Очередной набор “рекрутов” прошел в Славгородском районе
Ряды партии “Белая Русь” пополняются так стремительно, что просто дух захватывает.
Не остался в стороне от поголовного вступления в партию Славгородский район.
На фотографиях, размещенных на сайте районной газеты, видно, что в члены “Белой Руси” рвется и стар и млад.
Церемония вручения членских билетов прошла в районном музее.
Участие в ней приняли не только белорусские, но и российские общественные и полуобщественные организации.
Финальным аккордом торжества стало посещение выставки художников объединения “Русская Атлантида”.
Если учесть то, что мифический остров-государство, в свое время, был поглощен океаном и бесследно исчез, трактовать название объединения живописцев можно с разных точек зрения.
Впрочем, у членов “Белой Руси” разных точек зрения не может быть по определению.
Антысавецкае паўстанне, якое адбывалася на тэрыторыі сённяшняга Слаўгарадскага раёна, дзейнічала не адзін год і нават мела свой штаб. А кіраўніцтва выступленнем, асноўнай сілай якога былі мясцовыя сяляне, прыпісваюць прапойскаму творцу і грамадска-палітычнаму дзеячу Аляксандру Вазілу.
Не толькі кулакі, але і сераднякі ва Усходняй Беларусі (уключанай у склад РСФСР) добра зведалі палітыку “ваеннага камунізму” і асабліва “харчразвёрстку”, калі ў сялянаў адбіралі ўвесь хлеб, бульбу і іншыя прадукты. Гэта апустошвала вёску, выклікала голад. Эканамічны авантурызм бальшавікоў, гвалтоўнае стварэнне камун і саўгасаў, рабаўніцтва – гэтыя і іншыя прычыны прымушалі глядзець сялян у бок лесу, уздымаць хвалю паўстанняў. Іх саюзнікамі ў барацьбе з савецкай уладай былі 4 тысячы дэзэрціраў, якія былі ў аддзелах зялёных ва ўсходняй частцы Беларусі і не жадалі ваяваць за бальшавіцкі ўрад.
Адкуль звесткі пра паўстанне і яго прычыны
У савецкай гістарыяграфіі антыбальшавіцкі рух меў назву “бандытызм”, “банды”, “нацыяналісты” і г.д. Аднак гэта звычайная вёска, з дапамогай партызан (так званых “зялёных”) імкнулася адстойваць свае інтарэсы. У 1918-1919 гг. адбыўся цэлы шэраг антысавецкіх выступленняў на тэрыторыі Усходняй Беларусі. Сярод антысавецкіх паўстанняў на золку з’яўлення дзяржавы сялянаў і пралетарыяў належнае месца некалі зойме Прапойскае паўстанне, якое ахапіла тры чвэрці цяперашняга Слаўгарадскага раёна Магілеўскай вобласці. Звесткі пра Прапойскае паўстанне ўтрымліваюцца ў матэрыялах Прапойскага РК КПБ(б) за 1930 год, якія знаходзяцца ў дзяржаўным архіве Магілёўскай вобласці. Гэта старонка машынадрукаванага тэксту, якая з’яўляецца данясеннем мясцовага райаддзелу міліцыі ў райкам ад мая 1930 года аб “Палітстановішчы раёну”. Звязваючы тагачасны стан сялян (на 1930 год) з калектывізацыяй, у данясенні шмат кажыцца аб падзеях 1919-1920 гг. Прычым сама міліцыя ўжывае тэрмін “паўстанне”. У гэтым данясенні адзначаецца вёска Жалезінка Іванішчавіцкага сельсавету, у якой знаходзіўся штаб паўстання, што можа сведчыць аб добрай арганізацыі. Як было адзначана ў дакуменце яна была ўтворана за царскім часам. На думку органаў на 1930 год палову жыхароў вёскі складалі “кулакі” і моцныя сярэднякі, а другую палову – сярэднякі і беднякі.
Будынак дзяржаўнага архіва ў Магілёве, дзе захоўваюцца звесткі пра паўстанне.
Што цікава, то гэту вёску ў Прапойскім (сёння Слаўгарадскім) раёне заснавалі перасяленцы з Заходняй Беларусі і самі выкарчвалі лес, асушылі балоты і распрацавалі глебу. Пагэтаму невыпадкова, што менавіта ў Жалезінцы знаходзіўся штаб паўстання, бо жыхары катэгарычна не прымалі бальшавіцкіх рабункаў. Вось прозвішчы заснавальнікаў вёскі: Гоевы, Грамыкі, Грахоўскія, Іваноўскія, Пухоўскія. У большасці яны былі раскулачаны і высланы за межы Беларусі. На вялікі жаль гэта вёска сёння практычна знікла, бо ў ёй стала цяпер ніхто не жыве, хоць захавалася частка вёскі з хатамі і мясцовыя могілкі.
