Жыхары Ашкелона над Новы год пераўтварыліся ў “марскіх піратаў” і разбіралі бясплатны тавар, які шторм выкінуў на бераг.
Увесь Ізраіль смяецца з таго, што халява аб’яднала ўсіх жыхароў у незалежнасці ад вераспавядання і нацыянальнасці. На пляжы было не прапхнуцца. Яўрэі і арабы, іўдзеі, хрысціяне, друзы і мусульмане а таксама свецкія радасна карысталіся магчымасцю атрымаць падарункі.
Кантэйнеры з таварамі былі змыты з палубы замежнага карабля дзень таму. Усяго знесла штормам дзевяць кантэйнераў, з якіх шэсць былі вынесены на бераг, дзе іх і “расцягалі” жыхары Ашкелона.
Часткова, тавар быў выкінуты на пляж прыбоем, але некаторы тавар трэба было здабываць непасрэдна з кантэйнераў. Народ хутка з’арыентаваўся, дзверы адчынілі дыскамі і пазабіралі ўсё, што можна было выцягнуць.
Даведаўшыся пра тое, што адбываецца, многія ізраільцяне з усіх сегментаў грамадства прыбылі на пляжы Ашкелона на квадрацыклах, аўтамабілях, джыпах і грузавіках. Заторы ўзніклі на пад’ездах да бераг. Усю ноч людзі збіралі тавары, выкінутыя на бераг – некаторыя нават уваходзилі ў халоднае мора, каб злавіць здабычу.
У сераду ўвечары трафік яшчэ адчуваўся на ўваходах на пляжы, як рэлігійныя, так і свецкія грамадзяне дзейнічалі разам і сумесна – нечаканая “халява” аб’яднала ўсіх. Сотні людзей удзельнічалі ў разборы падарункаў, а паліцыя, як заўсёды, максімум, што рабіла, гэта штрафавала вадзіцеляў аўтамабіляў за кіраванне аўтамабілем на пляжы (там гэта забаронена).
Сярод тавараў былі цацкі, прадметы для немаўлятаў, мыйныя сродкі, ювелірныя вырабы, пасцельныя прыналежнасці, стравы і многае іншае. Хтосьці нават загрузіў у грузавікі халадзільнікі і халадзільны сталы. Берагавая ахова не дазволіла разрабаваць толькі невялікі кантэйнер, у якім была маёмасць на соні мільёнаў (сотавыя тэлефоны і лептопы).
Мора прынесла велізарную колькасць пластыкавых прадуктаў – бутэлек, цацак а таксама аднаразовага посуду. Пляжы ў Ашкелоне літаральна завалены пластыкавым смеццем.
Міністэрства аховы навакольнага асяроддзя занятае ацэнкай шкоды і высвятленнем, каму належыць карабель, з якога ўпалі кантэйнеры. Яно аказвае дапамогу мясцовым уладам у чыстцы пляжу і мае намер садзейнічаць у расследаванні надзвычайнай сітуацыі і падачы позвы супраць замежнай кампаніі.
Вось так мора на Новы год падарыла ізраільцянам мноства падарункаў і экалагічную праблему.
Агей Зімаўказчык: “Агей-прарок сее шэрань на парог”.
Калі ў гэты дзень моцны мароз – то яму ў Каляды трашчаць, да Вадохрышча стаяць.
Калі шэрагнь на дрэвах, то Каляды будуць цёплымі.
Калі на Агея дзень будзе са светлым інеем – чакай заўтра ясны дзень. Снег да платоў прываліць ушчыльную – дрэннае лета, застанецца прамежак – ураджайнае.
Халодны Агей – да лютай зімы.
Які Агей, такі і красавік.
Калі мароз ударыць, то будзе стаяць марознае надвор’е яшчэ тры тыдні.
1709 год. Нарадзілася Лізавета Пятроўна, імператрыца расійская (1741-1762).
Дачка Пятра I і беларускі Марты Скаўронскай (Кацярыны I, польскае skowronek – жаўрук).
Марта Скаўронская (1684-1727) – расійская імператрыца (з 1721 як жонка імператара, з 1725 як кіруючая імператрыца), паходзіла з беларускіх сялян Мінскага ваяводства, прыгонных Сапегаў, католікаў. Яе бацька Самуіл Скаўронскі (або Янка Скаўрашчук, Скаварошчанка, Скавароцкі) збег у Інфлянты, дзе арэндаваў фальварак.
У верасні 1702 года Марта трапіла ў палон да Б. Шарамецева, потым да А. Меншыкава, а той прывёз яе ў чэрвені 1706 года ў Магілёў і перадаў Пятру І.
Імператрыца Лізавета аднавіла ролю Сената, калегій, Галоўнага магістрата, адмяніла смяротную кару, унутрыдзяржаўныя мытні, стварыла Улажэнную камісію для выпрацоўкі новага збору законаў, зрабіла першыя крокі да палітыкі асвечанага абсалютызму.
Па яе загаду былі адчынены першы ў краіне Маскоўскі ўніверсітэт (1755), Акадэмія мастацтваў.
1842 год. Нарадзіўся Восіп Лунц.
Беларускі ўрач і навуковец.
Выхаванец Маскоўскага ўніверсітэта, доктар медыцыны.
Тэрапеўт, заснавальнік процітуберкулёзнай дапамогі ў Мінску. У 1898 годзе заснаваў першы ў Беларусі дзіцячы супрацьтуберкулёзны санаторый. Член камісіі па арганізацыі БДУ.
Даследаваў пытанні эндакрыналогіі, туберкулёзу, педыятрыі.
Памёр у 1930 годзе.
Фота: Дом Лунца па вуліцы Захар’еўскай у Мінску (у цэнтры, самы нізкі будынак).
1863 год. Нарадзіўся Міхал Дзявочка.
Першы вядомы беларускі спартсмен-веласіпедыст.
Працаваў служачым на Лібава-Роменскай чыгунцы.
Пераможца гонак Масква – Ніжні Ноўгарад іПецярбург – Масква. У гонках на трэку ў 1894 годзе стаў чэмпіёнам Расіі, у 1896 — чэмпіёнам Англіі.
Фота носілюстратыўны характар. Цыклісты Польшчы
1883 год. Нарадзіўся Яўген Барычэўскі.
Беларускі літаратуразнавец і перакладчык. Прафесар.
Вучыўся ў Берлінскім, Маскоўскім універсітэтах, жыў у Германіі, Італіі. Настаўнічаў у Маскве, працаваў у Наркамасветы РСФСР, у БДУ, Інбелкульце, Інстытуце літаратуры і мастацтва АН БССР, у Вышэйшым педінстытуце.
Сябраваў з Хадасевічам,Брусавым, Пастэрнакам.
Аўтар шэрагу кніг, сярод якіх хрэстаматыі «Мир искусств в образах поэзии…», «Тэорыя санету», у якой адзначаў, што ўпершыню строгія страфічныя формы з’явіліся ў М. Багдановіча. Удзельнічаў у падрыхтоўцы выдання 2-томнага збору твораў Багдановіча, даследчык творчасці Янкі Купалы, Якуба Коласа, М. Гарэцкага і інш.
На пачатку 1930-х гадоў абвінавачваўся за «ідэалістычныя» падыходы да выкладання, варожае сацыяльнае паходжанне, «нацдэмаўшчыну». Паводле адных крыніц рэпрэсаваны, паводле іншых не быў арыштаваны.
Памёр 12 верасня 1934 года.
1884 год. Памёр ураджэнец фальварка Панюшкавічы (зараз – Бабруйскі раён) Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч.
Беларускі паэт і драматург, тэатральны крытык. Заснавальнік нацыянальнай драматургіі, тэатра, першы класік новай беларускай літаратуры. Пляменік і выхаванец магілёўскага біскупа Станіслава Богуш-Сестранцэвіча.
Падчас паўстання 1863-1864 гадоў арыштоўваўся за распаўсюджванні «шкодных для ўрада» ідэй, да самай смерці быў пад наглядам паліцыі. Яго дачка Каміла за сувязь з паўстанцамі была выслана ў Сібір.
Шмат падарожнічаў па Беларусі, Літве, Польшчы, Украіне.
Сябраваў з кампазітарам С. Манюшкам.
Валодаў некалькімі мовамі, выдатна ведаў беларускую вусна-паэтычную творчасць, пісьмовыя літаратуры.
Пісаў па-беларуску і па-польску. Выступаў як драматург і акцёр.
Аўтар оперных лібрэта, драмы «Сялянка» («Ідылія»), у якіх сяляне гавораць па-беларуску, паэтычных твораў, аповесцей, камедый «Пінская шляхта» і «Залёты».
Распрацоўваў новыя жанравыя формы – вершаванае апавяданне і аповесць, баладу.
Арганізатар тэатральнай трупы (больш за 20 чалавек) – першага беларускага тэатра (1840-1852), які выступаў у фальварку Люцынка, у Мінску, Бабруйску, Глуску і іншых месцах, пакуль не быў забаронены ўладамі (паказваліся спектаклі нелегальна да 1856 года).
Імя класіка носяць вуліца ў Мінску, Магілёўскі абласны тэатр драмы і камедыі ў Бабруйску, тэатральная прэмія, Міжнародны фестываль нацыянальнай драматургіі.
У Мінску 3 верасня 2016 года адкрыты помнік кампазітару С. Манюшку і В. Дуніну-Марцінкевічу.
1912 год. Нямецкія рыбакі вылавілі ў Алеры, прытоку Везера, адной з галоўных рэк Германіі, кітайскага махнанога краба (Eriocheir sinensis).
Насельнік узбярэжжа Кітая, на тысячы кіламетраў падымаецца ўверх па плыні рэк, якія ўпадаюць у акіян.
У наступныя дзесяцігоддзі “прышэльцы”, якія распладзіліся на ўзбярэжжы Паўночнага мора, сталі сапраўдным бедствам для Цэнтральнай Еўропы. Яны наносяць велізарную шкоду рыбалоўству, спрытна крадуць з сетак рыбу, ірвуць самі сеткі, а таксама сваімі норамі шкодзяць плацінам, дамбам.
1934 год. Нарадзіўся Віктар Тарасаў.
Беларускі акцёр. Народны артыст БССРі СССР. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі.
Акцёр шырокага творчага дыяпазону. Выканаўца больш за 30 тэатральных роляў.
Дасканалым майстэрствам пераўвасаблення, высокай акцёрскай тэхнікай, псіхалагічнай дасканаласцю і адзінствам знешняй і ўнутранай характарнасці вызначаюцца ролі: Заслонаў («Канстанцін Заслонаў» А. Маўзона), Ф. Скарына («Напісанае застаецца» А. Петрашкевіча), Сцяпан Дзямідчык («Апошні журавель» А. Дударава і А. Жука), Гараднічы («Рэвізор» М. Гогаля), Сафонаў («Рускія людзі» К. Сіманава) і іншых.
Здымаўся ў 60 фільмах, у тым ліку «Бацька», «Крушэньне імпэрыі», «Уваскрэсная ноч», «Дзяржаўная граніца», «Дэбют», «Вадзіцель аўтобуса», «Песня пра зубра». Удзельнічаў у тэлепастаноўках: «Крах», «Людзі на балоце».
Памёр 9 лютага 2006 года.
1937 год. Расстраляны Яфім Мінін.
Беларускі мастак. Займаўся гравюрай, жывапісам, ілюстрацыямі кніг; піянер беларускага экслібрысу і майстар ксілаграфіі.
З віцебскага старажытнага стараверскага роду (з пачатку XVIII ст.).
