13 ліпеня ў гісторыі. 12 апосталаў. Бітва пад Оршай. Надпіс Hollywood. Сіманаў на Буйніцкім полі. Першае “Басовішча”.

Сабор дванаццаці апосталаў.

Свята прысвечана апосталам Пятру, Андрэю, Якаву Зевядзееву, Іаану Багаслову, Філіпу, Варфаламею, Фаме, Левію Матфею, Якаву Алфееву, Іудзе Тадэю, Сімону Кананіту, а таксама апосталу Матфею, абранаму замест Іуды Іскарыёта. 

У гэты дзень прынята наведваць храмы і маліцца за сябе і сваю сям’ю, чытаць малітву 12 апосталам дома, прасіць адно ў аднаго прабачэння, мірыцца і забываць усе крыўды.

1508 год. Адбылася бітва пад Оршай.

Бітва войска ВКЛ і Каралеўства Польскага супраць войска Маскоўскага княства ў ходзе пятай літоўска-маскоўскай вайны (1507-1508).

Атрымаўшы звесткі пра падыход літоўскага войска, князь маскоўскі Васіль III зняў аблогу Смаленска і рушыў на Оршу. Калі высветлілася, што К. Астрожскі набліжаецца да маскоўскіх пазіцый, Васіль III пастанавіў адступіць за Дняпро, каб ударыць у момант пераправы літвінаў праз раку.

Астрожскі накіраваў вялікі аддзел праз неахоўваны брод на Дняпры з заданнем нападу на абоз маскалёў, а галоўнымі сіламі выканаў адцягвальны манеўр. Выдзелены аддзел, пераправіўшыся праз раку, быў аточаны пераважаючымі маскоўскімі сіламі, аднак здолеў з цяжкасцямі прабіцца на правы бераг. Бітву перарваў надыход цемры. Астрожскі намерваўся атакаваць адразу пасля ўзыходу сонца, аднак маскоўскае войска ноччу адышло з занятых пазіцый на ўсход.

1868 год. Памёр Канстанцін Тышкевіч (1806-1868).

Беларускі гісторык, краязнавец, адзін з заснавальнікаў беларускай археалогіі.

На аснове ўласных калекцый разам з бацькам і братам стварыў Лагойскі музей старажытнасцей. Член навуковых таварыстваў Вільні, Кракава, Масквы, Прагі, Парыжа, Лондана.

Адзін з заснавальнікаў Віленскага музея старажытнасцей, член Віленскай археалагічнай камісіі.

Даследаваў каля 200 курганоў, гарадзішчаў і замчышчаў.

У памяць аб вучоным з 2007 года праводзіцца водная экспедыцыя «Шляхам Тышкевіча» па Віліі.

1897 год. Нарадзіўся Міхась Міцкевіч (1897-1991).

Беларускі грамадскі і культурны дзеяч, брат Якуба Коласа.

Удзельнік нацыянальнага руху, дэлегат 1-га Усебеларускага кангрэсу, выкладчык Мінскай беларускай гімназіі.

З 1944 года на эміграцыі. Актыўны дзеяч Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы ў ЗША, член рэдакцыі часопіса «Беларус», рэдактар часопіса «Голас Царквы». Пахаваны на беларускіх могілках у Іст-Брансуіку ў штаце Нью-Джэрсі.

У яго гонар Якуб Колас назваў свайго малодшага сына Міхася (1926-2020).

1923 год. На схіле гары Маунт-Лі над каліфарнійскімі ўзгоркамі з’явіўся надпіс Hollywood.

Першапачаткова яна была напісана як Hollywoodland, не мела ніякага дачынення да кіно і азначала рэкламу новага жыллёвага раёна, але адразу ж стала прывабліваць да сябе турыстаў.

