Узровень ракі Сож стаў небяспечна нізкім каля Крычава і Слаўгарада

Узровень вады на Сожы каля Крычава і Слаўгарада апускаецца да небяспечна нізкай адзнакі, паведаміліў у Рэспубліканскім цэнтры па гідраметэаралогіі, кантролі радыеактыўнага забруджвання і маніторынгу навакольнага асяроддзя Мінпрыроды.

У найбліжэйшыя дні на рацэ ўзроўні вады апусцяцца ніжэй за адзнакі, пры якіх узнікаюць цяжкасці ў рабоце рачнога транспарту. У сувязі з гэтым Белгідрамет аб’явіў штармавое гідралагічнае папярэджанне – паведамляе БелТА.

Фота: “Магілёўскі рыбалоў”

27 мая Слаўгарад адзначае Дзень горада, у праграму свята ўключылі нават футбольны матч

Урачыстасці з нагоды Дня горада пройдуць у Слаўгарадзе ў суботу 27 мая. Вядомы з 1136 года як Прапойск, горад будзе адзначаць сваё 887-годдзе. У праграме святочных мерапрыемстваў – тэматычныя пляцоўкі, канцэрт, салют і нават футбольны матч другой лігі Чэмпіяната Беларусі паміж камандамі “Слаўгарад” і “Клімавічы”. Поўную праграму святкавання можна знайсці па гэтай спасылцы.

Фота: “Прысожскі край”

У двух раёнах Магілёўшчыны дазволілі наведваць лясы – Слаўгарадскім і Чэрыкаўскім

Забарона на наведванне захоўваецца для ўсіх астатніх раёнаў Магілёўскай вобласці – паведамляе афіцыйны сайт Міністэрства лясной гаспадаркі.

У цэнтральных і ўсходніх раёнах Беларусі захоўваецца ІV клас пажарнай небяспекі. У Віцебскай і Мінскай абласцях забаронены або абмежаваны да наведвання лесу ў 20 раёнах у кожнай, у, Гомельскай – ва ўсіх раёнах. Забарона наведваць лясы дзейнічае ва ўсіх раёнах Магілёўскай вобласці, акрамя Слаўгарадскага і Чэрыкаўскага – тут знятыя ўсе абмежаванні.

Фота з адкрытых крыніц

У Слаўгарадскім раёне легкавушка збіла лася, пасажыр загінуў

А чацвёртай гадзіне раніцы пад Слаўгарадам на аўтадарозе Р-43 31-гадовая жыхарка Светлагорска за рулём аўтамабіля Datsun ехала разам з 34-гадовым жыхаром Жлобінскага раёна. На 85-м кіламетры паблізу вёскі Аляксандраўка-2 на праезную частку раптоўна выбег лось. Ад сутыкнення машына апынулася ў кювеце і ўрэзалася ў дрэва.

На месцы аварыі пасажыр машыны, які знаходзіўся на пярэднім пасажырскім сядзенні і не быў прышпілены рамянём бяспекі, загінуў. Жанчына, якія кіравала машынай, шпіталізавана ў бальніцу – паведамлае ўпраўленне ўнутраных спраў Магілёўскага аблвыканкама.

Варта адзначыць, што дарожна-транспартнае здарэнне адбылося ў зоне дзеяння дарожнага знака “Дзікія жывёлы”.

Фота: mogilev.mvd.gov.by

У Слаўгарадзе патанула пенсіянерка

Днём 7 мая ў Слаўгарадзе на вуліцы Чырвонафлотскай, у рацэ Сож было выяўлена цела жанчыны. Як высветлілася, патанулая была 1952 года нараджэння, пенсіянеркай – паведамляе прэс-служба МНС. Абставіны гібелі жанчыны высвятляюцца.

Фота ілюстрацыйнае

Прупой-Прапошаск-Прапойск-Слаўгарад: пакручастая гісторыя і шматаблічнасць старажытнага горада

Знаёмімся са старымі назвамі сённяшняга Слаўгарада, а таксама мінуўшчынай горада, што шчыльна знітавана з найменнямі раённага цэнтра. 

Здавалася б, сённяшні невялічкі раённы цэнтр Слаўгарад нічым асабліва непрыкметны, але калі глыбей капнуць гісторыю старадаўняга паселішча, то можна знайсці масу цікавостак. Прычым адметнасць і ўнікальнасць горада схаваная нават у старой яго назве Прапойск. 