Мітынг у Прапойску з нагоды гадавіны Кастрычніцкай рэвалюцыі, 1918 год.
Паводле архіўнага дакумента паўстанне ахапіла тэрыторыю Прапойскага местачковага, Ржаўскага, Кульшыцкага, Іванішчавіцкага, Чэрнякоўскага, Васькавіцкага, Гайшынскага, Гіжэнскага сельсаветаў. Насельніцтва гэтых сельсаветаў падчас паўстання 1919-1920 гг. згодна з данясеннем “убівалі чырвонаармейцаў, адбіралі абмундзіраванне і снараджэнне”, але пры гэтым не наносілі ніякай шкоды мірнаму насельніцтву. Найбольш актыўнымі былі жыхары Кульшыцкага і Іванішчавіцкага сельсаветаў. Выступленні працягваліся да 1921 года, а ў Чэрняхоўскім, Іванішчавіцкім і Гайшынскім сельсаветах ажно да 1929 год.
Асноўнай прычынай паўстання быў пратэст супраць палітыкі “ваеннага камунізму” і гвалтоўных рэквізіцый харчавання, а таксама нацыянальны ўціск. У пачатку 1919 года рашэннем маскоўскіх бальшавіцкіх уладаў Віцебская, Смаленская, Магілёўская губерні былі вылучаныя з БССР і далучаныя да РСФСР. На гэтай тэрыторыі з боку мясцовага партыйнага і савецкага кіраўніцтва панавалі антыбеларускія настроі, непрыняцце беларушчыны.
Ці мог быць Аляксандр Вазіла ў авангардзе паўстанцаў?
На вялікі жаль пра Прапойскае паўстанне мала звестак і дагэтуль невядома хто кіраваў сялянскім выступленнем на тэрыторыі цэлага раёна. Паводле адной з версій краўніком паўстання мог быць, ураджэнец Прапойска, удзельнік рэвалюцыйнага руху, публіцыст і паэт Аляксандар Вазіла, але гэта вельмі спрэчна, тым больш што ніякіх прамых сведчанняў няма. Адметна, што Вазіла ўдзельнічаў на Першым Усебеларускім з’ездзе ў 1917 годзе, але выступіў супраць намеру абвясціць беларускую дзяржаўнасць. Ён адносіўся да так званых “абласнікоў”, якія анічога не мелі супраць нацыянальнага самавызначэння беларусаў, але толькі ў складзе Расійскай Фэдэрацыі. Менавіта Вазіла на Усебеларускім з’ездзе выступіў з палкай прамовай, у якой абгрунтоўваў сваю грамадска-палітычную пазіцыю наконт будучыні Беларусі. Вось яе фрагмент:
“Наш беларускі лёс занадта шчыльна пераплецены з лёсам усяе Расіі. Цэлыя стагоддзі мы жылі разам з усім рускім народам. Нашыя багацці, нашая праца і сіла блізка, вельмі блізка, спаяныя з усім рускім. І цяпер, калі непазбежная неабходнасць ставіць Беларусь у стан самавызначыцца, мы павінны ведаць – як і на якіх пачатках…
Выкарыстаўшы сапраўдную магчымасць, якая здараецца рэдка, Беларускі край мусіць самавызначыцца на пачатках шырокай аўтаноміі ў палітыка-адміністратыўных, эканамічных і культурна-нацыянальных адносінах – г.зн. стаць цэльнай вобласцю – з поўнымі правамі ў кіраванні сабою, у гаспадарчым жыцці і ў будаўніцтве сваёй беларускай культуры. І, будучы шырока аўтаномным народам, Беларусь павінна ўвайсці ў Вялікі Рускі Саюз, такімі чынам утварыўшы Фэдэратыўную Расійскую Рэспубліку…”.
Першы Усебеларускі з’езд каля будынку Мінскага гарадскога тэатра.
З прадмовы бачна, што Аляксандр Вазіла не верыў да канца ў самастойнае існаванне беларускага народа, бо знаходзіўся пад уплывам “заходнерускай” ідэалогіі і Беларусь уяўляў як частку Расіі, але з пашыранай аўтаноміяй. Пры гэтым ён не адмаўляў праву беларусаў на самавызначэнне, бо сам быў часткай народа. Вазіла па-свойму таленавіты, бо паходзіў з простага народу, але змог атрымаць адукацыю і браў удзел у агульнарасійскім рэвалюцыйным руху, за што быў на некаторы час нават сасланы ў Сібір, маючы пры гэтым усяго крыху больш за 20 год.
