Региональная политика – как обстоят дела на Могилевщине

Большой социально-экономический обзор, но если вкратце – печальная ситуация в экономике региона не разрешится метаниями по Азии и Африке, нужна адекватная политика и стратегия, учитывающая ближайших соседей и партнеров.

Региональная политика, как составная часть государственного регулирования, должна способствовать наиболее рациональному размещению производительных сил и выравниванию уровня жизни населения. Соответственно, на региональном уровне формируются интересы государства, каждого региона и проживающего там населения и без их гармонии успех государственной региональной политики невозможен. 

В тоже время следует заметить, что у государства и каждого региона есть собственные цели: государство стремится создать единое экономическое пространство, но заинтересовано в приоритетном развитии регионов, имеющих особо важное стратегическое значение. Политика же региональных структур должна базироваться на максимально эффективном использовании ресурсного потенциала территорий, обеспечении самостоятельно поддерживаемого в регионах роста, приемлемого уровня доходов и занятости. 

Но в чем принципиально совпадают современные региональная и государственная политики – это эффективное освоение местных  ресурсов в первую очередь через преобразование структуры хозяйства регионов.

Три центра развития

Еще в советские времена в Могилевской области были определены три центра экономического развития: Бобруйск, Могилев и Кричев, вокруг которых были сформированы соответствующие экономические зоны. Экономика данных центров на протяжении 90 лет (примерно с 1930-х гг.) активно «накачивалась» промышленными инвестициями, в них создавались управления различных отраслей, формировалась территориальная система управления государства.

В Могилеве был построен самый большой в Европе химический комбинат (Могилевхимволокно), который в конце 1960 – в начале 1970-х гг. на некоторое время даже стал градообразующим предприятием областного центра. Могилев постепенно превращался в крупный промышленный город области: он стал центром машиностроения (Трансмаш, завод им. Кирова, металлургический завод, Лифтмаш, Электродвигатель, позже был введен в эксплуатацию вагоностроительный завод). 

В Могилеве заработали самая крупная фабрика легкой промышленности в Европе – «Веснянка», «Лента», Моготекс и другие. В Шклове успешно функционируют производства по выпуску бумаги, в том числе и газетной, а также льно- и маслодельный заводы.  В Могилеве размещены крупные перерабатывающие предприятия: мясо- и молочный комбинаты (Бабушкина крынка).

В Бобруйске запустили крупнейший в Европе шинный комбинат (Белшина),  завод сельскохозяйственного машиностроения. В Осиповичах построили вагонное производство, завод кровельных материалов и даже, парфюмерную фабрику.

На базе кричевского и костюковичского цементных производств создали Белорусскую цементную компанию. В свое время в Кричеве размещались мясокомбинат и завод резиновых изделий. В Климовичах функционирует ликеро-водочный завод.

Казалось бы, в основе развития местной экономики превалируют именно экономические приоритеты, обеспечивающие социальные, правовые и организационные основы государственности. Ключевые ориентиры, определяемые  для региональной политики, обычно носят социально-политическую окраску и имеют прямое отношение к интересам национальной безопасности. Ведь это через государственную политику достигается более высокий уровень рассредоточения промышленности для обеспечения  безопасности по стратегическим соображениям.

Последнее место в республике

По уровню доходов населения Могилевская область занимает последнее место в республике. Попытки насыщения экономики инвестициями, как в промышленности, так и в сельском хозяйстве соответствующей отдачи не дает. 

Так разрекламированные перспективные успехи в деревообработке (в первую очередь, Могилевдрева) оказались производственным пузырем, надутым за счет бюджетных вливаний. Заметим, что деревообработка должна развиваться на местном сырье, как и цементная промышленность и производство ряда железобетонных изделий.

Пожалуй, примером для чиновников и специалистов государственных предприятий в данном ракурсе (завод Могилевдрев, лесхозы, производство строительных изделий на заводе газетной бумаги в Шклове) может служить не самая заметная, но весьма успешная деятельность изготовителей силикатных изделий в Могилеве. Или показатели частных производств.

В 2023 г. в Могилеве на базе Могилехимволокно стал действовать кластер по развитию химической и нефтехимической промышленности. Реально эффективнее, конечно, данный кластер было бы создать в Гомеле на базе «Белнефти», но могилевчане первыми притащили в кластер могилевский технологический университет и иные кажущиеся важными субъекты. Будем надеяться на продуктивность сотрудничества, которое и так развивалось в течение десятилетий. Но причем тут кластер? Ах, да, местным химикам уже пообещали так привычные для них объемные инвестиции. 

А кто просчитал стоимость продукции Могилевхимволокно за последние 15 лет с учетом сотен миллионов евро финансовых вливаний? И почему так часто меняются производственные приоритеты на заводе? Не будет ли в итоге опять закапывание денег в ошибочные направления развития химического гиганта?

Интересная ситуация в сельскохозяйственном производстве: крупные инвестиции в строительство новых свинокомплексов в Белыничском и Славгородском районах, свиного репродуктора в Климовичах реального продвижения в сельскохозяйственном развитии области вряд ли обеспечат. Тоже можно сказать и об интенсивном строительстве новых молочно-товарных комплексов – на лицо иллюзия эффективности высокотехнологичных производств, не подкрепленная качественными параметрами (рост удоя молока на 1 корову и сохранность стада).  