Устаноўка надпісу абышлася яе заказчыку, выдаўцу “Лос-Анджэлес таймс” Гары Чандлеру ў 21 000 долараў. Слова “Hollywoodland” уначы падсвятлялася электрычнымі лямпачкамі, днём жа белыя літары былі бачныя за  40 км. Вышыня іх была 13 м, шырыня – 9. Па перыметры кожнай літары віселі рознакаляровыя лямпачкі, якія падсвятлялі надпіс у цемры. Аднак усе 4 000 лямпачак былі расцягнуты мясцовымі жыхарамі менш чым за год. Па дамове рэклама была разлічана на 1,5 гады, але аж да 1949 года жадаючых дэмантаваць надпіс не знаходзілася.

У 1949 годзе надпіс адрамантавалі і выдалілі 4 апошнія літары. Да таго часу Hollywood ужо ператварыўся ў сімвал Лос-Анджэлеса і ўсёй індустрыі забаў. Клопат аб надпісе ўзяла на сябе Гандлёвая палата Галівуду.

У 1973 годзе надпіс абвясцілі нацыянальным гістарычным помнікам.

Да канца 1970-х надпіс здрахлеў, і ў 1978 годзе літары былі дэмантаваныя. У тым жа годзе дабрачынны фонд, узначалены Х’ю Хэфнерам, заснавальнікам часопіса “Playboy”, сабраў сродкі на капітальны рамонт славутасці.

Цяперашні надпіс, складзены з белых літар 15-метровай вышыні і 12-метровай шырыні, з’явіўся ў лістападзе 1978 года. На выраб кожнай літары спатрэбілася 27 500 долараў. З таго часу ўсе рэстаўрацыйныя работы выконваліся пры дапамозе прыватных ахвяраванняў.

1930 год. Першы ў гісторыі Чэмпіянат свету па футболе.

Выбар Уругвая ў якасці месца правядзення спартыўнага спаборніцтва не быў выпадковым. Зборная гэтай краіны перамагла на VIII Алімпійскіх гульнях 1924 года ў Парыжы і IX Алімпійскіх гульнях 1928 года ў Амстэрдаме.

Спецыяльна да гэтых спаборніцтваў у Монтавідэа пабудавалі новы стадыён, які ў гонар юбілею незалежнасці назвалі “Сентэнарыё” – “стагоддзе”.

У турніры прынялі ўдзел 13 каманд з Францыі, Югаславіі, Румыніі, Бельгіі, Перу, ЗША, Аргенціны, Бразіліі, Балівіі, Чылі, Мексікі, Парагвая і Уругвая.

У першых паядынках сышліся зборныя Францыі і Мексікі, а таксама каманды Бельгіі і ЗША. Першы ў гісторыі чэмпіянатаў свету гол забіў француз Л. Ларан. Аднак перамогу ў першынстве свету 30 ліпеня атрымала зборная Уругвая, якая перамагла ў фінальным матчы каманду Аргенціны з лікам 4:2.

Урачыстасці з нагоды перамогі ў чэмпіянаце не спыняліся ў Монтавідэа некалькіх дзён.

1938 год. Нарадзіўся Юрый Марухін (1938-2001).

Беларускі кінарэжысёр, сцэнарыст, аператар. Заслужаны дзеяч мастацтваў.

Працаваў на «Беларусьфільм», старшыня праўлення Беларускага саюза кінематаграфістаў. Рэжысёр шэрагу фільмаў, у тым ліку “Маці Урагану”, аператар шматлікіх карцін, уключна “Магіла льва”, “Час выбраў нас”.

1941 год. Пачалася акупацыя Горацкага, Дрыбінскага і Слаўгарадскага раёнаў нямецка-фашысцкімі захопнікамі.

А 13-14 ліпеня на Буйніцкім полі пад Магілёвам сярод воінаў 172-й стралковай дывізіі знаходзіўся ваенкар газеты “Известия” – пісьменнік К. Сіманаў і фотакарэспандэнт той жа газеты П. Трошын. Першы раз Сіманаў патрапіў у Магілёў 28 чэрвеня.

К. Сіманаў пісаў: «Я не быў салдатам, быў усяго толькі карэспандэнтам, аднак у мяне ёсць кавалачак зямлі, які мне век не забыцца, – поле пад Магілёвам, дзе я ўпершыню ў ліпені 1941 года бачыў, як нашыя на працягу аднаго дня падбілі і спалілі 39 нямецкіх танкаў …».

