Арцём Антонаў прызнаны палітвязнем

Як паведамляюць беларускія праваабаронцы, сын журналіста mogilev.media Сяргея Антонава Арцём быў прызнаны палітычным знаволеным.

Арцём Антонаў быў затрыманы ў канцы 2023 года ў Быхаве і пачынаючы з 26 снежня знаходзіцца ў Магілёўскім следчым ізалятары. Яго затрыманне адбылося неўзабаве пасля таго, як Беларусь пакінуў бацька Арцёма, вядомы пісьменнік-фантаст і журналіст Сяргей Антонаў.

Арцём Антонаў абвінавачваецца паводле артыкула 368 Крымінальнага Кодэкса Рэспублікі Беларусь – за абразу Лукашэнкі. Вядома, што сведкамі па гэтай справе выступаюць міліцыянты, якія затрымлівалі Арцёма. Нібыта падчас затрымання, знаходзячыся ў міліцэйскай машыне, ён абразіў Лукашэнку ўголас. Сёння стала вядома, што Арцём Антонаў, гэтаксама як і яшчэ адзінаццаць чалавек, быў прызнаны палітвязнем.

Фота з сацыяльных сетак

У Магілёве затрымалі жонку палітвязня, фігуранта “лялечнай справы”

Верагодна, супраць жанчыны ўзбуджаная крымінальная справа – паводле папярэдніх дадзеных тэлеграм-канала MAYDAY.TEAM, Алеся Сяргеенка знаходзіцца ў СІЗА. У сям’і двое дзетак, 3 і 16 гадоў.

Continue reading “У Магілёве затрымалі жонку палітвязня, фігуранта “лялечнай справы””

Крыніцы: з Сабалеўскага выбівалі паказанні. Глушкоў таксама затрыманы

Магілёўскія блогеры і былыя журналісты Алесь Сабалеўскі і Яўген Глушкоў знаходзяцца ў зняволенні. Паведамляецца, што Сабалеўскага абвінавачваюць па крымінальнай справе.

Крыніцы mogilev.media паведамляюць, што магілёўскага блогера і журналіста Алеся Сабалеўскага збівалі падчас допыту супрацоўнікі ГУБАЗіК. На целе Сабалеўскага доўгі час заставаліся крывападцёкі, сляды катаванняў – расказваюць відавочцы. Такім чынам супрацоўнікі спецслужбы выбівалі ад журналіста прызнанні на камеру ў тым, што ён супрацоўнічаў з рэдакцыяй выдання 6tv.by – у фармулёўках, яія патрабавалі сілавікі. 

Continue reading “Крыніцы: з Сабалеўскага выбівалі паказанні. Глушкоў таксама затрыманы”

Статус: беглый

Не работали советы Навального, по полезному времяпрепровождению в тюрьме. Ни черта не работали в моем случае.

Ну, во-первых, потому, что советы эти адресованы арестантам, удостоившимся чести быть запертым в СИЗО или, не приведи Господь, в ИТК.

А я наделал делов только на изолятор временного содержания. Тут ни книг, ни кина, ни вина, ни домина.

Из доступных развлечений только игра в города. Беда в том, что в камере я один. Можно, конечно, называть Абакан и отвечать самому себе – Норильск. Только интерес к такой игре теряешь быстро. Нужны все-таки партнеры.

Во-вторых, реалии у Навального российские. В Беларуси тюрьмы имеют национальные особенности.

Мой изолятор отличается, например, тем, что вместо унитазов тут пластмассовые ведра с крышками. По утрам, во время шмона камеры, я выношу их в сортир. Делать это не слишком удобно – наручники мешают.

Да-да. Это называется особым режимом содержания. Предназначен он для «политических». Экстремистов. Так называют нас, тех, кто еще смеет разевать пасть и гавкать на всебелорусскую гармонию.

Помимо выхода из камеры только в «браслетах», для экстремистов предусмотрено «наличие отсутствия» постельного белья и ночные побудки – в час и в три часа. Чтобы не слишком расслаблялись.

Ну, еще – запрет на курение и лишение права лежать на нарах днем.

Обычным арестантам, тем, что в очередной раз отлупили жену или по пьяне отобрали у кого-то сотовый телефон, курить здесь разрешено с шести до десяти вечера: каждый час сержант открывает «кормушки» камер и подносит бедолагам зажигалку. И одеяла-подушки они получают.

Мне сержант ничего не подносит.  Но это все мелочи, печки-лавочки. Бывает и похуже. Особый режим содержания – не догма, а руководство к действию.

Условия могут менять тюремщики. По своему усмотрению. Например, имеют право отобрать у тебя куртку или свитер. Могут запретить сидеть днем.

Говорят, что особые условия, которыми потчуют в белорусских тюрьмах «политических», распространяются еще на приговоренных к расстрелу или пожизненному заключению. Каннибалов, серийных убийц и прочих, не слишком законопослушных граждан.

Приравняли, так приравняли! Я, вообще-то, ботан. Очкарик. Человек тонкой душевной организации. Окуджаву слушаю. Какой из меня людоед? Впрочем, примерным гражданам виднее.

Ну, а самое страшное здесь то, что время замедляет свой ход. Минуты становятся настолько пластичными, что растягиваются в часы. Часы, соответственно, в сутки…

Любой звук из коридора – событие. Ты сразу вскакиваешь, подходишь к двери и начинаешь прислушиваться.

Окно в мир – «глазок». Через него видно зарешеченное окно и двор для прогулок. Смотреть в «глазок» — одно удовольствие. Можно определить время суток, можно увидеть снег и помечтать о том, как сможешь вдохнуть зиму полной грудью.

Иногда, не знаю уж по какой логике, «глазок» закрывают. Становится совсем тоскливо. Остается только мерить шагами камеру или сидеть за столом и думать о чем-нибудь.

Первые сутки я развлекался тем, что анализировал события, предшествующие моему задержанию.

Тот день начался с того, что знакомый с улыбкой сообщил мне:

— А твой портал признали экстремистским!

— Почему мой? – попытался конспирироваться я. – Портал в Польше, я – здесь.

— Ага. Сказки будешь рассказывать!

А во второй половине дня мне позвонили. Незнакомый номер, незнакомый голос.

