Раніцай 23 жніўня трагічны інцыдэнт здарыўся на станцыі Пагодзіна ў Горках. Работнікі чыгункі заўважылі на рэйках немаладога мужчыну, які выпіваў спіртное. Супрацоўнікі станцыі папрасілі яго сыйсці з рэек і пенсіянер паслухаўся. Але як толькі на станцыю прыбыў цягнік “Ворша-Крычаў”, мужчына кінуўся пад калёсы. З траўмамі яго шпіталізавалі, але выратаваць не ўдалося – паведамляе “Горацкі веснік”.
Фота ілюстрацыйнае
Устаноўлены Міжнароднай арганізацыяй працы з мэтай прыцягнуць увагу сусветнай грамадскасці да маштабаў праблемы, да таго, як стварэнне і прасоўванне культуры аховы працы можа садзейнічаць зніжэнню штогадовай смяротнасці на працоўным месцы.
Штогод у выніку няшчасных выпадкаў на вытворчасці і прафесійных захворванняў у свеце памірае 3 000 000 чалавек, прычым колькасць загінуўшых штогод расце да 10%. Акрамя гэтага штогод рэгіструецца да 200 мільёнаў чалавек, якія пакутуюць на прафесійныя захворванні.
Каля 4% сусветнага ВУП губляюцца ў выніку дрэнных умоў працы і няшчасных выпадкаў на вытворчасці.
Міжнародная арганізацыя працы ніколі не прызнавала таго сцвярджэння, што няшчасныя выпадкі і хваробы гэта “частка працы”.
Утворана на базе Беларускай дыяцэзі (з 1773), Магілёўскага архібіскупства (з 1780), якія не былі зацверджаны Ватыканам.
Архібіскупам быў прызначаны С. Богуш-Сестранцэвіч.
На выяве – касцёл Святога Станіслава ў вёсцы Маляцічы ў Крычаўскім раёне Магілёўскай вобласці, пабудаваны С. Богуш-Сестранцэвічам.
Каталіцкі архібіскуп магілёўскі і мітрапаліт усіх рымска-каталіцкіх касцёлаў у Расійскай імперыі.
Служыў у касцёлах ва Украіне, заснаваў жытомірскую семінарыю, спрыяў спыненню яўрэйскіх пагромаў у Бярдзічаве, у 1792 годзе дамогся прызначэння грошаў на будаўніцтва новых 24 касцёлаў на Кіеўшчыне і Брацлаўшчыне. Кіраваў Луцка-Жытомірскай дыяцэзіяй, спрыяў развіццю школьніцтва на Валыні.
Горача падтрымліваў Канстытуцыю 3 мая 1791 года.
27 красавіка 1827 года прызначаны магілёўскім архібіскупам.
Вайсковы дзеяч, генерал ад інфантэрыі, сябра Народнага Сакратарыяту БНР.
Удзельнік руска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, кітайскай кампаніі (1900), руска-японскай, Першай сусветнай.
Займаўся фарміраваннем беларускіх палкоў, віцэ-міністр абароны Літвы.
Аўтар вядомай кнігі “Плеўна і грэнадэры 28 лістапада 1877 г.”
Урач, паўстанцкі камісар у Магілёўскай і Мінскай губерніях у 1863–1864 гадах.
Скончыў Слуцкую гімназію, Маскоўскі ўніверсітэт.
Працаваў урачом у Сенненскім і Ашмянскім паветах.
Падчас паўстання стаў паўстанцкім камісарам у Магілёўскай губерні, у Пецярбургу гуртаваў патрыятычна настроеных афіцэраў. Каардынаваў паўстанцаў на Магілёўшчыне з 5 мая 1863 года. Пасля іх паражэння, перанёс сваю дзейнасць у Мінск і Ігуменскія лясы, стаў паўстанцкім камісарам Мінскай губерні.
Арыштаваны 21 кастрычніка 1863 годзе падчас чарговай паездкі ў Пецярбург. На следстве ў Санкт-Пецярбургу і Магілёве адмаўляўся даваць паказанні. Пакараны смерцю.
Подзвіг Аскеркі адлюстраваны У. Караткевічам у рамане «Нельга забыць» («Леаніды не вернуцца да Зямлі»).
Беларускі сусветнавядомы прыродазнавец, заснавальнік эвалюцыйнай палеанталогіі, удзельнік паўстання 1863-1864 гадоў, муж “каралевы матэматыкі” Соф’і Кавалеўскай, брат заолога Аляксандра Кавалеўскага.
Паслядоўнік і прапагандыст вучэння Ч. Дарвіна. Працаваў у Францыі, Германіі, Англіі, у Пецярбургскім, Маскоўскім універсітэтах.