Впрочем, увеличение занятости местного населения нужно оценить положительно, особенно, на периферии Могилевщины (Мстиславль, Славгород, Белыничи).

Неоднозначно видится ситуация Могилевской области с внешней торговлей товарами: их экспорт за 5 месяцев сократился на 9,5 % (в целом по стране +14 %), при этом со странами вне СНГ (в большей части, это развитые страны) – снизился на 49,3 %, а сальдо внешней торговли с этими странами составило – минус 0,5 млн. долларов США. 

Как экономика зависит от политики(а)

По-прежнему, по удельному весу в общем объеме экспорта Беларуси Могилевская область занимает последнее место в стране – 5,7 %, а Гродненская область, например, 7,4 %. Очевидно, что увеличение рядом субъектов хозяйствования объемов экспорта («Бабушкина крынка», «Молочные горки», «Лифтмаш», «Серволюкс агро» и «Белшина»), принципиально ситуацию на Могилевщине не изменили.

Дело в том, что динамика внешнеэкономической деятельности на региональном уровне местными властями продуцируется опосредованно и, фактически, зависит от политической ситуации в стране и отношений с иными государствами. 

Не виноваты же трудовые коллективы «Бабушкиной крынки», «Молочных горок» и мясокомбинатов, что сегодня в построении логистических схем доставки продуктов питания за рубеж приходится оперировать расчетами плеча доставки в 3000-5000 км. А логистика перевозок цемента вообще не приемлет расстояния свыше 500 км. Продукции большинства могилевских предприятий закрыт путь в развитые страны, а с этим и обретение твердой валюты и, не менее важно, доступа к иностранным инвестициям и передовым технологиям.

Соответственно, анализ итогов развития могилевских районов говорит о том, что обеспечение самостоятельно поддерживаемого в районах роста, приемлемого уровня доходов и занятости весьма сомнительно – колеблется в пределах от – 0,2 до + 4 % и существенного влияния на повышение благосостояния населения не имеет.

Белорусская экономическая система реально исполнена высшими органами управления  государства и поэтому уловки с делегированием полномочий определенных прав местным органам эффективно не срабатывают. В данном случае, максимизация использования  ресурсного потенциала регионов с особым энтузиазмом региональной вертикалью не воспринимаются. 

Об этом говорит ситуация со снижением доли собственных доходов при формировании годовых бюджетов отдельных районов и с отсутствием реальных сдвигов в экономике юго-востока Могилевской области, в которую уже вложено более 1 млрд. рублей.

Нужно отчетливо понимать (руководителям местной администрации и субъектов хозяйствования), что в Беларуси этап прямого государственного субсидирования технологических процессов и создания малозначительных объектов инфраструктуры объективно подходит к концу.

Беларуси необходимо возвращаться в начальную точку производственного цикла, но с учетом созданного потенциала. Сложившаяся ситуация не разрешится метаниями по Азии и Африке в поиске рынков сбыта не совсем современной продукции. В частности, сегодня поддерживаться должно только экономически целесообразное производство с высоким уровнем отдачи, а льготное кредитование, например, в сельском хозяйстве, обязательно должно учитывать длительность оборота капитала. 

Можно долго рассуждать об инновациях, использовании интеллектуального продукта, о реальной организации системного процесса производства, о комплексе направлений формирования новых технологических укладов. Но без адекватной политики и стратегии, разрабатываемых и внедряемых на всех уровнях управления и, особенно, на макроуровне, достичь желаемых результатов сегодня невозможно.

Фото из открытых источников

23 ліпеня ў гісторыі. Аблога Дамаска. Магілёўскіх яўрэяў выселілі за гарадскі вал. Створана беларуская мітраполія.

Сусветны дзень кітоў і дэльфінаў (World Whale and Dolphin Day, з 1986 года).

Міжнародная кітабойная камісія, пасля 200 гадоў бязлітаснага знішчэння кітоў, увяла забарону на іх промысел, гандаль кітовым мясам.

Забарона дзейнічае і дагэтуль і азначае, што ва ўсім свеце паляванне на кітоў, а таксама гандаль кітовым мясам забаронены.

Аднак, кітовы промысел – не адзіная пагроза для дадзеных жывёл. Яшчэ адзін з галоўных фактараў знікнення кітоў, дэльфінаў і іншых марскіх млекакормячых – гэта іх адлоў для дэльфінарыяў, акіянарыумаў і цыркаў.

Штогод у гэты дзень розныя прыродаахоўныя групы і арганізацыі праводзяць акцыі і дэманстрацыі ў абарону кітоў і іншых марскіх млекакормячых. 

1148 год. Крыжакі падышлі да Дамаска.

На наступны дзень пачалася яго аблога. Адбывалася падчас Другога крыжовага пахода (1147-1149) у адказ на захоп мусульманамі Эдэскага графства.

4-х дзённая аблога Дамаска была безвыніковай. Дамаскам правіў візір Муйнадзін Унар, які прыняў рашэнне абараняць горад ад крыжакоў. Ён адправіў паслоў у Сірыю за дапамогай.

Аблога Дамаска скончылася 28 ліпеня адступленнем крыжацкага войска.

Восенню 1148 года войска крыжакоў пакінула тэрыторыю Святой Зямлі, морам адправіўшыся назад у Еўропу. Гэта ў канчатковым выніку прывяло да падзення Іерусаліма і пачатку трэцяга крыжовага паходу.