Мужик представился начальником местного управления КГБ Сергеем Борисовичем и… Вызвал меня для серьезного разговора на шестнадцать двадцать.

Я пообещал, что явлюсь.

Времени на то, чтобы форматнуть жесткие диски компьютеров на работе и дома у меня было предостаточно. Почему этого не сделал? Решил, что у меня все хорошенько почищено. Да и какая-никакая конспирация имелась. Простенькая, конечно, как табурет, но имелась. Беда в том, что если за тобой приедут во время работы на «вражеские голоса» – капец, простите за выражение.

У вас возникнет резонный вопрос: почему не приехали, почему вызвали?

Все просто: в моем городке из приличных оппозиционеров-экстремистов – только я.

Со всеми начальниками районного УКГБ был знаком лично. Этот Сергей Борисович просто назначен недавно, но предшественник, похоже слил ему все мои данные, всю мою революционную биографию.

Итак, пришел я в КГБ.

Занимательно, что здание, в котором гнездятся местные разведчики, расположено рядом с церковью и судом. Допросили, сознался. Раскаялся. Вынесли приговор. Далеко ходить не требуется – все в одном месте, все рядышком и преступление и наказание.

Встретил, Сергей Борисович меня приветливо.  Пожал руку. Совсем, как Ленин ходоку. На вид ему не больше тридцати. Наряжен, как директор сельского дома культуры на первое мая: синий пиджак в черную клеточку, чрезмерно зауженные штаны и слишком пестрый галстук.

И вот этот агент 007 районного масштаба кладет на стол передо мной две бумаженции от своего областного начальства.

Меня подозревают в преступлении по таким-то статьям, предполагают, что преступления совершалось у меня дома и на работе. Вывод – изъять все оборудование и обыскать логово предателя-клеветника.

— Едем? – интересуется гэбист.

— Едем! – бодренько отвечаю я.

Из всех перипетий обыска и изъятия запомнился только толстый мужик, штатный понятой КГБ.

Этого клоуна просто распирало от сознания собственной значимости. На меня он смотрел как солдат на вошь.

Типичный ябатька. Наверняка член «Белой Руси». У него в жизни все сложилось. Получает зарплату только за присутствие на рабочем месте, любит Родину, имеет, активную жизненную позицию и входит в список стукачей, который наши доблестные айтишники выложили на всеобщее обозрение в интернет.

На все про все уходит часа четыре. Наконец, подписываю протоколы. Все ценности, как говаривал Лелик из «Бриллиантовой руки», приняты по описи: сдал-принял, отпечатки пальцев.

Дальше – допрос. Уже предметный. Мне предлагается сдать всю экстремистскую цепочку. Явки, пароли…

Если честно, то всей цепочки я не знаю. Отклоняю предложение выдать подельников и уйти домой с чистой совестью, на своих ногах.

Отношение ко мне резко меняется. Сергей Борисович перечисляет все мои грехи и темные делишки, о которых успел забыть я сам.

Начиная от членства в партии БНФ и выпуска малотиражной районной газеты, до  написания трактата о крахе белорусского режима и сотрудничества с порталом, признанным экстремистским.

М-да. Накосячил я. Ой, как накосячил.

— Так будем правду говорить?

— Сказал бы, да не знаю какую правду.

— Что ж… Повезем вас в областной СИЗО КГБ. Все докажем и пойдете вы на семь лет. Придется развязывать шнурки и снимать ремень. Процедура, знаете ли…

Я ничего не отвечаю. Просто наклоняюсь и начинаю развязывать шнурок. Что-то происходит. Исподтишка смотрю на гэбиста. На лице его выражение, если не изумления, то уж точно удивления.

— Вы, я вижу, психологически готовы к поездке?

— А что мне еще остается?

— Гм.. Ясно. Пройдите в соседний кабинет. Будем решать вашу участь.

Я прохожу. Жду долго. Видно, с участью моей у гэбья возникли проблемы. Помощник начальника изучает мой телефон.

Попутно интересуется моей позицией по войне в Украине. Вопрос, скорее всего стандартный, протокольный. И ответ старого пацифиста, этому красавцу известен заранее. Поэтому просто пожимаю плечами.

— Опаньки! А это у нас что такое?

Звучит композиция Макса Покровского. Клип «Молчание ягнят», посвященный белорусским протестам 2020-го.

— Зачем выложили эту …ню «В контакте»? Одного штрафа вам мало?

Первый штраф я получил за видео телеканала «Белсат». Заплатил. Ну, а что касается «Молчания ягнят»…

— Клип того стоит.

Эту фразу слышит Сергей Борисович, который входит в кабинет.

— Ваша наглость мне начинает нравиться. Поедете на сутки. Это – для начала. Дальше будет еще хуже. Да, когда отсидите  свои сутки, будем видео записывать.

— Покаянное?

— Обличительное!

Прежде чем оказаться в камере ИВС, часа три я провел в «обезьяннике» РОВД. В подвал меня вели в наручниках.

Через какое-то время в моей четырехместной камере появились аж два соседа, но особой радости это мне не доставило.

Парней закрыли за пьяные штучки-дрючки.

Узнав о том, что я «политический», соседи стали смотреть на меня с опаской, отстранились. Они просто не понимали, на кой ляд, мне дергаться на власть. У них ведь были более простые и приземленные увлечения – бухло, бабы и ЛТП.

Болтали они больше между собой. Я слушал.

И вот однажды, во второй половине дня всю нашу компашку посадили в микроавтобус а-ля автозак и повезли в суд.

Что-то у моих сокамерников не срослось. Их так и оставили в микроавтобусе и увезли обратно.

Судили только меня. Вину свою в любви к «Молчанию ягнят» я признал целиком и полностью.

— Много, однако, у вас недоброжелателей, — заметил судья, изучив мое экстремистское дело.

— Хватает.

Жизнь показала, что кроме недоброжелателей у меня есть и друзья. Те самые, настоящие, которые познаются в беде. Одни помогли мне пересечь границу Беларуси. Другие выручали в России, куда я приехал с одним телефоном. Третьи опекали меня уже здесь, в далекой, чужой стране.

Жаль, что не могу назвать их имена – эти люди тоже под прицелом спецслужб. Замечу лишь, что горжусь своим знакомством с ними. Хочу надеяться, что наступит время, когда смогу отблагодарить их в открытую.