Дзясятак найменняў горада 

Летапісны Прапойск першапачаткова ва Устаўной грамаце 1136 г. смаленскага князя Расціслава Мсціславіча называецца Прупой. Магчыма, назва Прупой абазначала хуткае цячэнне р. Проня пры ўпадзенні яе ў Сож, бо горад якраз стаіць на высокім правым яе беразе. 

У гістарычных дакументах сустракаецца назва Прапошаск (Пропошеск), а таксама і іншыя яе формы: Пропышеск, Пропашеск. І гэта яшчэ не ўсё. На старых картах і ў старых дакументах фіксуюцца наступныя напісанні назвы ўсходнебеларускага горада: Пропостк, Пропостес і нават Пропорск.  

Мясцовае вымаўленне назвы горада ў ХІХ стагоддзі запісалі этнографы і самі прапайчане ў сваіх прашэннях. Прычым запісы фіксуюць яшчэ і іншыя варыянты вымаўлення сённяшняга Слаўгарада – Пропольск, Прополск. 

Такім чынам, на працягу гісторыі формы наймення гэтага горада былі розныя, але аднакарэнныя. Вось яшчэ якія варыянты назвы захаваліся ў мясцовых гаворках: Прупоў, Прупойск, Прапуйск, Прапосіск, Прапошыск, Прапоськ, Прапось, Прапосік, Прапойсік, Прапойсык, Прапойсак, Прапойісык, Прапольск, Прапоськ.  Напрыклад: “Пайшоў у Прупой і пацулуваў у прабой”.

У сваю чаргу жыхароў старадаўняга горада называлі наступным чынам: прапойскія людзі, прапойсцы, прапосцы, прапасцы.  

Загадкі старадаўняй назвы

Даследчыкі вытлумачваюць назвы горада Прапойска і яго шматлікій аднакарэнных варыянтаў ад слова “пропасць”. Атаясамленне Прапойска с “пропасцю” звязана з гістарычнай назвай рэчкі Проня Пропасць. Між іншым найменне Пропасць адпавядае сутнасці ракі, бо на ёй было шмат віроў і дно небяспечнае, зменлівае. 

Таксама словам “прапой” (прупой) у ранейшыя часы называлі віры ў зліцця рэк, а Слаўгарад пачаўся на высокім пагорку ля зліцця ракі Проні з Сожам, адсюль і назва, якая мела сэнс “каля моцнага віра на зліцці рэк”.

Ёсць і легендарныя вытлумачэнні назвы старадаўняга Прапойска. Адзін з варыянтаў народнай этымалогіі назвы горада палягае ў тым, што прапойскія землі заўсёды станавіліся пропасцю (г.зн. сустракалі тут свой канец) для усіх варожых войскаў, якія прыходзілі ў гэты край.

Паводле другога падання, назва Прапойск паходзіць ад слова “пропуск”, гэта тлумачыцца тым, што на Проні, каля вёскі Чырвная Слабада і ніжэй Прапойска, на Сожы, каля Гайшына, ёсць брады. Па іх у Вялікую Айчынную вайну, у час вайны са шведамі і французамі войскі нібыта пераходзілі гэтыя рэкі. 

Як прапівалі Прапойск

У пачатку ХІХ стагоддзя Прапойск разам з суседнімі вёскамі належаў Дзмітрыю Яншыну, які меў вялікія багацці. Яншын быў чалавек адукаваны, любіў выяўленчае мастацтва і музыку і быў знаўцам у іх. Быў добры, дабрачынны, але нягледзячы на велізарныя багацці, не ўмеў справіцца з нястрымнасцю шырокай натуры, з цягай да бляску і раскошы, з бязмежнай дабрачыннасцю. 

Пышныя палаты яго змяшчалі скарбы: бібліятэку, карцінную галерэю, мармуровыя і мазаічныя вырабы, каштоўныя антычныя бронзы і тысячы розных прадметаў, якія шмат каштавалі, але не мелі пэўнага прызначэння. У прапойскія ўладанні з’язджаліся аматары гулянак з розных блізкіх і аддаленых месцаў Расійскай імперыі. Піры і абеды ва ўладаннях Яншына карысталіся гучнай папулярнасцю, бо на іх былі розныя гастранамічныя дэлікатэсы. 