Аўтар працы па гісторыі развіцця канечнасцей капытных жывёл. Першым з палеантолагаў дастасаваў эвалюцыйнае вучэнне да праблем філагенезу пазваночных. Адкрыў узаемасувязь марфалогіі і функцыянальных змен у залежнасці ад умоў існавання, адзначыў, што існуе залежнасць узаемасувязі з геалагічнымі пераўтварэннямі. Пераклаў на рускую мову шэраг работ Ч. Дарвіна.
Надзеў на твар маску з хлараформам і пакончыў з сабой. Прычынай самагубства сталі фінансавыя растраты яго фірмы.
Упершыню аб кандыцыянеры, як вынаходстве стала вядома ў 1815 годзе, калі француз Жан Шабанэс запатэнтаваў метад кандыцыянавання паветранага патоку і спосаб рэгулявання тэмпературы ў будынках.
У 1902 годзе ў ЗША інжынер-вынаходнік У. Карыер сабраў першы ў свеце прамысловы кандыцыянер для друкарні ў Нью-Ёрку.
Зразумеўшы ўсе плюсы такой тэхнікі, неўзабаве пачалася паўсюдная ўстаноўка кандыцыянераў у тэатрах і магазінах.
“General Electric” выпусціла ў 1929 годзе першы пакаёвы кандыцыянер і стала родапачынальнікам усіх сучасных кандыцыянераў і на доўгі час замацавалася ў спісе лідэраў па вырабе сістэм кандыцыянавання.
Сучасныя кандыцыянеры акрамя астуджэння паветра таксама могуць яго награваць, іянізаваць, асушваць, вентыляваць і чысціць, павялічваць утрыманне кіслароду ў паветры.
Выходзіла 3 разы на тыдзень.
У газеце супрацоўнічалі прадстаўнікі радыкальнай інтэлігенцыі пераважна сацыялістычнай арыентацыі. Мела рубрыкі «Беларусь», «Апошнія навіны», «3 газет», «У Вільні» і іншыя. Паслядоўна выступала за цэласнасць і непадзельнасць Беларусі, выкрывала анексійныя планы правых сіл Польшчы, польскіх нацыянал-дэмакратаў, заклікала да аб’яднання ўсе дэмакратычныя элементы краю без розніцы веравызнання і нацыянальнасці, узнімала надзённыя пытанні жыцця розных пластоў і груп насельніцтва.
Шырока асвятляла падзеі на Беларусі, змяшчала творы Я. Купалы, Я. Коласа, М. Гарэцкага, Старога Уласа, М. Арла, I. Нялепкі, 3. Вехаця, 3. Бядулі, нататкі А. Гурло, К. Лукашэвіча, пераклады на беларускую мову твораў Э. Ажэшкі, Пружанскага, публікацыі на навукова-папулярныя, агульнаасветныя, кааператыўныя тэмы.
Выйшла 56 нумароў. Закрыта польскай адміністрацыяй.
Побач з крыніцай знаходзіцца капліца Святой Параскевы і купальня.
Вядома з 1552 года.
Крыніца знаходзіцца на дне глыбокага яру, парослага лесам. З’яўляецца вытокам невялікага ручая, які ўпадае ў Дняпро. Расход вады складае больш за 100 м³ у суткі.
Вада гідракарбанатная, кальцыевая, канцэнтрацыя фтору адносна высокая – 0,49 мг/л. PН вады – каля 7,5.
Фота з адкрытых крыніц.
Сэнс, закладзены ў гэтае вызначэнне, вар’іруецца ад дня барацьбы жанчын за грамадзянскія і сацыяльныя правы да дня шанавання жанчын, што некаторымі ўспрымаецца як праява сексізму.
У 1910 годзе ў Капенгагене адбылася 2-я Міжнародная канферэнцыя працоўных жанчын. Лідэр жаночай групы сацыял-дэмакратычнай партыі Германіі Клара Цэткін прапанавала, каб Жаночы дзень адзначаўся штогод у кожнай краіне ў адзін і той жа дзень. Мэтай гэтага свята Цэткін назвала барацьбу жанчын за свае правы. Гэтая прапанова атрымала аднадушную падтрымку канферэнцыі з удзелам больш за 100 жанчын з 17 краін.
Міжнародны жаночы дзень упершыню адзначаўся 19 сакавіка 1911 года ў Аўстрыі, Германіі, Даніі і Швейцарыі. 8 сакавіка 1914 года камуністкі, суфражысткі і эмансіпе Еўропы правялі мітынгі ў знак салідарнасці са сваімі сёстрамі.