А пока… Здесь тепло. Тут горы и воздух,  насквозь пропитанный ароматами прекрасного и таинственного Востока. Это – актив.

В пассиве то, что будущее мое очень и очень туманное. Я не настолько оптимист, чтобы думать о возвращении на Родину. Возможно, свою страну, больше не увижу.

Там остались заложники –  мои родственники. Думаю, что эмиграция это надолго и статус «беглый», которым меня заклеймили носферату, терзающие Беларусь, теперь будет определять все мои дальнейшие действия.

И все же беглый, это не заключенный и не мертвый.

Таких как я, здесь много. Часть, конечно, использовала протесты 2020-го, чтобы смыться в Европу. Но хватает и тех, кто мечтает о возвращении.

Это, своего рода, бурлящий котел обиды, ненависти и желания мстить.

Когда-нибудь крышку у этого котла сорвет. Что будет? Не знаю. Главное, что будет.

«Будет», вообще, прекрасное слово. Оно вселяет надежду. Будет новый день.  Будет новый восход солнца. Будут новые встречи и знакомства. Будут новые статьи и новые книги. Будут. Обязательно. 

 

Фото носит иллюстративный характер.

21 ліпеня ў гісторыі. Александрыйскі землятрус. Першае міністэрства адукацыі. Самая нізкая тэмпература. Першая жанчына прэм’ер-міністр.

365 год. У Александрыі Егіпецкай адбыўся землятрус.

Моцна пашкодзіў адзін з сямі цудаў свету Фароскі маяк, забраў 50 000 жыццяў. Маяк пабудаваны ў III ст. да н. э. на востраве Фарос.

На мармуровай вежы ў 180 м бесперапынна падтрымліваўся агонь. Маяк быў канчаткова “дабіты” землятрусам 1375 года.

У памяць аб збудаванні мы маем сучасны тэрмін фара (аўтамабільная).

1773 год. Соймам Рэчы Паспалітай утворана Адукацыйная камісія (Камісія народнай асветы).

Першая ў Еўропе ўстанова па кіраўніцтву народнай асветай – правобраз міністэрства адукацыі.

Камісія ажыццявіла рэформу школ і ўніверсітэтаў у духу ідэй Асветніцтва. Камісіі непасрэдна падпарадкоўваліся Ягелонскі універсітэт у Кракаве і Галоўная школа Вялікага княства Літоўскага (Віленскі ўніверсітэт). Сярэднюю ступень адукацыі складалі акруговыя і падакруговыя школы. Шматлікія беларускія школы карысталіся праграмамі Камісіі ледзь не да сярэдзіны ХІХ ст.

Віленскі ўніверсітэт

1781 год. Нарадзіўся Антоні Марціноўскі (1781-1855).

Беларускі публіцыст, педагог, выдавец.

Заснавальнік Віленскай друкарні, у якой выдаў 400 кніг па сельскай гаспадарцы, гісторыі, прыродазнаўству, этнаграфіі і іншыя.

За свой кошт выдаў «Літоўскую гісторыю» Т.Нарбута, «Гісторыю польскай літаратуры» З.Барташэвіча.

1812 год. Маршал Даву паслаў з Магілёва войскі каб перахапіць адступіўшы рускі гарнізон.

1-ы і 3-і французскія кавалерыйскія палкі рушылі на перахоп адступіўшых за дзень да таго інвалідаў-апалчэнцаў магілёўскага гарнізона.

Французы нагналі іх на быхаўскай дарозе. Але да інвалідаў паспелі далучыцца два рускіх батальёна егераў, сотня казакаў.

Пад час боя ад французскіх палкоў засталася толькі сотня кавалерыстаў.

У гэты ж дзень французскімі салдатамі быў зроблены ператрус у магілёўскай Спаскай царкве, з мэтай пошуку зброі. У выніку былі канфіскаваны 8 турэцкіх гармат, якія ляжалі на вуліцы і былі падораныя гораду князем Г. Пацёмкіным.

Французская кавалерыя

1816 год. На Вілейшчыне нарадзіўся Эдвард Жалігоўскі (1816-1864).

Польскі паэт, філосаф, грамадскі дзеяч.

У 1838 годзе арыштаваны за ўдзел у падрыхтоўцы паўстання пад кіраўніцтвам Шымана Канарскага, інтэрніраваны.

У 1851 годзе зноў арыштаваны і сасланы ў Петразаводск, потым у Арэнбург.

Пасябраваў і падтрымліваў сувязі з Тарасам Шаўчэнкам, прысвяціў яму верш «Да народнага паэта».

У Пецярбургу дапамагаў Іасафату Агрызку выдаваць газету «Slowo». Апублікаваў зборнікі «Poezye», «Dziś i wczoraj», драму «Jordan».

Пераклаў на польскую мову творы А. Пушкіна і Г. Гейнэ.

Апошнія гады жыў у Жэневе.

У в. Карэкаўцы Вілейскага раёна 20 верасня 2009 года адкрыты памятны знак сяброўству Э. Жалігоўскага і Т. Шаўчэнкі.

1860 год. Нарадзіўся Антон Каменскі (1860/1861-1933).

Беларускі, польскі і французскі ілюстратар і графік.

Скончыў акадэміі мастацтваў ў Пецярбурзе і Парыжы. Працаваў у Варшаве, Кракаве, Парыжы.

Супрацоўнічаў з «Tygodnikiem Ilustrowanym», дзе размяшчаў свае працы.

У час 1-й сусветнай вайны жыў у Парыжы, у 1919 годзе. вярнуўся ў Варшаву.

Памёр 12 верасня 1933 года. Пахаваны на Павонзках у Варшаве.

1891 год. Нарадзіўся Сымон Кандыбовіч (1891-1972).

Беларускі дзяржаўны дзеяч, гісторык. Працаваў старшынёй валаснога выканкаму ў Бабруйскім павеце, дэлегатам Чацвёртага Усебеларускага з’езду саветаў.

Рэпрэсаваны НКУС.

Адзін з кіраўнікоў Беларускай народнай самапомачы, член Беларускай цэнтральнай рады, Беларускага нацыянальнага камітэта.