Абароне Магілёва прысвечаны яркія старонкі трылогіі «Жывыя і мёртвыя» (палкоўнік Куцепаў стаў правобразам генерала Серпіліна), «Салдатамі не нараджаюцца», «Апошняе лета», дзённіка ўспамінаў «Розныя дні вайны».

1941 год. 63 стралковы корпус 21-й арміі Заходняга фронта пачаў контрудар (13 ліпеня-17 жніўня) на Рагачоўска-Жлобінскім напрамку.

У выніку гэтага былі вызвалены Жлобін і Рагачоў.

1942 год. Нарадзіўся Харысан Форд.

Амерыканскі акцёр кіно і тэлебачання, прадзюсер.

Намінант на прэмію «Оскар», BAFTA, чатырохразовы намінант і ўладальнік спецыяльнай прэміі “Залаты глобус”, ганаровага «Сезара». Найбольш вядомы па ўдзеле ў серыі фільмаў «Зорныя войны», «Індыяна Джонс», «Самалёт прэзідэнта» і іншых.

Дзед і бабуля акцёра – ураджэнцы Мінска.

1952 год. Нарадзіўся Аляксандр Ціхановіч (1952-2017).

Беларускі эстрадны спявак. Народны артыст.

Саліст ВІА «Верасы», Дзяржаўнага аркестра сімфанічнай і эстраднай музыкі Беларусі, стваральнік і кіраўнік першага ў Беларусі Тэатра песні (і студыі пры ім; з 2003 г. – прадзюсерскі цэнтр «Прафіартвідыён»), музычны кіраўнік беларускага канала «Сталічнае тэлебачанне».

Аўтар папулярных эстрадных песень.

Памёр 28 студзеня 2017 года.

1970 год. Нарадзіўся Андрэй Цівончык.

Беларускі і нямецкі атлет (скакун з шастом), бронзавы прызёр Алімпійскіх гульняў 1996 года ў Атланце.

У 1995 годзе пабіў нямецкі нацыянальны рэкорд у скачках з шастом (скокнуў на 5,80 м). Трэнер па скачках з шастом зборнай Катара па лёгкай атлетыцы.

1990 год. На лясной паляне Борык каля мястэчка Грудак на Беласточчыне пачаўся І Фестываль музыкі маладой Беларусі «Басовішча».

Арганізаваны Беларускім аб’яднаннем студэнтаў і гмінным асяродкам культуры. 

Мерапрыемства праводзілася 30 разоў (1990-2019) штогадова, на працягу двух дзён, як фестываль беларускай альтэрнатыўнай і рок-музыкі. 

Арганізатары вырашылі, што 30-е па ліку «Басовішча» стане апошнім. 

Традыцыйна на фестывалі ладзіўся конкурс маладых выканаўцаў, якія паспяхова прайшлі адбор. Штогод на фестываль прыязджала да 15 000 чалавек.

1990 год. Абшчыне магілёўскіх вернікаў-католікаў перададзены Касцёл Святога Станіслава.

А праз 6 гадоў, у гэты ж дзень, пачаў дзейнічаць зноў асвячоны, адрэстаўраваны касцёл. Удзел у рэстаўрацыі прымаў знакаміты мастак Алесь Пушкін (1965-2023).

2020 год. Афіцыйна адкрыты мост цераз раку Сож у Слаўгарадскім раёне.

З’явіўся на шашы Слаўгарад-Краснаполле, вядзе да Блакітнай крыніцы. Раней праз раку працаваў паром. Мост мае даўжыню 500 метраў.

Аўтамабільны рух па мосце быў адкрыты 2 снежня 2019 года.

Магілёў рыхтуецца ў жніўні прыняць другія гульні краін СНД

У жніўні шэраг беларускіх гарадоў прымуць II гульні краін СНД. Плануецца, што ў Магілёве пройдуць спаборніцтвы ў двух відах: каратысты будуць змагацца ў спарткомплексу “Алімпіец”, а лучнікі адстраляюцца на стадыёне “Спартак”.

