753 года ў Навагрудку.
1806 год. Нарадзіўся Юльян Корсак.
Беларускі паэт і перакладчык. Блізкі сябар А. Міцкевіча і А. Адынца.
Аўтар двух зборнікаў вершаў, якія змяшчаюць і творы беларускай тэматыкі: «Да Нёмана», «Да І. Дамейкі» i іншыя.
Развіваў рамантычны стыль лірычнай паэзіі, у якой выкарыстоўваў класічныя i беларускія фальклорныя матывы.
Перакладчык на польскую Дантэ, Ф. Шылера, Дж. Байрана, У. Шэкспіра. Некаторыя вершы пакладзены на музыку С. Манюшкам.
Памёр 30 жніўня 1885 года.
1824 год. У Маскве выйшаў зборнік «Беларускі архіў старажытных грамат».
Першы зборнік гістарычных дакументаў беларускіх земляў.
Уключаў 57 актаў пра палітычныя сувязі князёў і феадалаў дзеля падтрымкі і ўмацавання праваслаўнай царквы ў Беларусі. Змяшчаў дакументы пра развіццё беларускіх местаў і гандлю, дзейнасць царкоўных брацтваў. З архіўных сховішчаў Магілёва паходзіла 55 актаў, па аднаму з Аршанскага мужчынскага і Мсціслаўскага Пустынскага манастыроў.
Папярэдне сабраў рукапісы ў Магілёве і Мсціславе ўраджэнец Прапойска І. Грыгаровіч (1792–1852), пасля чаго падрыхтаваў зборнік у Гомелі.
Выданне ажыццявілі на сродкі графа М. Румянцава. Зборнік адкрыў перад тагачаснымі даследчыкамі шматвяковую гісторыю Беларусі.
Іван Грыгаровіч
1863 год. Падчас Нацыянальна-вызвольнага паўстання на пэўны час вызвалены Пружаны з-пад расійскага панавання.
Вызвалілі мястэчка аддзелы паўстанцаў Кастуся Каліноўскага – каля 100 чалавек пад кіраўніцтвам С. Сангіна і Р. Рагінскага. Жыхары места спачувальна паставіліся да паўстанцаў, і мясцовыя ўлады не далі рады даць адпор «каліноўцам».
Н. Орда. Пружанскі палацык
1873 год. Нарадзіўся Фёдар Шаляпін.
Сусветна вядомы рускі оперны спявак. Першы савецкі народны артыст (1918–1927). Ён злучыў у сваёй творчасці «прыроджаную музычнасць, яркія вакальныя дадзеныя, незвычайнае акцёрскае майстэрства». Займаўся таксама жывапісам, графікай і скульптурай.
Аказаў вялікі ўплыў на сусветнае опернае мастацтва. У кінафільме “Цар Іван Васільевіч Грозны» (1915) выканаў галоўную ролю.
Меў узнагароды Расіі, Бухарскага эмірату, Прусіі, Італіі, Вялікабрытаніі, Францыі.
Выступаў у міланскім тэатры «Ла Скала», у шматлікіх тэатрах і операх Еўропы, ЗША. Падчас знаходжання царскай Стаўкі ў Магілёве (1915–1917), неадноўчы выступаў на сцэне мясцовага тэатра.
Свае грошы накіроўваў на падрымку рабочых, на адкрыццё ваенных лазарэтаў, на падтрымку эмігрантаў.
У 1922 годзе выехаў на гастролі за мяжу. У 1927 годзе Пастановай СНК РСФСР яго пазбавілі звання Народнаго артыста і права вяртання ў СССР.
Памёр 12 красавіка 1938 года ў Парыжы.
1895 год. Браты Луі і Агюст Люм’ер запатэнтавалі камбінаваную кінакамеру для здымак.
Луі Люм’ер сцвярджаў, што вынайшаў кінематограф за адну бяссонную ноч, калі яго мучыў галаўны боль. У праектары новай прылады быў усталяваны кулачковы механізм падачы перфараванай плёнкі.
Ужо 28 снежня 1895 года браты прадставілі парыжскай публіцы сваё новае вынаходства на першым публічным платным кінасеансе ў мурах “Гран кафэ” на Бульвары Капуцынаў. Менавіта з камерцыйнага паказу авангарднага фільма “Прыбыццё цягніка на вакзал Ла Сьёта” пачалася гісторыя сусветнага кіно.