У ходзе вайны, расійскія жанчыны, работніцы ткацкіх фабрык сталі адзначаць дзень жанчын 23 лютага па юліянскім календары, аднак па грыгарыянскім календары гэта было 8 сакавіка.
У СССР Дзень жанчын стаў афіцыйным святам, але быў рабочым днём. Толькі з 1965 года гэтае свята стала не працоўным.
У 1975 годзе падчас Міжнароднага года жанчын ААН зацвердзіла дзень 8 сакавіка ў якасці Міжнароднага.
Летапісы павядамляюць, што за тры дні былі “разрабаваны ўвесь горад, Падол і Гара, і манастыры, і Сафія, і Дзесяцінная Багародзіца, і не было памілавання нікому і ніадкуль. Жонкі адведзены былі ў палон. Цэрквы агалілі ад абразоў, кніг, рыз, і званы вынеслі. Усімі смольнянамі, і суздальцамі, і чарнігаўцамі, і Вольгавай дружынаю ўсе святыні ўзяты былі. Запалены быў манастыр Пячэрскай Святой Багародзіцы, але Бог малітвамі Святой Багародзіцы збярог ад такой страты. І было ў Кіеве ўсім людзям стогн, і туга, і скруха няўцешная, і слёзы няспынныя”.
Узяцце Кіева ўспрымалася сучаснікамі як нешта беспрэцэдэнтнае: “яго не было ніколі”, пісаў суздальскі летапісец.
З гэтага моманту Кіеўская Русь няўхільна рухалася да поўнага заняпаду.
Дзяржаўны дзеяч БССР, партыйны дзеяч РКП(б) і КП(б)Б. Старшыня Беларускага нацыянальнага камісарыята, падпісант “Маніхвэста аб абвяшчэнні ССРБ” 1 студзеня 1919 года, член Часовага рабоча-сялянскага савецкага ўрада Беларусі. Камісар асветы ССРБ, намеснік наркама асветы Літоўска-Беларускай ССР, член ЦВК Літоўска-Беларускай ССР.
Падпісант Дэкларацыі аб абвяшчэнні незалежнасці Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі 31 ліпеня 1920 года. Першы Старшыня ЦВК БССР (1920-1937), СНК БССР (1920-1924), Прэзідыума ЦВК СССР ад БССР (1922-1937), 1-ы Народны камісар замежных спраў БССР (1920-1923).
Скончыў Віленскі настаўніцкі інстытут. Служыў у царскай арміі, прапаршчык. Прымаў актыўны ўдзел у ліпеньскіх падзеях у Петраградзе 1917 года, пазнаёміўся з І. Сталіным.
Адзін з арганізатараў і кіраўнікоў Беларускай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі, удзельнік Кастрычніцкай рэвалюцыі ў Петраградзе, Першага Усебеларускага з’езда ў Мінску (1917).
Вялікую ўвагу аддаваў умацаванню і развіццю беларускай савецкай дзяржаўнасці, нацыянальнай культуры, асветы, ліквідацыі непісьменнасці, прыхільнік беларусізацыі. Аўтар прац па гісторыі барацьбы беларускага народа за савецкую ўладу, эканамічным і культурным становішчы беларускай рэспублікі.
У канцы 1920 – пачатку 1930-х гадоў стаў абвінавачвацца ў падтрымцы поглядаў М. Бухарына.
Асабліва жорстка яго крытыкавалі на XVI з’ездзе КП(б)Б, ад яго патрабавалі тлумачэнняў, чаму ў часе праверкі партыйных дакументаў не выкрыў ні аднаго «ворага народа», абвінавачвалі ў тым, што ён з’яўляецца ідэйным натхняльнікам і кіраўніком нацыянал-апартуністычнай плыні ў партыі.
16 чэрвеня 1937 года ў перапынку з’езда застрэліўся ў сваім службовым кабінеце.
Беларускі сусветна вядомы оперны спявак, бас, “беларускі Шаляпін”.
Падчас Другой сусветнай вайны ваяваў польскім корпусе генерала Андэрса на поўначы Афрыцы і на поўдні Еўропы. Удзельнік бітвы пры Монтэ-Касіна.
Скончыў Рымскую акадэмію мастацтваў. Спяваў у операх усяго свету на беларускай, італьянскай, польскай, французскай, англійскай, нямецкай, рускай і ўкраінскай мовах. Жыў у ЗША, выконваў беларускія песні, дапамагаў ставіць голас беларускаму спеваку Данчыку.
27 гадоў працаваў у хоры данскіх казакоў С. Жарава, запісваў беларускія песні на пласцінкі, у тым ліку і «Магутны Божа». У 1975 г. прыязджаў у Беларусь.