1610 год. У Магілёве на Ільінскай гары на Папенцы пакараны завадатары бунту супраць гарадскога магістрата.

Падчас новага буйнога выступлення гарадскія нізы імкнуліся падняць узброенае паўстанне, але яно было падаўлена войскамі, а пяць кіраўнікоў паўстання былі прыгавораны на смерць.

На гэтым скончылася першае гарадское паўстанне ў Магілёве (1606-1610), якое спачатку ўзначаліў Стахор Міткавіч.

1633 год. Па прывілею караля Жыгімонта ІІІ жыхарам Магілёва, усім яўрэям, што пасяліліся на гарадской гандлёвай плошчы, было загадана выселіцца за гарадскі вал.

1867 год. У Расійскай імперыі створана Туркестанскае генерал-губернатарства на чале з выхадцам з Кругляншчыны, выхаванцам Магілёўскай гімназіі Міхаілам Чарняевым (1828-1898).

Знакаміты і як галоўнакамандуючы сербскай арміяй (1876), і як выдавец пецярбургскай газеты “Русский мир” (1873-1878).

1881 год. У бельгійскім Льежы заснавана Міжнародная федэрацыя гімнастыкі, FIG (Federation Internationale de Gymnastique).

Найстарэйшая ў свеце спартовая арганізацыя.

Толькі праз 11 гадоў былі створаны яшчэ два міжнародныя аб’яднанні – Саюз канькабежцаў і Федэрацыя веславання, яшчэ годам пазней – Міжнародны алімпійскі камітэт (МАК), а ўсе астатнія аб’яднанні спартсменаў – стварэнні XX стагоддзя. Спачатку ў гэтую арганізацыю ўваходзілі ўсяго тры дзяржавы: Бельгія, Нідэрланды і Францыя. 

Да 1897 года ў ёй налічвалася ўжо 17 еўрапейскіх краін. Зараз у федэрацыі 130 краін свету.

1888 год. У Кіеве на Сафійскай плошчы адкрыты помнік гетману Багдану Хмяльніцкаму.

Выраблены па малюнку мастака і архітэктара-беларуса Міхала Мікешына (1835–1896). Постаць гетмана вырабіў скульптар П. Велёнскі, а каня – А. Обер (ён жа аўтар помніка з арлом у в. Лясная, у гонар бітвы пад Лясной).

1918 год. У Савецкай Расіі ўступіла ў сілу “Часовая інструкцыя аб пазбаўленні волі”.

Першы савецкі дакумент, які вызначаў парадак утрымання зняволеных.

Месцы пазбаўлення волі падзяляліся на мужчынскія і жаночыя, а па прызначэнні – на турмы, рэфарматорыі, земляробчыя калоніі, выпрабавальныя ўстановы, карна-лячэбныя ўстановы для арыштантаў з выяўленымі псіхічнымі дэфектамі і турэмныя бальніцы.

Існавалі таксама арыштныя дамы – для перасылкі і кароткатэрміновага ўтрымання затрыманых.

1922 год. Стварэнне аўтаномнай беларускай мітраполіі.

У мінскім кафедральным праваслаўным саборы Святых апосталаў Пятра і Паўла адбыўся царкоўны сінод, які абвясціў аб стварэнні аўтаномнай беларускай мітраполіі і выбраў мінскага біскупа Мелхіседэка (Паеўскага) Беларускім і Мінскім мітрапалітам. Патрыярх Ціхан прыняў яго ў Маскоўскі патрыярхат, але тытул не прызнаў.

1964 год. Нарадзіўся Ігар Сідарук.

Беларускі празаік-фантасмагорык, драматург-сюррэаліст, выказнік маргінальнай свядомасці, майстар чорнага бурлеску.

Аўтар шэрагу паэтычных зборнікаў, кніг “Квадратная варона”, “Выкраданьне вепрука”, п’ес.

Найбольш вядомая п’еса “Галава” ставілася на сцэне Тэатра нацыянальнай драматургіі “Вольная сцэна” ў пастаноўцы Валерыя Мазынскага.

1983 год. Анекдатычная сітуацыя ледзь не прывяла да трагедыі з “Боінг-767”.

Пасажырскі самалёт “Боінг-767” авіякампаніі “Эйр Канада” прызямліўся з выключанымі рухавікамі на былой ваеннай базе.

На вышыні 40 000 футаў (12 000 м) спыніліся абодва рухавіка, і самалёт змушаны быў планаваць, для таго каб здзейсніць незапланаваную пасадку на былой ваеннай авіябазы Гілмі ў правінцыі Манітоба, бо на паўдарогі ў самалёта скончылася паліва. 

Гэты канадскі лайнер быў першым самалётам, на якім выкарыстоўваліся абазначэнні паліва ў кілаграмах, але пілот і штурман па звычцы палічылі запраўку ў фунтах. У выніку няправільнага пераліку на борце самалёта аказалася замест разлічаных 20 400 кг усяго 9 144 кг авіягазы.

1995 год. У аўтакатастрофе загінуў Алесь Ставер (1929-1995).

Беларускі паэт, празаік, драматург.

Аўтар шматлікіх паэтычных зборнікаў, песень, раманаў.

Вядомы песні на яго вершы: “Песня пра Якуба Коласа”, “Жураўлі на Палессе ляцяць”, “Беларусачка” і шматлікія іншыя. 

Фота з адкрытых крыніц.