3 лета 1944 – у Германіі. Змяніў прозвішча на Кабыш. Працаваў у беларускім аддзеле радыёстанцыі «Свабода», рэферэнтам Сакратарыята па пытаннях народнай гаспадаркі.

1906 год. Нарадзіўся Барыс Кабішчар (1906-1959).

Беларускі дзеяч цыркавога мастацтва. Заслужаны дзеяч мастацтваў.

Зрабіў значны ўклад у развіццё цыркавога мастацтва Беларусі. Дырэктар цыркаў: Віцебскага, Мінскага, Магілёўскага, Гомельскага, Бабруйскага, шэрагу расійскіх.

1917 год. У Мінску пачаўся З’езд беларускіх арганізацый i партый.

Працаваў да 25 ліпеня. Утварыў Цэнтральную Раду беларускіх арганізацый – каардынацыйны орган беларускіх нацыянальных партый і грамадскіх арганізацый. Фактычным кіраўніком Рады быў географ А. Смоліч.

Рада перастала існаваць у кастрычніку 1917 года. Імкнулася аб’яднаць усе нацыянальна-дэмакратычныя сілы на тэрыторыі Беларусі і за яе межамі. Выдавала газету «Вольная Беларусь».

1920 год. Пры палітааддзеле 16 арміі адчынены Магілёўскі чырвонаармейскі ўніверсітэт (КРУНТ).

Працаваў да 15 лютага 1921 года. Падрыхтаваў 69 палітрукоў і 437 палітработнікаў. Тут вучыўся ўраджэнец Магілёва, беларускі і ізраільскі мастак Марк Жытніцкі (1903-1993).

Марк Жытніцкі

1960 год. Першай у свеце жанчынай прэм’ер-міністрам стала Сірымава Бандаранаіке (1916-2000).

Прэм’ер-міністр Шры-Ланкі ў 1960-1965, 1970-1977, 1994-2000 гадах, узначальвала міністэрствы замежных спраў і абароны.

Яна замяніла на гэтай пасадзе свайго мужа, Саламона, нацыянальнага лідэра Цэйлона, хрысціяніна, які быў застрэлены будысцкім манахам-фанатыкам.

У 1994-2000 гадах кіравала краінай разам з дачкой, Чандрыкай Бандаранаіке Кумаратунга, якая была абрана прэзідэнтам Шры-Ланкі.

1964 год. Нарадзілася магілёўская лучніца Алена Марфель.

Неаднаразовая чэмпіёнка і рэкардсменка БССР, СССР, Еўропы і свету.

Занесена ў Кнігу рэкордаў Гінеса.

1983 год. Зарэгістравана самая нізкая на планеце тэмпература – мінус 89,2˚С.

Яна зафіксавана беларускімі палярнікамі на савецкай антарктычнай станцыі “Усход”.

У снежні 2013 года амерыканскім спадарожнікам Landsat 8 была зафіксавана ў Антарктыдзе тэмпература -93,2°С, але яна не ўнесена ў кнігу рэкордаў Гінеса, бо не падцверджана данымі праз кантактны тэрмометр.

2011 год. Памёр Казімір Свёнтак (1914-2011).

Беларускі і польскі рымска-каталіцкі царкоўны дзеяч. У 1994 годзе стаў першым кардыналам у гісторыі незалежнай і суверэннай Беларусі.

Скончыў баранавіцкую гімназію імя Т. Рэйтана, Пінскую вышэйшую духоўную семінарыю. У 1939 быў пасвечаны ў святары.

У 1941 годзе быў арыштаваны савецкімі ўладамі па абвінавачванні ў шпіянажы i два месяцы ўтрымліваўся ў турме ў Брэсце, з якой яго вызвалілі немцы. Усю вайну заставаўся з парафіянамі ў Пружанах.

У снежні 1944 года ён зноў быў арыштаваны i асуджаны на 10 гадоў. Зняволенне адбываў у лагерах Сібіры і Комі АССР.

З 1954 года – пробашч у Пінску, з 1991 – архібіскуп, мітрапаліт Мінска-Магілёўскі, апостальскі адміністратар Пінскай дыяцэзіі. З 1994 года – кардынал.

Пахаваны ў крыпце кафедральнага касцёла Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Пінску.

2015 год. У Шклове адкрыты памятны геральдычны знак.

Вышыня 11 м. На пастаменце – дата ўтварэння Шклова – 1535 год. Назва толькі на рускай мове, дата першага летапіснага ўспаміну абазначаны год, калі Шклоў быў спалены маскоўскім войскам.

«Атрымліваецца парадокс, – кажа шклоўскі краязнаўца А. Грудзіна. – Горад спалілі ў 1535 годзе, і лічыцца, што тады яго і заснавалі». Тым не менш, Шклоў згадваецца ў 1520 годзе падчас падарожжа ў Масковію аўстрыйскім дыпламатам Сігізмундам фон Герберштэйнам.

14 ліпеня ў гісторыі. Штурм Іерусаліма. Узяцце Бастыліі. Бітва пад Галоўчынам. Дэманстрацыя дынаміту, “Кацюш”. Нарадзіўся гісторык Г. Штыхаў.

1099 год. На досвітку ўдзельнікі першага крыжовага паходу пачалі штурм Іерусаліма.

Войска крыжакоў пад кіраўніцтвам французскага герцага Готфрыда Булёнскага складалася з 1200-1300 рыцараў і 12 000 пяхоты.

Крыжакі спрабавалі прысунуць да сцен Іерусаліма аблогавыя вежы, аднак ім замінаў глыбокі роў. Штурм працягваўся ўвесь дзень, але горад трымаўся. Калі настала ноч, абодва бакі працягвалі не спаць – мусульмане баяліся, што рушыць услед новая атака, а хрысціяне асцерагаліся, што абложаным атрымаецца нейкім чынам падпаліць аблогавыя прылады. Раніцай 15 ліпеня, калі роў быў засыпаны, крыжакі змаглі нарэшце бесперашкодна наблізіць вежы да крэпасных сцен.

