Па ўсёй Расіі закрываюцца пункты выдачы заказаў Wildberries – у Маскве, Камсамольску на Амуры, Барнауле. Уласнікі пунктаў і менеджары сеткі пратэстуюць супраць пабораў з боку галаўной кампаніі і рыхтуюць масштабны бунт.
Супрацоўнікі Wildberries сабраліся аб’явіць забастоўку з-за новай палітыкі расійскага маркетплэйса. Калектыўны чат менеджараў сеткі “Mega бунт” ужо налічвае 8 000 удзельнікаў. У ім карыстальнікі дэманструюць, на якія сумы галаўная кампанія аштрафавала рэгіянальныя офісы за бракаваны тавар.
Згодна з новай афертай, трымальнікаў пунктаў выдачы заказаў (ПВЗ) пазбавілі права аспрэчваць падмены – піша Baza. У прыватнасці, калі пакупнік вяртае бракаваную рэч назад у ПВЗ, з іх уладальнікаў утрымліваюць поўны кошт тавара. Акрамя таго, яны абавязаны выплаціць усю цану прадукцыі, калі ў атрыманай пасылцы не па іх віне аказаўся іншы прадмет. Па словах работнікаў, спісанні за падмены пачаліся ўжо 9 сакавіка.
Па гэтай прычыне каля 7000 незадаволеных работнікаў вырашылі штурмаваць галоўны офіс маркетплэйса ў надзеі на змякчэнне новых правілаў.
Пункты выдачы заказаў пачалі закрывацца ў многіх гарадах Расіі. У сетцы з’явіліся фота з закрытымі офісамі Wildberries у Маскве, Камсамольску на Амуры, Барнауле. Пра аналагічныя праблемы ў беларускіх уласнікаў ПВЗ і іх удзел у меркаваных пратэстах пакуль невядома.
Міжнародны дзень барацьбы супраць рачных плацін, за рэкі, ваду і жыццё (International Day Against Dams, з 1997 года).
З’явіўся па ініцыятыве амерыканскай грамадскай арганізацыі “Міжнародная сетка рэк” падчас правядзення І Міжнароднай канферэнцыі супраць будаўніцтва буйных плацін у бразільскім горадзе Курытыба.
За апошнія паўстагоддзя ва ўсім свеце ў выніку будаўніцтва буйных плацін было пераселена 60 мільёнаў чалавек. З-за будаўніцтва плацін было затоплена ў агульнай складанасці больш за 400 000 кв. км самых урадлівых земляў і каштоўных лясоў. Плаціны – асноўная прычына таго, што адна пятая відаў прэснаводных рыб у свеце або знікла, або знаходзіцца пад пагрозай знікнення.
З 177 найбуйных рэк свету толькі траціна не маюць дамбаў ці іншых збудаванняў на сваім галоўным рэчышчы. Будаўніцтва дамбаў на рэках – небяспечная тэндэнцыя, якая пагражае прыродзе ўсёй планеты.
У апошнія 11 гадоў на Беларусі пабудаваны плаціны Гродзенскай, Полацкай і Віцебскай ГЭС.
Гродзенскае вадасховішча, плошча 4 200 га
Міжнародны дзень ліку Пі (International day of pi, з 1988 года) адзначаецца аматарамі матэматыкі а 1:59:26.
Пі – матэматычная канстанта, адносіны даўжыні акружнасці да яе дыяметра. У лічбавым выразе “Пі” пачынаецца як 3,141592 і мае бясконцую матэматычную працягласць.
Упершыню Дзень быў адзначаны ў 1988 годзе ў навукова-папулярным музеі “Эксплораторыум” у Сан-Францыска, бо дата 14.03 – гэта ў амерыканскім запісе 3/14, што супадае з першымі разрадамі ліку “Пі” = 3,14…
Да свята, якое было прызнана амерыканскім кангрэсам, паступова далучыліся фізікі і матэматыкі з усяго свету. У гэты дзень праводзяцца мерапрыемствы, якія накіраваныя на павышэнне цікавасці да матэматыкі.
У англійскай мове словы pie (пірог) і pi (лік π) гучаць аднолькава, таму прыгатаванне і паяданне пірагоў стала вясёлай часткай свята.
Помнік ліку “Пі” у Сіэтле, на прыступках перад будынкам Музея мастацтваў
Аўдоцця-вясноўка і Гуканне вясны (народны каляндар). Новы год паводле сакавіцкага каляндарнага стылю – непрацоўны дзень.
На Аўдокі голы бокі.
Калі Аўдоцця чырвоная – і вясна чырвоная.
На Аўдоццю цёплы вецер – будзе лета цёплае і мокрае.
Калі Аўдоцця з дажджом – быць лету мокраму.
1167 год. Памёр Расціслаў Мсціславіч (1100/1110-1167).
Князь смаленскі (1125-1159), вялікі князь кіеўскі (1154, 1159-1167), заснавальнік дынастыі смаленскіх князёў, горада Мсціслаў (1136).
У гады яго княжання Смаленскае княства дасягнула росквіту і ахапіла тэрыторыі Верхняга Падняпроўя з Копыссю, Лучынам, Басеяй, Мірачыцамі, Вітрына, Прупоем, Крэчутам і Верхняга Паволжа, падпарадкаваў сабе радзімічаў.
У 1158 годзе аказаў дапамогу полацкаму князю Рагвалоду Барысавічу ў барацьбе за полацкі сталец і падтрымліваў яго пазней.
Прылічаны да ўгоднікаў божых і ўваходзіць у Сабор беларускіх святых. Дзень святкавання памяці Расціслава Мсціславіча 14 (27) сакавіка.
1633 год. Кароль Уладзіслаў IV Ваза афіцыйна прызнаў Праваслаўную царкву на тэрыторыі Рэчы Паспалітай.
Яго прывілеем зацверджана праваслаўная епархія з цэнтрам у Магілёве, якая была выдзелена са складу Полацкай епархіі (створана ў 992 годзе) 11 лістапада 1632 года як Аршанская, Мсціслаўская і Магілёўская.
Ліквідавана ў 1937 годзе, аднаўлялася пры немцах у 1943, зачынялася пры М. Хрушчове, адноўлена 6 ліпеня 1989 года.