За што аршанцы не любілі магілёўскіх дворнікаў – дарэвалюцыйны “Магілёўскі веснік” за 22 ліпеня

Магілёўская дзятва непакоіла журналістаў грызеннем няспелых пладоў, але шыкоўнае сена дадавала карэспандэнтам асноўнай гарадской газеты прыемных ўражанняў. Нататка з “Магілёўскага весніка” за 22 лмпеня 1911 года – увазе чытачоў mogilev.media.

Заўтра “Днепр” згуляе з “Белшынай” у Магілёве

Дзве мацнейшыя футбольныя каманды Магілёўскага рэгіёна сустрэнуцца ў 1/16 фіналу Кубка Беларусі. Паядынак пройдзе 23 ліпеня ў 17.00 на стадыёне “Тарпеда” ў Магілёве.

“Белшына” гуляе ў Вышэйшай лізе чэмпіяната Беларусі па футболе і ідзе на 13-м месцы (з 15-ці) пасля 14 гульняў і з пасівам у -2 ачкі, прысуджаным за ўдзел у дамоўных матчах. “Днепр” гуляе ў першай лізе і пасля 15-ці тураў ідзе на пятым месцы, адстаючы ад лідараў на восем ачкоў.

Каманды з Бабруйска і Магілёва правялі паміж сабой 52 сустрэчы. У 19 матчах перамогу святкавалі «чырвона-чорныя», ў 20 лепшымі былі футбалісты з Магілёва, і 13 сустрэч скончыліся ўнічыю.

Фота: fc-dnepr.by

У Магілёве пачалі чысціць Святое возера

На Святым возеры ў Магілёве пачаліся працы па расчыстцы вадаёма – пры дапамозе тэхнікі вядзецца ачыстка дна ад глею і расліннасці. Пасля гэтага комплекса работ пачнуцца працы па добраўпарадкаванні пляжа – пішуць “Магілёўскія ведамасці”. 

Фота: “Магілёўскія ведамасці”

22 ліпеня ў гісторыі. Бітва пад Салтанаўкай. Новы ўрад БНР. Уведзены працадні. Створаны МВФ. Тэракты ў Нарвегіі.

1773 год. У складзе Магілёўскай правінцыі створаны 12 паветаў.

Сярод іх: Бабінавіцкі (скасаваны ў 1840), Беліцкі (у 1852 перайменаваны ў Гомельскі), Клімавіцкі, Копыскі (у 1861 годзе пераўтвораны ў Горацкі), Магілёўскі, Мсціслаўскі, Аршанскі, Рагачоўскі, Сенненскі, Старабыхаўскі (у 1852 перайменаваны ў Быхаўскі).

1795 год. Прэм’ерай оперы Осіпа Казлоўскага ў Маскве адкрыўся тэатр-палац “Астанкіна” М. Шарамецева.

Оперу на словы А. Пацёмкіна “Узяцце Ізмаіла або Вельміра і Смелон” напісаў ураджэнец засценка Казлоўскі каля Прапойска (зараз – Слаўгарад) Осіп (Юзаф) Казлоўскі (1757-1831).

Казлоўскі вучыўся ў Варшаўскай капэле пры касцёле Св. Яна. Быў настаўнікам музыкі Міхала Клеафаса Агінскага. 

У 1780-я гады па запрашэнні Р. Пацёмкіна пераехаў у Пецярбург, дзе хутка заваяваў усеагульнае прызнанне і аўтарытэт як кампазітар і арганізатар музычнага жыцця расійскай сталіцы, як “інспектар”, “дырэктар музыкі” імператарскіх тэатраў. Пасля вяртання на радзіму, працаваў у Прапойску кіраўніком хору і аркестра графа Мурамцава.

1812 год. Салтанаўская бітва пад Магілёвам. 

Адбылася 22-23 ліпеня (па стараму стылю 11-12) паміж вёскамі Салтанаўка і Фатава паміж атрадамі 7-га пяхотнага корпуса М. Раеўскага і французскімі войскамі пад камандаваннем маршала Даву.

У 9-гадзіннай бітве французы страцілі ад 1 000 да 4 200, рускія – да 2 500 чалавек.

Гарматная страляніна была чутна ў Магілёве. Значная частка корпуса Даву знаходзілася на бівуаках за Віленскай заставай.

У сувязі з боем пад Салтанаўкай вядома гісторыя пра тое, як Раеўскі ў адну з атак ішоў наперадзе палка са сваімі сынамі. Гэтая атака намалявана на знакамітай карціне Самакіша. Нягледзячы на шырокую вядомасць гэтага факта, ён з’яўляецца не больш за патрыятычнай выдумкай журналістаў, якія апісвалі ход вайны ў расійскіх газетах. Дастаткова нагадаць, што малодшаму сыну Раеўскага было ўсяго 11 год, старэйшаму –  16.

Сам Раеўскі абвяргаў гэтую гісторыю: ён сапраўды вадзіў полк у атаку са шпагай у руках, але побач з ім ішлі не сыны, а ад’ютанты і ардынарцы.

У 1912 годзе з нагоды 100-годдзя бітвы ў Салтанаўцы пабудавана мемарыяльная капліца.

1878 год. Нарадзіўся Януш Корчак (1878-1942).