Выкладаў у Віцебскіх мастацка-практычным інстытуце, мастацкім тэхнікуме.
У 1929 годзе, пасля выставы Асацыяцыi рэвалюцыйных мастакоў Украiны, усе яго гравюры набыў музэй Кiеўскага ўнiверсітэта. Шмат гравюр набыў маскоўскі Музей выяўленчых мастацтваў iмя Пушкiна.
У 1930-х гг. афармляў літаратурныя творы М. Горкага і І. Тургенева.
Член Віцебскага акруговага таварыства краязнаўства, Беларускага таварыства бібліяфілаў, Камісіі гісторыі мастацтва Інстытута беларускай культуры.
Аўтар ксіліграфій з выявамі краявідаў Віцебска і яго наваколля, помнікаў драўлянага беларускага дойлідства, помнікаў гісторыі і архітэктуры.
Творы мастака захоўваюцца ў калекцыях Нацыянальнага мастацкага музэя Беларусі, Беларускага дзяржаўнага архіва-музея літаратуры і мастацтва, Віцебскага абласнога краязнаўчага музея, зборах бібліятэк Масквы, Санкт-Пецярбургу, Кіева, .
Арыштаваны 1 лістапада 1937 году, асуджаны да расстрэлу.
1956год. Нарадзіўся Зміцер Колас.
Беларускі перакладчык. Сын тэатральнага крытыка і літаратара Георгія Коласа, малодшы брат Уладзімера Коласа.
Скончыў перакладчыцкі факультэт Інстытута замежных моў.
Працаваў перакладчыкам у Алжыры, выкладчыкам мастацкага перакладу на францускім факультэце Інстытута замежных моў.
Загадваў выдавецтвам пры Беларускім гуманітарным ліцэі, працаваў галоўным рэдактарам выдавецтва «Энцыклапедыкс».
Займаецца выдавецкай справай, кіруе ўласным выдавецтвам.
Перакладчык на беларускую мову твораў А. Камю, Ж.-П. Сартра, Гі дэ Мапасана, А. Роб-Грые, Н. Сарот, Л. Арагона і яшчэ двух дзясяткаў аўтараў, Таксама пераклаў урыўкі з «Песні пра Ралянда».
1956 год. Нарадзіўся Мікалай Андрэеў.
Беларускі акцёр, рэжысёр.
Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут і Ленінградскі інстытут тэатра, музыкі і кінематаграфіі.
Працаваў артыстам дзяржаўнага лялечнага тэатра, галоўным рэжысёрам Гродзенскага абласнога тэатра лялек, кіраўніком курса акцёраў тэатра лялек у Гродзенскім вучылішчы мастацтваў.
З красавіка 2004 года ўзначальваў Мінскі абласны тэатр лялек “Батлейка” ў Маладзечне. Сярод яго пастановак: — «Чароўная дудачка» У. Вольскага, «Чортаў скарб» У. Караткевіча, «Тысяча і адна ноч», «Самазабойца» М. Эрдмана, «Тутэйшыя» Янкі Купалы і іншыя.
Памер 31 студзеня 2020 года.
1958 год. З Крымінальнага кодэкса выключана паняцце “вораг народа”.
Словазлучэнне “вораг народа” ўпершыню было выкарыстана ў расійскай рэвалюцыйнай практыцы ў жніўні 1917 года ва ўлётках Камітэта народнай барацьбы з контррэвалюцыяй.
Першым “ворагам народа” названы генерал Л. Карнілаў, які падняў мяцеж.
Тэрмін “вораг народа” ужываўся і ў афіцыйных дакументах, у прыватнасці, у частцы 2 артыкула 131 Канстытуцыі СССР гаварылася: “Асобы, якія замахваюцца на грамадскую, сацыялістычную ўласнасць, з’яўляюцца ворагамі народа.”
Юрыдычна паняцце перажыло сталінскую эпоху і знікла з савецкага заканадаўства толькі ў 1977 годзе, з прыняццем “Брэжнеўскай Канстытуцыі”.
Ворагі народа былі і раней, і ў многіх дзяржавах. Напрыклад, Рымскі сенат абвясціў Нерона ворагам народа ў 68 годзе нашай эры. А ў новы час тэрмін “вораг народа” атрымаў шырокі распаўсюд у часы Французскай рэвалюцыі для пазначэння супернікаў рэжыму і для абгрунтавання масавага тэрору.
“Ворагі народа” заўсёды ёсць там, дзе існуюць недэмакратычныя рэжымы.
1967 год. Дж.-А. Уілер упершыню ўжыў у публічнай лекцыі тэрмін «чорная дзірка».
Чорная дзі́рка – вобласць у прасторы-часе, гравітацыйнае прыцягненне якой настолькі вялікае, што пакінуць яе не могуць нават аб’екты, якія рухаюцца з хуткасцю святла, у тым ліку кванты самога святла. Мяжа гэтай вобласці называецца гарызонтам падзей, а яе характэрны памер – гравітацыйным радыусам.
Аналітыкі з Інстытуту вывучэння вайны заяўляюць, што расійскі наступ, магчыма, захлынаецца.
У сваім штодзённым аналізе ваеннай сітуацыі на франтах вайны ва Украіне каманда ISW (Institute for the Study of War) сцвярджае, што украінскія войскі паспяхова наступаюць на Харкаўшчыне – “верагодна, дасягнулі большых поспехаў на паўночным усходзе Украіны, чым ISW ацэньвала раней.” У прыватнасці, паведамляецца, што ўкраінскія войскі захапілі расейскі апорны пункт каля Чырвонапапоўкі – прыкладна ў 5 кіламетрах на паўночны захад ад Крэмянной – куды, паводле ацэнак ISW, украінскія войскі прасоўваліся прынамсі з 23 снежня.
Таксама ў дакладзе гаворыцца, што расейскія войскі ў Бахмуце, магчыма, набліжаюцца да кульмінацыі, падобна таму як гэта адбылося з імі ў Херсоне ў жніўні 2022 года.
Расейскія баявыя страты, верагодна, вымушаюць расійскіх вайскоўцаў у раёне Бахмута выкарыстоўваць штурмавыя групы памерам у атрад. Прэс-сакратар украінскай Усходняй групы войскаў палкоўнік Сяргей Чараваты 27 снежня паведаміў, што расійскія сілы ў раёне Бахмута больш не дзейнічаюць у выглядзе ротна-батальённа-тактычных груп, а замест гэтага дзейнічаюць меншымі групамі з дзесяці-пятнаццаці ваеннаслужачых.
Падобным чынам расійскія войскі ператварыліся з ротных і батальённых тактычных груп у асобныя групы памерам з атрад, калі расійскія падраздзяленні ў Херсонскай вобласці прыкметна дэградавалі ў жніўні 2022 года.
ISW ацаніла ў той час, што выкарыстанне расейскімі вайскоўцамі груп памерам у атрад у Херсонскай вобласці сведчыць аб тым, што расійскі наступ дасягнуў кульмінацыі, паколькі расійскія сухапутныя войскі былі настолькі дэградаваны, што яны больш не маглі кіраваць элементамі ў эшалонах, дастаткова высокіх, каб быў сэнс наступаць.
Хуткасць прасоўвання расійскіх вайскоўцаў у раёне Бахмута нядаўна запаволілася на фоне павелічэння недахопу ў асабовым складзе і боепрыпасах, якія, верагодна, не дазволяць ім падтрымліваць высокі тэмп наступальных аперацый у гэтым раёне ў бліжэйшай перспектыве.
У гэты дзень у 1895 годзе ў Парыжы ў падвале “Гранд-кафэ” на бульвары Капуцынак прайшоў першы платны паказ кінафільма для першых 35 гледачоў.
Дэманстрацыя фільмаў у Беларусі пачалася ў канцы XIX стагоддзі. У пачатку XX стагоддзя дзейнічала ўжо 56 прыватных кінатэатраў. Першы кінатэатр у Мінску адкрыў у 1900 годзе прадпрымальнік Рыхард Штрэмер у доме Ракаўшчыка на Захар’еўскай вуліцы. У 1908 годзе Рыхард сам пачаў здымаць хранікальна-дакументальныя фільмы. Кінааператары мінскага кінатэатра «Гігант» знялі ў1910-1912 гадах свае фільмы, у тым ліку пра палёты авіятара Утачкіна над Камароўскім полем у Мінску, «Крушэнне цягніка на станцыі Руднікі».
Першае знаёмства жыхароў Магілёва з дзіўным светам кіно адбылося 10 жніўня 1903 года. Першы стацыянарны “сінематограф” атрымаў у Магілёве пастаянную прапіску ў 1909 годзе – кінатэатр «Чары» (пасля рэканструкцыі 1930-1932 гадоў – “Чырвоная Зорка”).
1879 год. Ураган, які пранёсся над усходняй Шатландыяй, абрынуў цэнтральную частку чыгуначнага маста праз заліў Ферт-оф-Тэй Паўночнага мора.
У ваду ўпаў пасажырскі цягнік Эдынбург – Дандзі, лакаматыў і ўсе шэсць вагонаў. Ніхто з 75 пасажыраў не выжыў.
Па мясцовай легендзе, Карл Маркс, які жыў у той час у Дандзі, павінен быў ехаць на гэтым цягніку, але з-за хваробы перадумаў.
Самы працяглы ў свой час – 3,2 км – Тэйскі чыгуначны мост прастаяў толькі 19 месяцаў. Спраектаваў яго знакаміты інжынер Томас Бауч, які і атрымаў за сваю працу тытул лорда.
Судовае разбіральніцтва завяршылася суровым вердыктам: “Мост быў дрэнна задуманы, дрэнна пабудаваны і дрэнна абслугоўваўся”.
мост пасля абрушэння
1896 год. Памёр ураджэнец в. Галоўчын (цяпер – Бялыніцкі раён) Лявонцій Галынец.
Беларускі ўрач. Доктар медыцыны
Першы прыват-дацэнт медыцынскай статыстыкі і геаграфіі кафедры гігіены Імператарскай медыка-хірургічнай акадэмі.
Працаваў ваенным урачом у Магілёве. Даследаваў санітарны стан, натуральны рух (нараджальнасць, смяротнасць, прырост) насельніцтва ў Магілёве.
Усебакова вывучыў умовы жыцця, асаблівасці фізічнага развіцця асобных сацыяльных груп насельніцтва Магілёва ў залежнасці ад эканамічных, кліматычных і гігіенічных умоў, прыйшоў да высновы аб нізкім адукацыйным узроўні жыхароў.
1908 год. У Вільні заснавана беларускае кнігавыдавецкае таварыства «Наша Хата».
Заснавальнікамі сталі В. Бонч-Асмалоўскі, Б. Даніловіч, Я. Манькоўскі, А. Уласаў, У. Цэтэрман.
Выпусціла ананімную беларускую паэму «Тарас на Парнасе», «Дзед Завала», Ядвігіна Ш., «Дзядзька голад» С. Віткевіча, «Дым» М. Канапніцкай, «Архіп і Лявонка» М. Горкага, падручнік «Другое чытанне для дзяцей беларусаў» Я. Коласа, а таксама навукова-папулярныя кнігі.
У 1911 годзе спыніла дзейнасць у сувязі з эканамічнымі цяжкасцямі.
Марыя Канапніцкая
1908 год. Горад Месіна на востраве Сіцылія стаў ахвярай найстрашэннага прыроднага катаклізму.
Падземныя штуршкі, сіла якіх дасягала 7,5 балаў па шкале Рыхтэра, забралі жыцці больш як 75 000 чалавек, а выкліканая такім магутным землятрусам хваля цунамі вышынёй 10 метраў змыла і затапіла ўсё, што засталося. Пад разваліны патрапілі больш за 160 000 жыхароў.