Памёр у ЗША 14 ліпеня 1994 года.
Здзейсніла экзаменацыйны палёт і стала 36 пілотам у Францыі і першай жанчынай-пілотам.
Лараш раз’язджала з “лятаючым цыркам” па Еўропе. У чэрвені 1919 гады паставіла два “жаночых” сусветных рэкорды – на вышыню і далёкасць палёту.
18 ліпеня 1919 года дэ Лараш загінула ў авіякатастрофе на аэрадроме Кротуа. Яна ляцела пасажыркай.
Помнік лётчыцы ўстаноўлены ў аэрапорце Ле Буржэ.
Беларускі скульптар, класік партрэтнага жанру ў беларускай скульптуры. Народны мастак. Лаўрэат Ленінскай прэміі за стварэнне цэнтральнай скульптурнай групы мемарыяльнага комплексу «Хатынь».
Прадстаўнік старэйшага пакалення беларускіх савецкіх скульптараў, адзін з найбольш вядомых скульптараў эпохі росквіту сацыялістычнага рэалізму ў мастацтве.
Найбольш вядомыя яго помнікі – К. Заслонаву ў Оршы, М. Казею ў Мінску, «Няскораны чалавек» у Хатыні.
Аўтар партрэтаў І. Мележа, А.Якімовіча, Г. Цытовіча і іншых.
У яго гонар у Віцебску, Мінску ўстаноўлены мемарыяльныя дошкі.
Памёр 28 верасня 1976 года.
Беларускі палітычны і грамадска-культурны дзеяч, трэці старшыня Рады БНР.
Удзельнік Усебеларускага з’езда. Арганізатар Усебеларускай канферэнцыі 1921 года ў Празе, якая асудзіла Рыжскі мірны дагавор і пацвердзіла ідэалы незалежнасці Беларусі, дамогся ад урада Чэхаславакіі стыпендый для беларускіх студэнтаў.
Адзін са стваральнікаў Беларускага загранічнага архіва ў Празе, выдавец альманаха «Замежная Беларусь».
Аўтар вершаванай драмы «Рагнеда», вершаў, гістарычных і літаратурных эсэ, перакладаў з рускай, чэшскай і ўкраінскай моў.
Пахаваны на Ольшанскіх могілках у Празе.
Беларускі філосаф і гісторык-медыявіст, даследчык культуры Адраджэння і Рэфармацыі, культуролаг. Доктар філасофскіх, кандыдат гістарычных навук.
Працаваў у Інстытуце філасофіі і права АН БССР.
Аўтар прац «Рэфармацыя і грамадская думка Беларусі і Літвы (2-я палова XVI – пачатак XVII ст.», «Скарына і Будны: Нарыс філасофскіх поглядаў», «Францыск Скарына», «Філасофская думка эпохі Адраджэння ў Беларусі: Ад Францыска Скарыны да Сімяона Полацкага», «Унія. Дзяржаўнасць. Культура: Філасофска-гістарычны аналіз», «Беларуская думка ў кантэксце гісторыі і культуры» і іншых.
Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР.
Памёр 21 снежня 2004 года.
Беларускі літаратуразнавец і арганізатар музейнай справы. Унучатая пляменніца Янкі Купалы.
Скончыла БДУ. Працавала намеснікам дырэктара, дырэктарам у Літаратурным музеі Янкі Купалы. Заснавальнік і нязменны намеснік старшыні Міжнароднага фонду Янкі Купалы.
Ініцыятар і арганізатар стварэння ландшафтнага заказніка «Купалаўскі», філіялаў Літаратурнага музея Янкі Купалы ў Акопах (Лагойскі раён) і Яхімоўшчыне (Маладзечанскі раён, 2001).
Кіравала творчай групай па стварэнні галоўнай экспазіцыі музея, экспазіцый у філіялах музея ў Вязынцы і Ляўках, музея-кватэры Янкі Купалы ў Пячышчах (Татарстан), гісторыка-літаратурнага музея «Над ракою Арэсай» у Любанскім раёне.
Аўтар шматлікіх артыкулаў пра жыццёвы шлях і творчасць Янкі Купалы, навукова-папулярнага кінафільма «Янка Купала», радыёперадач, складальнік зборніка Я. Купалы «Публіцыстыка», 3-га тома збору твораў Купалы ў трох тамах, укладальнік кніг, буклетаў і альбомаў, якія прысвечаны Купале.