Польскі педагог, дзіцячы пісьменнік, публіцыст, грамадскі дзеяч. Педагог-наватар, пачынальнік дзейнасці па абароне правоў дзяцей. Лічыцца прадвеснікам сучасных педагагічных тэндэнцый.

Адхіліўшы прапановы аб уцёках з варшаўскага гета, разам з 200 сваімі выхаванцамі загінуў у нацысцкім канцлагеры.

1918 год. Сфармаваны Трэці Урад БНР на чале з І. Серадой.

Гэта адбылося пасля адстаўкі кіраўніка Другога Ураду БНР Р. Скірмунта, у складанай геаплітычнай абстаноўцы.

Працаваў да лістапада 1918 года, калі быў утвораны чацвёрты Урад БНР на чале з А. Луцкевічам.

І. Серада сядзіць другі злева

1919 год. У в. Маслакі Горацкага раёна нарадзіўся Міхаіл Булахаў (1919-2012).

Беларускі мовазнавец. Заслужаны дзеяч навукі, доктар філалагічных навук, прафесар. Выхаванец Магілёўскага педінстытута.

Даследчык праблем сучаснай беларускай мовы, мовы старажытных беларускіх помнікаў, аўтар прац «Прыметнік у беларускай мове», «Гісторыя прыметнікаў беларускай мовы”, «Усходнеславянскія мовазнаўцы».

Памёр 4 мая 2012 года.

1930 год. У СССР уведзена сістэма працадзён для калгаснікаў.

У залежнасці ад цяжкасці працы, калгаснік мог за дзень мець 0,5-4,0 працадні (на іх налічваліся да 50% грошы, астатняе – натурай).

Але часта яны налічваліся неаб’ектыўна. Найбольш выгаднымі былі адміністрацыйныя пасады.

Працадні праіснавалі 35 гадоў ібылі заменены заробкамі.

Калгаснікам упершыню налічылі пенсіі толькі ў 1964 годзе, большасць сельскіх пенсіянераў у 1970-1980-я гады мелі ад 12,50 да 27,00 рублёў пенсіі – следства працадзён.

1932 год. У Чэрыкаве нарадзіўся Леанід Яўменаў (1932-2019).

Беларускі філосаф, пісьменнік. Доктар філасофскіх навук, прафесар, член-карэспандэнт НАНБ.

Аўтар прац па філасофіі, этыцы і эстэтыцы, зборнікаў паэзіі  “Чужая планета”, “Блізкія далі”. Тэма радзімы, Беларусі, хараства роднай зямлі моцна гучаць у творах паэта. Перакладаў сучасную французскую і франкамоўную паэзію.

Памёр 6 лістапалда 2019 года.

1944 год. Заснаваны Міжнародны валютны фонд.

Мэта – садзейнічанне міжнароднаму супрацоўніцтву ў грашова-крэдытнай сферы, стабілізацыя валютных курсаў, прадстаўленне фінансавых сродкаў партнерам. 

Фінансавыя сродкі МВФ фарміруюцца галоўным чынам за кошт падпіскі яго членаў – 190 дзяржаў свету. За 30 гадоў членства (з 1992), Беларусь ад МВФ атрымала падтрымку на 3,8 мільярдаў долараў ЗША. 

1994 год. Першым Прэм’ер-міністрам прэзідэнцкай і другім ў незалежнай Беларусі стаў Міхаіл Чыгір.

У лістападзе 1996 года гучна сышоў у адстаўку ў знак пратэсту супраць абвешчанага А. Лукашэнкам рэферэндуму.

У 1999 годзе вылучаўся кандыдатам у прэзідэнты, спадзяючыся такім шляхам вярнуць краіну на дэмакратычны шлях развіцця. Гэтым выклікаў рэпрэсіі з боку ўладаў супраць сябе і членаў сям’і.

М. Чыгір – палітвязень, вязень сумлення.  

2011 год. Тэракты ў Нарвегіі.

Адбыліся два тэрарыстычныя акты, скіраваныя супраць асоб выканаўчай улады, грамадскага маладзёжнага лагера і цывільнага насельніцтва. 

Першым нападам быў выбух бомбы ва ўрадавым квартале Осла перад офісам прэм’ер-міністра Енса Столтэнберга і іншых урадавых будынкаў – загінулі 7 чалавек і 15 паранена.

Наступны больш жорсткі напад адбыўся праз 2 гадзіны ў лагеры кіруючай Працоўнай партыі Нарвегіі на востраве Уцёя. Узброены чалавек, пераапрануты ў паліцэйскага, адкрыў страляніну па ўдзельніках лагера, забіўшы 86 чалавек

Забойцай аказаўся 32-гадовы нарвежац А. Брэйвік.

Від на ўрадавы квартал адразу пасля выбуху

Фота з адкрытых крыніц.

У Магілёве жанчына адсудзіла 8 тысяч рублёў за зламаную ў аўтобусе руку сваёй дачкі

Суд Кастрычніцкага раёна Магілёва спагнаў 8 тысяч рублёў з транспартага прадпрыемства “Магілёўаблаўтатранс” – кампенсацыю за маральную шкоду, прычыненую здароўю дзіцяці. Праўда, гэта ў пяць разоў меней чым складала першапачатковая сума пазовы.

21 лістапада 2022 года падчас паездкі ў аўтобусе 11-гадовай дзяўчынцы заціснула правую руку паміж дзвярыма і поручнем. У той жа дзень ёй аказалі медыцынскую дапамогу ў сувязі з закрытым пераломам правай прамянёвай косткі.