Характэрна, што гэты землятрус не належаў да ліку наймацнейшых. Трагедыя Месіны была ў тым, што падземны штуршок адбыўся непасрэдна пад горадам.
1918 год.У в. Багданаўка Хоцiмскага раёна нарадзілася Ніна Ерашова.
Географ, краязнавец. Кандыдат геаграфічных навук, дацэнт.
Выхаванка геаграфiчнага факультэта Магiлёўскага педiнстытута.
Першы даследчык гісторыі Першай Рускай Палярнай экспедыцыі 1900–1903 гадоў пад кiраўнiцтвам Э. В. Толя.
У 1946–1975 гадах працавала ў Магілёўскім педінстытуце. Вучоны сакратар Магiлёўскага аддзела геаграфічнага таварыства (1963-1975).
Аўтар больш за 50 навуковых прац, у тым ліку дапаможнікаў “Карысныя выкапнi Беларусi”, “Определитель минералов и горных пород”.
Даследчыца глебаў поймы Дняпра ў межах Магілёўскай вобласці, прыроды Краснапольскага, Слаўгарадскага, Хоцiмскага, Чэрыкаўскага раёнаў.
Памерла ў 1993 годзе.
1920 год. Скончыліся баявыя дзеянні Слуцкага паўстання (збройнага чыну) супраць савецкай улады.
Узброенную барацьбу вялі Слуцкі і Грозаўскі палкі 1-й Слуцкай брыгады стральцоў войск Беларускай Народнай Рэспублікі
Першыя баявыя сутычкі адбыліся 26-27 лістапада 1920 года.
Польскія ўлады не падтрымалі паўстанцаў, далі дазвол на ўваход савецкіх 8-й і 17-й стралковых дывізій 16 арміі не толькі ў нейтральную зону, але і ўглыб польскай тэрыторыі.
У гонар паўстанцаў пасталены помнік «Змагарам за волю Беларусі» (1948) ў нямецкім Мітэнвальдзе, у 1990-х гадоў па ініцыятыве БНФ у весках Грозава, Семежава Капыльскага і Чырвоная Слабада Салігорскага раёна былі ўсталяваны памятныя крыжы, памятны знак усталявалі ў прыватным музеі А. Белага ў Старых Дарогах (2007).
У 2017 годзе Слуцкі райвыканкам адмовіў ва ўстаноўцы помніка слуцкім паўстанцам у Слуцку.
1927 год. У Вільні пачаўся I з’ездТаварыства беларускай школы (ТБШ) – культурна-асветнай арганізацыі ў Заходняй Беларусі (1921–1936).
ТБШ імкнулася распаўсюджваць і дапамагаць асвеце сярод беларусаў, пашыраць беларускія школы і беларускую асвету наогул. Перад з’ездам дзейнічала 12 акруговых упраў ТБШ – у Баранавічах, Беластоку, Вілейцы, Гродне, Глыбокім, Косаве, Лідзе, Міры, Навагрудку, Свіслачы, Слоніме і Вільні
I з’езд ТБШ (28-29 снежня 1927, Вільня) пастанавіў дамагацца адкрыцця дзяржаўных беларускіх пачатковых школ, беларускіх гімназій і настаўніцкіх курсаў, семінарыі, стварэння пры Віленскім і Палескім школьных апякунскіх беларускіх аддзелаў, заснавання кафедры беларусазнаўства ў Віленскім універсітэце імя С. Баторыя.
У Рэспубліцы Беларусь ТБШ адноўлена ў 1996 годзе, ліквідавана 17 верасня 2021 года Вярхоўным судом на пазоў Міністэрства юстыцыі.
Беларускі мастак-графік. Ганаровы грамадзянін г. Гродна.
Мае больш за 25 міжнародных і айчынных узнагарод за ўдзел у біенале эстампа і кніжнай графікі. Удзельнік больш за 60 персанальных выстаў у многіх краінах Еўропы.
10-ы беларускім мастак – ганаровы член Расійскай акадэміі мастацтваў.
Зняў мультыплікацыйны фільм «Месяц». Працуе ў тэхніцы традыцыйнага афорта.
Аўтар ілюстрацый да паэмы Міколы Гусоўскага «Песня пра зубра» і серыі гравюр «alfabeto», якая прысвечана творчаму даследаванню літары. Кніга «Песня пра зубра» з яго гравюрамі была паднесена ў якасці падарунка Папе Рымскаму Бенедыкту XVI і каралеве Вялікабрытаніі Лізавеце II.
Аздобіў гравюрамі выданне «Песня песняў Саламона».
Ваяваў у 1-ю сусветную вайну ў складзе расійскай арміі, служыў у польскай арміі.
Браў удзел у беларускім рэлігійным і грамадскім руху, быў аўтарам віленскай газеты «Беларус», беларускага каталіцкага часопіса «Хрысціянская думка». Аўтар брашур: «Да беларускага народу», «Усё у міласці».
Адзін з відных беларускіх рэлігійных публіцыстаў 1-й паловы ХХ стагоддзя.
У 1939 годзе патрапіў у савецкі палон. У 1942 годзе ўступіў у армію генерала Андэрса, разам з ёю выйшаў у Іран, а адтуль у Палестыну.
З 1949 жыў у Вялікабрытаніі. Супрацоўнічаў з рэлігійным часопісам «Божым шляхам».
Беларускі празаік і мовазнавец. Заслужаны работнік культуры. Кандыдат філалагічных навук.
Працаваў у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа АН БССР, загадчыкам рэдакцыі выдавецтва «Беларуская савецкая энцыклапедыя».
Аўтар апавяданняў, мовазнаўчых даследаванняў, эсэ і крытычных артыкулаў па праблемах пісьменніцкага майстэрства, псіхалогіі творчасці. У 1986 годзе выйшлі Выбраныя творы ў 3-х тамах.
Адзін са складальнікаў «Правілаў беларускай арфаграфіі і пунктуацыі» (1959), «Арфаграфічнага слоўніка» (з М. Суднікам, 1948, 6-е выд., 1990), «Руска-беларускага слоўніка» (1953), «Беларуска-рускага слоўніка» (1962), кіраваў падрыхтоўкай «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» ў 5-ці тамах (1977-1984).
1963 год. Памёр Даніла Васілеўскі.
Беларускі краязнавец, гісторык, літаратуразнавец, педагог.
Актыўны прыхільнік беларусізацыі. Арганізатар Віцебскага губернскага бюро краязнаўства, намеснік старшыні Аршанскага акруговага таварыства краязнаўства, заснавальнік зборніка «Аршаншчына» (1926). Член Аршанскай філіі “Маладняка”
З 1930 года пачаў выкладаць у Магілёўскім педінстытуце, першы дэкан геаграфічнага факультэта. Удзельнік раскопак верхнепалеалітычнай стаянкі Бердыж.
Арыштаваны 9 снежня 1936 года прама на рабочым месцы пры студэнтах і выкладчыках. Высланы на Поўнач.
Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры XIX стагоддзя, беларускага кнігадрукавання, развіцця мясцовай прэсы, краязнаўчыя, гістарычныя, этнаграфічныя і сацыяльна-эканамічныя праблемы.
Пахаваны ў Феадосіі, Крым.
1972год. Уведзены ў дзеянне высакагорны каток “Медэа” (“Медэу”).
Размешчаны ў горнай даліне Мэдэу непадалёк ад Алматы, Казахстан.
Найбуйнейшы ў свеце высакагорны комплекс для зімовых відаў спорту з самым вялікім пляцам штучнага лядовага поля – 10 500 м².
Высакагор’е і чыстая горная вада для залівання лёду садзейнічаюць дасягненню высокіх вынікаў у канькабежным спорце. Тут устаноўлена звыш 200 сусветных рэкордаў на ўсіх дыстанцыях сярод мужчын і жанчын.
Алмацінскі каток – празнаная “фабрыка рэкордаў”.
1987год. 76-гадовая кіпрыётка Ківелі Папаіаанау захрасае ў ліфце крамы, дзе прабудзе да 2 студзеня.
Гэта сусветны рэкорд працягласці знаходжання ў ліфтах. Сустрэла ў ліфце яна і Новы год. Ліфт падвіс паміж паверхамі. Харчавалася сеньёра 6 сутак тымі прадуктамі, што набыла. А вось, як спраўляла патрэбу, не паведамляецца. Яе вызвалілі работнікі крамы, калі вярнуліся з навагодніх вакацый.
Дзень памяці пакутнікаў Фірса, Леўкія і Калініка (праваслаўны каляндар).
У народзе верылі, што 27 снежня розная нечысць гуляе па зямлі. Лічылася, што яна не чапае добрых гаспадароў, таму ў хаце чысценька прыбіралі і мыліся самі.
Калі ў гэты дзень пераменлівае надвор’е, будзе адліга. Цёплы дзень прадвяшчае гарачае лета. Калі крумкачы збіраюцца ў чароды і громка крычаць, варта чакаць маразоў.
537год. У Канстанцінопалі асвечаны Сабор Святой Сафіі.
Галоўны храмі Візантыйскай імперыі і ўсёй Усходняй хрысціянскай царквы, самы высокі ў хрысціянскім свеце на працягу 1000 гадоў. Імператар Візантыі Юстыніян I Вялікі, па загадзе якога архітэктары з Малой Азіі Анфімій Тралскі і Ісідар Мілецкі ўзвялі гэты сабор, сам заклаў першы камень у яго падмурак і строга кантраляваў будаўніцтва. Пры асвячэнні храма Юстыніян, абышоўшы яго вакол, усклікнуў: “Слава Богу, які прызнаў мяне годным здзяйснення такога цуду. Я перамог цябе, о, Саламон!”.
Вышыня Сафійскага сабора – 55,6 метраў, дыяметр купала – 31 метр. У 1453 годзе султан Мехмед II, які заваяваў Канстанцінопаль, загадаў ператварыць сабор у мячэць, стварыўшы пры гэтым асабіста першую малітву на славу Алаха. Да сабора прыбудавалі чатыры мінарэты, і сабор ператварыўся ў Вялікую мячэць Айя-Сафія, аднак большасць фрэсак і мазаік засталіся цэлымі. У 1935 годзе паводле дэкрэта Атацюрка Ая Сафія стала музеем. Помнік Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА (2020). З 2020 года зноўў мячэць. Усе мячэці ў свеце пабудаваны на ўзор Айя-Сафіі.
Беларускі пісьменнік і рэлігійны дзеяч, праваслаўны архіепіскап Полацкі, Віцебскі і Мсціслаўскі (1620-1628). Вучыўся у Астрожскай, Віленскай, Лейпцыгскай, Вітэнбергскай акадэміях.
Адзін з набольш вядомых прыхільнікаў абнаўлення праваслаўнай царквы ў Рэчы Паспалітай, рэформы ўніяцкай царквы.
Спачатку быў зацятым абаронцай праваслаўя, членам Віленскага праваслаўнага брацтва, рэктарам кіеўскай брацкай школы, але пасля паломніцтва ў Іерусалім і Канстанцінопаль, прыняў Унію. Папа Урбан VIII у 1631 годзе прызначыў яго архібіскупам. Мялецій лічыў, што кароль і духоўныя ўлады павінны схіліць шляхту да ліквідацыі праваслаўных цэркваў і манастыроў у сваіх уладаннях.