24 снежня 2004 года з яе складу выдзелена самастойная Бабруйская і Быхаўская епархія.
1708 год. У Магілёўскі замак з пышнай світай дэлегацыі ад саюзнай дзяржавы ў вайне са Швецыяй прыбыў першы саветнік Пятра I князь Аляксандр Меньшыкаў.
А 8 верасня 1708 года праваслаўны і саюзны Магілёў будзе спалены прадстаўнікамі “дружалюбных рускіх войскаў” і “рускага праваслаўнага свету”.
1850 год. Вядомы французскі пісьменнік Анарэ дэ Бальзак за 5 месяцаў да сваёй смерці абвянчаўся ў Бердзічаве (цяпер Жытомірская вобласць Украіны) з графіняй Эвелінай Ганскай (народжанай Ржавускай).
52-гадовая ўдава паходзіла са старажытнага ваяўнічага польскага роду. Адным са сведкаў быў граф Георг Мнішак, які быў у сваяцтве з “хуткацечнай” рускай царыцай Марынай Мнішак – жонкай Лжеідзмітрыя І, Лжэдзмітрыя ІІ, з уладальнікам Крычава Ежы Мнішак.
Пасля цырымоніі Бальзак заявіў Эве: “Ура! Я зрабіў тое, чаго не змог Банапарт!.. У тваёй асобе я пакарыў Расію”.
1920 год. Пачалося будаўніцтва Шухаўскай вежы на Шабалаўцы ў Маскве.
Наватарская для XX стагоддзя гіпербалоідная канструкцыя, выкананая ў выглядзе апорнай сталёвай сеткаватай абалонкі. Пабудавана да 1922 года па праекце акадэміка У. Шухава.
Усяго ў свеце пабудавана 11 металічных гіпербалоідных канструкцый. Цікава, што чатыры з іх былі пабудаваны на Беларусі, захаваліся дзве: ваданапорныя вежы ў Барысаве і на чыгуначнай станцыі Коханава Талачынскага раёна. Апошняй, што пабудавана ў 1929 годзе, нададзены статус нерухомай матэрыяльнай гісторыка-культурнай каштоўнасці рэгіянальнага значэння.
1931 год. Нарадзіўся Павел Місько.
Беларускі пісьменнік, празаік, паэт, публіцыст.
Працаваў у розных газетах, у тым ліку «Звязда», «Літаратура і мастацтва», часопісе «Полымя», у выдавецтве «Мастацкая літаратура».
Аўтар апавяданняў, зборнікаў апавяданняў і аповесцей, сатыры і гумару, вершаў, кніг нарысаў, раманаў, у тым ліку «Мора Герадота», рамана ў вершах, аднаактовых п’ес, вершаў, прыгодніцкіх кніг і кніг фантастыкі для дзяцей.
Яго творчасці ўласцівыя ўвага да бытавой стыхіі народнага жыцця, шчырыя адносіны да чалавека працы, жывое шматфарбнае народнае слова.
Пераклаў на беларускую мову паэму М. Гогаля «Мёртвыя душы», казку П. Яршова «Канёк-гарбунок», паасобныя творы У. Цендракова, У. Лічуціна, Я. Носава, В. Бялова, К. Чукоўскага, перакладаў таксама з украінскай, польскай і балгарскай моў.
Памёр 9 чэрвеня 2011 года.
1938 год. Нарадзіўся Мікалай Цішачкін.
Беларускі акцёр. Заслужаны артыст Беларусі.
Усё жыццё служыў у Беларускім тэатры імя Якуба Коласа.
Выконваў вострахарактарныя ролі, якія вызначаліся выразным пластычным малюнкам. Іграў у спектаклях «Несцерка» В. Вольскага, «Зацюканы апостал» А. Макаёнка), «Вайна пад стрэхамі» паводле А. Адамовіча, па творах А. Астроўскага, Ф. Дастаеўскага, А. Чэхава, Н. Думбадзе, К. Гальдоні, У. Караткевіча, У. Шэкспіра і іншых.
Памёр 30 красавіка 1993 года.
1943 год. У Празе памёр Васіль Захарка (1877-1943).
Прэзідэнт БНР (1928-1943).
Выкладаў у царкоўнапрыходскай школе, у 1898-1917 гадах быў на ваеннай службе. Член БСГ, адзін з арганізатараў з’езду беларускіх вайскоўцаў Заходняга фронту (1917), сакратар Цэнтральнай беларускай ваеннай рады, член Вялікай беларускай рады. Удзельнік І Усебеларускага з’езда, займаў міністрэрскія пасады ў розных урадах БНР. Арыштоўваўся бальшавікамі (1918).
Сябра Гродзенскага Беларускага нацыянальнага камітэта, клубу «Беларуская хатка».
Выступаў за адзінства беларускіх зямель, не прызнаў Мінск адзіным цэнтрам нацыянальна-дзяржаўнага адражэння Беларусі.
Жыў на эміграцыі ў Чэхаславакіі, збіраў архіў БНР, далучыў да гэтай справы Л. Геніюш. Аўтар прац «Галоўныя моманты беларускага руху», «Беларусь – роль і значэнне на ўсходзе Еўропы».
Пахаваны на Альшанскіх могілках.
1954 год. Памёр у харвацкім Дуброўніку Людамір Рагоўскі (1881-1954).
Польскі кампазітар і дырыжор.
Вучыўся музыцы ў Варшаве, Лейпцыгу, Мюнхене, Рыме і Парыжы.
У 1909-1912 гадах кіраваў віленскім сімфанічным аркестрам, выкладаў у школе арганістаў, быў музычным крытыкам газеты «Літоўскі кур’ер».
Захапляўся беларускім фальклорам, сябраваў з Янкам Купалам, І. Луцкевічам і А. Уласавым. Паклаў на музыку верш Янкі Купалы «А хто там ідзе?».
Кіраваў хорам у Беларускім музычна-драматычным гуртку, ствараў музычнае афармленне да спектакляў трупы І. Буйніцкага, склаў «Беларускі песеннік з нотамі для народных і школьных хароў», які прапагандаваў беларускія нацыянальныя песні. Напісаў сімфанічную «Беларускую рапсодыю» для малога аркестра «Беларускі пейзаж». Адбіткі беларускага фальклору адчуваюцца і ў сімфанічным творы «Аблокі».