Упершыню падобныя гульні прыняла Казань у верасні 2021 года. А сёлета з 3 па 15 жніўня спартыўныя спаборніцтвы запланаваны ў Мінску, Барысаве, Брэсце, Віцебску, Гомелі, Гродна, Жлобіне, Маладзечна, Оршы, Салігорску і Магілёве. 

Удзельнічаць у гульнях будуць спартсмены Беларусі, Расіі, Казахстану, краін Сярэдняй Азіі і Каўказу. Прапрацоўваецца магчымасць удзелу ў некаторых відах дэлегацый з Манголіі, Кітая, Кубы, Ірана, Амана і Саудаўскай Аравіі.

У сувязі з будучымі спаборніцтвамі рэканструкцыя чакае магілёўскі стадыён “Спартак”. Да лета тут плануюць абнавіць бегавыя дарожкі ў крузе на 400 метраў, якія зараз знаходзяцца ў непрыдатным стане, а таксама сектары для скачкоў і для кідання. Акрамя таго, плануецца замяніць святлодыёднае табло, абнавіць агароджы і цалкам замяніць сядзенні на заходняй трыбуне.

Улады спадзяюцца, што правядзенне II гульняў краін СНД у розных рэгіёнах Беларусі, у тым ліку і ў Магілёве, адкрые іх турыстычны патэнцыял. 

Фота ілюстрацыйнае.

Дзень у гісторыі. 30 лістапада. Захоп Магілёва Севярынам Налівайкам. Напад СССР на Фінляндыю. Упершыню метэарыт параніў чалавека. Курапаты – гісторыка-культурная каштоўнасць

Андрэй і Адвэнт (народны каляндар)

Які дзень, такая і зіма.

Калі змёрзлы лёд цёмны – да ўраджаю.

1409 год. У Берасці пачалася нарада польскага караля Ягайлы і вялікага князя літоўскага Вітаўта пра план сумесных вайсковых дзеянняў супраць Тэўтонскага ордэна.  

Перад берасцейскай нарадай, у 1408 годзе ў Новагародку Ягайла і Вітаўт ўжо абмяркоўвалі свае сумесныя дзеянні.

У Берасці за 9 дзён (да  8 снежня) быў выпрацаваны план летняй кампаніі 1410 года супраць Тэўтонскага ордэна, вызначаны час і месца збору аб’яднаных ваенных сіл. 

На сустрэчы прысутнічаў хан Джэлаладдзін, сын Тахтамыша, якому падпарадкоўвалася залатаардынская конніца, што была на службе ВКЛ. 

Саюзная армія складалася з 91 харугвы, з іх 51 рыхтавала Польшча, 40 – ВКЛ. У склад войска ВКЛ разам з літоўскімі, рускімі, украінскімі палкамі і татарскай конніцай уваходзілі Берасцейская, Віцебская, Ваўкавыская, Драгічынская, Лідская, Полацкая і іншыя харугвы, а таксама валашскія, чэшска-мараўскія, венгерскія атрады.

План, распрацаваны падчас сустрэчы, быў рэалізаваны 15 ліпеня 1410 года ў бітве пад Грунвальдам.

1427 год. Нарадзіўся Казімір Ягелончык.  

Вялікі князь літоўскі. Сын Ягайлы і Соф’і Гальшанскай, бацька 13 дзяцей.

Пры ім дзяржава “прырасла” землямі ў выніку разгрома крыжакоў у трынаццацігадовай вайне, Тэўтонскі ордэн стаў васалам, аказвалася матэрыяльная дапамога студэнтам з дзяржаўнага скарбу, выдадзены першы Судзебнік, ліквідаваны ўдзельныя княствы (1471), пакладзены пачатак палітычнага панавання шляхецкага стану.