1902 год. Нарадзіўся Сымон Хурсік.
Беларускі пісьменнік, перакладчык.
Скончыў Мінскі педтэхнікум, БДУ. Настаўнічаў на Дрысеншчыне, Полацку, працаваў у газеце «Чырвоная Полаччына».
Аўтар апавяданняў, аповесцей, вершаў, зборнікаў апавяданняў.
Двойчы быў рэспрэсаваны (1930, 1947), сасланы ў Паволжжа, Казахстан. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, двойчы кантужаны.
Пасля вяртання са зняволення да пісьменніцкай працы не вярнуўся.
Памёр 31 сакавіка 1972 года.
1973 год. Нарадзіўся Андрэй Хадановіч.
Беларускі літаратар, паэт, перакладчык.
Аўтар вершаў, лімерыкаў, 13 кніг. Друкуеццаў часопісах «Arche», «Дзеяслоў», газеце «Наша Ніва». Ягоныя вершы перакладаліся на рускую, польскую, англійскую, латышскую, літоўскую, нямецкую, славацкую, украінскую мовы.
Па меркаванні крытыкаў, яго паэзія – прыкметная з’ява сучаснай беларускай літаратуры, у яго творчасці, якая адрозніваецца багаццем і разнастайнасцю мовы, стылістычнымі эксперыментамі, дасягненні ўсходнееўрапейскай «кніжнай» паэзіі спалучаюцца з элементамі «нізавой» культуры (рок, рэп, гарадское прастамоўе).
Перакладае на беларускую мову з англійскай, польскай, рускай, украінскай, французскай, у тым ліку Ч. Мілаша, З. Гербэрта, С. Жадана, Ш. Бадлера, А. Рэмбо, С. Алексіевіч, С. Ханіна.
Лаўрэат шматлікіх беларускіх, польскіх прэмій, у тым ліку «Залаты апостраф», «Залатая літара» (двойчы), імя К. Шэрмана, Н. Арсенневай, Е. Гедройца.
1974 год. Памерла Паўліна Мядзёлка (1893–1974).
Дзеяч беларускай культуры, артыстка, педагог, мемуарыстка. Заслужаны дзеяч культуры.
У 1913 выканала ролю Паўлінкі ў пецярбургскай прэм’еры п’есы Янкі Купалы. Грамадска-палітычны дзеяч у Заходняй Беларусі, Літве, Латвіі, БССР. Працавала ў школах, Інбелкульце, Беларускай акадэміі сельскай і лясной гаспадаркі ў Горках.
Арыштоўвалася польскімі ўладамі і ДПУ БССР (1930), саслана ў Казань.
Аўтар мемуараў «Сцежкамі жыцця».
Дзень свайго сыходу яна вызначыла сама, не вытрымала апошняга выпрабавання – выпрабавання адзінотай. Пахавана ў Будславе.
2009 год. Памёр Валянцін Тарас.
Беларускі паэт, перакладчык, публіцыст.
Працаваў у газеце «Звязда», часопісе «Неман». У 1968 годзе звольнены з працы «за антысавецкія размовы» і на працягу 8 гадоў яго не друкавалі, не дазвалялі здымаць фільм паводле яго сцэнарыя, не выпускалі за мяжу.
З пачаткам перабудовы быў у Назіральнай радзе Беларускага Фонду Сораса, членам Назіральнай рады Беларускага Хельсінкскага Камітэта, член Беларускага ПЭН-клуба. Адзін з стваральнікаў Хартыі-97.
Аўтар вершаў, шматлікіх зборнікаў паэзіі і кніг аповесцей і апавяданняў, мемуараў, літаратурна-драматычнай кампазіцыі і тэкстаў большасці песень для канцэртнай праграмы «Праз усю вайну» ансамбля «Песняры». Па яго творах здымаліся фільмы на Кіеўскай кінастудыі імя А. Даўжэнкі і на «Беларусьфільме».
Перакладаў п’есы для купалаўскага тэатра, на рускую мову пераклаў шматлікія творы, кнігі, у тым ліку Ф. Багушэвіча, Я. Купалы, Я. Коласа, М. Танка, Р. Барадуліна, М. Стральцова, К. Чорнага, Я. Брыля, В. Быкава і іншых.