Пры гэтым дабрачыннасць Яншына не мела межаў. Многія злоўжывалі яго дабрынёй, бо пад п’яную руку ён дарыў багацці людзям, якія зусім таго не вартыя. Аднойчы прыезджы вершатворца, падчас гулянкі, па жаданню гаспадара застолля прамовіў экспромтам чатырохрадкоўе:

Не Димитрий ты Донской,

И не Дмитрий Самозванец;

Но Димитрий Пропойской,

Словом – пьяница из пьяниц. 

Гэтыя вершаваныя радкі так спадабаліся Яншыну, што ён адразу падараваў іх аўтару цэлую вёску. Вядомаму польскаму пісьменніку Юзафу Быхаўцу, які доўга ў яго гасціў, падараваў на развітанне пятнаццаць тысяч рублёў. Так усё пакрысе пайшло прахам і шматмільённае багацце Яншына, а сам ён памёр на саломе. 

Чаму змянілі старадаўнюю назву 

Знакаміты савецкі пісьменнік Канстанцін Сіманаў таксама вельмі просталінейна чытаў найменне горада і напісаў у 1943 годзе невялікі верш, прысвечаны назве Прапойска – «Сказка о городе Пропойске».  Назву Сіманаў патлумачыў наступным чынам: 

Должно быть, название это

Недаром Пропойску дано,

Должно быть, и зиму и лето

Там пьют беспробудно вино. 

Калі ў 1945 годзе паўстала пытанне пра наданне назвы воінскаму падраздзяленню, якое вызначылася ў баях за Прапойск, то савецкае кіраўніцтва палічыла, што прыстаўка «Прапойская» будзе абразай для салдат. Па гэтай прычыне горад перайменавалі ў Слаўгарад.

Так горад згубіў сваю ўнікальную, хоць для кагосьці і немілагучную назву. Цікава, што назва Прапойск была адзіная такая ў свеце, і адлюстроўвала старадаўнюю гісторыю паселішча і тутэйшы рэльеф мясцовасці, у той час як найменне Слаўгарад не ўнікальнае. Паселішча з такой жа назвай існуе ў Алтайскім краі ў Расійскай Федэрацыі. Апроч таго, аднайменныя сяло і мястэчка ёсць на ўсходзе Украіны.

Фота з адкрытых крынiц

Проня і Бесядзь выйшлі з берагоў, ёсць затапленні дарог у трох раёнах

Уздым узроўню вады ў рэках Проня і Бесядзь прывёў да падтаплення трох участкаў дарог і трох аўтамабільных мастоў у Слаўгарадскім, Хоцімскім і Чавускім раёнах Магілёўскай вобласці – паведамляе прэс-служба МНС. Працягласць максімальна падтопленага ўчастка – 70 метраў, максімальны ўзровень вады 20 сантыметраў.  Адзначаецца, што жыццезабеспячэнне насельніцтва не парушана.

На фота: Бесядзь, ілюстрацыйна

Славгород – сладкие мечты. Экономический обзор

Mogilev.media продолжает серию экономических и социальных обзоров по районам Могилевской области. На очереди относительно успешный Славгородский, а перыдущая аналитика про Мстиславский район – здесь.

В последние годы Славгородский район оказался в центре великих экономических преобразований. Именно в Славгородском районе в 2020 г. воплощен в жизнь один из самых масштабных проектов социально-экономического развития юго-восточных районов (ЮВР) Могилевской области – мост через р. Сож, ввод в действие которого особенно важен и для Краснопольского района.

Осенью 2020 г. в районе заработал крупный свинокомплекс филиала «СлавАгро» могилевского мясокомбината. А к 7 ноября запустили производственный участок ПТУП «Красный пищевик-Славгород» по разливу меда. 

В результате… а вот своеобразная сенсация получается на выходе многомиллионных инвестиций: по уровню зарплаты за 2022 г. Славгородский район скатился на предпоследнее место в области.