Беларускі акцёр, тэатральны дзеяч, Заслужаны дзеяч мастацтваў, дырэктар і мастацкі кіраўнік Брэсцкага акадэмічнага тэатра драмы, дырэктар Міжнароднага тэатральнага фестывалю «Белая Вежа» (Брэст).
Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Усё сваё жыцце прысвяціў служэнню ў Брэсцкім тэатры драмы імя Ленінскага камсамола Беларусі.
Найбольш значныя яго ролі ў пастаноўках «Брэсцкая крэпасць» К. Губарэвіча, «Пакажыце пропуск» Я. Шабана, «І змоўклі птушкі» І. Шамякіна, «Апраўданне крыві» паводле І. Чыгрынава і іншыя.
Беларускі палітычны і грамадскі дзеяч. Унук рэжысёра К. Саннікава. Мае ранг Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла, каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь», кандыдат у прэзідэнты Рэспублікі Беларусь на выбарах у 2010 годзе, палітвязень Беларусі, вязень сумлення.
Скончыў Дыпламатычную акадэмію Міністэрства замежных спраў СССР у Маскве.
Працаваў у Нью-Ёрку ў сакратарыяце ААН, саветнікам прадстаўніцтва Беларусі ў Швейцарыі, намеснікам міністра замежных спраў Беларусі.
У 1996 годзе, напярэдадні рэфэрэндуму падаў у адстаўку ў знак пратэсту. Выступіў ініцыятарам стварэння «Хартыі-97». Разам з Г.Карпенкам стварыў Каардынацыйныю Раду дэмакратычных сілаў Беларусі. Адзін з ініцыятараў грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» (2008), арганізатар шматлікіх маршаў пратэсту, акцый супраць фальсіфікацыі выбараў у 2001, 2004, 2006, 2008 гадах.
У 2010 годзе быў зарэгістраваны ў якасці кандыдата ў Прэзідэнты Беларусі. Затрыманы падчас мітынгу супраць афіцыйных вынікаў прэзідэнцкіх выбараў 19 снежня 2010 года ў Мінску, жорстка збіты і змешчаны пад варту ў СІЗА КДБ. Жонка палітыка, Ірына Халіп, таксама была арыштаваная, а трохгадовага сына Даніка ўлады спрабавалі выкрасці з дзіцячага садку і адправіць у дзіцячы дом.
11 студзеня 2011 года Amnesty International прызнала Саннікава вязнем сумлення.
14 мая 2011 года судом асуджаны да 5 гадоў пазбаўлення волі. Пакаранне адбываў ў калоніях Наваполацка, Бабруйска, Віцебска. У 2012 годзе памілаваны А. Лукашэнкам, атрымаў палітычны прытулак у Вялікабрытаніі.
Беларускі паэт, грамадскі дзеяч. Адзін з заснавальнікаў Таварыства маладых літаратараў «Тутэйшыя», лідар арганізацыі «Правы рэванш», сябра «Таварыства вольных літаратараў», актывіст Руху салідарнасці «Разам».
Скончыў БДУ. Працаваў у «Настаўніцкай газеце». Атрымаў літаратурную прэмію «Гліняны вялес» за зборнік вершаў «Каханне пад акупацыяй».
За верш «Убей президента!» быў арыштаваны 6 красавіка 1996 года. У турме КДБ трымаў сухую галадоўку. Праз 10 месяцаў выпушчаны пад падпіску пра нявыезд.
У жніўні 1997 на адным з апазіцыйных мітынгаў публічна зашыў сабе рот у знак пратэсту супраць ціску ўладаў на незалежныя СМІ і незалежных журналістаў.
У 2000 годзе жыў ў Нью-Ёрку, потым у Нарвегіі, Беларусі.
Дзеяч беларускай эміграцыі, старшыня Беларускага Згуртавання ў Францыі «Хаўрус» і член рады БНР, мастак, фізіятэрапэўт.
Скончыў Наваградскую гімназію (1944). Пасля далучэння Заходняй Беларусі да БССР не хацеў разумець і прызнаваць савецкую ўладу, таму ў гімназіі адбываліся канфлікты на гэтай глебе.
У 1944 годзе быў мабілізаваны ў Беларускую краёвую абарону, адкуль уцёк, прабраўся ў Францыю і далучыўся да францускіх партызанаў, потым уступіў у армію Андэрса.
Пасля дэмабілізацыі ў 1947 годзе пераехаў у Парыж. Скончыў факультэт скульптуры Нацыянальнай вышэйшай школы прыгожых мастацтваў, школу фізіятэрапіі ў Парыжы. Выкладаў анатомію і марфалогію ў дзяржаўных і прыватных школах фізіятэрапіі і мастацтва.