Ён таксама далучыўся да літаратурнай працы і нават выдаў у 1914 годзе ў зборнік паэзіі «Хвалі» («Волны»), які быў канфіскаваны цэнзурай (у кнізе была і аўтабіяграфічная частка пра жыццё ссыльных у Сібіры), а супраць супраць аўтара распачата судовая справа. Аляксандр Вазіла вядомы таксама і як публіцыст, што публікаваў свае матэрыялы ў перыядычных выданнях “Белорусская криница” і “Белорусский вестник”. Публіцыстычныя матэрыялы, як і паэзію пісаў выключна на рускай мове і друкаваўся пад рознымі псеўданімамі і крыптанімамі: Алек де Вазиллини; Клим Злобич; Правдолюб; Антон Хатыня; Саша Косматый; Аль-Вэ.
Нягледзячы на тое, што Аляксандр Вазіла нарадзіўся ва Усходняй Беларусі ён хутчэй за ўсё быў чалавекам рускай культуры і выхавання. Ён пабадзяўся па Расіі, сядзеў у царскіх турмах, мроіў пра сусветную рэвалюцыю, і пры гэтым забываўся на Беларусь. Але Беларусь усё роўна яго клікала і ён зрабіў свой унёсак у лес свайго роднага краю. Драма гэтага беларускага дзеяча ў тым, што з аднаго боку, Вазіла ўсведамляў сябе этнічна, а з другога быў носьбітам чужой свядомасці. Пры гэтым варта падкрэсліць, што ў яго пакрысе адбываўся прагрэс развіцця нацыянальнай свядомасці ў далейшым. Нездарма ў 1918 годзе Вазіла становіцца загадчыкам агітацыйна-выдавецкага пададдзела Беларускага нацыянальнага камітэту (Белнацкаму) і паралельна рэдактарам беларускамоўнага перыядычнага выдання «Чырвоны шлях», з якім супрацоўнічалі Янка Купала, Якуб Колас, Цішка Гартны і нават этноглаф Аляксандр Сержпутоўскі. Дарэчы, менавіта Белнацкам вёў агітацыйную, культурна-асветніцкую, выдавецкую працу, прапагандуючы ідэю стварэння беларускай савецкай дзяржавы і таксама непасрэдна ўдзельнічаў у абвяшчэнні ССРБ. З 1919 года Аляксандр Вазіла адыходзіць ад палітычнай дзейнасці, вяртаецца ў родны Прапойск (сённяшні Слаўгарад). І менавіта ў 1919 годзе выбухнула антыбальшавіцкае паўстанне на Прапойшчыне.
Ці мог чалавек з прасавецкімі поглядамі ўзначальваць сялянскае антыбальшавіцкае выступленне? Пытанне застаецца адкрытым, але хутчэй адказ будзе адмоўным чымся станоўчым. Беларускі дзеяч, які марыў пра сацыялістычную рэвалюцыі і пабудаванне новага дзяржаўнага ладу, наўрадці мог пайсці супраць сваіх жа перакананняў. Хоць момант глыбокага расчаравання ў працэсах, што пачалі адбывацца ў маладой савецкай дзяржаве адкідаць нельга.
У 1932 годзе Вазілу арыштоўваюць у Маскве, пасля прывозяць у Беларусь і абвінавачваюць у арганізацыі контррэвалюцыйнай арганізацыі ў Прапойскім раёне. Пасля яго ссылаюць у Казахстан, дзе ў 1937 годзе ён зноў быў арыштаваны, абвінавачваны ў антысавецкай дзейнасці і прывезены ва Уладзімірскі палітычны ізаятар, дзе паўторна абвінавачаны ў стварэнні падпольнай антысавецкай арганізацыі ўжо ў ізалятары. Урэшце яго растралялі 4 снежня 1937 года. Нельга выключаць што Вазілу падчас абвінаваўчага працэсу проста неапраўдана прыпісалі дзейнасць у Прапойскім выступленні, каб арыштаваць як небяспечнага элемента. Таксама можна дапускаць, што ён пад маральнымі і фізічнымі здзекамі рэпрэсіўнай савецкай машыны вымушаны быў прызнацца ў тым, чаго ніколі не рабіў. Пагэтаму вельмі сумнеўна, каб Аляксандр Вазіла сапраўды знаходзіўся ў авангардзе падзеяў 1919-1920-х гг. на Прапойшчыне, хоць да канца выключаць гэтую магчымасць нельга. Але каб з дакладнасцю адказаць на гэта пытанне трэба дадатковыя дакументы і глубокае вывучэнне жыццяпісу беларускага дзеяча з Прапойску.