Аўтар палемічных твораў на рэлігійную тэматыку, найбольш аўтарытэтнага падручніка па славянскім мовазнаўстве “Граматыка славенска, правільней сінтагма» (Еўе, 1618—1619) – узор для сербскай, харвацкай, румынскай і балгарскай граматык, неаднаразова перавыдавалася да XIX стагоддзя.
«Граматыка» Сматрыцкага. Выданне 1721 года. Масква
Беларускі кампазітар нямецкага паходжання, кіраўнік нясвіжскай капэлы, выкладчык музыкі ў Віленскім універсітэце.
Вядомы гамбургскі кампазітар, аўтар опер, сімфоній, кантат, музычных п’ес.
На пачатку 1780-х гадоў стаў дырыжорам нясвіжскай капэлы, ставіў у оперна-балетным тэатры Нясвіжа класічныя творы замежных і мясцовых аўтараў.
17 верасня 1784 года ў Нясвіжы адбылася прэм’ера оперы Я. Голанда «Агатка, або Прыезд пана» – адной з першых опер, што створаны і пастаўлены ў Беларусі ў XVIII стагоддзі, больш за 40 гадоў ішла на сцэнах тэатраў Рэчы Паспалітай.
У Нясвіжы ім напісаны опера «Чужое багацце нікому не служыць» і балет «Арфей і Эўрыдыка» («Арфей у пекле»).
Пасля 20-гадовай працы ў Нясвіжы, 23 гады выкладаў музыку ў Віленскім універсітэце, кіраваў універсітэцкім хорам і аркестрам, напісаў падручнік «Акадэмічны трактат аб сапраўдным мастацтве музыкі».
На сёння творы Голанда адноўлены на беларускай мове.
Беларуская пісьменніца, мемуарыст, дзеяч беларускай дыяспары ў ЗША.
Выкладала ў БДУ, Навагрудскай настаўніцкай семінарыі, Беларускай гімназіі імя Янкі Купалы ў Рэгенсбургу.
Уваходзіла ў кіраўніцтва Беларуска-амерыканскага задзіночання, Беларускага Інстытута Навукі і Мастацтва ў Нью-Ёрку.
Аўтар апавяданняў, аповесцей, успамінаў пра Я. Купалу, Я. Коласа, Я. Лёсіка, П. Бузука, М. Грамыку, У. Ігнатоўскага і іншых. У працах “Лістападаўцы”, “Да гісторыі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэту”, “Археалагічная экспедыцыя ў 1928 г.”, “Менск у 1930-1931 гадох” паўстае карціна жыцця на Беларусі міжваеннага часу.
Упершыню ў беларускай прозе шырока паказала лёс жанчыны, сямейнае, мацярынскае шчасце якой было разбурана бязлітаснымі катаклізмамі часу.
Памерла 8 студзеня 1997 года.
1923 год. Нарадзіўся Анатоль Вялюгін.
Беларускі паэт, празаік, кінасцэнарыст, перакладчык. Заслужаны дзеяч культуры. Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Янкі Купалы, Дзяржаўнай прэміі БССР.
Працаваў у газетах «Звязда», «Літаратура і мастацтва», часопісе «Полымя».
Аўтар больш 20 зборнікаў вершаў.
Па яго сцэнарыях пастаўлены два мастацкіх, 40 дакументальных фільмаў, у тым ліку «Бацька Нёман», «Генерал Пушча», «Белая вежа», «Я – крэпасць, вяду бой», «Магілёў – дні і ночы мужнасці».
Перакладчыкна беларускую мову твораў М.Лермантава, Ю. Тувіма, Э. Межэлайціса і іншых, паасобных вершаў У. Маякоўскага, А. Міцкевіча, У. Бранеўскага, М. Ціханава, Л. Украінкі і іншых. Склаў зборнікі «Мы іх не забудзем», «Крывёю сэрца».
Памёр 24 кастрычніка 1994 года.
1931 год. Нарадзіўся Юрый Карачун.
Беларускі мастак-графік, мастацтвазнаўца. Заслужаны дзеяч мастацтваў. Дырэктар Дзяржаўнага мастацкага музея Беларусі (1977-1997).
З’яўляўся аўтарам-складальнікам альбомаў «Янка Купала ў творчасці мастакоў» і «Якуб Колас у творчасці мастакоў», аўтарам кнігі пра народнага мастака БССР Яўгена Зайцава.
Яго працы захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Беларускім музеі народнай архітэктуры і побыту, Літаратурным музеі Якуба Коласа.
Кіраўнік паўстання 1863-1864 гадоў у Ашмянскім павеце. Ганаровы грамадзянін Грэцыі.
Лектар генуэзскай ваеннай школы. Паўстанцкі ваенны начальнік Ашмянскага павета, камандзір атрада. Быў палонены і прыгавораны рускімі карнікамі да расстрэлу. Адбываў катаргу ў Сібіры, з якой збег.
Скончыў акадэмію генштаба ў Парыжы, жыў у Асманскай імперыі і 20 гадоў будаваў чыгункі, масты, каналы ў Балгарыі, Фракіі Фесаліі і Эпіры. Удзельнік вайны Грэцыі з Турцыяй за Крыт (1891). Папулярызатар Алімпійскіх гульняў у Афінах. Аўтар успамінаў.
Яго зяць – Георгіяс Папандрэу-старэйшы (1888-1968) быў прэм’ер-міністрам Грэцыі, унук – Андрэас Папандрэу (1919-1996), быў прэм’ерам Грэцыі (1981-1989, 1993-1996), праўнук – Георгіяс Папандрэу-малодшы, быў прэм’ер-міністрам Грэцыі ў 2009-2011 гадах.
У гонар Мінейкі названыя сярэдняя школа пры пасольстве Польшчы ў Афінах, вуліца ў Ашмянах.
1932 год. Увядзенне пашпартнай сістэмы.
Падпісана пастанова ЦВК і Саўнаркама “Аб устанаўленні адзінай пашпартнай сістэмы па Саюзе ССР і абавязковай прапіскі пашпартоў”. Усе грамадзяне СССР ад 16 гадоў, якія пастаянна пражывалі ў гарадах, рабочых пасёлках, якія працавалі на транспарце, у саўгасах, абавязаны былі мець пашпарты. Сельскае насельніцтва краіны пашпартамі не забяспечвалася, за выключэннем тых, хто пражываў у 10 кіламетровай памежнай зоне.
Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года пашпарты ўнутры краіны былі адменены, пашпартная сістэма ліквідавана. Усім грамадзянам было дадзена права свабоднага перамяшчэння па ўсёй тэрыторыі краіны. Дэкрэт ад 20 ліпеня 1923 года “Аб пасведчанні асобы” забараняў патрабаваць ад грамадзян абавязковае прад’яўленне пашпартоў і іншых відаў на жыхарства, якія абмяжоўваюць іх права перамяшчацца.
У канцы 1920-х – пачатку 1930-х гадоў дзяржава канчаткова вярнула сабе кантрольныя функцыі, у тым ліку і кантроль за перамяшчэннем насельніцтва. Пашпарты не выдаваліся вайскоўцам, інвалідам і жыхарам сельскай мясцовасці.
1938 год. Указам Прэзідыума Вярхоўнай Рады СССР уведзена званне Героя Сацыялістычнай Працы.
Першым Героем Сацыялістычнай Працы стаў Іосіф Сталін. Усяго званне прысвоена 20 613 дзеячам, у тым ліку 201 – двойчы і 15 – тройчы. БССР была на 7 месцы па ўзнагародам – 549. Сярод трохразовых Герояў Сацыялістычнай Працы – ураджэнец Мінска акадэмік Я. Зяльдовіч, сярод двойчы Герояу – палітычны дзеяч А. Грамыка, авіканструктар П. Сухі, сярод 11 Героеў Савецкага Саюза і Сацыялістычнай Працы – П. Машэраў, К. Арлоўскі. Героямі Сацыялістычнай працы былі пісьменнікі К. Крапіва, І. Шамякін, В. Быкаў, П. Броўка, аграрнікі У. Бядуля, У. Ралько і іншыя.
Беларускі мовазнавец, краязнавец, даследчык гісторыі тапаніміі Гомельшчыны. Доктар філалагічных навук,прафесар.
Аўтар звыш 2000 навуковых, навукова-папулярных і краязнаўчых публікацый, у тым ліку шэрагу кніг.
Вывучае паходжанне геаграфічных назваў Беларусі, гісторыю беларускай мовы і этнаса, праводзіць краязнаўчыя даследаванні Гомеля і Гомельшчыны, а разам з тым займаецца «эзатэрычнай лінгвістыкай».
Беларускі кампазітар і фалькларыст. Адзін з заснавальнікаў беларускай прафесійнай музыкі. Народны артыст.
Настаўнічаў, выкладаў музыку і маляванне, кіраваў аматарскімі харавымі калектывамі ў Баку, Коўне, Вільні, Мсціславе, Магілёве, Мінску.
Сабраў больш за 3 000 мелодый песень і танцаў розных народаў.
53 беларускія мелодыі ў яго запісе і апрацоўцы змешчаны ў «Беларускім зборніку» Е. Раманава (1910); склаў зборнікі «Беларускія народныя песні і танцы» і «Беларускія народныя песні».
Сярод твораў – оперы паводле твораў Янкі Купалы, творы для дзяцей, музычныя камедыі, сімфаньеты, сімфанічныя сюіты, сюіты і уверцюра «Памяці Янкі Купалы» для аркестра беларускіх народных інструментаў, 11 струнных квартэтаў, хары, рамансы; музыка для драматычных спектакляў; апрацоўкі народных песень і танцаў, песні для дзяцей на словы беларускіх паэтаў.
На доме па вуліцы Кісялёва, 3 у Мінску ўстаноўлена мемарыяльная дошка.
1979 год. ПамёрІван Ралько. Беларускі літаратуразнавец, крытык, паэт.
Настаўнічаў, працаваў у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР. Аўтар вершаў, зборніка паэзіі, крытычных даследаванняў. Даследаваў праблемы сучаснай паэзіі, гісторыі і тэорыі беларускага вершаскладання. Асобнымі выданнямі выйшлі працы «Беларускі верш: Старонкі гісторыі і тэорыі» – першае ў беларускім літаратуразнаўстве гісторыка-тэарэтычнае даследаванне праблем беларускага верша, «Вершаскладанне: Даследаванне і матэрыялы», «Верш і мова: Праблема тэорыі і гісторыі беларускага верша».
Выкладаў у Дрысе, працаваў у газеце «Літаратура і мастацтва», часопісе «Полымя».
Аўтар вершаў, кніг паэзіі, перакладаў, выбранай паэзіі.
Пераклаў на рускую мову раман І. Мележа «Людзі на балоце», творы А. Карпюка, У. Караткевіча «Хрыстос прызямліўся ў Гародні», зборнікаў паэзіі Я. Купалы, творы Я. Коласа, М. Багдановіча, П. Броўкі, Р. Барадуліна і іншых.
У 1982 годзе выдаў кнігу перакладаў беларускай паэзіі «Спелый бор».
Дзень падарункаў (Boxing day, літаральна “дзень скрынак”).
Згодна з каляднымі традыцыямі, у ноч з 25-га на 26 снежня, Санта-Клаўс кладзе пад навагоднюю ёлку падарункі ў святочных скрынках. Свята адзначаецца ў Вялікабрытаніі і ў краінах Брытанскай садружнасці нацый, у іншых каталіцкіх краінах, у Нарвегіі.
Святы Стэфан,першапакутнік, дыякан(у каталікоў).
Адзін з семярых памочнікаў апосталаў у ерусалімскім Касцёле для служэння бедным. Першы, хто прыняў пакутніцкую смерць за Хрыста, якая апісана ў Дзеях Апосталаў.