З 1946 года ўзначальваў Аб’яднанне беларускіх работнікаў у Францыі. Сустваральнік Беларускай незалежніцкай арганізацыі моладзі, выдавец часопіса «Моладзь», кіраўнік Аб’яднання беларускіх студэнтаў, Беларускага аб’яднання камбатантаў, прадстаўнік у Францыі Беларускага камітэту дапамогі ахвярам радыяцыі, арганізаванага ў 1989 годзе пры Беларускай каталіцкай місіі ў Лондане з ініцыятывы айца Аляксандра Надсана.
Аўтар больш за 10 скульптурных твораў з каменю, у тым ліку помніка на магіле М. Равенскага, скульптур для касцёлаў, мосту Аляксандра III і Новага мосту ў Парыжы, працы «Вяселле ў Кане Галілейскай», пераможца конкурсу на стварэнне статуі Жанны д’Арк.
Аформіў выдадзеныя ў замежжы кнігі «Спадчына» Янкі Купалы, «Сымон-музыка» Якуба Коласа, «Матчын дар» Алеся Гаруна, альманах «Ля чужых берагоў». Маляваў і акварэллю.
Некаторыя мастацкія працы захоўваюцца ў Беларускай бібліятэцы і музэі імя Ф. Скарыны ў Лондане.
1307 год. Вільгельм Тэль прабівае стралой яблык на галаве свайго сына.
Ішоў селянін са швейцарскага кантона Уры Вільгельм Тэль па горадзе Альтдорфу з маленькім сынам. На цэнтральным пляцы горада стаяла тычка, на верхавіне якой красаваўся капялюш аўстрыйскага намесніка ландфохта Геслера, якой ён загадаў кланяцца. Наш герой капелюшу не пакланіўся.
За такое злачынства ён быў схоплены вартаўнікамі. Але тут на пляцы з’явіўся сам Геслер, які ўбачыў за спіной Тэля ці то арбалет, ці то лук. Захацелася намесніку даведацца, ці ўсе швейцарцы – майстэрскія стрэлкі і ён загадаў Тэлю са 100 крокаў збіць яблык з галавы сына стралой.
Тэль не прамазаў. Але дзёрзкасць яго не спадабалася ландфохту і ён загадаў кінуць бунтара ў вязніцу замка Кюсанахт.
Закаванага ў ланцугі Тэля пасадзілі ў лодку і павезлі праз возера, але тут наляцела бура і вязня прыйшлося раскаваць, таму што лішнія рукі веслярам не перашкодзілі б. Тэль не прамінуў гэтым скарыстацца, і як толькі лодка ткнулася ў бераг, збег у горы, а неўзабаве падпільнаваў на вузенькай сцяжынцы Геслера і забіў яго. Пасля гэтага паўстаў увесь швейцарскі народ і выгнаў аўстрыйцаў назаўжды з краіны.
Тэлю паставілі некалькі помнікаў, а ў тым месцы, дзе ён выскачыў з лодкі на бераг, пастаўлена капліца.
tunnel.ru
1477 год. Англійскі першадрукар Уільям Кекстан выдае першую надрукаваную ў Англіі кнігу – анталогію “Выслоўі філосафаў”.
Усяго ён выдаў больш за 100 кніг.
Трэба нагадаць, што другім брытанскім друкаром з’яўляецца Ян (Iван) Лiцвiн або Джон Летоў, які пачаў друкаваць кнігі праз 3 гады пасля Кекстана, у 1480 годзе. Мяркуюць, што Ян-Джон паходзіць з Полаччыны.
1883 год. Нарадзіўся Язэп Лёсік.
Беларускі мовазнавец, грамадска-палітычны дзеяч, старшыня Рады БНР.
Выкладчык БДУ, правадзейны сябра Інбелкульта, акадэмік. Родны дзядзька Якуба Коласа, брат Антона Лёсіка.
На пачатку педагагічнай дзейнасці працаваў у Бабруйскай сельскагаспадарчай школе.
Быў у царскай ссылцы ў Сібіры (разам з Алесем Гаруном).
Член Беларускага нацыянальнага камітэта, Вялікай беларускай рады, 2-гі старшыня Рады БНР.
Арыштоўваўся ў 1922, 1930, 1938 гадах. Быў у турмах, ссылцы.
Даследчык вытокаў беларускай нацыянальнай культуры, гісторыі ВКЛ, кнігадрукавання, старадрукаў. Аўтар прац «Гісторыя Вялікага княства Літоўска-Беларускага», «Памяткі старасвецкай беларускай мовы і пісьменства», «Бітва пад Грунвальдам у апісанні хронікі Быхаўца, Длугаша, Бельскага і інш.», падручнікаў «Практычная граматыка беларускае мовы», «Беларуская мова: Пачатковая граматыка», «Беларуская мова: Правапіс», «Сінтаксіс беларускае мовы» і іншых.