Усе еўрапейскія каралеўскія дамы мелі, ці маюць долю крыві Гедыміна, бо паходзілі ад 13 дзяцей (6 сыноў, 7 дочак) Казіміра: Лізавета ІІ англійская каралева – ад Соф’і Казіміраўны; шведскі кароль Карл ХVІ – ад Барбары Казіміраўны; дацкая каралева Маргарыта ІІ і нарвежскі кароль Олаф V – ад Ганны Казіміраўны; бельгійскі кароль Бадуэн I – ад Уладзіслава Казіміравіча; князь Люксембурга Фрыдрых і князь Манака – Рэнье ІІІ – ад Жыгімонта Казіміравіча.

1591 год. Нарадзіўся Андрэй Баболя. 

Рэлігійны дзеяч, місіянер, каталіцкі святы.

Выхаванец Віленскіх езуіцкай і тэалагічнай акадэмій. Ксёндз. Служыў у Нясвіжы, Вільні, Бабруйску, Пінску і іншых месцах.

Праславіўся як знаўца твораў грэчаскіх айцоў царквы і здольны прамоўца, што дазваляла яму перамагаць прадстаўнікоў праваслаўя ў дыспутах і схіляць іх да каталіцызму. Празваны “душахватам”, “апосталам Піншчыны”, “апосталам Палесся”.

У час вайны Расіі з Рэччу Паспалітай 1654-1667 гадоў схоплены і 16 мая 1657 года пасля працяглых катаванняў, зняцця скуры, быў забіты ў Янаве-Палескім (зараз Іванава) казакамі палкоўніка А. 3дановіча. Пасля гэтага казакі вынішчылі гараджан-каталікоў і габрэяў.

Беатыфікаваны ў 1853, кананізаваны ў 1938 годзе. 

Галоўны патрон Пінскай рымска-каталіцкай дыяцэзіі (1958).

Успамін святога Андрэя Баболі адзначаецца 16 мая. У гэты дзень ладзяцца пілігрымкі ў касцёл Св. Баболі ў Полацку. Дзень 16 мая адзначаецца і як Дзень памяці ахвяраў вайны 1654-1667 гадоў, пад час якой насельніцтва краіны паменшыла ўдвая. Гэта вайна нарадзіла на Магілёўшчыне і Смаленшчыне партызанскі рух супраць захопнікаў – рух “шышэй”.

wikimedia.org

                                                              

1595 год. Казацкі атрад Севярына Налівайкі захапіў Магілёў. 

У свой час Налівайка служыў у войску К. Астрожскага сотнікам, пакуль не здрадзіў яму ў 1594 годзе. 

Узняў паўстанне (1595-1596) на Правабярэжжы Украіны, якое перакінулася і на Беларусь, дзе казакі захапілі акрамя Магілёва, Петрыкаў, Слуцк, Давыд-Гарадок, Тураў, Лахву, Пінск.

13 снежня Магілёў быў спалены: загінула 40% забудовы, у тым ліку некалькі цэркваў. Казакі знішчылі значную колькасць гараджан.

Панамарэнка А. Налівайка ў Магілёве. 1989. Магілёўскі абласны краязнаўчы музей, wikimedia.org

1899 год. Нарадзіўся Міхась Лынькоў

Народны пісьменнік, Акадэмік АН БССР.

Працаваў у бабруйскай акруговай газеце «Камуніст», арганізатар і кіраўнік Бабруйскага філіяла «Маладняка». Працаваў старшынёй праўлення Саюза пісьменнікаў БССР, дырэктарам Інстытута літаратуры, мовы і мастацтва АН БССР. 

Аўтар шматлікіх зборнікаў прозы, нататкаў, апавяданняў, нарысаў, раманаў, Збораў твораў у 4-х і ў 8 тамах.

Дзяцям вядомы па кнігах «Пра смелага ваяку Мішку і яго слаўных таварышаў», «Міколка-паравоз» і іншых.

Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1968) за раман «Векапомныя дні».

Яго імя носяць школа ў Лёзненскім раёне і вуліца  ў Мінску.

1939 год. Пасля правакацыі з артабстрэлам, СССР напала на Фінляндыю. Пачалася савецка-фінская вайна. 