Існуе надзвычайнае падабенства смерці Ісуса і Стэфана – ілжывыя сведкі, смерць па-за горадам, адданне Ісуса Айцу, а Стэфана – Ісусу, прабачэнне забойцам. Культ святога распачаўся з IV стагоддзя. Дата яго нараджэння невядомая. Па паходжанні быў габрэем-эліністам. «Муж поўны веры і Духа Святога», «чыніў вялікія цуды і знакі сярод народу»
Некаторыя даследчыкі, як Леанід Калядзінскі, прапануюць святкаваць дзень у гонар таго, што 26 снежня 1818 года вядомаму археолагу, этнографу і фалькларысту Зарыяну Даленге-Хадакоўскаму Віленскім універсітэтам упершыню ў Расійскай імперыі была выдадзена Грамата на правядзенне археалагічных даследаванняў.
Ва ўсходнееўрапейскай версіі Дзень археолага адзначаецца 15 жніўня.
1566 год. Гарадзенскі сойм уключыў Інфлянцкае княства ў склад ВКЛ.
Лівонцы прызналі сябе часткай ВКЛ, але захавалі свае мясцовыя правы.
Кіраваў гэтай калоніяй губернатар, які прызначаўся каралём і вялікім князем літоўскім. Сталіцай быў горад Дынабург (Дзвінск, зараз – Даўгаўпілс). Ахоплівала тэрыторыі Лівоніі, якія знаходзіліся на поўначы і ўсходзе ад Дзвіны (Відзэмэ, Латгалія, Паўднёвая Эстонія).
1783 год. Фізік Луі Себасцьян Ленорман прадэманстраваў першы ў гісторыі скачок з парашутам з вялікай вышыні.
Ленорман пачаў свае эксперыменты па скачках з парашутам, натхнёны прадстаўленнем тайскага эквілібрыста, які выкарыстоўваў пляжны парасон для балансу. Перш чым здзейсніць публічны скачок з вежы абсерваторыі, Ленорман праверыў свае парашуты на жывёлах.
Навуковец спачатку скокнуў з даху аднапавярховага дома ў Парыжы, затым з вежы абсерваторыі ў Манпелье вышынёй 26 метраў.
Ленорман увёў ва ўжытак назоў “парашут” (грэцкае “para” – “супраць” і французскага “chute” – “падаць”), прапаноўваў выкарыстоўваць яго для выратавання людзей падчас пажараў.
Ленорман выкарыстоўваў так званы цвёрды парашут, гэта значыць з каркасам. Яго канструкцыя натхніла Андрэ-Жака Гарнэрэна, першага ў свеце парашуціста, на стварэнне гібкага парашута – без каркаса.
1812 год. Рэшткі напалеонаўскай арміі перайшлі раку Нёман у заходнім напрамку.
Да гэтага 600-тысячнае войска пераходзіла Нёман ва ўсходнім напрамку 24 чэрвеня 1812 года. За паўгода Напалеон страціў каля 550 тысяч чалавек, усю конніцу і артылерыю. У бітве пры Бярэзіне 26-28 лістапада Напалеон страціў каля 30 тысяч салдат і афіцэраў і накіраваўся ў Вільню.
1891 год. НарадзіўсяАлесь (Аляксей) Вініцкі.
Гісторык беларускай эміграцыі.
Настаўніцкая дзейнасць была перарвана ўдзелам у Першай сусветнай вайне (капітан).
Падчас Другой сусветнай вайны займаўся школьніцтвам на акупаванай тэрыторыі Нясвіжскага раёна, адчыніў Нясвіжскую беларускую настаўніцкую семінарыю.
У канцы вайны быў вывезены на прымусовыя працы ў Германію. Актыўна ўдзельнічаў у стварэнні Беларускага камітэта ў Рэгенсбургу, быў сябрам Рады БНР, удзельнічаў у аднаўленні Беларускай праваслаўнай аўтакефальнай царквы, працаваў у Беларускай гімназіі імя Янкі Купалы.
У 1956 годзе эмігрыраваў у ЗША, займаўся зборам матэрыялаў пра беларусаў у Германіі, па гісторыі беларускага скаўтынгу, гісторыі асветы на Беларусі, пра рэлігійныя справы.
У 1994 годзе ў мінскім выдавецтве «Тэхналогія» выйшла кніга «Матэрыялы да гісторыі беларускай эміграцыі ў Нямеччыне ў 1939-1951 гадох».
Беларускі кампазітар. Народны артыст БССР і СССР. Адзін з заснавальнікаў беларускай оперы і сімфоніі ў БССР. Лаўрэат дзяржаўных прэмій СССР і БССР.
Падчас вайны з палякамі, паміж баямі пры вызваленні Рагачова, Магілёва, Пухавіч, Бабруйска, у баявым маршы да Брэста, у вольныя хвіліны выступаў у перасоўных вайсковых клубах як піяніст і акампаніятар.
У 1920-1934 гадах творчасць звязана з Бабруйскам, піша музыку для паказальнага вайсковага тэатра, працуе піяністам у кінатэатры, дае канцэрты, стварае музычную школу (1927).
З 1934 года працаваў ў Мінску, пісаў музыку для Беларускага радыё, выкладаў у музычнай школе, кіраваў Беларускай філармоніяй, узначальваў Саюз кампазітараў БССР. Актыўны абаронца ад руйнавання архітэктурнай спадчыны сталіцы.
Аўтар шэрагу опер, гераічных паэм, 6 сімфоній, сімфанічных паэм, канцэртаў, песень, музыкі да драматычных спектакляў і фільмаў.
Памёр 24 лістапада 1970 году ў Мінску.
Імя дзеяча прысвоена бабруйскім дзіцячай музычнай школе №1, завулку.
1922 год. Заснаванне Ашчаднага банка «Беларусбанк» (АААТ “СБ “Беларусбанк”).
У гэты дзень Савет Народных Камісараў Расіі сваёй пастановай заснаваў Ашчадныя касы.
«Беларусбанк» – найбуйнейшы ў Беларусі банк, займае лідзіруючыя пазіцыі ў беларускай банкаўскай сістэме па ўзроўні ўласнага капіталу, актываў, крэдытаў, дэпазітаў. Патрапіў пад санкцыі Еўрапейскага саюза летам 2021 года.
У часы СССР з 1922 па 1987 год у краіне дзейнічала сістэма Дзяржаўных працоўных ашчадных кас СССР. У 1987 годзе яна пераўтворана ў Беларускі рэспубліканскі банк Ашчаднага банка СССР, які праз 4 гады, у 1991 годзе, быў рэарганізаваны ў Ашчадны банк Рэспублікі Беларусь.
Беларускі літаратуразнавец, крытык, пісьменнік. Доктар філалагічных навук, прафесар. Акадэмік.
Працаваў дырэктарам Інстытута літаратуры імя Янкі Купалы, інструктарам аддзела культуры, загадчыкам сектара мастацкай літаратуры ЦК КПБ, у Інстытуце мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАНБ, галоўным рэдактарам выдавецтва «Галіяфы».
Вывучае гісторыю, тэорыю і метадалогію беларускай літаратуры і літаратурнай крытыкі XX стагоддзя, творчасць класікаў беларускай літаратуры.
Падрыхтаваў 14 кандыдатаў навук.
Аўтар шматлікіх брашур крытыкі, манаграфій, зборнікаў літаратурна-крытычных артыкулаў.
1937 год. Расстраляны Антук Крыніца (сапраўднае імяАнтон Ждановіч).
Беларускі акцёр тэатра. Удзельнік стварэння Першага беларускага таварыства драмы і камедыі, яго вядучы акцёр. Брат акцёра Фларыяна Ждановіча.
З 1918 года працаваў у Беларускім савецкім тэатры, з 1920 года ў БДТ-1. Сярод найлепшых роляў: Лявон, Сцяпан Крыніцкі («Раскіданае гняздо», «Паўлінка» Я. Купалы), Сымон Мікула, Паўлюк («Рысь», «Хам» Э. Ажэшкі), Ваявода, Красінскі («Каваль-ваявода», «Кастусь Каліноўскі» Е. Міровіча), Бжазіцкі («Над Нёманам» М. Грамыкі), Разанаў, Кульмскі («Крывая аблона», «Вір» Я. Рамановіча) і іншыя.
19 лiстапада 1937 года арыштаваны. 11 снежня 1937 года прыгавораны да расстрэлу.
Беларускі этнограф і мовазнавец, краязнавец, лексікограф, мастацтвазнавец і літаратуразнавец.
Настаўнічаў, быў інструктарам Часовага беларускага нацыянальнага камітэта і Цэнтральнай беларускай школьнай рады, арганізаваў і быў першым старшынёй Ігуменскіх павятовых беларускага нацыянальнага камітэта і школьнай рады, удзельнічаў у антыпольскім падполлі.
Працаваў інструктарам Наркамасветы БССР, інспектарам Слуцкага, Віцебскага аддзелаў народнай асветы, сакратаромЦэнтральнага бюро краязнаўства пры Інбелкульце.
Аўтар «Беларуска-расійскага слоўнічка», «Віцебскага краёвага слоўніка» і «Слоўнічка уласных найменняў», прац па краязнаўству, гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва, архітэктуры, графіцы, гісторыі тэатра, навукі, бібліяграфіі твораў К. Каганца.
Укладальнік першага беларускага дапаможніка па тэорыі літаратуры.
Арыштаваны ДПУ ў 1930 годзе. Вязень ГУЛАГу. Паўторна арыштаваны ў 1937 годзе, прыгавораны да расстрэлу.
У яго гонар у 2013 годзе ў Віцебску па вуліцы Крылова, 4, усталявана мемарыяльная дошка.
Рэлігійны і культурна-асветны дзеяч, удзельнік беларускага хрысціянскага руху, журналіст, педагог і публіцыст. Да рэвалюцыі быў рэдактар-выдаўцом першай беларускай катaліцкай газеты «Biełarus» (Вільня), аўтарам «Нашай Нівы», выкладчыкам, арганізатарам школ, дырэктарам Свіслацкай беларускай настаўніцкай семінарыі. Аўтар шматлікіх кніг на беларускай мове на рэлігійныя тэмы, першай «Граматыкі беларускай мовы» (1918).
У міжваеннае дваццацігоддзе далучыўся да справы беларускага ўніяцтва. Душпастырскую дзейнасць праводзіў на Палессі.
За прыхільнасць да беларускай мовы і культуры праследаваўся польскімі ўладамі.
1959 год. У Арктыцы трагічна загінуў ураджэнец Магілёва Восіп Нядзвецкі.
Савецкі даследчык Арктыкі, палярнік, другі ў Магілёўскай вобласці, пасля акадэміка О. Шмідта, Герой Савецкага Саюза (1940).
Герой лядовага дрэйфу парахода “Г. Сядоў” (6100 км, 812 дзён). З 1946 года працаваў начальнікам палярнай станцыі на мысе Арктычны.
Пахаваны ў Маскве.
1969 год. Ізраільскія маракі сагналі з французскага порта Шэрбура пяць караблёў, якія Францыя адмаўлялася прадаваць у Ізраіль з-за міжнародных санкцый.
Ізраільскія спецслужбы пакаралі Францыю, сагнаўшы пад Каляды ракетныя катэры з Шэрбура. Францыя пагадзілася пабудаваць для Ізраіля ракетныя катэры тыпу Саар, але з-за араба-ізраільскага канфлікту цалкам замарозіла франка-ізраільскае ваеннае супрацоўніцтва.