Маці дзяўчынкі падала пазоў з патрабаваннем спагнаць з Магілёўаблаўтатранса на карысць дзіцяці 50 тысяч рублёў кампенсацыі маральнай шкоды. Але суд задаволіў патрабаванні толькі часткова, бо спагнана з транспартага прадпрыемства сума ў памеры васьмі тысяч рублёў. 

Суд улічыў, што шкода дзіцяці прычыненая крыніцай падвышанай небяспекі, але сума кампенсацыі вызначалася зыходзячы з патрабаванняў разумнасці і справядлівасці. Апеляцыйная скарга, пададзеная “Магілёўаблаўтатрансам”, была пакінутая без задавальнення, рашэнне суда ўжо набыло моц – паведамляе інфармацыйнае агенцтва БелТА.

Фота ілюстрацыйнае

21 ліпеня ў гісторыі. Александрыйскі землятрус. Першае міністэрства адукацыі. Самая нізкая тэмпература. Першая жанчына прэм’ер-міністр.

365 год. У Александрыі Егіпецкай адбыўся землятрус.

Моцна пашкодзіў адзін з сямі цудаў свету Фароскі маяк, забраў 50 000 жыццяў. Маяк пабудаваны ў III ст. да н. э. на востраве Фарос.

На мармуровай вежы ў 180 м бесперапынна падтрымліваўся агонь. Маяк быў канчаткова “дабіты” землятрусам 1375 года.

У памяць аб збудаванні мы маем сучасны тэрмін фара (аўтамабільная).

1773 год. Соймам Рэчы Паспалітай утворана Адукацыйная камісія (Камісія народнай асветы).

Першая ў Еўропе ўстанова па кіраўніцтву народнай асветай – правобраз міністэрства адукацыі.

Камісія ажыццявіла рэформу школ і ўніверсітэтаў у духу ідэй Асветніцтва. Камісіі непасрэдна падпарадкоўваліся Ягелонскі універсітэт у Кракаве і Галоўная школа Вялікага княства Літоўскага (Віленскі ўніверсітэт). Сярэднюю ступень адукацыі складалі акруговыя і падакруговыя школы. Шматлікія беларускія школы карысталіся праграмамі Камісіі ледзь не да сярэдзіны ХІХ ст.

Віленскі ўніверсітэт

1781 год. Нарадзіўся Антоні Марціноўскі (1781-1855).

Беларускі публіцыст, педагог, выдавец.

Заснавальнік Віленскай друкарні, у якой выдаў 400 кніг па сельскай гаспадарцы, гісторыі, прыродазнаўству, этнаграфіі і іншыя.

За свой кошт выдаў «Літоўскую гісторыю» Т.Нарбута, «Гісторыю польскай літаратуры» З.Барташэвіча.

1812 год. Маршал Даву паслаў з Магілёва войскі каб перахапіць адступіўшы рускі гарнізон.

1-ы і 3-і французскія кавалерыйскія палкі рушылі на перахоп адступіўшых за дзень да таго інвалідаў-апалчэнцаў магілёўскага гарнізона.

Французы нагналі іх на быхаўскай дарозе. Але да інвалідаў паспелі далучыцца два рускіх батальёна егераў, сотня казакаў.

Пад час боя ад французскіх палкоў засталася толькі сотня кавалерыстаў.

У гэты ж дзень французскімі салдатамі быў зроблены ператрус у магілёўскай Спаскай царкве, з мэтай пошуку зброі. У выніку былі канфіскаваны 8 турэцкіх гармат, якія ляжалі на вуліцы і былі падораныя гораду князем Г. Пацёмкіным.

Французская кавалерыя

1816 год. На Вілейшчыне нарадзіўся Эдвард Жалігоўскі (1816-1864).

Польскі паэт, філосаф, грамадскі дзеяч.

У 1838 годзе арыштаваны за ўдзел у падрыхтоўцы паўстання пад кіраўніцтвам Шымана Канарскага, інтэрніраваны.

У 1851 годзе зноў арыштаваны і сасланы ў Петразаводск, потым у Арэнбург.

Пасябраваў і падтрымліваў сувязі з Тарасам Шаўчэнкам, прысвяціў яму верш «Да народнага паэта».

У Пецярбургу дапамагаў Іасафату Агрызку выдаваць газету «Slowo». Апублікаваў зборнікі «Poezye», «Dziś i wczoraj», драму «Jordan».

Пераклаў на польскую мову творы А. Пушкіна і Г. Гейнэ.

Апошнія гады жыў у Жэневе.

У в. Карэкаўцы Вілейскага раёна 20 верасня 2009 года адкрыты памятны знак сяброўству Э. Жалігоўскага і Т. Шаўчэнкі.

1860 год. Нарадзіўся Антон Каменскі (1860/1861-1933).

Беларускі, польскі і французскі ілюстратар і графік.

Скончыў акадэміі мастацтваў ў Пецярбурзе і Парыжы. Працаваў у Варшаве, Кракаве, Парыжы.

Супрацоўнічаў з «Tygodnikiem Ilustrowanym», дзе размяшчаў свае працы.

У час 1-й сусветнай вайны жыў у Парыжы, у 1919 годзе. вярнуўся ў Варшаву.

Памёр 12 верасня 1933 года. Пахаваны на Павонзках у Варшаве.