Ваенныя дзеянні цягнуліся да 12 сакавіка 1940 года. Вайна фармальна не аб’яўлялася, але СССР афіцыйна разарваў дыпламатычныя адносіны з Фінляндыяй.

Мэта вайны для СССР – адсунуць дзяржаўную граніцу далей ад Ленінграда. Да гэтага  Фінляндыі прапаноўваўся тэрытарыяльны абмен: СССР быў гатовы аддаць удвая большую плошчу ў Карэліі.

У снежні 1939 года ў раёне баявых дзеянняў былі маразы ніжэй за 30 градусаў. Фінскае войска было значна лепш падрыхтавана да халадоў, ад якіх памерзла шмат савецкіх салдат.

Фінам дапамагалі зброяй Англія, Францыя, Швецыя і іншыя краіны. У Фінляндыю прыбылі больш за 11 тысяч замежных добраахвотнікаў. Лондан і Парыж увогуле прынялі рашэнне пачаць вайну з СССР. У Скандынавіі планавалі высадзіць англа-французскі экспедыцыйны корпус. Авіяцыя саюзнікаў павінна была нанесці авіяўдары па нафтавых промыслах СССР на Каўказе. З Сірыі войскі саюзнікаў планавалі весці наступленне на Баку.

Пасля прарыву савецкімі войскамі ў пачатку сакавіка 1940 года «Лініі Манергейма» і захопу 12 сакавіка Выбарга, у той жа дзень у Маскве быў падпісаны мірны дагавор. СССР набыў патрэбныя яму землі, адсунуў граніцу на поўнач ад Ленінграда, атрымаў у арэнду востраў Ханка з правам стварэння на ім ваенна-марской базы.

За напад на Фінляндыю СССР быў выключаны з Лігі Нацый, СССР стаў успрымацца як краіна-агрэсар. Фінляндыя адышла ад палітыкі нейтралітэту і стала саюзнікам Германіі.

СССР страціў больш за 131 тысячу чалавек супраць амаль 23 тысяч фінаў,  406 самалётаў (супраць 62 фінскіх), 653 танка (50 – фіны).

А. Твардоўскі называў кампанію як “незнаменитая война”.

За ўдзел у вайне 20 беларусам і ўраджэнцам Беларусі было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза, у тым ліку В. Кучараваму з Чэрыкава,  І. Саламонікаву з в. Трыбухі (Калінавая) Магілёўскага,  А. Целешаву з в. Калясянка Чавускага раёна. 

1943 год. Паводле аператыўнай зводкі Саўінфармбюро

Паміж рэкамі Сож і Днепр, на паўночны захад ад Гомеля, войскі Чырвонай Арміі занялі некалькі населеных пунктаў, сярод якіх Рэут, Доркі, Розаў, Ныркі, Міхалёўка, Талы. Паміж рэкамі Днепр і Бярэзіна, на поўдзень ад Жлобіна, занята некалькі населеных пунктаў.

У раёне ніжняй плыні ракі Прыпяць войскі занялі населеныя пункты Замосце, Лозкі, Крышычы, Юрэвічы, Града, Гута, Заракітнае, Кнуроўка.

1952 год. Заснаваны Дзяржаўны акадэмічны хор Беларусі імя Цітовіча. 

Створаны на аснове невялікага песеннага хору ў в. Вялікае Падлессе Брэсцкай вобласці пад кіраўніцтвам натхняльніка калектыву Генадзя Цітовіча, фалькларыста, этнографа, народнага артыста СССР.

У 1955 газета «Праўда» пісала: «…Колькі народнай мудрасці ўкладзена ў выкананне простых, даступных песень беларускага народа!… Здаецца, спяваюць дзяўчаты дзесьці ў полі, ярка ўяўляеш сабе квітнеючую Беларусь, прыгажосць яе прыроды, духоўнае багацце яе народа…»

За поспехі ў галіне харавога мастацтва, прасоўванне беларускай нацыянальнай культуры, высокі ўзровень выканальніцкага майстэрства калектыву прысвоена званне «акадэмічны» (1983), імя Г. Цітовіча (1987), статус «Нацыянальны» (2002), “дзяржаўная установа культуры” (2004).

archives.gov.by

1954 год. Амерыканка Эн Элізабэт Ходжэс была параненая аскепкам метэарыта паблізу амерыканскага горада Сулакога. 