Яны перакінулі на сцены драўляныя масткі і накіраваліся ў горад. Убачыўшы, што горад паў, эмір гарнізона вежы Давіда здаўся і адкрыў вароты горада. Пасля таго, як пераможцы ўварваліся ў горад, пачалася разня. Крыжакі разілі мячом усіх запар – мусульман, яўрэяў, і нават тых нямногіх хрысціян, што жылі ў горадзе.

Пасля падзення Іерусаліма кіраўніком новаўтворанага Іерусалімскага Каралеўства стаў Готфрыд Булёнскі. Ён не пажадаў называцца каралём у горадзе, дзе Хрыстос быў увянчаны цярновым вянком, і прыняў тытул Абаронцы Труны Гасподняй. 

Пасля гэтай перамогі воіны Хрыстовыя палічылі свой абавязак выкананым, і большасць з іх з багатай здабычай вярнулася на радзіму.

1708 год. Бітва пад Галоўчынам.

Пад час Вялікай Паўночнай вайны (1700-1721), каля мястэчка Галоўчын (зараз – Бялыніцкі раён) адбыўся бой паміж расійскімі і шведскімі войскамі, які скончыўся ўпэўненай перамогай апошніх. 

Галоўчын быў зруйнаваны.

1789 год. Узяцце Бастыліі.

Бастылія – крэпасць і дзяржаўная турма ў прадмесці Сэнт-Антуан у Парыжы, пабудаваная ў 1382 годзе.

За 400 гадоў сярод вязняў Бастыліі было нямала знакамітых асоб Францыі. Для многіх пакаленняў французаў крэпасць была сімвалам усеўладдзя і дэспатызму каралёў.

Прычынай аблогі Бастыліі сталі чуткі аб рашэнні караля Людовіка XVI разагнаць утвораны 9 ліпеня 1789 года Устаноўчы сход і аб зняцці з пасады дзяржаўнага кантралёра фінансаў рэфарматара Жака Нэкера.

Абураныя парыжане выйшлі на вуліцы. Перш за ўсё паўстанцы захапілі арсенал Дома Інвалідаў – 25 000 стрэльбаў і 5 гармат. Узброіўшыся, натоўп рушыў да Бастыліі. Гарнізон Бастыліі налічваў 110 салдат. Са сцен прагучалі першыя стрэлы, але яны толькі распалілі гараджан. Некалькі герояў перабраліся праз равы, рассеклі ланцугі пад’ёмнага маста, і парыжане ўварваліся ў крэпасць. Штурм крэпасці доўжыўся каля 4 гадзін. У хуткаплынных сутычках паўстанцы страцілі каля 100 чалавек.

Ніхто з паўстанцаў не думаў пра штурм Бастыліі як пра сімвалічную падзею. Традыцыйна лічыцца, што штурм быў зроблены з мэтай вызвалення палітвязняў Бастыліі. Але такіх там не было. Сярод 7 вязняў былі чацвёра фальшываманетчыкаў, двое псіхічна хворых і адзін забойца.

1867 год. Шведскі хімік і прадпрымальнік Альфрэд Нобель упершыню прадэманстраваў дынаміт.

Дынаміт – пастападобнае выбуховае рэчыва, прыгатаванае з кізельгура, прасякнутага трынітратам гліцэрына.

Наіўны вынаходнік паверыў у тое, што дынаміт прынясе мір усім народам планеты: “Хто ж будзе ваяваць, калі адным снарадам можна забіць цэлы ўзвод?”

1911 год. У в. Стары Дзедзін (зараз – Клімавіцкі раён) нарадзіўся Павел Пруднікаў (1911-2000).

Беларускі пісьменнік. Заслужаны работнік культуры.

Стрыечны брат паэта Алеся Пруднікава.

Працаваў карэспандэнтам шматлікіх газет, на будаўніцтве шаўковай фабрыкі ў Магілёве, ў БелТА. Рэпрэсаваны ў 1937 годзе.

Аўтар зборнікаў вершаў, успамінаў аб беларускіх літаратарах, пачынаючы са Зм. Жылуновіча (Цішкі Гартнага) і канчаючы Іванам Мележам, твораў на тэму сталінскіх рэпрэсій

У Клімавіцкім і Браслаўскім краязнаўчых музеях працуюць экспазіцыі, прысвечаныя пісьменніку.

1913 год. У Вільні заснавана Беларускае выдавецкае таварыства ў мэтах духоўнага адраджэння беларускага народа.

Створана на базе выдавецтва «Нашай Нівы» Б. Даніловічам, І. Луцкевічам, К. Шпакоўскім, пад ідэйным уплывам Беларускай сацыялістычнай грамады.

Існавала ў 1913-1915 і 1919-1930 гадах, выдавала і распаўсюджвала творы беларускай літаратуры, у т.л. Я. Коласа, М. Гарэцкага, Ядвігіна Ш., К. Буйло, Я. Лёсіка, «Беларускія календары».

У 1913-1914 сакратаром выдавецтва працаваў Янка Купала. Спыніла дзейнасць у пачатку 1930-х гадоў пасля забароны ўрадам Польшчы легальных форм вызваленчага руху.

1920 год. Нарадзіўся Алесь Астапенка (1920-1970).

Беларускі паэт, перакладчык. Меў псеўданім Мсьціслаўцы (разам з А. Куляшовым і Ю. Таўбіным).

Працаваў у рэдакцыі газеты «Звязда», рэдактарам і дыктарам беларускай рэдакцыі Усесаюзнага радыёкамітэта, загадваў аддзелам літаратуры і мастацтва газеты «Чырвоная змена», аддзелам піянерскага жыцця часопіса «Бярозка».

Аўтар 4-х зборнікаў паэзіі. Паасобныя вершы пакладзены на музыку. Перакладаў на беларускую мову творы рускіх, украінскіх, літоўскіх, латышскіх, нямецкіх паэтаў, грузінскія казкі.

Сябрукі-Мсьціслаўцы: А. Астапенка, Ю. Таўбін, А. Куляшоў

1927 год. Нарадзіўся Георгій Штыхаў (1927-2018).

Беларускі археолаг, гісторык-медыявіст. 

Доктар гістарычных навук, прафесар, галоўны навуковы супрацоўнік аддзела археалогіі сярэднявечнага перыяду Інстытута гісторыі НАН Беларусі, Лаурэат Дзяржаўнай прэміі.