Напісаў 7 сімфоній, 7 опер, 3 балеты, у тым ліку «Купала», шэраг сімфанічных паэм, аркестравых сюіт, камерных і харавых твораў, кантаты і квартэты, музыку да спектакляў.
Падарыў музычныя інструменты ў калекцыю І. Луцкевіча, якая стала пазней асновай для Беларускага музея ў Вільні.
1976 год. Памёр Віктар Заўрыеў (1908–1976).
Беларускі географ, падарожнік, педагог, прафесар, доктар геаграфічных навук, стваральнік і загадчык кафедры фізічнай геаграфіі замежных краін БДУ.
Вывучаў Урал, Сібір, Каўказ, Іран, В’етнам, Беларусь.
Даследчык праблем Палесся, дынамікі палескіх азёр.
З яго імем звязана станаўленне лабараторыі возеразнаўства, кафедраў агульнага землязнаўства, геадэзіі і картаграфіі.
Чытаў лекцыі ў розных універсітэтах СССР, Сафійскім, Белградскім, Кракаўскім. Пад яго кіраўніцтвам абаронена больш за 20 кандыдацкіх дысертацый.
1992 год. Пачатак актыўных баявых дзеянняў урадавых войск Малдовы супраць сепаратыстаў з Прыднястроўя.
Прыднястроўе, Прыднястроўская Малдаўская Рэспубліка (ПМР) – непрызнанае міжнароднай супольнасцю дзяржаўнае ўтварэнне на тэрыторыі усходняй Малдовы. Мяжуе з Украінай. Сталіца – Ціраспаль.Нацыянальны склад насельніцтва: малдаване 34%, рускія – 28%, украінцы – 26%. Сепаратысцкая рэспубліка – ачаг нестабільнасці ў рэгіне, яе актыўна падтрымлівае Масква.
2 верасня 1990 года Ціраспаль абвясціў незалежнасць ПМР ад Малдовы. Урад Малдовы не прызнаў гэтага рашэння і накіраваў у рэгіен паліцыю. Пачаліся сутыкненні паміж паліцыяй і прыднястроўскімі апалчэнцамі, якія перараслі 2 сакавіка 1992 года ў канфлікт, 14 сакавіка – у баявыя дзеянні, якія працягваліся да 21 ліпеня 1992 года. З абодвух бакоў загінула каля 2000 чалавек.
2006 год. Адкрыццё Палескага драматычнага тэатра ў Пінску.
29-ы прафесійны тэатр дзяржаўнага падпарадкавання ў краіне.
Вытокі тэатра сыходзяць у 1939 год, калі быў створаны Палескі абласны драматычны тэатр. У 1949-1954 гадах працаваў як Пінскі абласны драмтэатр.
У 1954 годзе тэатр пераехаў у Магілёў, а будынак перадалі гарадскому дому культуры, і ў яго сценах працавала самадзейная тэатральная трупа.
Тэатр размяшчаецца ў былым будынку кінематографа «Казіно», помніку архітэктуры XIX стагоддзя. Тэатр працуе пяць дзён на тыдзень.
2020 год. Памёр Ігар Есьман (1932-2020).
Беларускі архітэктар, дызайнер, вынаходнік. Член-карэспандэнт Міжнароднай акадэміі архітэктуры, Беларускай акадэміі архітэктуры.
Працаваў у інстытутах будаўніцтва і архітэктуры АН БССР, «Мінскпраект», дырэктарам Творчай майстэрні, у «Мэта-Інтэрнэшнл».
Сярод яго галоўных работ у Мінску – карпусы інстытутаў замежных моў, політэхнічнага, педагагічнага, народнай гаспадаркі, студэнцкіх інтэрнатаў, дашкольныя установы, жылыя дамы, вяслярная станцыя на Заслаўскім вадасховішчы, турысцкая гасцініца, станцыя метро «Пушкінская».
У сакавіку можна будзе ўбачыць няўзброеным вокам адразу некалькі планет – дастаткова рэдкая з’ява – паведамляе навуковы дырэктар Маскоўскага планетарыя Фаіна Рублёва. Акрамя таго, чакаецца актыўнасць метэорнага патоку Лірыды.
Венера.
«Венера будзе вечарамі ззяць над заходнім гарызонтам. Яе можна будзе назіраць у яснае надвор’е, у тым ліку калі 24 сакавіка Месяц і Венера пройдуць побач адзін з адным.
Таксама ўвечары і ноччу ў сузор’ях Цяльца і Блізнят дастаткова высока над гарызонтам будзе бачны Марс, але ён у параўнанні з Венерай не такі яркі. Не кожны месяц можна бачыць адразу некалькі планет.
Юпітэр.
Па вечарах на заходнім гарызонце можна будзе назіраць Юпітэр, аднак ён будзе бачны непрацяглы час.
Уран і Няптун.
Уран і Няптун таксама будуць знаходзіцца над гарызонтам, але іх без тэлескопа разглядзець нельга.
Дзень раўнадзенства.
Дзень вясновага раўнадзенства наступіць 21 сакавіка, калі Сонца перасячэ лінію нябеснага экватара і пяройдзе з Паўднёвага паўшар’я ў Паўночнае.
У гэты момант у паўднёвай паўкулі (паўшар’і) пачнецца восень, у паўночнай, гэта значыцца і на тэрыторыі Беларусі, настене астранамічная вясна.
Назіранне сузор’еў.
Зараз можна без праблем назіраць сузор’і Вялікай і Малай Мядзведзіцы. Зімовае сузор’е Арыёну з яркімі зоркамі і зорку Сірыўс з сузор’я Вялікага Сабакі зараз яшчэ можна назіраць, але яны паступова будуць хавацца за гарызонтам.
Сярод незаходзячых будуць добра бачныя сузор’і Касіяпеі, Цэфея і Персея на паўночным захадзе.
Фота мае ілюстрацыйны характар, з адкрытых крыніц.
Расстрэл украінскага палоннага вайскоўца, што выгукнуў забойцам “Слава Украіне!” перад самай смерцю – стаў адной з самых рэзанансных падзей тыдня. Праз некалькі дзён пошукаў і сумненняў, імя воіна было канчаткова ўстаноўленае, гэта Аляксандр Маціеўскі.