Першы задакументаваны выпадак ранення чалавека пазаземным аб’ектам. 

Метэарыт важыў 3,86 кг. Фрагмент памерам з грэйпфрут прабіў дах дома, адскочыў рыкашэтам ад корпуса радыёпрыёмніка і ўдарыў Ходжэс, пакуль яна спала на канапе. 34-гадовая жанчына атрымала моцныя ўдары рукі і сцягна. 

Ваенныя спачатку канфіскавалі метэарыт, потым вярнулі. Эн Ходжэс ахвяравала яго ў Музей натуральнай гісторыі Алабамскага ўніверсітэта.

На наступны дзень пасля падзення метэарыта, фермер Джуліус К. Мак-Кіні, які жыў непадалёк, знайшоў другі фрагмент метэарыта вагой 1,68 кг. Ён прадаў камень у Смітсанаўскі інстытут і набыў невялікую ферму і стары аўтамабіль.

tunnel.ru

1993 год. Урочышчу Курапаты нададзены статус гісторыка-культурнай каштоўнасці 1-ай катэгорыі як «Месца знішчэння ахвяр палітычных рэпрэсій 1930-1940-х гадоў. 

У Курапатах на тэрыторыі 30 га выяўлены 510 пахаванняў памерамі 2х3, 3х3, 4х4, 6х8 м і большыя, чалавечыя рэшткі, асабістыя рэчы, гільзы і кулі ад рэвальвера «Наган», пісталета «ТТ» – штатнай зброі супрацоўнікаў НКУС, пісталетаў «Браўнінг» і «Вальтэр», якімі ўзнагароджваўся кіруючы склад НКУС. 

Першае следства па факту масавых расстрэлаў скончылася ў лістападзе 1988 года і вызначыла колькасць забітых у не менш за 30 тысяч.

Курапаты наведвалі Прэзідэнты ЗША Біл Клінтан, Польшчы Лех Валенса, намеснік дзяржаўнага сакратара ЗША па палітычных пытаннях Дэвід Хэйл.

Курапаты – месца святкавання Дзядоў.

У канцы 2008 года прадстаўнікі грамадскасці накіравалі ў Адміністрацыю прэзідэнта і Савет Міністраў Беларусі ліст з прапановай унесці ўрочышча Курапаты ў Спіс сусветнай культурнай і прыроднай спадчыны ЮНЕСКА, але Міністэрства культуры адмовіла.

У 2008 годзе на МКАД быў усталяваны прыдарожны ўказальнік: «Месца гібелі ахвяр палітычных рэпрэсій ва ўрочышчы Курапаты 1930-1940 гадоў».

У 1990 годзе кампазітар Кім Цесакоў стварыў сімфонію № 4 «Курапаты»

30 ліпеня 2004 года Мінскі гарвыканкам перайменаваў вуліцу Бэзавую (Цна) у Курапацкую, але менш чым праз год гэта рашэнне было адменена.

1978 года. Заснаваны Веткаўскі музей стараабрадніцтва і беларускіх традыцый імя Ф. Шклярава. 

Пачаў сваю працу 1 лістапада 1987 года.  

У 2005 годзе музею перададзены будынак – дом купца Грошыкава (1897). 

Аснову экспазіцыі склала асабістая калекцыя Ф. Шклярава, які стаў першым дырэктарам музея. У музеі больш за 11 000 адзінак захоўвання на экспазіцыйнай плошчы ў 380 м², на 3-х паверхах асноўнага будынка.