Даследчык старажытных гарадоў Полацкай зямлі, вытокаў беларускай народнасці. Падрыхтаваў 2 дактароў і 19 кандыдатаў навук.

Аўтар амаль 500 прац. Узначальваў Беларускую асацыяцыю ахвяр палітычных рэпрэсій.

1941 год. На беразе Дняпра пад Оршай савецкае войска ўпершыню ўжыла ракетную ўстаноўку “Кацюша”.

У выніку магутнага агнявога ўдару адначасова 112 рэактыўнымі снарадамі былі знішчаны варожыя эшалоны, боепрыпасы і пераправа цераз раку Аршыцу. Так, пераправа суперніка была сарваная і развіць поспех на гэтым кірунку яму не ўдалося. Першы вопыт прымянення новай ракетнай зброі паказаў яе высокую баявую эфектыўнасць, што і стала адной з прычын найхутчэйшага яе ўводу ў строй і аснашчэння ёй Сухапутных войскаў Чырвонай Арміі. 

Фашысты гэтую страшную прыладу з жаночым імем з-за гуку снарада, які вые, называлі сталінскім арганам.

А тым часам пачалася нямецкая акупацыя Мсціслаўскага раёна.

1968 год. Памёр Канстанцін Паустоўскі (1892-1968).

Рускі пісьменнік, які значную частку жыцця пражыў ва Украіне.

Абаронца дысідэнтаў. Яго творы ўвайшлі ў праграму савецкіх, беларускіх школ па літаратуры.

Чатыры разы намінаваўся на Нобелеўскую прэмію па літаратуры.

У 1915 годзе служыў на Беларусі. Іграў ў більярд з Радзівіламі ў Нясвіжы. У «Аповесці пра жыццё» шмат раздзелаў прысвяціў  Беларусі: «Карчма на Брагінцы», «Мястэчка Кобрын», «У балотных лясах», «Гнілая зіма» і іншыя.

Яго творы на беларускую мову пераклалі Я. Брыль, А. Кучар, А. Марціновіч і іншыя. Блізкі сябар ураджэнца Магілёва пісьменніка Рувіма Фраермана.

1992 год. Памёр Аляксей Карпюк (1920-1992).

Беларускі пісьменнік, грамадскі дзеяч Гродненскай вобласці. Заслужаны работнік культуры, Лаўрэат Літаратурнай прэміі.

Удзельнік вайны: падпольшчык, вязень канцлагера Штутгоф (з яго уцёк), камандзір партызанскага атрада імя К. Каліноўскага.

Працаваў на кіраўнічых пасадаў ва ўстановах адукацыі, культуры, турызму, у газетах. Актывіст БНФ, адзін з заснавальнікаў ЗБС «Бацькаўшчына».

За сувязь з дысідэнтамі пераследваўся КДБ, быў зволены з працы (аднавілі па загаду П. Машэрава). У яго абарону пісаў В. Быкаў. Iмя А. Карпюка носiць адна з вулiц Гродна, усталявана Мемарыяльная шыльда па вуліцы Э. Ажэшкі ў Гродне.

1994 год. У ЗША памёр Пётр Конюх (1910-1994).

Беларускі сусветна вядомы оперны спявак, бас, “беларускі Шаляпін”.

Падчас Другой сусветнай вайны ваяваў польскім корпусе генерала Андэрса на поўначы Афрыцы і на поўдні Еўропы. Удзельнік бітвы пры Монтэ-Касіна.

Скончыў Рымскую акадэмію мастацтваў. Спяваў у операх усяго свету на беларускай, італьянскай, польскай, французскай, англійскай, нямецкай, рускай і ўкраінскай мовах.

Жыў у ЗША, выконваў беларускія песні, дапамагаў ставіць голас беларускаму спеваку Данчыку. 27 гадоў працаваў у хоры данскіх казакоў С. Жарава, запісваў беларускія песні на пласцінкі, у тым ліку і «Магутны Божа». У 1975 годзе прыязджаў у Беларусь.

Стала вядома, за што Аляксандр Баль атрымаў пятнаццаць сутак

Беларускія праваабаронцы паведамляюць, што знакаміты магілёўскі бард Аляксандр Баль быў затрыманы па даносе супрацоўніка памежнай службы. Работнік памежнага паста Езярышча ў Віцебскай вобласці забраў у магілёўскага артыста мабільны тэлефон і знайшоў у тэлеграме падпіску на канал Паўла Латушкі, які раней дзяржаўныя органы прызналі “экстрэмісцкім”. Супрацоўнікі міліцыі Гарадоцкага раёна Віцебскай вобласці затрымалі Аляксандра Баля і пазней ён быў асуджаны па артыкуле 19.11 Кодэкса аб адміністрацыйных правапарушэннях. Таксама быў канфіскаваны тэлефон барда.

Фота: БелТА

Дзень у гісторыі. 19 чэрвеня. Вымярэнне радыуса Зямлі. Уцёкі караля. Трагедыі дэпартацыі, Курапатаў, Дальвы. Нарадзіўся В. Быкаў

240 год да н.э. Упершыню быў вылічаны радыус Зямлі.

Гэта было зроблена географам і астраномам Эратасфенам Кірэнскім (276-194 гг. да н. э.) у дзень летняга сонцастаяння ў Александрыі пры дапамозе скафіса – вертыкальнай тычкі-гномана, умацаванага на дне чары (паўсферы).

Скафіс усталёўваюць так, каб гноман прымаў строга вертыкальнае становішча (быў накіраваны ў зеніт). Асветленая сонцам тычка адкідвае цень на падзеленую на градусы ўнутраную паверхню скафіса. 

Эратасфен параўнаў вышыню Сонца ў адзін і той жа момант часу ў двух гарадах – Александрыі і Сіене (Асуан). Пасля вымярэння кут аказаўся 7 градусаў 12 хвілін, гэта значыць 1/50 акружнасці. Такім чынам Сіена адлягае ад Александрыі на 1/50 акружнасці Зямлі. 

Адлегласць паміж гарадамі лічылася роўнай 5 000 стадыям, значыць акружнасць Зямлі – 250 000 стадыяў, а радыус тады складае 39 790 стадыяў. Невядома, якім значэннем стадыя карыстаўся Эратасфен. Калі грэцкім (178 м), то радыус Зямлі 7 082 км, калі егіпецкім, то – 6 287 км. Сучасныя вымярэнні даюць велічыню радыуса 6 371 км – дакладнасць вымярэння проста дзіўная!