Инвестиционные парадоксы

По итогам работы за 2015 г. Славгородский район по уровню номинально начисленной среднемесячной зарплаты занимал в области 5-е место, «обгоняя» такие районы как Бобруйский, Глусский, Мстиславский и Хотимский. Как известно, тогда вступил в действие Указ № 235 от 8 июня 2015 года «О социально-экономическом развитии юго-восточного региона Могилевской области». Документ был принят в целях устойчивого развития в том числе и Славгородского района. Увы, не получилось по всему ЮВР и тогда в 2020 г. 28 мая был подписан еще один Указ № 177 «О мерах по развитию юго-восточного региона Могилевской области», продлевающий действие предыдущего Указа до 2025 г.

В основе любого развития лежит масса факторов, но без увеличения объемов инвестиций в экономику региона добиться значительных изменений (уточним, положительных) не представляется возможным.

Серьезно инвестициями в районе стали заниматься только под занавес реализации Указа № 235 – в 2019 г. Тогда в экономику было инвестировано 131 % ресурсов по сравнению с предыдущим годом. В 2020 г. опять рост по инвестициям в 114 %. 

Казалось бы, зеленый свет развитию Славгородчины зажегся навсегда. Увы, по итогам 2021 г. допущено снижение на 0,5 %, а в 2022 г. инвестиционная программа потерпела своеобразный крах – 61,3 % к уровню предыдущего года. Итак, фактически за время с 2015 г. только 2 года оказались (2019 и 2020) благоприятными для развития экономики Славгородского района. 

Увы, сработать в целом экономике района в унисон даже с обозначенными темпами инвестиций пока не получилось от слова «совсем». Наибольший вес убыточных предприятий района приходится как раз на 2019 г. (17,3 %) и 2020 (19,4 %). Именно с 2019 г. рентабельность продаж в районе стала показывать отрицательное значение – 0,4 %. В 2020 г. уже – 3,3 % и продолжилось это негативное явление в 2021 г. – минус 2,8 %. 

Недолго музыка играла и в промышленности: с 2017 по 2020 гг. в районе наблюдался рост производства, но по итогам 2021 г. провал на 7,1 %. Явно, что инвестиции сработали фрагментарно и должной отдачи в промышленном секторе экономики района не получили.

Агровосхождение Славгородского района

Положительное развитие сельского хозяйства в Могилевской области с 2015 г. можно наблюдать только в 4-х районах: Белыничском, Бобруйском, Кричевском и Славгородском (последние входят в ЮВР и зону действия Указа № 235). Фактически эти районы демонстрируют рост производства (за редким исключением по годам) в целом с 2016 г., но и по большинству позиций тоже. 

Славгородский район также неплохо смотрелся на старте реализации Указа: если в 2015 г. район сработал в производстве сельскохозяйственной продукции к уровню предыдущего года на 74,8 %, то в 2016 г. этот показатель был уже 114,4 % – невесть какой большой шаг в производстве, но тенденция закрепилась в 2017 г. – 103,0 %. 

Потом были провальные 2018 (86,2 %) и 2019 (81,6%) гг., но с 2020 г. район уверенно получает прирост в производстве, а по итогам 2021 г. район занял первое место в области по данной позиции (115,8 %). 

Тем не менее, итоги работы Славгородского района с 2015 г. вызывают двойное чувство. Можно скептически относится к успехам в производстве зерна (27 113 т.) в 2022 г., но за последние 2 года вырисовывается определенная перспектива, хотя с урожайностью работать и работать (21,6 ц/га).

Есть нюансы в животноводстве. В целом по области поголовье крупного рогатого скота снизилось с 2015 г. на 7 %, а вот район потерял 8 %, хотя прирост поголовья в 2022 г. к 2021 г. и составил 2,3 % – хотя бы какой прогресс. Продолжает падать численность коров – так что петь дифирамбы агросектору еще рано. Тоже с производством молока – с 2015 г. оно снизилось в районе на 30 %, а удой на 1 корову – на 26,5 %. Тем более, что в марте 2023 г. район минусует удой на 1 корову ежедневно 0,7 кг, а реализацию молока на 12 %. И тут провал.

Так за счет чего растет сельскохозяйственное производство? Результаты в районе в общем стали улучшаться со вводом в эксплуатацию свинокомплекса, построенного могилевским мясокомбинатом. Вот где истинно сработали инвестиции: в 2021 г. реализация скота на убой в районе увеличилась сразу в 3,4 раза, производство и в 2022 г. продолжило расти – 120,5 % к уровню предыдущего года.