Амаль увесь тыдзень у Грузіі праходзілі і перамаглі праеўрапейскія пратэсты, а ў Малдове пачаліся прарасійскія.
На Магілёўшчыне навіны асабліва не радавалі. Палова Крычава заставалася без вады з-за прарыва трубы.
Пад Горкамі была зарэгістраваная ўспышка шаленства – хворая ліса прабралася ў вёску, заразіла сабаку.
Пад Чэрыкавам зграя ваўкоў загрызла касулю і паядала яе некалькі дзён на самым ускрайку вёскі.
Адразу ў трох калодзежах вёскі Дубінка пад Магілёвам забаранілі браць пітную ваду.
Горад-пабрацім Магілёва, літоўская Клайпеда ўвайшла ў топ-5 лепшых гарадоў у свеце.
У Даніі знайшлі самую старажытную ўзгадку бога Одзіна.
Горацкаму краязнаўчаму музею перадалі карціны вядомага земляка Якава Сімкіна.
323 да н.э. Памёр Аляксандр Македонскі (356 год да н.э. – 323 год да н.э.).
Цар македонскі, адзін з найвядомейшых военачальнікаў і заваёўнікаў антычнасці.
Створаная ім у выніку ваенных паходаў дзяржава была самай вялікай у старажытным свеце, яе межы працягваліся ад Дуная да Інду. Пасля смерці Аляксандра яна хутка развалілася і на яе тэрыторыі ўзнік шэраг эліністычных дзяржаў.
Незвычайны вобраз Аляксандра Македонскага яшчэ ў старажытнасці паслужыў пісьменнікам для розных гісторыка-прыгодніцкіх твораў, якія былі шырока распаўсюджаныя ў літаратуры Грэцыі, Рыма, Блізкага Усходу. Сярод іх асаблівым захапленнем карыстаўся раман «Александрыя», які быў вельмі папулярны і на нашых землях, яго чыталі ўсе адукаваныя людзі таго часу, у тым ліку і Ф. Скарына. Пры гэтым беларускі першадрукар рэкамендаваў чытаць не «Александрыю», а біблейскую кнігу Макавеяў, дзе ўзгадваецца Аляксандр.
У ВКЛ былі вядомы розныя варыянты «Александрыі» – і пераклад з лацінскай мовы, які нёс адбітак еўрапейскага рыцарскага раману, і пераклад з грэчаскай мовы, захаваны ў Візантыі. Некаторыя сюжэты з жыцця Аляксандра трапілі ў беларускія народныя казкі і ў рэпертуар батлейкі.
1852 год. Нью-Ёркская газета “NY Lantern Weekly” апублікавала першую выяву дзядзечкі Сэма.
Аднак папулярнай гэтая графічная выява стала ў 1860–1870-х гадах, калі дзядзю Сэма стаў адлюстроўваць карыкатурыст Томас Наст.
“Дзядзечка Сэм” стаў абазначэннем персаніфікаванай выявы ЗША і яго ўрада, быў упершыню згаданы ў амерыканскай прэсе на старонках штотыднёвіка “The Troy Post” горада Троя штата Нью-Ёрк у артыкуле аб вайне ЗША з Англіяй 7 верасня 1813 года.
Менавіта ў выкананні мастака Т. Наста Дзядзечка Сэм здабыў белую бараду і гарнітур, упрыгожаны палоскамі і зоркамі. Лічыцца, што выраз “Дзядзечкаа Сэм” – гэта жартаўлівая расшыфроўка скарочанай назвы краіны: Uncle SАm – USА.
Існуе версія, што выраз увайшоў ва ўжыванне ў 1812 годзе як вытворнае ад імя мясніка з Троі. Сэм Уілсан пастаўляў мяса ў амерыканскае войска ў скрынках з надпісам U.S., што азначала скарочаную назву краіны. Гэтыя літары супадалі з ініцыяламі Ўілсана, таму салдаты жартам пачалі казаць, што мяса да іх прыбыла ад Дзядзечкі Сэма.
1720 год. Памёр Казімір Ян Павел Сапега (1637/1642-1720).
Дзяржаўны дзеяч Вялікага княства Літоўскага, князь. Чашнік, падстолі вялікі літоўскі, падскарбі дворны літоўскі, гетман польны і вялікі літоўскі, ваявода полацкі, маршалак Трыбунала ВКЛ.
Валодаў шматлікімі беларускімі гарадамі і мястэчкамі, у тым ліку Старым і Новым Быхавам.
Удзельнічаў у выправах супраць туркаў у 1673 г. (камандаваў 3 харугвамі конніцы і 1 пяхоты, набранымі за кошт Сапегаў), 1674, 1683 (камандаваў 10-тысячным войскам), 1689, 1691, 1694 гадах (нанёс паражэнне каля Днястра).
На пачатку Вялікай Паўночнай вайны (1700-1721) быў на баку шведаў, на пераломе 1709–1710 перайшоў на бок Аўгуста Моцнага, застаўся ваяводай віленскім.
Памёр у Гродна. Пахаваны ў Бярозе-Картузскай.
1922 год. Нарадзіўся Лявон Луцкевіч.
Беларускі грамадскі і культурны дзеяч, педагог, мемуарыст.Сын прэм’ер-міністра БНР А. Луцкевіча.
У Другую сусветную вайну настаўнічаў у Радашковічах і Баранавічах, прымаў удзел у нацыянальным падполлі, далучыўся да Беларускай Краёвай Абароны.
Арыштаваны савецкай дзяржбяспекай у Польшчы ў канцы 1945 года. Рэпрэсаваны па справе кіраўніцтва Беларускай Незалежніцкай Партыі, сасланы на Калыму.
Пасля вызвалення жыў у Вільні, дзе ў 1988 годзе стварыў беларускае культурнае таварыства, удзельнічаў у беларускім адраджэнскім руху.
Аўтар кнігі “Вандроўкі па Вільні”.
Памёр 28 ліпеня 1997 года.
Браты Юрка і Лявон Луцкевічы.