1574 год. Кароль польскі і вялікі князь літоўскі Генрых Валуа тайна пакінуў Кракаў.

Генрык (1551-1589), герцаг анжуйскі, кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1574), кароль Францыі (1575-1589) Генрых ІІІ.

На элекцыйным сойме ў Варшаве 11 мая 1573 года быў абраны каралём польскім і вялікім князем літоўскім. 24 лютага 1574 года ў Кракаве адбыліся яго каранацыя і прысяга ў адпаведнасці з «Генрыкавымі артыкуламі».

Яго абранне выклікала незадавальненне значнай часткі эліт, шляхты. У шмат якіх ваяводствах пачаўся рух за пазбаўленне Генрыка кароны. Незадавальненне выклікала і яго нежаданне ажаніцца з Ганнай Ягелонкай.

30 мая 1574 года ў Францыі памёр Карл IX і Генрык вырашыў пакінуць польскі сталец.

У Францыі Генрыка абралі каралём пад імем Генрыха III. У Рэч Паспалітую ён не вярнуўся, але да канца жыцця карыстаўся тытулам караля польскага і вялікага князя літоўскага.

1669 год. Каралём Польшчы і вялікім князем ВКЛ абраны Міхал Вішнявецкі.

Апошні прадстаўнік малодшай лініі княжацкага роду Вішнявецкіх герба «Карыбут» (Гедзімінавічы). Вучыўся ў Празе, Дрэздэне і Вене. Ведаў некалькі замежных моў.

У лістападзе 1663 браў удзел у вайсковай кампаніі супраць маскоўскіх войскаў, камандаваў уласным палком пяхоты з 600 чалавек.

Улетку 1672 года ўкраінска-турэцкая армія, захапіўшы крэпасць Хацін, уступіла ў Галічыну. Пасля кароткачасовай аблогі Львова Міхал быў вымушаны заключыць ганебны Бучацкі мір, па ўмовах якога Украіна станавілася незалежнай дзяржавай пад пратэктаратам Турцыі, а Падолле адыходзіла да Асманскай імперыі.

Але сойм Рэчы Паспалітай не зацвердзіў мірнага дагавора, і вайна аднавілася. Па дарозе ў войска, якое збіралася каля Хаціна, Міхал Вішнявецкі памёр у Львове 10 лістапада 1673 года. 

1898 год. У в. Расасна Горацкага павета (зараз – Дубровенскі раён) нарадзіўся Маркел Савіцкі (1898-1975).

Раслінавод, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар БСГА. 

Аўтар больш за 120 навуковых працаў, шэрагу выданняў на беларускай мове.

Распрацаваў методыку сортавыпрабавання, якая на сортавыпрабавальных участках сельскагаспадарчай выставы (Масква) дала ў 1937 годзе 99,8 ц/га, а ў 1940 годзе – 110,9 ц/га азімай пшаніцы.

1912 год. Нарадзіўся Пятро Бітэль (1912-1991).

Беларускі паэт, перакладчык, краязнавец, настаўнік, святар. У 1950 годзе арыштаваны і асуджаны на 10 гадоў. Зняволенне адбываў у Сібіры і Казахстане.

Аўтар паэм «Замкі і людзі», «Сказанне пра Апанаса Берасцейскага». Перакладчык на беларускую мову твораў А. Міцкевіча, В. Дуніна-Марцінкевіча, Ю. Крашэўскага, Ю. Славацкага, Г. Сянкевіча, Т. Шаўчэнкі, Ё. Гётэ, Ф. Шылера і іншых.

Рукапіс перакладу паэмы «Пан Тадэвуш» зроблены ў ГУЛАГу на паперы з мяшкоў з-пад цэменту, захоўваецца ў Музеі гісторыі беларускай літаратуры.

1923 год. У Бабруйску нарадзіўся Жозэф Хоцька.

Беларускі геафізік, адзін са стваральнікаў нацыянальнай школы геафізікі. Займаўся пытаннямі сейсмалогіі, зямнога электрамагнетызма. Стваральнік Плешчаніцкай геафізічнай абсерваторыі (1958). 

Кандыдат геолага-мінералагічных наук.

Плешчаніцкая геафізічная абсерваторыя.

1924 год. Нарадзіўся  Васіль Быкаў (1924-2003).

Народны пісьменнік Беларусі, грамадскі дзеяч, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Сацыялістычнай працы. Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Я. Коласа, Дзяржаўных прэмій СССР і  БССР, Ленінскай прэміі.

Ганаровы грамадзянін Ушацкага раёна.

Адзін з заснавальнікаў БНФ. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР. Народны дэпутат СССР.

Большасць твораў — аповесці, дзеянне якіх адбываецца падчас Вялікай Айчыннай вайны і ў якіх паказаны маральны выбар чалавека ў найбольш драматычныя моманты жыцця.

Па яго творах пастаўлены 14 кінафільмаў, у тым ліку «Альпійская балада». На беларускай мове з ўсіх экранізацый зняты толькі два фільмы – «На чорных лядах» і «Народныя мсціўцы».

Многія яго аповесці былі інсцэніраваны тэатрамі СССР, па іх створаны балет, сюіта, опера.

Працуюць мемарыяльны Музей-сядзіба В. Быкава ў в. Бычкі Ушацкага раёна і Музей-дача ў Ждановічах, пастаўлены помнік ва Ушачах.

У гонар пісьменніка названы вуліцы ў Гродне, Лельчыцах, Ждановічах, Смалявічах, Фаніпалі.

У Віцебску, Мінску, ва ўкраінскай вёсцы Вялікая Севярынка ўсталяваны мемарыяльныя дошкі, ва Ушачах – помнік.

1941 год. Апошняя перадваенная масавая дэпартацыя ў Сібір і Казахстан.

Была скіраваная супраць «варожых элементаў» і іх сямей у заходніх абласцях Беларусі, Украіны, Малдавіі.

За 19-20 чэрвеня толькі з Беларусі высланыя ў Сібір і Казахстан 22 000 чалавек.