Паводле афіцыйнай версіі, памёр 1 красавіка 1940 года ад сухотаў у саратаўскай турме. Паводле іншай версіі, быў застрэлены адразу па абвяшчэнні прысуду. Месца пахавання невядомае.
У гонар Язэпа Лёсіка названыя вуліцы ў Маладзечне, Мікалаеўшчыне і Стоўбцах.
wikimedia.org
1902 год. Нарадзіўся Міхась Машара.
Беларускі паэт, празаік, драматург, перакладчык.
Рэдагаваў газету “Наша воля”, працаваў у дзіцячым часопісе “Заранка”, у газетах “Звязда”, “Савецкая Беларусь”, “Партызанскае слова”, часопісе “Полымя”, “Настаўніцкай газеце”, на радыё.
Аўтар зборнікаў вершаў, паэм, п’ес, раманаў, кнігі ўспамінаў.
Вершы, напісаныя падчас зняволення ў віленскіх Лукішках тайна вынесла і выдала асобным зборнікам “Малюнкі” Зоська Верас.
Пераклаў на беларускую мову “Мёртвыя душы” М. Гогаля, “Апавяданні” Г. Сянкевіча, “Уральскія сказы” П. Бажова, “Калевалу” і інш.
Памёр 7 чэрвеня 1976 года.
1931 год. Нарадзіўся Анатоль Вярцінскі.
Беларускі паэт, грамадскі і палітычны дзеяч. Заслужаны работнік культуры. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР за кнігу «Нью-Ёркская сірэна», Лаўрэат прэміі «Залаты апостраф».
Працаваў у газеце «Літаратура і мастацтва», выдавецтве «Беларусь». Член Беларускага ПЭН-цэнтра.
У 1990-1995 гадах – дэпутат Вярхоўнага Савета Беларусі, намеснік старшыні пастаяннай Камісіі па пытаннях галоснасці, сродкаў масавай інфармацыі і правоў чалавека, член Канстытуцыйнай камісіі.
Аўтар вершаў, паэм, п’ес для дзяцей, кніг паэзіі, зборнікаў вершаў, літаратурнай крытыкі і публіцыстыкі.
Паасобныя вершы пакладзены на музыку. Па паэме «Колькі лет, колькі зім!» пастаўлены тэлеспектакль (1980), чатыры п’есы ставіліся ў тэатрах.
Пераклаў на беларускую мову некаторыя п’есы Лопэ дэ Вэгі, М. Себасцьяна, В. Пальчынскайтэ, якія пастаўлены ў тэатрах, асобныя вершы з класічнай і сучаснай рускай, украінскай, літоўскай, латышскай, балгарскай, польскай, венгерскай, кубінскай паэзіі.
Узнагароджаны Медалем 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.
Памёр 21 красавіка 2022 года.
cdn.3bls.eu
1931 год. Нарадзіўся Генадзь Мурамцаў.
Беларускі скульптар.
Стварыў партрэтныя вобразы вядомых пісьменнікаў, паэтаў, мастакоў Беларусі – М.Багдановіча, А. Куляшова, В. Быкава, З. Азгура, М. Керзін, В. Бялыніцкага-Бірулі і іншых.
Вядомы як скульптар-манументаліст, аўтар помнікаў К. Заслонаву, камсамольцам-падпольшчыкам пасёлка Асінторф, савецкім салдатам — вызваліцелям Полацка, маршалу В. Сакалоўскаму ў Гродна, апошняга ў Беларусі помніка У. Леніну на цэнтральнай плошчы г. Оршы (1987).
Стварыў шматлікія мемарыяльныя дошкі знакамітым беларусам.
Памёр 23 кастрычніка 2022 года.
1952 год. Нарадзіўся Эдвард Зайкоўскі.
Беларускі археолаг. Кандыдат гістарычных навук.
Працаваў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі. Удзельнік грамадскага аб’яднання «Беларуская Майстроўня» (1979-1984).
У 2009 годзе ўвайшоў у аргкамітэт «Міленіум Літвы», у звароце якога паведамлялася, што назва Літва датычыцца старажытнай тэрыторыі Беларусі, а цяперашнія беларусы да пачатку XX стагоддзя называлі сябе ліцьвінамі.
Даследуе помнікі неаліту і бронзавага веку, паганскія вераванні і першабытнае мастацтва, старажытную кулінарыю.