1924 год. Рэзалюцыяй VI Усебеларускага надзвычайнага з’езда Саветаў БССР і згодна з пастановай ЦВК РСФСР ад 3 сакавіка 1924 года, адбылося «першае ўзбуйненне» БССР.
У склад Беларусі былі вернуты шэраг паветаў Віцебскай, Гомельскай і Смаленскай губерняў, якія была прыхапіла РСФСР у 1919 годзе, у тым ліку Аршанскі, Быхаўскі, Горацкі, Калінінскі (Клімавіцкі), Магілёўскі, Мсціслаўскі, Чавускі, Чэрыкаўскі і сам горад Магілёў.
Тэрыторыя БССР павялічылася ўдвая, з 52,4 да 110 тыс. км², а насельніцтва з 1,5 да 4,2 мільёна чалавек. 70,4 % насельніцтва БССР складалі беларусы.
Аднак Гомельскі і Рэчыцкі паветы заставаліся па-за межамі БССР (да 1926 года).
1935 год. Памёр Ян Міхал Развадоўскі (1867-1935).
Польскі мовазнавец-індаеўрапеіст, этнограф, тапаніміст. Член Кракаўскай, член-карэспандэнт Пецярбургскай акадэмій навук.
Прафесар Ягелонскага універсітэта, прэзідэнт Польскай Акадэміі навук.
Аўтар многіх прац па агульным, індаеўрапейскім, польскім мовазнаўстве, анамастыцы, этымалогіі, у тым ліку «Адносіны польскай мовы да іншых славянскіх», «Пра з’явы і развіццё мовы», «Даследаванні назваў славянскіх рэк».
1938 год. Руская мова ўведзена як абавязковы прадмет для вывучэння ва ўсіх школах СССР. Пачатак татальнай русіфікацыі.
З 1917 года савецкія грамадзяне абавязаны былі навучыцца пісьменнасці, але ў іх было права выбару мовы навучання. Развіваліся нацыянальныя школы: пікам стаў 1932 год, калі ў савецкіх школах выкладанне вялося на 104 мовах, у тым ліку некаторых сусветных.
Пад сцягам барацьбы з «вялікадзяржаўным шавінізмам» і «буржуазным нацыяналізмам», які загароджваў, паводле фармулёўкі Н. Крупскай, доступ беднякоў да рускай мовы, выкладанне родных моў сталі скарачаць.
Савецкія ўлады адштурхоўваліся ад трох асноўных прычын для ўвядзення абавязковага вывучэння мовы – руская мова ўвасабляла адзіны сродак зносін для шматнацыянальнай краіны, “садзейнічала гаспадарчаму і культурнаму росту народаў”, а таксама «веды рускай мовы забяспечвалі неабходныя ўмовы для паспяховага нясення ўсімі грамадзянамі СССР вайсковай службы».
Руская мова выступала як мова-«старэйшы брат» у сям’і савецкіх народаў. Тады як родныя мовы лічыліся “вясковымі”.
1940 год. Спектаклем «Каварства і каханне» Ф. Шылера ў Гродне адкрыўся Дзяржаўны польскі тэатр БССР.
З лістапада 1939 года працаваў у Беластоку, потым у 1940-1941 гадах – у Гродна.
Заснавальнік і мастацкі кіраўнік А. Вянгерка (1893–1941). Сярод пастановак: «Мараль пані Дульскай» Г. Запольскай, «Пажыццёвая рэнта» і «Помста» А. Фрэдры, «Пігмаліён» Б. Шоу, «Аптымістычная трагедыя» У. Вішнеўскага, «Жаніцьба Фігаро» П. Бамаршэ.
А. Вянгерка.
1961 год. У Кіеве здарылася самая буйная да Чарнобыля тэхнагенная катастрофа: сотні людзей былі забітыя селевым патокам з плаціны.
Па неафіцыйных толькі загінула каля 1500 чалавек.
У пачатку 1950-х гадоў у сумна вядомы Бабіны Яр вырашана было звозіць адыходы ад вытворчасці цэглы. Гэтыя адыходы змешвалі з вадой, а затым змывалі па трубах. Надзейныя здавалася б земляныя дамбы павінны былі заступаць шлях назапашанаму бруду.
А 8:45 13 сакавіка, у гадзіну пік, калі людзі ішлі на працу, дамбу прарвала. Гразевы паток, які дасягаў у вышыню 14 м, з хуткасцю да 60 км/г, рынуўся на горад, хаваючы пад сабой усё жывое.
Ён змыў трамвайнае дэпо, некалькі вуліц, стадыён, завод, бальніцу, 80 жылых дамоў раёна Куранёўкі. З-за ўзніклых з прычыны аварыі электрычных замыканняў тут і там узнікалі ўзгаранні.
Праз некаторы час вада, змяшаная з глінай, пачала застываць. Яшчэ нядаўна рухомы паток ператвараўся ў камень. Людзей, жыўцом пахаваных пад пластом пульпы, даводзілася літаральна выкалупваць з яе. Каўшы экскаватараў, якія ліквідавалі наступствы трагедыі, разрывалі трупы на кавалкі. Плошча каля 30 гектараў аказалася пакрытай 3-х метровым каменным пластом.
1989 год. Вынайдзена Сусветная павуціна (World Wide Web, WWW ці www), больш вядомая як Інтэрнэт.
Вынаходнік Інтэрнэту англійскі вучоны Цім Бернерс-Лі з калегамі з Еўрапейскага савета па ядзерных даследаваннях (CERN) у гэты дзень перадалі начальніку свайго аддзела дакумент, які называўся «Інфармацыйны менеджмент: некаторыя прапановы», у якім былі закладзены асноўныя прынцыпы www.
1991 год. Фармальна спынена дзейнасць Аб’яднаных узброеных сіл дзяржаў-удзельніц Варшаўскага Дагавора і іх органаў кіравання.
Варшаўскі дагавор аб сяброўстве, супрацоўніцтве і ўзаемнай дапамозе паміж Албаніяй, Балгарыяй, Венгрыяй, ГДР, Польшчай, Румыніяй, СССР і Чэхаславакіяй быў падпісаны на Варшаўскай нарадзе 14 красавіка 1955 года. Варшаўская Дамова – ваенна-палітычны абарончы саюз еўрапейскіх сацыялістычных дзяржаў. Ён быў заключаны на 20 гадоў з аўтаматычным падаўжэннем на наступныя 10 гадоў для тых дзяржаў, якія не дэнансуюць Дагавор за год да заканчэння гэтага тэрміну.