У адказ Масад арганізаваў аперацыю “Ноеў каўчэг” па згоне некалькіх ракетных катэраў, ужо аплачаных Ізраілем. Гэтая аперацыя пацвердзіла славу Масада як адной з лепшых спецслужбаў свету і ў чарговы раз паказала свету, што Ізраіль – гэта дзяржава, якая ставіць на першае месца нацыянальныя інтарэсы.
2004 год. Катастрафічнае падводнае землетрасенне ў Індыйскім акіяне выклікала самае смяротнае цунамі ў свеце.
Магнітуда землетрасення склала 9,1-9,3 бала. Гэта 2-3 па сіле землетрасенне за ўсю гісторыю назіранняў. Цунамі дасягнула берагоў Інданезіі, Шры-Ланкі, поўдня Індыі, Тайланда і іншых краін.
Вышыня хваль перавышала 15 метраў. Цунамі прывяло да велізарных разбурэнняў і велізарнай колькасці загінулых людзей, нават у Порт-Элізабет, у Паўднёва-Афрыанскай Рэспубліцы, за 6900 км ад эпіцэнтра.
Усяго загінула, па розных ацэнках, да 300 000 чалавек.
З-за снегападу паўтара мільёна амерыканцаў засталіся без электрычнасці на Каляды. Адменены сотні авіярэйсаў, назіраюцца перабоі ў працы грамадскага транспарту.
Зімовы шторм прынёс моцныя маразы і моцныя ападкі, накрыў большую частку тэрыторыі ЗША. Нацыянальная метэаралагічная служба ЗША заяўляе, што гэта першае такое маштабнае наступленне халадоў за ўсю гісторыю назіранняў: практычна ўся тэрыторыя краіны апынулася ва ўладзе зімовага шторму.
«Выбуховы цыклон» накрыў тэрыторыю ў 3200 км – ад Тэхаса да Квебека. Моцныя завеі найперш абрынуліся на мяжу ЗША і Канады, у раёне Вялікіх азёр. Бачнасць з-за снегападу ў некаторых раёнах практычна нулявая. У гарадах назіраюцца вялікія перабоі ў працы грамадскага транспарту.
У пятніцу ў ЗША былі адмененыя амаль 6 тысяч рэйсаў, сведчаць звесткі сайта FlightAware. Таксама стала вядома аб адмене 1200 рэйсаў у суботу.
Тэмпература ў Мантане ў пятніцу ўпала да -45°C. Экстрэмальныя ўмовы надвор’я захоўваюцца ў 12 штатах ЗША. Моцныя маразы, парывісты вецер і моцны снегапад сталі прычынай гібелі ўжо 23 чалавек.
У канадскіх правінцыях Антарыё і Квебек моцныя маразы прывялі да адключэння электрычнасці ў дамах, дзе жывуць сотні тысяч чалавек. Жыхароў папярэджваюць аб далейшым пагаршэнні надвор’я.
Метэаролагі кажуць, што такое надвор’е назіраецца ў ЗША і Канадзе раз у некалькі дзесяцігоддзяў.
Раство Хрыстова (у цэрквах, якія карыстаюцца грыгарыянскім календаром).
Адно з найгалоўнейшых хрысціянскіх святаў, калі адзначаецца нараджэнне Ісуса Хрыста ад Дзевы Марыі.
У хрысціянскай царкве з канца II і да IV стагоддзя падзеі Нараджэння Хрыстова ўспаміналіся ў дзень Багаяўлення, 6 студзеня. Каля 200 года Клімент Александрыйскі згадвае пра такую практыку.
Першыя хрысціяне былі яўрэямі і гэтае свята ўвогуле не адзначалі. Магчыма, выбар 25 снежня звязаны з паганскім салярным святам “Нараджэння Сонца Непераможнага”, якое прыходзілася на гэты дзень і якое пасля прыняцця ў Рыме хрысціянства напоўнілася новым зместам.
Дата 25 снежня, як нараджэння Ісуса, упершыню згадана ў летапісах у 221 годзе новай эры. Упершыню Раство адсвяткавалі ў Рыме ў 336 годзе. Верагодна, усё гэта было абумоўлена імкненнем хрысціянскай царквы выцесніць шырокараспаўсюджаны ў Рымскай імперыі культ Непераможнага Сонца.
У ХІІІ стагоддзі, у часы святога Францішка Асізскага, з’явіўся звычай выстаўляць у храмах для пакланення яслі з фігуркай Дзіцяткі Езуса.
1741 год. Цэльсій вынайшаў шкалу вымярэння тэмпературы.
Шведскі астраном Андэрс Цэльсій выкарыстаў ртутны тэрмометр Фарэнгейта з уласнай шкалой, дзе тэмпература кіпення вады была прынята за 0 градусаў, а раставання лёду – за 100 градусаў.
Калі яго спыталі аб гэтых дзівацтвах яго шкалы, Цэльсій з усмешкай парыраваў: “У нас у Швецыі даволі халаднавата, і для пазбягання адмоўных тэмператур я і вынайшаў дадзеную шкалу”.
1795 год. Расійскай імператрыцай Кацярынай ІІ прынята рашэнне аб створэнні Слонімскай губерні на землях, якія адышлі да Расійскай імперыі па ІІІ падзеле Рэчы Паспалітай.
Але рашэнне не было рэалізавана.
У другі раз утворана 8 жніўня 1796 года як намесніцтва і складалася з частак Берасцейскага, Віленскага, Гарадзенскага і Навагрудскага ваяводстваў былога Вялікага Княства Літоўскага.
Падзялялася на 8 паветаў: Брэсцкі, Ваўкавыскі, Гродзенскі, Кобрынскі, Лідскі, Навагрудскі, Пружанскі, Слонімскі. Насельніцтва ў 1796 годзе складала больш за 300 тыс. чалавек.
У 1797 годзе ў выніку адміністрацыйна-тэрытарыяльных рэформаў Паўла I Слонімская і Віленская губерні былі аб’яднаныя ў Літоўскую губерню з цэнтрам у Вільні.
1885 год. НарадзіўсяВячаслаў Селях-Качанскі. Беларускі оперны спявак (драматычны бас-барытон), музычна-драматычны і тэатральны дзеяч.
Артыст тэатра «Музычнай драмы», саліст Марыінскага і Александрынскага тэатраў,спяваў сумесна з Ф. Шаляпіным.
Кіраўнік музычнай падсекцыі Інбелкульта, выкладчык опернага і харавога класаў Беларускага музычнага тэхнікума.
Арганізатар Беларускага студыйнага хору, які ў 1928 годзе рэарганізаваны ў Беларускую дзяржаўную капэлу 1927 года, дырэктар БДТ-1, Беларускага тэатральнага тэхнікума, загадчык Беларускіх драматычных курсаў.
Пад пагрозай рэпрэсій пераехаў ў Ленінград: намеснік дырэктара Опернай студыі імя Рымскага-Корсакава, рэжысёр Вандроўнай оперы Усерасійскага тэатральнага таварыства.
У 1943-1944 гадах кіраваў аддзелам мастацтва Беларускай Цэнтральнай Рады, аддзелам культуры і мастацтва Беларускай народнай самапомачы, Мінскім гарадскім тэатрам.
У 1944 годзе ў Берліне сумесна з М. Равенскім стварыў канцэртна-эстрадную групу. У 1950 годзе пераехаў у ЗША, дзе займаўся арганізацыяй хароў і тэатральных груп, ладзіў канцэрты і спектаклі.
Аўтар твораў царкоўнай музыкі, хароў і песень на вершы беларускіх паэтаў.
Памёр 8 жніўня 1976 года. Пахаваны на беларускіх могілках у Саўт-Рыверы.
У 1850 годзе разам з С. Убрыем і Ю. Шчытам распрацаваў праект скасавання паншчыны і правёў яго на сходзе дваран Віцебскай губерні.
З’яўляўся дрысенскім павятовым і віцебскім губернскім маршалкам. Правадзейны член Віцебскага губернскага апякунства дзіцячых прытулкаў, член статыстычнага камітэта, старшыня Віцебскага таварыства сельскай гаспадаркі.
Аўтар працы «Погляд на паэзію беларускага народа» з дадаткам назіранняў над асаблівасцямі беларускай мовы на матэрыяле гаворкі Віцебшчыны – першай гісторыка-параўнальнай характарыстыкі беларускай фальклорнай спадчыны.
Аўтар вершаў, перакладчык на польскую мову беларускіх народных песень, некаторых гістарычных дакументаў. Рыхтаваў да выдання працу «Поўны беларускі песнязбор».
У 2017 г. ў гонар 200-годдзя з дня нараджэння Ігната Храпавіцкага ў Верхнядзвінску і Каханавічах прайшла міжнародная навуковая канферэнцыя.
1895 год. У в. Байлюкі Глускага раёна нарадзіўсяЯўхім Кіпель.
Беларускі грамадскі і палітычны дзеяч, педагог, публіцыст.
Член Навукова-тэрміналагічнай камісіі пры Наркамасвеце БССР, сакратар аддзелу прыроды і народнай гаспадаркі Інстытуту беларускай культуры.
Двойчы (1930, 1935 гады) арыштоўваўся НКУС. Быў фігурантам сфальсіфікаванай крымінальна-палітычнай справы «Саюзу вызвалення Беларусі». Вязень ГУЛАГу.
Аўтар кнігі ўспамінаў пра савецкія лагеры «З іхняга раю».
З 1950 года ў ЗША. Стваральнік Аб’яднання беларускіх вязняў савецкіх лагераў.
Член Беларускага кангрэсавага камітэту Амерыкі. Публікаваўся ў беларускай эмігранцкай прэсе. Успаміны Яўхіма Кіпеля захоўваюцца ў архіве Беларускага інстытуту навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку.
Нарадзіўся ў Разані ў сям’і беларускіх бежанцаў, выхадцаў з Вілейскага павета.
Пасля заканчэння Втленскага ўніверсітэта пасвячоны ў дыяканы. З 1939 года працаваў завучам школы ў Стаўбцоўскім раёне, у 1941-1944 гадах – старшынёй Клецкага павета.
У Германіі арганізаваў беларускую гімназію імя М. Багдановіча і пачатковую школу.
З 1949 года на іміграцыі ў ЗША: святар, настаяцель беларускіх прыходаў Св. Кірылы Тураўскага ў Рычманд-Гіле (Нью-Ёрк), Св. Ефрасінні Полацкай у г. Саўт-Рывер (Нью-Джэрсі), член епархіяльнай рады Беларускай праваслаўнай царквы Паўночнай Амерыкі і Канады, адміністратар беларускіх праваслаўных прыходаў ЗША і Канады пад юрысдыкцыяй Канстанцінопальскага патрыярхату, старшыня Беларуска-Амерыканскага дапамогавага камітэта і рэдактар праваслаўнага часопіса «Царкоўны Сьветач».
Выдаваў «Беларускі праваслаўны каляндар».
Аўтар кнігі балад і прозы, аповесцей
Памёр 5 лістапада 1997 года. Пахаваны на беларускіх могілках у г. Саўт-Рывер.
Беларуская актрыса. Народная артыстка БССР. Ганаровы грамадзянін г. Віцебска.
На хутары Шыркі непадалёк ад Багушэўска жылі ўсяго тры сям’і, у тым ліку Канапелькі і Машэравы. П. Машэраў і З. Канапелька – аднагодкі. Іх сяброўства і павага адзін да аднаго працягваліся ўсё жыццё.