1891 год. Нарадзіўся Сымон Кандыбовіч (1891-1972).

Беларускі дзяржаўны дзеяч, гісторык. Працаваў старшынёй валаснога выканкаму ў Бабруйскім павеце, дэлегатам Чацвёртага Усебеларускага з’езду саветаў.

Рэпрэсаваны НКУС.

Адзін з кіраўнікоў Беларускай народнай самапомачы, член Беларускай цэнтральнай рады, Беларускага нацыянальнага камітэта.

3 лета 1944 – у Германіі. Змяніў прозвішча на Кабыш. Працаваў у беларускім аддзеле радыёстанцыі «Свабода», рэферэнтам Сакратарыята па пытаннях народнай гаспадаркі.

1906 год. Нарадзіўся Барыс Кабішчар (1906-1959).

Беларускі дзеяч цыркавога мастацтва. Заслужаны дзеяч мастацтваў.

Зрабіў значны ўклад у развіццё цыркавога мастацтва Беларусі. Дырэктар цыркаў: Віцебскага, Мінскага, Магілёўскага, Гомельскага, Бабруйскага, шэрагу расійскіх.

1917 год. У Мінску пачаўся З’езд беларускіх арганізацый i партый.

Працаваў да 25 ліпеня. Утварыў Цэнтральную Раду беларускіх арганізацый – каардынацыйны орган беларускіх нацыянальных партый і грамадскіх арганізацый. Фактычным кіраўніком Рады быў географ А. Смоліч.

Рада перастала існаваць у кастрычніку 1917 года. Імкнулася аб’яднаць усе нацыянальна-дэмакратычныя сілы на тэрыторыі Беларусі і за яе межамі. Выдавала газету «Вольная Беларусь».

1920 год. Пры палітааддзеле 16 арміі адчынены Магілёўскі чырвонаармейскі ўніверсітэт (КРУНТ).

Працаваў да 15 лютага 1921 года. Падрыхтаваў 69 палітрукоў і 437 палітработнікаў. Тут вучыўся ўраджэнец Магілёва, беларускі і ізраільскі мастак Марк Жытніцкі (1903-1993).

Марк Жытніцкі

1960 год. Першай у свеце жанчынай прэм’ер-міністрам стала Сірымава Бандаранаіке (1916-2000).

Прэм’ер-міністр Шры-Ланкі ў 1960-1965, 1970-1977, 1994-2000 гадах, узначальвала міністэрствы замежных спраў і абароны.

Яна замяніла на гэтай пасадзе свайго мужа, Саламона, нацыянальнага лідэра Цэйлона, хрысціяніна, які быў застрэлены будысцкім манахам-фанатыкам.

У 1994-2000 гадах кіравала краінай разам з дачкой, Чандрыкай Бандаранаіке Кумаратунга, якая была абрана прэзідэнтам Шры-Ланкі.

1964 год. Нарадзілася магілёўская лучніца Алена Марфель.

Неаднаразовая чэмпіёнка і рэкардсменка БССР, СССР, Еўропы і свету.

Занесена ў Кнігу рэкордаў Гінеса.

1983 год. Зарэгістравана самая нізкая на планеце тэмпература – мінус 89,2˚С.

Яна зафіксавана беларускімі палярнікамі на савецкай антарктычнай станцыі “Усход”.

У снежні 2013 года амерыканскім спадарожнікам Landsat 8 была зафіксавана ў Антарктыдзе тэмпература -93,2°С, але яна не ўнесена ў кнігу рэкордаў Гінеса, бо не падцверджана данымі праз кантактны тэрмометр.

2011 год. Памёр Казімір Свёнтак (1914-2011).

Беларускі і польскі рымска-каталіцкі царкоўны дзеяч. У 1994 годзе стаў першым кардыналам у гісторыі незалежнай і суверэннай Беларусі.

Скончыў баранавіцкую гімназію імя Т. Рэйтана, Пінскую вышэйшую духоўную семінарыю. У 1939 быў пасвечаны ў святары.

У 1941 годзе быў арыштаваны савецкімі ўладамі па абвінавачванні ў шпіянажы i два месяцы ўтрымліваўся ў турме ў Брэсце, з якой яго вызвалілі немцы. Усю вайну заставаўся з парафіянамі ў Пружанах.

У снежні 1944 года ён зноў быў арыштаваны i асуджаны на 10 гадоў. Зняволенне адбываў у лагерах Сібіры і Комі АССР.

З 1954 года – пробашч у Пінску, з 1991 – архібіскуп, мітрапаліт Мінска-Магілёўскі, апостальскі адміністратар Пінскай дыяцэзіі. З 1994 года – кардынал.

Пахаваны ў крыпце кафедральнага касцёла Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Пінску.

2015 год. У Шклове адкрыты памятны геральдычны знак.

Вышыня 11 м. На пастаменце – дата ўтварэння Шклова – 1535 год. Назва толькі на рускай мове, дата першага летапіснага ўспаміну абазначаны год, калі Шклоў быў спалены маскоўскім войскам.

«Атрымліваецца парадокс, – кажа шклоўскі краязнаўца А. Грудзіна. – Горад спалілі ў 1535 годзе, і лічыцца, што тады яго і заснавалі». Тым не менш, Шклоў згадваецца ў 1520 годзе падчас падарожжа ў Масковію аўстрыйскім дыпламатам Сігізмундам фон Герберштэйнам.