Зараз усе былыя краіны Варшаўскага Дагавора, акрамя правапрыемніцы СССР – Расіі, з’яўляюцца членамі НАТА. Лагічны вынік эвалюцыі.
У 1967–1976 гадах Галоўнакамандуючым Аб’яднаных узброеных сіл краін-удзельніц Варшаўскага дагавора быў ураджэнец Горацкага раёна Маршал Савецкага Саюза І. Якубоўскі, а начальнікам штаба ў 1955-1962 гадах – ураджэнец Гродна, генерал арміі, кавалер ордэна Перамогі А. Антонаў (1896-1962).
У нядзелю, 12 сакавіка, прарасійскія сілы ў Малдове ад партыі “Шор” выйшлі на пратэсты ў цэнтры Кішынёва.
Удзельнікі акцыі патрабуюць, каб улады аплацілі рахункі грамадзян, якія выралі – піша news.pn са спасылкай на Newsmaker.
З сабой мітынгоўцы, пераважна пенсійнага ўзросту, узялі плакаты з крытыкай дзейнай улады і праваслаўныя іконы. У канцы мітынгоўцы маюць намер дайсці да будынка парламента, перад тым абышоўшы некалькі вуліц.
Расійскія прапагандысты з “ТАСС” ужо дакладваюць аб першых сутыкненнях грамадзян з паліцыяй. Newsmaker адзначае, што ад удзелу ў акцыях адмовіліся партыя PACE і асацыяцыя сілавых органаў Scutul Poporului – гэта адбылося, калі ўлады 11 сакавіка папярэдзілі аб магчымых масавых беспарадках падчас пратэстаў. Сапраўды, некалькі вуліц часткова былі перакрыты паліцыяй.
Навукоўцы прачыталі імя Одзіна ў рунічным надпісе на залатым медальёне пачатку V стагоддзя нашай эры.
Побач з партрэтам невядомага правадыра ці князя яны разабралі фразу, якая ў перакладзе азначае “ён чалавек Одзіна”. Па меркаванні навукоўцаў, артэфакт – залаты брактэат – датуецца пачаткам V стагоддзя нашай эры, што робіць гэтую згадку скандынаўскага бога найстарэйшай у свеце. Раней такой лічыўся надпіс на брошцы другой паловы VI стагоддзя, якую знайшлі на поўдні Нямеччыны. Пра гэта паведамляе дацкае інфармацыйнае агенцтва Via Ritzau.
Выяўлены надпіс змяшчаецца на залатым брактэаце (ад лацінскага слова bractea – “бляха”), які ўяўляе сабой медальён з тонкага ліста ліста. Такія прадметы распаўсюдзіліся ў эпоху Вялікага перасялення народаў у краінах Паўночнай Еўропы. Мяркуецца, што гэтыя ўпрыгожанні ў асноўным насілі жанчыны.
Даследаваны артэфакт уяўляе сабой адзін з 22 каштоўных прадметаў, знойдзеных археолагам-аматарам Оле Шуцам недалёка ад дацкага горада Елінг (Ютландыя) у снежні 2020 года. На думку навукоўцаў, ён быў закапаны пад доўгім домам мясцовага правадыра ў VI стагоддзі нашай эры.
Першы падобны заплыў праходзіў у 2013 годзе, але пасля 2019 года яны былі забароненыя ў Аўстраліі з-за пандэміі каранавіруса.
Сёлетняе мерапрыемства сабрала ў бухце Сіднэя каля 1 300 аголеных плыўцоў, і гэтага аказалася недастаткова, каб пабіць рэкорд самага масавага заплыву нудыстаў. У 2018 годзе ірландцы паставілі рэкорд – адразу 2 505 аголеных жанчын прынялі ўдзел у заплыве Irish Strip and Dip.
Сёлетні аўстралійскі заплыў Sydney Skinny быў часткай супрацоўніцтва з дабрачыннай арганізацыяй Skin Check Champions, каб дапамагчы павысіць дасведчанасць аб важнасці праверак на рак скуры.
Сярод аголеных купальшчыц была Кейсі Берджэс, былая ўдзельніца дзіцячага музычнага гурта Hi-5. Яна плавала ад імя членаў сваёй сям’і, якія змагаліся з ракам скуры і меланомай.
– Рак скуры незлічоную колькасць разоў узрушваў мой свет… вось чаму я плаваю. – расказала яна выданню Guardian.
Заснавальніца і арганізатар Sydney Skinny Таня Тэйлар распавяла, што мерапрыемства было распрацавана, каб вывесці людзей з зоны камфорту і заахвоціць іх абняць сваё цела. Аголеныя плыўцы ў Sydney Skinny маглі выбраць дзве даўжыні: 300 або 900 метраў.
– Мы ўсе смяяліся, і на працягу ўсяго заплывы казалі: «Як гэта дзіўна?» – дзяліліся ўражаннямі ўдзельнікі мерапрыемства.
Беларускі і польскі літаратар, выдавец, адзін з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры.
Вядомы за свой найбуйнейшы твор «Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях», паводле якога на “Беларусьфільме” зняты фільм В. Туравым.
Аўтар вершаў на беларускай мове, паэм, балад, аповесцей, «Нарыса паўночнай Беларусі». Яго вершы «Дзеванька», «Гарэліца» пакладзены на музыку А. Абрамовічам.
Скончыў Полацкі езуіцкі калегіум. Падарожнічаў па наваколлях возера Нешчарда, па Беларусі, у тым ліку па Мсціслаўшчыне. Збіраў беларускі фальклор, апісваў курганы і гарадзішчы.
Выкладаў на Беларусі, у Пецярбургу. Выконваючы даручэнні марскога ведамства, пабываў у Францыі, Вялікабрытаніі і Фінляндыі. Сябраваў з А. Міцкевічам, Т. Шаўчэнкам, Г. Шапялевічам.
Займаўся выданнем штогадовага альманаха «Niezabudka» (1840-1844).