У музеі прадстаўлены экспазіцыі “Падарожжа па гісторыі Веткі”, “Кузня”, “Майстэрня золатакавалёў”, “Народнае ткацтва”, “Чайная”, “Іканапіс” (працы майстроў Веткаўскай і Бабіцкай іканапісных школ), экспазіцыі пра мясцовыя мастацкія рамёствы і промыслы XVII- пачатку XX стагоддзяў, “Кніжная культура Веткі” (старадрукі XVI — пачатку XIX стст., П. Мсціслаўца, І. Фёдарава, В. Гарабурды і інш., манускрыпты XVI — пачатку XX стст., пеўчыя «крукавыя» рукапісы і інш.), карта «Шлях кніг на Ветку».

У Гомелі працуе філіял музея.

mogilev.media

Хроніка прыхаванай рэальнасці. Суды, зняволенні, вызваленні

Звесткі пра пераслед паводле праваабаронцаў, мэдыяў і родзічаў тых, хто зазнае яго.


Алесь Бяляцкі, Валянцін Стэфановіч, Уладзімір Лабковіч

Тром палітзняволеным праваабаронцам падоўжаная меру стрымання пад вартай яшчэ на тры месяцы, да 14 кастрычніка.

За кратамі яны ўжо год. Як паведамляць іхныя калегі, увесь гэты час ідзе следства, невядома, на якой яно стадыі, бо з адвакатаў узятыя падпіскі аб неразгалошванні.


Юлія Каценя

Асуджаная да 3 гадоў «хіміі» за, нібыта, групавыя дзеянні, што груба парушаюць грамадскі парадак.

26 гадовую жанчыну тры месяцы ўтрымлівалі на «Валадарцы». Суд адправіў яе ў калонію адкрытага тыпу. Яна вызваленая з-пад варты і будзе чакаць пакуль ёй не вызначаць месца адбыцця пакарання на волі.


Дзмітрый Марозаў

Яе дэпартуюць з Расіі ў Беларусь, дзе, паводле праваабаронцаў, яе чакае да 20 год зняволення.

Рашэнне пра дэпартацыю прыняў суд у Санкт-Пецярбургу 21 ліпеня.

Праваабаронцы нагадваюць, што Камітэт па правах чалавека ААН забараніў Расіі выдаваць Пінчук Беларусі.

25-гадовай грамадзянцы Беларусі пагражае да 20 гадоў калоніі за адміністраванне тэлеграм-чата, які прызнаны экстрэмісцкім.


Дзмітрый Марозаў

Застаецца ў зняволенні за, нібыта, распаўсюджванне «экстрэмісцкіх матэрыялаў».

Паводле праваабаронцаў урача-анестэзіёлага затрымалі 18 ліпеня ў Магілёве ў анкадыспансеры.

Цяпер ён у ізалятары часовага ўтрымання чакае суду.

Пасля абмялення на Бярэзіне чакаецца паводка. На Дняпры ў Магілёве без зменаў

Амаль два месяцы Бярэзіна мялела. Падзення ўзроўню вады выклікала праблемы з суднаходствам. Пра тое Белгідрамет паведамляў напачатку ліпеня.

Цяпер жа Белгідрамет паведамляе пра адваротнае. Паводле ведамства на рэках краіны назіраюцца ваганні ўзроўню вады, якія маюць тэндэнцыю да павышэння.

«У выніку на Дняпры ў Рэчыцы і Бярэзіне ў Бабруйску палепшыліся ўмовы для працы рачнога транспарту, а на Віліі ля аграгарадка Сцешыцы ўзровень вады на непрацяглы час перавысіў адзнаку выхаду вады на пойму», – кажуць у Белгідрамеце.

Што тычыцца Дняпра ў Магілёве, то сітуацыя тут пакуль застаецца без зменаў, піша быхаўская раёнка «Маяк Прыдняпроўя»

«Неспрыяльныя ўмовы для працы рачнога транспарту адзначаюцца на Заходняй Дзвіне ў Віцебску, Нёмне ў Гродне, Дняпры ў Магілёве і Жлобіне», – канстатуе Белгідрамет і дадае, што тэмпература вады ў рэках і вадаёмах павысіцца.

фота: komkur.info