Аўтар навукова-папулярных прац з пытанняў старажытнага мастацтва, у тым ліку «Першабытныя помнікі Паўночнай Беларусі» і кнігі «Старажытная беларуская кухня» (у суаўтарстве).
1963 год. Нарадзіўся Сяргей Шыла.
Беларускі мастак-канцэптуаліст, дызайнер, спявак аўтарскай песні.
Мастаком і дызайнерам стаў праз саманавучанне. Спецыялізуецца на мастацкім і экспазіцыйным дызайне.
Аўтарскія праекты: «Кола часу» (Музей гісторыі Мінска), «Krieg, крик, крык…» (Музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны), «Штрых-код» і «Абрыў» прысвечана памяці У. Высоцкага (Мінская бібліятэка імя А. Пушкіна), «ГРУЗ 300» (Віцебск), «КРОПКА, ці КРОПЛЯ АДліку», «Успаміны пра будучыню» (Цэнтр Сучасных Мастацтваў, Мінск).
wikimedia.org
1968 год. У Бялыніцкім раёне створаны гідралагічны заказнік рэспубліканскага значэння «Заазер’е».
Мае плошчу 4 172,1 га, займае частку міжрэчча Бярэзіны і Друці.
Уключае вярховыя балоты.
Расце 100 відаў раслін, у тым ліку такія ахоўныя як клубняносная зубніца і пустая чубатка. Тут 108 відаў птушак, 45 відаў сысуноў, 8 земнаводных відаў і 6 відаў паўзуноў.
У 2012 годзе ўключаны ў спіс водна-балотных угоддзяў міжнароднага значэння.
Да XVI стагоддзя верхавыя балоты заказніка не мелі мховага покрыва і ўяўлялі сабой адкрытыя крыніцы прэснай вады. У 1887 годзе Заазер’е і яго наваколлі ўжо ўяўлялі суцэльнае балотнае ўтварэнне.
1978 год. У джунглях паўднёва-амерыканскай Гаяны быў здзейснены самы масавы суіцыд ХХ стагоддзя: загінулі 918 чалавек, 276 з якіх дзеці.
Трагедыя адбылася ў горадзе Джонстаун з членамі рэлігійнай арганізацыі “Храм народаў”, лідэрам якой быў Джэмс Уорэн Джонс.
Секта “Храм народаў” узнікла ў 1957 годзе ў Каліфорніі. У 1970-х гадах перабралася ў Гаяну, дзе ў непралазных джунглях утварыла пасёлак, названы ў гонар “прападобнага” Джонса – Джонстаунам.
Жылі людзі ў бараках, у галечы, гэта пры тым, што на замежных банкаўскіх рахунках Джонса ляжалі дзясяткі мільёнаў даляраў, атрыманых ім ад паслядоўнікаў.
З намерам расследаваць чуткі аб жорсткім абыходжанні святара Джонса са сваёй паствай у Джонстаўн была накіравана інспекцыйная група з ЗША, якая складалася з журналістаў і адвакатаў і пад кіраўніцтвам кангрэсмена Леа Раяна.
Але Раян і чацвёра яго памагатых былі забітыя па распараджэнні Джонса.
Пасля гэтага Джонс вырашыў зрабіць “канец свету”. Усе чальцы “Храма народаў”, уключаючы дзяцей, выпілі па шкляначцы ліманаду з цыяністым каліем, пасля чаго ў страшных канвульсіях адправіліся ў іншы свет.
Калі ў Джонстаўн увайшлі салдаты, яны ўбачылі там страшнае відовішча: сотні і сотні трупаў сектантаў, якія ляжалі па вуліцах горада.
1979 год. Памёр Гаўрыла Верасаў.
Беларускі савецкі шахматыст, міжнародны майстар (1950). Кандыдат гістарычных навук.
Шасціразовы чэмпіён Беларусі. Удзельнік трох чэмпіянатаў СССР.
Шахматны тэарэтык, аўтар сістэмы «Дэбют Верасава» (1. d4 d5 2. Кc3 Кf6 3. Сg5).
Фота: Сістэма Верасава
2020 год. Памерла Любоў Румянцава.
Беларуская актрыса. Заслужаны артыст БССР.
Працавала на кінастудыі «Беларусьфільм», у Тэатры-студыі кінаактора.
Выканаўца лірыка-драматычных і драматычных роляў.
Здымалася ў кіно з 1959 года – у яе актыве ролі ў 60 кінафільмах.
Яе галоўная роля Джуліі Навэлі ў фільме «Альпійская балада» (1965) прынесла актрысе сусветную вядомасць.
Узнагароджана Ордэнам Францыска Скарыны.
vokrug.tv