З 1934 года творчае жыццё Канапелькі звязана з Беларускім тэатрам імя Якуба Коласа (Віцебск). Сярод асноўных тэатральных роляў – Паўлінка ў аднайменнай п’есе Янкі Купалы. Сябравала з Купалам з часоў гастроляў у Мінску: “Я вельмі хвалявалася, ідучы да Янкі Купалы. Сустрэлі мяне на дзіва проста і гасцінна…. Цётка Уладзя глядзела на мяне вельмі ласкава, а Янка Купала сказаў: “Цудоўная дзяўчына, жадаю табе сыграць гэту ролю на сцэне”. Сустрэча з такім чалавекам, такім знакамітым паэтам стала для мяне сапраўднай падзеяй”.
Памерла 27 мая 1997 годзе. У яе гонар у Віцебску па вул. Урыцкага, 19 усталявана мемарыяльная шыльда.
1962 год. Горад Дрыса Віцебскай вобласці атрымаў недарэчную назву Верхнядзвінск.
Горад згадваецца ў 1386 годзе, калі замак быў спалены полацкім князем Андрэем Альгердавічам.
Горад месціцца ў сутоку рэк Дрыса і Дзвіна. Недарэчнасць новай назвы ў тым, што на тэрыторыю Беларусі прыходзіцца сярэдняе цячэнне Дзвіны, а верхняе знаходзіцца ў Расіі.
Сёння ў цэнтры Верхнядзвінскага раёна жыве 7 000 жыхароў, працуюць адзін з першых савецкіх ільнозаводаў (1929-1932), масласырзавод, хлебазавод, завод сталярных вырабаў, фабрыка мастацкіх вырабаў, Цэнтр традыцыйнага мастацкага ткацтва.
Самы вядомы ў свеце беларускі палітолаг. Першы дырэктар Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў.
Доктар паліталогіі Ратгерскага ўніверсітэта (ЗША), распрацоўшчык канцэпцый «прэвентыўнага аўтарытарызму» і «аўтарытарнага інтэрнацыяналу», грамадскі дзеяч і блогер.
Быў сярод першых, хто ўключыў аўтарытарныя рэжымы ў міжнародны кантэкст. Многія навукоўцы ў 1990-х і напачатку 2000-х пісалі пра распаўсюджанне дэмакратыі, а Сіліцкі распачаў дыскусію аб супрацьлеглым працэсе. У пэўным сэнсе ён сфармуляваў новую праблематыку ў сферы распаўсюду аўтарытарызму. Сярод іншага, Віталь акрэсліў канцэпцыю «прэвентыўнага аўтарытарызму» – па сутнасці, гэта імкненне рэагаваць на кожны выклік звонку ўзмацненнем каардынацыі дзеянняў паміж недэмакратычнымі дзяржавамі.
Ён жадаў бачыць Беларусь дэмакратычнай і еўрапейскай краінай, дзе паважаюцца беларуская мова і нацыянальная культура.
У яго гонар заснаваны стыпендыі ў Цэнтральна-Еўрапейскім універсітэце (г. Вена), у Інстытуце еўрапейскіх даследванняў і міжнародных адносін (Славакія), Беларускім інстытуце стратэгічных даследаванняў.
Аўганская вайна працягвалася з 25 снежня 1979 да 15 лютага 1989 года – 2 238 дзён.
Праз вайну прайшло 620 000 вайскоўцаў, з якіх сваім жыццём заплацілі 14 453 чалавекі. Прапалі без вестак ці патрапілі ў палон 417 чалавек, сталі інвалідамі 10 751 чалавек. Звання Героя Савецкага Саюза ўдастоены 86 чалавек, з іх 28 – пасмяротна.
У Аўганістане ваявала каля 30 000 белорусаў, з іх больш за 1 500 былі паранены, кантужаны, 702 – сталі інвалідамі, 723 – загінулі, 12 зніклі бяз вестак. Сярод загінулых і Герой Савецкацкага Саюза, магілёвец Андрэй Мельнікаў (1968-1988) – прататып галоўнага героя фільма Ф. Бандарчука “9 рота”.
Аўганская вайна паскорыла развал СССР.
Дакладная колькасць загінуўшых у вайне аўганцаў невядомая – верагодна каля 2 млн. чалавек.
Арыштоўваўся ў 1935, 1939 гадах, адбываў пакаранне ў турме, у ссылцы ў Казахстане.
Пасля вайны працаваў у часопісах «Полымя», «Вожык».
Аўтар вершаў, з дзясятак зборнікаў паэзіі.
Пераклаў на беларускую мову асобныя творы А. Міцкевіча, Ю. Славацкага, А. Блока, У. Маякоўскага, Б. Пастарнака, Ю. Тувіма, Г. Зегерс, Л. Украінкі, Л. Гіры і іншых.
Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Янкі Купалы.
1989 год. У Румыніі ў 14:50 расстраляны былы лідар краіны Нікалае Чаўшэску і яго жонка Алена.
За такую меру пакарання прагаласаваў Надзвычайны ваенны трыбунал, які абвінаваціў Чаўшэску ў злачынствах супраць дзяржавы, генацыдзе ўласнага народа (60 000 загінулых), адкрыцці таемных рахункаў у замежных банках на суму больш за 1 мільярд даляраў і падрыве нацыянальнай эканомікі. Усё гэта адбылося праз 3 дні, як быў скінуты камуністычны рэжым пад час антыўрадавых хваляванняў.
Чаушэску (1918-1989) з 1965 года быў генеральным сакратаром ЦК Румынскай камуністычнай партыі, у 1974-1989 гадах быў Прэзідэнтам Сацыялістычнай Рэспублікі Румынія.
Дзеці Чаўшэску Валянцін (прыёмны), Ніку і Зоя патрапілі ў турму. Яны былі абвінавачаны ў саўдзеле ў злачынствах іх бацькі. Праз 8 месяцаў вызвалілі з турмы навукоўцаў Валянціна і Зою (памерла ў 2006 годзе ва ўзросце 57 гадоў).
Ніку Чаўшэску, які меў дачыненне да органаў улады, атрымаў 20 гадоў турмы, але ўжо ў 1992 годзе быў вызвалены з прычыны хваробы. Ён памёр у 1996 годзе.
Фота: Расстрэл Мікалае і Алены Чаушэску.
1991 год. Міхаіл Гарбачоў пайшоў у адстаўку з пасады прэзідэнта СССР.
Аб гэтым ён давёў а 19:00 у телевізійным звароце ў прамым эфіры Цэнтральнага тэлебачання.
Ён сказаў, што з-за сітуацыі, якая склалася з утварэннем Садружнасці Незалежных Дзяржаў, спыняе сваю дзейнасць на пасадзе Прэзідэнта СССР.
Пасля заявы Гарбачова аб адстаўцы і падпісанні ім Указа аб перадачы кіравання стратэгічнай ядзернай зброяй Прэзідэнту Расіі Барысу Ельцыну, першы і апошні Прэзідэнт СССР назаўжды пакінуў Крэмль.
У Крамлі быў спушчаны чырвоны дзяржаўны сцяг СССР. Спыніў сваё існаванне Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік, які існаваў з 30 снежня 1922 да 25 снежня 1991 года.
Дэфіцыт паўправаднікоў у гандлёвых пастаўках па ўсім свеце прывёў да спынення вытворчасці мармеладных мішак – піша Bloomberg.
Выданне выпусціла падкаст з дзіўнай гісторыяй аб тым, як уплываюць адзін на аднаго, здавалася б, не звязаныя сферы эканомікі.
Найбуйнейшая кандытарская фабрыка Мексікі Grupo Bimbo сутыкнулася з дэфіцытам жэлаціну для вытворчасці мармеладу. Яго стала менш з-за падзення забою свіней, які ў сваю чаргу ўпаў з-за зніжэння попыту на свіную скуру з боку вытворцаў аўтамабіляў. А ён, у сваю чаргу, паменшыўся з-за падзення вытворчасці саміх аўтамабіляў з-за недахопу мікрачыпаў з Тайваня.
У сваю чаргу, падзенне вытворчасці мікрачыпаў стала вынікам цэлага комплекса эканамічных фактараў. За апошняе дзесяцігоддзе многія прадпрыемствы перайшлі да стратэгій своечасовай інвентарызацыі. Гэта рэнтабельна і эфектыўна, калі ў ланцужку паставак адсутнічаюць дэфіцыты, таму што гэта дазваляе прадпрыемству эканоміць месца для захоўвання запасаў і выдаткі, калі яны скарачаюць запасы ў ланцужку паставак.
Такім чынам, прадпрыемствы залежаць ад магчымасцей завода для дакладнага павелічэння і памяншэння вытворчасці на падставе прагнозных заказаў і запасаў. Большасць прадпрыемстваў па вытворчасці паўправаднікоў зараз працуюць прыкладна на 80% – непрадказальныя падзеі апошніх 2 гадоў парушылі звыклы працоўны рытм.
У пачатку пандэміі ў 2020 годзе вытворцы аўтамабіляў рэзка скарацілі заказы на паўправадніковыя чыпы ў чаканні сур’ёзнага спаду продажаў – тлумачыць spglobal.com. Калі яны скарацілі вытворчасць, паскорылася патрэба ў лічбавай трансфармацыі, паколькі людзі масава сталі пераходзіць на навучанне ў Інтэрнэце а вялікая колькасць супрацоўнікаў пачалі працаваць дома.
Продажы хатняга ІТ-абсталявання, якое дазваляе праводзіць інтэрнэт- і відэаканферэнцыі, павялічыліся, а таксама вырас попыт на смартфоны і тавары для адпачынку, такія як PlayStation і гарнітуры VR, каб адаптавацца да правядзення часу ў рэжыме самаізаляцыі.
У выніку вытворцы паўправаднікоў масава перайшлі ад вытворчасці танных аўтамабільных чыпаў да больш дарагіх працэсараў для ІТ-індустрыі. Да таго часу, як аўтамабільная прамысловасць заўважыла павелічэнне пакупніцкага попыту і аднавіла заказы на мікрасхемы, прастора ліцейных цэхаў была ўжо запоўнена іншымі прадуктамі.
Вігілія Божага Нараджэння, посная куцця – традыцыйная вячэра ў каталікоў 24 снежня, напярэдадні свята Божага Нараджэння. Апошні дзень Адвэнту, у які належыць сціслы пост і толькі адзін прыём ежы дасыта.
Вігілія мае падкрэслена сямейны, закрыты характар. Аднак лічылася, што да вігілійнага стала абавязкова трэба запрасіць любога выпадковага госця, каб не паўтарыць грэх тых, хто не пусціў пераначаваць Святую Сям’ю перад нараджэннем Хрыста.
На вячэру збіраюцца пасля з’яўлення на небе першых зорак, пад выбеленым абрусам сцялілі сена або салому, як напамін пра нараджэнне Хрыста ў стайні.
Перад пачаткам вячэры гаспадар дому дзяліўся з сям’ёй асвечанымі ў касцёле аплаткамі, якія потым ламалі між сабой астатнія члены сям’і.
Па выцягнутых з-пад абруса сцяблінках варажылі аб тым, які будзе будучы год; пасля вячэры сена, як і рэшткі вячэры, аддавалі жывёле.
На Вігілію плялі саламяных “павукоў”, якіх вешалі ў доме ці перад уваходам, упрыгожвалі дом або падворак хваінкай або ялінкай (з XVIII ст.), дарылі членам сям’і і слугам падарункі (“каляду”). У залежнасці ад дабрабыту сям’і, падавалі 5, 7, 9, 11 або 13 (няцотны лік) посных страў, асноўны комплекс якіх быў адным і тым жа ў сем’ях усіх сацыяльных пластоў, сімвалізуючы еднасць усіх людзей як дзяцей Божых.