За общими цифрами необходимо видеть картину по отдельным видам производств и не допускать «головокружения от успехов». Впрочем, определенные положительные сдвиги в агросекторе в последние годы все таки заметны.

Возможности для устойчивого развития

Теория (да и практика) вопроса за развитие производств на местном ресурсе: сырье, логистика, квалифицированные люди, туризм – и это все о Славгородском районе. На местном сырье работает сельское хозяйство, но свинокомплекс не совсем подходит для этой категории (завозные комбикорма). Сразу и вывод – нужно наращивать производство в первую очередь зерна. 

А какие продукты местного происхождения используются «Красным пищевиком» для производства, например, мармелада? Ведь новую линию по выпуску желатинок стоимостью 6,75 млн евро еще отработать нужно и любое колебание на внешнем рынке создаст проблемы с эффективностью производства.

Можно сделать ставку на туризм – весьма богат район на исторические события и памятные места. Можно вспомнить об опыте сыроварения – не последние люди в стране.

Радиационные последствия, низкий уровень производства, малая зарплата привели к оттоку рабочих рук с территории. Уменьшается численность населения в категории «младше трудоспособного». Если сразу после аварии на ЧАЭС из района уехало и было отселено 7 000 чел., то за последующие 30 лет район потерял еще 15 тысяч или 55 % населения.

Сегодня по плотности населения (10 чел. на 1 км2) район опережает только Глусский и Краснопольский районы. Может, в этом направлении подумать, тогда и мармеладки славгородские будут казаться слаще, особенно, если зарплата позволять будет?

Фото из открытых источников.

На Проні прагназуецца небяспечны ўзровень вады

Аб’яўлена штармавое гідралагічнае папярэджанне

Сіноптыкі Белгідрамет аб’явілі штармавое гідралагічнае папярэджанне аб небяспечнай з’яве. 

На прытоку Сожа рацэ Проня каля в. Ляцягі Слаўгарадскага раёна ўзровень вады 17 сакавіка дасягнуў 266 см, пры сутачным росце 22 см і наблізіўся да небяспечна высокага значэння (290 см), пры якім раней назіраліся затапленні прыбярэжных тэрыторый.

Чакаецца, што ў найбліжэйшыя дні значэнне ўзроўню вады тут дасягне небяспечнай высокай адзнакі ў 290 см.

У Слаўгарадзе старажытны будынак пошты гадамі хаваюць пад банерам

Будынак пошты ў неагатычным стылі мае статус гісторыка-культурнай каштоўнасці, але замест рамонта яго сарамліва хаваюць ад гараджан.

Паштовая станцыя ў мястэчку Прапойск (цяпер Слаўгарад) на старой Варшаўскай шашы была пабудавана ў сярэдзіне XIX стагоддзя. Яна ўключана ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Беларусі другой катэгорыі. Гэта прамакутны аднапавярховы будынак з вялікім унутраным дваром і каменнай агароджай. Вокны і парадныя дзверы аформлены ў неагатычным стылі, над уваходам – металічны казырок на чугунных ажурных апорах. Сёння пабудова, якая з’яўляецца помнікам архітэктуры, знаходзіцца ў паўразбураным стане і не выкарыстоўваецца.

Уласнікам будынка з’яўляецца аддзел ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі Слаўгарадскага райвыканкама. Каб схаваць разбурэнні гістарычнай каштоўнасці, на фасад старога будынка быў нацягнуты тэнт. Як піша тэлеграм-канал “Спадчына”, тэнт на паштовай станцыі ў Слаўгарадзе вісіць аж з 2017 года, прычым быў усталяваны «ў мэтах забеспячэння бяспекі і захавання будынка». 

– Як ануча можа забяспечваць захаванасць будынка? Навошта глядзець на помнік, калі можна глядзець на анучу з малюнкам на яго фасадзе? – задаюцца пытаннямі аўтары матэрыяла пра слаўгарадскую паштовую станцыю. 

Адзначым, што мясцовая ўлада плануе рэканструяваць гістарычны будынак пад раённы музей у рамках дзяржаўнай праграмы “Культура Беларусі” на 2021-2025 гады. Але ці адбудзецца аднаўленне гарадской гістарычнай каштоўнасці пакажа будучыня.

Фота mogilev.media, radzima.org