1941 год. Нарадзіўся Іван Ласкоў (1941-1994).

Беларускі пісьменнік, перакладчык, крытык, гісторык, рэдактар якуцкага эпасу. Дзяцінства правёў у в. Беразякі Краснапольскага раёна і Магілёўскім дзіцячым доме і № 1, вучыўся ў СШ №2 Магілёва. 

Аўтар «фінскай» канцэпцыі паходжання беларусаў, даказваў, што літва не была балцкім племем.

1943 год. Адбылося Івянецкае паўстанне пры ўдзеле партызанскага атрада з Цэнтра Арміі Краёвай “Стоўбцы”.

Івянец быў захоплены на 18 гадзін, вызвалены вязні турмы, ад 100 да 200 супрацоўнікаў Беларускай дапаможнай паліцыі добраахвотна перайшлі на бок польскага атраду. 

Атрад партызан налічваў каля 150 чалавек (нямецкі гарнізон каля 500 чалавек), большасць з якіх мелі толькі пісталеты і гранаты. Камандаваў атакай паручнік Каспер Мілашэўскі.

Партызаны АК “Стоўбцы”

1944 год. Нацысты знішчылі вёску Дальва на Лагойшчыне разам з яе жыхарамі.

Фашысты сагналі 44 жыхары вёскі ў хату В. Кухаронка і спалілі жыўцом. Загінула 29 дзяцей, 13 жанчын і два мужчыны. Выжыў толькі 13-гадовы М. Гірыловіч, які ў той дзень пасвіў каня за вёскай.

На месцы спаленай вёскі 15 ліпеня 1973 года адкрыты мемарыяльны комплекс – філіял комплекса «Хатынь».

У 1968 годзе пісьменьнік І. Пташнікаў выдаў аповесць «Тартак», прысвечаную Дальве.

1953 год. У ЗША па абвінавачванні ў шпіянажы на карысць СССР пакараныя смерцю Юліус і Этэль Розенберг.

Іх справа дагэтуль застаецца адным з загадкавых крымінальных працэсаў у гісторыі. Ніхто не ведае напэўна, паведамлялі яны саветам сакрэт атамнай бомбы ці не. Муж і жонка да канца адстойвалі сваю невінаватасць.

У дзень пакарання Розенбергам дазволілі патэлефанаваць у міністэрства юстыцыі. Калі б яны вырашылі прызнацца ў шпіянажы, то выратавалі сваё жыццё. Аднак, замест размовы з міністрам Розенбергі ў апошні раз аддалі перавагу пацалаваць адзін аднаго. Перад смерцю Этэль напісала сынам: “Заўсёды памятайце, што мы былі невінаватыя і не маглі пайсці супраць свайго сумлення”.

1976 год. Нарадзіўся Уладзімір Каткоўскі (1976-2007).

Беларускі блогер, вэб-рэдактар, заснавальнік беларускай Вікіпедыі. Распрацоўшчык беларускамоўнага інтэрфейсу Google, супрацоўнік беларускай рэдакцыі «Радыё Свабода» (з 2002).

Скончыў Амерыканскі універсітэт у Балгарыі па спецыяльнасці «інфарматыка». Працаваў камп’ютарным спецыялістам у Будапешце (Фонд Сораса), Франкфурце-на-Майне.

16 чэрвеня 2006 трапіў у аўтамабільную катастрофу, знаходзіўся ў глыбокай коме. Памёр 25 мая 2007 года.

1988 год. У Курапатах адбыўся першы масавы мітынг памяці ахвяр сталінскіх рэпрэсій.

У Мінску праходзіць марш, потым – пратэстны мітынг у Курапатах, на якія прыходзіць каля 10 000 чалавек. Менавіта там упершыню паднімаецца нацыянальны бел-чырвона-белы сцяг, і гучаць антысавецкія лозунгі. 

Вось як падзеі ўзгадвае Зянон Пазняк:”Дзень 19 чэрвеня 1988 году, калі адбылося масавае шэсце на Курапаты і мітынг там, жыве ў маёй свядомасці выразна і моцна. Тысячы людзей зайшлі ў Курапацкі лес і ўсе рассыпаліся. Між дрэваў і кустоў ішлі моўчкі, у поўнай цішыні… І толькі крокі і шоргат лясной травы пад нагамі. Мне пачулася ў гэтым нешта містычнае. Я адчуў, што адбываецца нешта, чаго я ня змог растлумачыць. Гэты шоргат людской лавіны – гэты вобраз стаіць у мяне ўвушшу, уваччу, жыве ў маёй свядомасці.”

Паводле розных крыніц інфармацыі, з 1937 па 1941 год толькі ў Курапатах па палітычных матывах забіта ад 40 да 200 тысяч мірных грамадзян.

2019 год. Памерла Іраіда Царук (1928-2019).

Беларускі гісторык, доктар гістарычных навук, прафесар. Родная сястра палітыка Сяргея Прытыцкага.

Даследчыца гісторыі і культуры Заходняй Беларусі. Дэкан гістарычнага факультэта БДУ (1973-1986).

Аляксандр Баль арыштаваны на 15 сутак – праваабаронцы

Як паведамляюць магілёўскія праваабаронцы на падставе сваіх крыніц, музыкант Аляксандр Баль быў арыштаваны ў горадзе Гарадок Віцебскай вобласці 15 чэрвеня.

16 чэрвеня суд Гарадоцкага раёна пастанавіў арыштаваць яго на 15 сутак нібыта за “распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў”.

Фота: сайт Аляксандра Баля

Рыгора Кастусёва перавялі ў бальніцу на абследаванне

Пра гэта паведаміў зяць беларускага палітыка, Дзмітрый Антончык у сваім Фэйсбуку. 

“Прыйшла інфармацыя пра Рыгора Кастусёва. – напісаў Антончык – Ад 27.04 знаходзіцца ў бальніцы (станам на 11.05). Абследаванне”.

Нагадаем, палітыка і Старшыню партыі “БНФ Адраджэнне” Рыгора Кастусёва затрымалі ў красавіку 2021 года, а ў верасні 2022 года асудзілі на 10 гадоў калоніі. Падчас зняволення ў яго выявілі анкалагічнае захворванне.

Фота з адкрытых крыніц