Па запрашэнні польскага пісьменніка Г. Жавускага пераехаў у г. Чуднаў на Валыні. Пасяліўся ў доме графіні Ю. Жавускай, дзе таксама жыў мастак-графік Напалеон Орда. Ва Украіне збіраў матэрыялы пра археалагічныя аб’екты, падарожнічаў.
Памёр ад сухотаў. Пахаваны ў Чуднаве.
У красавіку 2019 года ў Чудніве была ідэнтыфікаваная магільная пліта Я. Баршчэўскага, яна месцілася на адным з прыватных падворкаў, куды была калісьці перанесеная з разрабаваных за савецкім часам каталіцкіх могілак. На надмагіллі надпіс па-польску: «Ян Баршчэўскі, які любіў Бога, прыроду і людзей. Пісьменнік натхненняў і пачуцця. Жыў годна 70 гадоў».
У гонар пісьменніка пастаўлены помнікі на беразе возера Нешчарда, у Чуднаве.
Тытульны ліст кнігі «Шляхціц Завальня». Мастак Рудольф Жукоўскі
1868 год. У в. Студзянец сённяшняга Клімавіцкага раёна нарадзіўся Панцеляймон Лепяшынскі (1868-1944).
Выхаванец магілёўскай гімназіі. Прафесійны рэвалюцыянер, доктар гістарычных навук. Паплечнік У. Леніна. Стваральнік Ліцвінавіцкай школы-камуны.
Працаваў у наркамасветы, Маскоўскім універсітэце і Камуністычнай Акадэміі, дырэктарам гістарычнага музея, Музея рэвалюцыі ў Маскве. Адзін з арганізатараў і кіраўнікоў Камісіі па распрацоўцы гісторыі РКП(б).
Аўтар драм, рамана, аповесці, апавяданняў, успамінаў, навуковых прац па гісторыі, народнай асветы, пра А. Грыбаедава, М. Салтыкова-Шчадрына і іншых.
Памёр 30 верасня 1944 года.
У Беларусі існуе Дзяржаўная прэмія Беларусі імя Лепяшынскага за лепшы публіцыстычны твор.
Яго імя носіць вуліца ў Магілёве. У Чэрыкаве таксама ёсць вуліца Лепяшынскага, але ў гонар его брата – Мадэста, стваральніка Леменскай школы-камуны каля Чэрыкава.
У 1986 годзе зняты мастацкі фільм «Нетерпение души» аб стварэнні Ліцвінавіцкай школы-камуны, дзе ў ролі Лепяшынскага зняўся В. Ціханаў. У аграгарадку Ліцвінавічы Кармянскага раёна працуе мемарыяльны музей П. Лепяшынскага.
1871 год. У Парыжы памёр Леанард Ходзька (1800-1871).
Беларускі і польскі гісторык, публіцыст, выдавец.
Сябра таварыства філарэтаў, паплечнік А. Міцкевіча, Я. Чачота, Т. Зана, быў сакратаром кампазітара М. Агінскага.
З 1822 года на эміграцыі, жыў у Парыжы.
Аўтар паэм, біяграфіі Т. Касцюшкі, «Папулярнай гісторыі Польшчы», выдаў зборнікі твораў А. Міцкевіча, І. Красінскага, мемуары М. Агінскага, працы па гісторыі, геаграфіі, статыстыцы, у тым ліку «Польшча», у якой шмат матэрыялаў пра Беларусь.
Сабраў 125 тамоў дакументаў па гісторыі Польшчы, Беларусі, Украіны.
1922 год. Памёр пры загадкавых абставінах Кузьма Цярэшчанка (1888-1922).
Беларускі грамадска-палітычны дзеяч.
Скончыў Маскоўскі сельскагаспадарчы інстытут. У час вучобы ў Маскве актыўны ўдзельнік беларускага студэнцкага гуртка.
Старшыня Пскоўскай беларускай рады, дэлегат з’езда беларусаў-вайскоўцаў Паўночнага фронту ў Віцебску і Усебеларускага з’езда ў Мінску, член Віленскай беларускай рады.
У 1919 годзе быў камісарам Міністэрства беларускіх спраў Літоўскай тарыбы ў Беластоку, Гродне, міністр унутраных спраў БНР.
З восені 1919 года старшыня Часовага Беларускага нацыянальнага камітэта ўМінску, адзін з кіраўнікоў Цэнтральнага Беларускага саюза сельскай гаспадаркі. Член Найвышэйшай Рады БНР.
Працаваў на адказных пасадах у Цэнтральным Беларускім саюзе сельскай гаспадаркі.
1932 год. Заснавана Краснапольская раённая газета “Чырвоны сцяг. Краснаполле».
З моманту заснавання называлася “Чырвоны сцяг”, затым – “Голас Краснапольшчыны”.
Перыядычнасць выхаду: серада, субота. За час выдання выйшла 10784 нумары.
1940 год. Падпісанне мірнага дагавору паміж СССР і Фінляндыяй. Канец савецка-фінскай вайны(30 лістапада 1939 – 12 сакавіка 1940).
Вайна фармальна не аб’яўлялася, але СССР афіцыйна разарваў дыпламатычныя адносіны з Фінляндыяй.
Прычынай для вайны быў названы інцыдэнт артылерыйскага абстрэлу тэрыторыі СССР. Праз шмат гадоў М. Хрушчоў пісаў, што гэты абстрэл быў арганізаваны савецкім камандармам 1-га рангу Р. Куліком.
Стратэгічнае становішча СССР па выніках вайны пагоршылася: быў падарваны яго міжнародны аўтарытэт, Ліга Нацый выключыла яго са сваіх членаў, Фінляндыя адышла ад палітыкі нейтралітэту і зблізілася з Германіяй.
У захопніцкай, вельмі непапулярнай у народзе вайне СССР паказаў сваю слабасць: 131 476 забітымі і згінуўшымі без весткі (страты фінаў – 22 830), 200 000 параненых, 51 000 захварэўшых. Страты 406 самалётаў супраць 62 фінскіх, 653 танкаў супраць 50 фінскіх.
За баявыя подзвігі ў савецка-фінляндскай вайне 20 беларусам і ўраджэнцам Беларусі было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза, у тым ліку В. Кучараваму з Чэрыкава, І. Саламонікаву з-пад Магілёва, А. Целешаву з-пад Чавус.