Свята паэзіі збярэ паэтаў у Краснаполлі

V рэгіянальнае свята паэзіі «Вянок Аляксею Пысіну» да 105-годдзя Краснапольскай раённай бібліятэкі, адбудзецца ў верасні бягучага года – паведамляе “Чырвоны сцяг. Краснаполле”. 

На працягу апошніх 5 год, на пачатку восені ў Краснаполлі ладзіцца рэгіянальнае свята паэзіі “Вянок Аляксею Пысіну”. Назва паэтычнага свята “Вянок Аляксею Пысіну” з’явілася не выпадкова. Так названы зборнік успамінаў магілёўскага пісьменніка і краязнаўцы В. Арцем’ева, у якім пра Аляксея Пысіна расказваюць вядомыя пісьменнікі і паэты Беларусі, людзі, якія асабіста ведалі А.Пысіна і тыя, хто любіць і ведае яго творчасць: Пімен Панчанка, Аркадзь Куляшоў, Сяргей Грахоўскі, Янка Брыль, Ніл Гілевіч, Васіль Быкаў, Лідзія Пшанічнікава і іншыя.

У свяце паэзіі “Вянок Аляксею Пысіну” штогод прымаюць удзел мясцовыя паэты, у тым ліку С. Сыранкоў, Д. Кустаў, А. Амельчанка, Г. Каваленка, А. Войтаў, М. Шпунтоў, Д. Манько і іншыя.  

У межах свята сваёй творчасцю падзеляцца паэты з суседніх раёнаў – Наталля Азаранка (Касцюковіцкі раён) і В. Стасенка (Слаўгарадскі раён).

Нагадаем, што Аляксей  Пысін (1920-1981), беларускі савецкі паэт, перакладчык і журналіст, рэдактар. Заслужаны работнік культуры.

Нарадзіўся ў в. Высокі Барок на Краснапольшчыне. Вучыўся ў Палужскай СШ, Камуністычным інстытуце журналістыкі ў Мінску. Працаваў у раёнцы Бельска Беластоцкай вобласці, удзельнік вайны, быў двойчы паранены. 

Пасля вайны працаваў у раённай газеце Краснаполля “Чырвоны сцяг”, у магілёўскай абласной  “За Радзіму”, у чэрыкаўскай раёнцы, у рэдакцыі “”Магілёўская праўда”, быў сакратаром Магілёўскага абласнога аддзялення Саюза пісьменнікаў БССР.

Літаратурнай дзейнасцю займаўся з 1938 года. Першы верш быў надрукаваны ў газеце “Чырвоная змена”. Выпрабаваў на сабе ўплыў паэзіі М. Лермантава, Т. Шаўчэнкі, Я. Купалы, Я. Журбы, М. Чарота.

Дыяпазон яго паэтычнага таленту ўключае і грамадзянскі патрыятычны пафас, і тонкі лірызм. Адмысловае месца ў яго творчасці займаюць творы для дзяцей.

Памёр 27 жніўня 1981 года ў Магілёве. Пахаваны на Цэнтральных могілках.

У яго гонар названа вуліца ў Магілёве.

Фота з адкрытых крыніц

Дажджы, невялікае пахаладанне – прагноз надвор’я на канец тыдня

На ўікенд у Магілёўскай вобласці сіноптыкі прагназуюць сярэднесутачныя тэмпературы крыху ніжэй за +20°С. Ноччу да +13°С, днём да 22°С. Будзе пераважаць воблачнае з ападкамі надвор’е. Працягласць дня паменшылася амаль на гадзіну і скарачаецца па 2 хвіліны на суткі. 23 ліпеня сонца ўзыйдзе ў 4:48, зойдзе ў 21:13, працягласць дня 16 гадзін 15 хвілін.

21 ліпеня, пятніца. Надвор’е абяцае быць воблачным і без ападкаў у большасці раёнаў. Уноч да +13°С, раніцай да +17°С, днём тэмпература падрасце толькі да +22°С. На працягу сутак будуць паступаць паветраныя масы з паўночнага-захаду, захаду, хуткасць вятроў да 2-4 м/с. Растучы Месяц. Магнітнае поле неўстойлівае.

У суботу, 22 ліпеня, на большай частцы тэрыторыі вобласці на працягу сутак прагназуюцца дажджы, вынікам якіх стане падзенне тэмператур. Уноч і ўранні да +12°С, днём слупок тэрмометра падымецца толькі да +15°С, месцамі і ў асобных раёнах да +17°С. На працягу сутак будуць паступаць паветраныя масы паўднёвых напрамкаў, к вечару – з паўночнага захаду, хуткасць вятроў да 4 м/с. Месяц расце. Магнітнае поле неўстойлівае.

У нядзелю, 23 ліпеня, прагназуецца воблачнае надвор’е, на большай часцы вобласці дажджы, уноч і раніцай да +11°С, удзень паветра прагрэецца да +19°С. З рання і да вечара вызначаць надвор’е будуць заходнія вятры хуткасцю да 4-6 м/с. Месяц расце.

Ранак панядзелка, 24 ліпеня, пачнецца з даждлівага надвор’я, з ранішнімі тэмпературамі да +12°С, з паўднёва-заходнімі вятрамі хуткасцю да 3-5 м/с. У другой палове дня захаваецца даждлівае надвор’е, тэмпература да +22°С.

Фота з адкрытых крыніц