Асноўнымі кампанентамі вігілійных страў лічыліся пшаніца, мак і мёд, сімвалы дастатку і пладавітасці.
Галоўнымі стравамі былі куцця, у гонар якой часта называлася і ўся вячэра, сыта, аўсяны кісель, узвар з сушонай садавіны, рыбныя стравы (юшка, селядцы, шчупакі, карп), грыбная поліўка, чырвоны боршч з вушкамі, клёцкі з макам, капуста квашаная або тушаная з грыбамі, ламанцы з макам, сліжыкі.
У заможных дамах традыцыйнымі былі поліўка з мігдалаў, розныя дэсерты (“цукры”), арэхі, віно.
1777год. Капітан Джэймс Кук на караблях “Рэзалюшн” і “Дыскаверы” адкрывае востраў, які 2 студзеня называе востравам Раства.
Востраў Раства – атол у архіпелагу Лайн, належыць дзяржаве Кірыбаці, знаходзіцца за 2500 км ад Ганалулу (Гаваі), за 2700 км ад Таіці. Самы вялікі ў свеце атол плошчай 321 км². На ім адна з самых высокіх канцэнтрацый марскіх птушак у свеце.
Ураджэнец Беларусі, польскі паэт, публіцыст, асветнік. Дзеяч нацыянальна-вызваленчага польскага руху, сябар Таварыства філаматаў.
Вядомы перадусім сваімі баладамі, паэтычнымі апавяданнямі: драмай «Дзяды» і паэтычнай эпапеяй «Пан Тадэвуш», якая прызнаная апошнім вялікім эпасам шляхецкай культуры. Сярод іншых уплывовых твораў Міцкевіча вылучаюцца паэмы «Конрад Валенрод» і «Гражына».
Сябар дзекабрыстаў К. Рылеева, А.Бястужава, пісьменнікаў і паэтаў А. Пушкіна, А. Дэльвіга, І. Кірэеўскага, Д. Венявіцінава, Я. Баратынскага, А. Янушкевіча, П. Вяземскага і іншых.
За сваю антыўрадавую палітычную дзейнасць правёў у ссылцы ў цэнтральнай Расіі пяць гадоў, пакінуў Расійскую імперыю ў 1829 годзе і правёў рэшту свайго жыцця ў выгнанні, першапачаткова асеўшы ў Рыме, затым перабраўшыся ў Парыж, дзе ён стаў прафесарам славянскай літаратуры ў «Калеж дэ Франс». У Парыжы сустракаўся з Фрыдэрыкам Шапенам.
Памёр у Канстантынопалі, куды прыехаў аказваць дапамогу ў арганізацыі польскіх войскаў для барацьбы з Расійскай імперыяй у Крымскай вайне. Яго парэшткі пазней былі перавезеныя ў Вавельскі сабор у Кракаве.
1904 год. Нарадзіўся Алесь Дудар (сапраўднае імя Аляксандр Дайлідовіч).
Беларускі паэт, крытык, перакладчык.
Адзін з заснавальнікаў мінскай, віцебскай і полацкай філій “Маладняка”, член аб’яднання “Полымя”. У выніку кампаніі супраць беларускіх пісьменнікаў-студэнтаў сышоў з вучобы ў БДУ.
У сакавіку 1929 года арыштаваны ДПУ за верш «Пасеклі наш край папалам…», высланы ў Смаленск, арыштоўваўся і ў 1930, 1936 гадах. Паводле Загаду № 33 1937 года «Спіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі з бібліятэк грамадскага карыстання, навучальных устаноў і кнігагандлю» усе творы Алеся Дудара трэба было спальваць. 28 кастрычніка 1937 года асуджаны да расстрэлу. Расстраляны ў мінскай турме НКУС («амерыканка») у ноч масавага расстрэлу беларускіх дзеячаў з 29 на 30 кастрычніка 1937 года.
Аўтар 5 зборнікаў паэзіі, шэрагу паэм. У 1959 годзе выйшлі Выбраныя творы, у 1984 годзе – зборнік вершаў і паэм «Вежа».
Перакладчык з рускай, нямецкай, французскай моў. Пераклаў раман «Еўгеній Онегін» і некаторыя творы А. Пушкіна, А. Блока, Ё.Гётэ, С.Ясеніна і іншых.
У гонар паэта названа вуліца ў Мінску (раён Лошыца).
Беларускі жывапісец, заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі. Сын мастака Даміяна Шыбнёва, бацька мастака Яўгена Шыбнёва.
Скончыў Інстытут жывапісу, скульптуры і архітэктуры імя І. Я. Рэпіна ў Ленінградзе і накіраваны на працу ў Брэст (1940).
З 1944 года жыў і працаваў у Мінску. Удзельнік мастацкіх выставак з 1936 года. Працаваў пераважна ў галіне станковага жывапісу ў жанрах тэматычнай карціны, партрэта, пейзажа.
Творы знаходзяцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь, фондзе Беларускага саюза мастакоў.
Памёр 19 сакавіка 1990 года.
1914год. Негалоснае Каляднае перамір’е на Заходнім фронце Першай сусветнай вайны.
Сімвалічны момант чалавечнасці на фоне адной з самых драматычных падзей сучаснай гісторыі. Выпадкі кароткага, але даволі шырока распаўсюджанага неафіцыйнага спынення баявых дзеянняў, якія мелі месца на Заходнім фронце на куццю (вягілія, сочельник) і на Каляды.
За тыдзень да Калядаў частка англійскіх і германскіх салдат пачалі абменьвацца каляднымі віншаваннямі і песнямі праз акопы. У асобных выпадках напружанасць была зніжана да такой ступені, што салдаты пераходзілі лінію фронту, каб пагаварыць са сваімі супернікамі і абмяняцца з імі падарункамі.
На Куццю і Каляды салдаты абодвух бакоў, а таксама, у меншай ступені, французы, самастойна выходзілі на нейтральную паласу, дзе змешваліся, абменьваючыся прадуктамі харчавання і сувенірамі. Праводзіліся таксама сумесныя цырымоніі пахавання загінулых, некаторыя сустрэчы заканчваліся сумеснымі каляднымі спевамі.
Войскі абодвух бакоў бывалі настолькі прыязныя адзін з адным, што часам нават гулялі паміж сабой у футбол на нейтральнай паласе.
1915 год. У в. Каменка Бабруйскага раёна нарадзіўся Іван Трухан.
Эканомгеограф, кандыдат геаграфічных навук, прафесар.
З 1949 года з невялікімі перарывамі працаваў у БДУ: заснавальнік і загадчык кафедры эканамічнай геаграфіі СССР, дэкан геаграфічнага факультэта. Рэктар Беларускага інстытута народнай гаспадаркі (1962-1965), дырэктар НДІ эканомікі і эканоміка-матэматычных метадаў планавання пры Дзяржплане БССР (1965-1967).
Аўтар больша за 100 навуковых прац, якія ў асноўным прысвечаны пытанням размяшчэння сельскагаспадарчай вытворчасці, эканамічнай геаграфіі Беларусі, геаграфіі гаспадаркі Гомельскай вобласці, Беларускага Палесся, асобных эканамічных раёнаў і рэспублік СССР. Прымаў удзел у складанні першага Атласа БССР (1958).
Пад яго кіраўніцтвам падрыхтавана некалькі дзесяткаў аспірантаў, 6 кандыдатаў і 2 доктары навук (С. Сідор, І. Пірожнік).
Памёр 16 чэрвеня 2000 года.
1932 год. Урачыстае адкрыццё магілёўскага кінатэатра “Чырвоная Зорка” і прагляд першайгукавой кінапраграмы “Пераварот” рэжысёра “Беларусьфільм” Юрыя Тарыча.
Дэманстрацыя ажыццяўлялася на апараце фірмы “Патэ” – самай вядомай на той момант у свеце.
Першае знаёмства жыхароў Магілёва з дзіўным светам кіно адбылося 10 жніўня 1903 года. Першы стацыянарны “сінематограф” атрымаў у Магілёве пастаянную прапіску ў 1909 годзе, калі на Дняпроўскім праспекце (зараз вуліца Першамайская), 42 адчыніўся тэатр «электрабіёграф» пад назвай «Чары». Сама назва ўжо падкрэслівала “фантастычны” характар незвычайнага відовішча – кіно. Будынак кінатэатра “Чары” у 1930-1932 гадах быў рэканструяваны і стаў належыць “Чырвонай Зорцы”.
Служыў вікарыем пры кафедральным касцёле ў Мінску. Браў удзел у дзейнасці беларускіх культурна-адраджэнскіх, рэлігійных і палітычных арганізацый.
Член Беларускага нацыянальнага камітэта, удзельнік Усебеларускага з’езда. Член Рады БНР.
У 1920-я гады шырока займаўся нацыянальна-рэлігійнай і культурна-асветнай дзейнасцю на Віленшчыне, за якую арыштоўваўся польскімі ўладамі, быў асуджаны на 2 гады турмы.
Адзін з заснавальнікаў Беларускага каталіцкага выдавецтва ў Вільні (1928).
Пераклаў на беларускую мову Новы запавет. Заснаваў газету «Беларускі фронт».
За крытыку нямецкай палітыкі ў дачыненні да беларускага народа быў арыштаваны нямецкай паліцыяй і адпраўлены ў канцлагер Трасцянец.
1982 год. Адкрыты Магілёўскі мастацкі музей В. К. Бялыніцкага-Бірулі.
Філіял Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі. Размешчаны ў 2-павярховым мураваным асабняку, які з’яўляецца помнікам архітэктуры XVIIІ стагоддзя. Экспазіцыя музея знаёміць з жыццём і творчасцю беларускага мастака, акадэміка жывапісу В. Бялыніцкага-Бірулі. Фонд музея налічвае 114 твораў жывапісу, 39 прадметаў этнаграфіі і побыту, 81 адзінку фотаматэрыялаў. Агульная плошча музея 712 м², плошча экспазіцыйных памяшканняў 484 м².
У мансардзе музея знаходзіцца выставачная зала, дзе адбываюцца выстаўкі выяўленчага мастацтва з фондаў Нацыянальнага мастацкага музея, Саюза мастакоў Беларусі, дзіцячай творчасці.
1997 год. Памёр ураджэнец в. Галачоўка Чавускага раёна Міхал Манышаў.
Вядомы савецкі і беларускі географ, педагог-дэфектолаг, аўтар сусветна вядомых падручнікаў па геаграфіі для дзяцей з асаблівасцямі развіцця. Заслужаны настаўнік БССР.
Скончыў Чавускую сямігодку, Княжыцкую (Магілёўскі раён) школу рабочай моладзі, Шклоўскую школу ФЗН, геаграфічны факультэт Магілёўскага педінстытута (1940). Удзельнік абароны Магілёва (1941), вызвалення Польшчы, Прагі, узяцця Берліна.
Настаўнічаў ў школах Клімавіцкага, Бялыніцкага, Чавускага, Магілёўскага раёнаў, быў інспектарам школ Чэрыкаўскага раёна, намеснікам дырэктара Мсціслаўскага педвучылішча (1945–1948), Мсціслаўскай спецыялізаванай школы глуханямых дзяцей (1948–1976).
Аўтар спецыялізаваных падручнікаў, распрацоўшчык шэрагу пытанняў дэфекталогіі, аўтар падручнікаў па прыродазнаўству (3-6 класы), геаграфіі (6–9 класы), якія ў розны час былі перакладзены на шматлікія мовы народаў СССР, Еўропы.
.jpg)
Дзень памяці пакутнікаў Фірса, Леўкія і Калініка (праваслаўны каляндар). 