1944 год. Нямецкімі захопнікамі створаны тры Азарыцкія лагеры смерці ў Даманавіцкім (зараз Калінкавіцкі) раёне ў якасці жывой заслоны на шляху наступу Чырвонай арміі.
Створаны па загаду камандзіра 9-й армііЁ. Гарпэ. У лагеры прыгналі каля 50 000 жыхароў Гомельскай, Магілёўскай і Палескай абласцей БССР, Смаленскай і Арлоўскай РСФСР.
Папярэдне ў лагеры завезлі хворых на сыпны тыф, каб сарваць наступ Чырвонай арміі за кошт эпідэміі сярод вайскоўцаў.
19 сакавіка 1944 года наступаючыя часткі Чырвонай арміі знайшлі гэтыя лагеры на балотах. Подступы да іх былі замінаваныя. Ніякіх пабудоваў, нават лёгкага тыпу, на тэрыторыі лагераў не было. Зняволеныя размяшчаліся на зямлі. Ім было забаронена разводзіць вогнішчы, збіраць галлё для падсцілкі.
З трох лягераў вызвалілі 33 480 чалавек, з іх 15 960 (48 %) дзяцей да 13 гадоў і 13 072 (39 %) жанчынаў, 4 448 (13 %) старых.
У 1965 годзе на месцы лагераў узвялі мемарыяльны комплекс, у 2004 годзе ў Азарычах адчынілі Музей памяці.
2006 год. На Замкавай плошчы ў Варшаве прайшоў першы канцэрт пад лозунгам «Салідарныя з Беларуссю».
Праведзены напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі.
“Салідарныя з Беларуссю” – серыя канцэртаў, праведзеных польскай грамадскай арганізацыяй Ініцыятыва «Вольная Беларусь» у Варшаве на Замкавай плошчы. На канцэртах выступалі польскія і беларускія музыкі Л. Вольскі, Зм. Вайцюшкевіч, А. Кулінковіч, Руся і іншыя.
Другі канцэрт быў праведзены 25 сакавіка 2007, трэці – 30 сакавіка 2008 года.
1988 год. Нарадзілася Марына Літвінчук (Паўтаран).
Беларуская вяслярка на байдарцы. Трохразовая чэмпіёнка свету, шасьціразовая чэмпіёнка Еўропы, двухразовы бронзавы прызёр Алімпійскіх гульняў (2012, 2016).
Чэмпіёнка Еўропы 2011 году ў гонцы-адзіночцы на 5000 м, прызёр чэмпіянатаў свету і Еўропы.
1999 год. У блок НАТА ўступілі Чэхія, Польшча і Венгрыя.
Гэта было 4-е пашырэнне ваенна-палітычнай арганізацыі краін Паўночнай Амерыкі і Еўропы, створанай на падставе Паўночнаатлантычнага дагавора ад 4 красавіка 1949 года. І першы выпадак уступлення былых сацыялістычных краін, былых членаў Варшаўскай дамовы 1955-1991 гадоў.
У 2004 годзе да НАТА далучыліся Балгарыя, Эстонія, Латвія, Літва, Румынія, Славакія, Славенія, у 2009 годзе – Албанія, Харватыя, у 2017 – Чарнагорыя, у 2020 – Паўночная Македонія.
Перамовы аб магчымым далучэнні вядуцца з Грузіяй, Сербіяй, Босніяй і Герцэгавінай, Украінай. Імкнецца ў НАТА і Малдова.
18 мая 2022 года прадстаўнікі Фінляндыі і Швецыі перадалі ў штаб-кватэру НАТА афіцыйныя заяўкі на далучэнне да Альянсу.
Беларусь удзельнічае ў Савеце еўраатлантычнага партнёрства з 1992 года, у праграме «Партнёрства дзеля міру» – з 1995 года. Пастаяннае прадстаўніцтва Беларусі пры НАТА адкрыта ў 1998 годзе.
Адносіны Беларусі з НАТА застаюцца складанымі. Першае сур’ёзнае абвастрэнне адбылося пасля прэзідэнцкіх выбараў 2006 года. Наступны віток супрацьстаяння адбыўся ў 2020-2021 гадах на фоне беларускіх пратэстаў, інцыдэнта з самалётам Ryanair і інструменталізацыі нелегальных мігрантаў на мяжы Беларусі з Польшчай і Літвой.
У сувязі з уварваннем Расіі ва Украіну ў 2022 годзе, у Беларусі нечакана заявілі аб гатоўнасці супрацоўнічаць з НАТА.
За некалькі гадзін капіталізацыя USD Coin скарацілася на 15%, а сам стэйблкоін адвязаўся ад курса долара. Гэта стала вынікам нечаканага краху буйнога амерыканскага банка Silicon Valley Bank.
Стэйблкоін USD Coin альбо проста USDC яшчэ ўчора вечарам меў агульную капіталізацыю ў 43 мільярды долараў. Цяпер жа яна толькі крыху перавышае 36 мільярдаў, а яе курс больш не складае роўна 1 долар, як павінен – сведчыць буйнейшы сайт для адсочвання крыптавалют Coinmarket. Сутнасць стэйблкоіна – альбо стабільнай манеты – заключаецца якраз у тым, каб гэтая крыптавалюта незалежна ні ад чаго заўсёды каштавала менавіта 1 долар, альбо 1 адзінку іншай звычайнай валюты, да якой яна прывязаная.
У выпадку, калі рынкавы кошт стэйблкоіна паніжаецца ў ходззе абменных аперацый, рэзервы крыптарэсурса павінны аўтаматычна напаўняць рынак альбо скупаць лішнія сродкі, каб пазбегнуць роста альбо зніжэння курса. На дадзены момант USDC займаў пятае месца па капіталізацыі сярод усіх крыптавалют, і быў другім па значэнні пасля Tether (3-е месца).
Верагодная прычына «адвязкі» USDC ад долара – інфармацыя аб тым, што эмітэнт стэйблкоіна, кампанія Circle, трымаў 9,8 мільярды долараў у Silicon Valley Bank. Учора банк абанкруціўся, што стала найбуйнейшым банкаўскім крахам з 2008 года – піша Boursorama.