Гэта быў не адзіны выпадак, а антысавецкая барацьба працягвалася да сярэдзіны 1930-х
Прапойскае антыбальшавіцкае выступленне было ва Усходняй Беларусі неадзіным. На Магілёўшчыне вядомыя таксама паўстанні 1919 года ў Чавусах, Горках і іншых месцах. Паводле інфармацыі з архіваў, антысавецкая партызанская барацьба на Магілёўшчыне працягвалася да сярэдзіны 1930-х гг. У пэрыяд 1921-1928 гг. дзейнічалі ўзброеныя атрады Пруднікава, Новікава, Казановіча, Рыжыкава-Бестужава, Ступакова, Агароднікава на тэрыторыях Гарадзішчанскага, Дасовіцкага, Махаўскага, Амхоўскага, Шчажэрскага, Таранаўскага, Мастоцкага, Машанацкага, Гаранскага, Бракаўскага, Пашкаўскага сельсаветаў Магілёўскага раёна. У савецкіх дакументах адзначана, што супраціў працягваўся да 1935 года на абшарах Гаранскага, Пашкаўскага, Мастоцкага, Таранаўскага і Махаўскага сельсаветаў.
Досыць цікавы выпадак адбыўся з сялянскім выступленнем пад Воршай. Савецкія вайсковыя ўлады ў Смаленску атрымалі загад выслаць у Воршу полк пяхоты, які дыслакаваўся ў Смаленску. Мэтай быў удзел у падаўленні сялянскага паўстання, якое выбухла ў ваколіцах Воршы. Калі жаўнеры даведаліся, што павінны вырушыць супраць паўстанцаў, то адмовіліся падпарадкоўвацца і зладзілі мітынг, на якім выказвалі антысавецкія прамовы. Прыбыўшы ў казармы палітычны камісар палка Голдман быў забіты. Аддзел ДПУ раззброіў збунтаваных жаўнераў. Аднак, улады адмовіліся ад масавых рэпрэсій супраць бунтаўнікоў і абмежаваліся ліквідацыяй палка”.
Зацемка ў польскамоўнай газеце пра паўстанне ў ваколіцах Воршы.
Гэты выпадак стаў настолькі гучны, што пра яго нават напісала польская прэса. У верасні 1925 года ў адной з польскіх газет з’явілася інфармацыя пра антысавецкае паўстанне ў ваколіцах Воршы і бунт бальшавіцкіх вайскоўцаў, якія былі высланыя на яго падаўленне.
Між іншым звесткі пра антыбальшавіцкія выступленні яскрава абвяргаюць тэзу савецкай гістарыяграфіі аб усеагульнай падтрымцы беларускім народам камуністычнай партыі бальшавікоў і савецкай улады наогул. Шэраг беларускіх савецкіх гісторыкаў раней сцвярджалі, што ў цэлым з палітычным супрацівам было скончана да 1922 года, а цалкам да сярэдзіны 1926 года. Аднак прыведзеныя факты паказваюць, што гэта хлусня і супраціў простых беларускіх сялянаў савецкім парадкам трываў доўга, бо настолькі непрымальнымі яны былі для тутэйшых беларусаў.
Вторая часть исторического сериала выложена на сайте районной газеты газеты
Интересный, а главное современный способ рассказывать об истории родного края нашли славгородские журналисты. К 80 -летию освобождения района они запустили проект “Пропойск. Освобождение”.
Идея, надо признать, неплохая. Если печатный вариант наших “районок” читают в основном пенсионеры, интересующиеся некрологами, то видео посмотрит и молодежь.
Да и всем остальным потребителям новостей, избалованным “Тик-током”, такой вариант подачи информации придется по душе.
Вечарам 11 лістапада кампанія мужчын адпачывала ў альтанцы на беразе возера каля вёскі Малая Зімніца Слаўгарадскага раёна. Прыблізна ў 17.00 у іх адбыўся канфлікт з незнаёмцам. Як потым высветлілася, ім быў 66-гадовы, неаднаразова судзімы мясцовы жыхар. Падчас канфлікта пажылы незнаёмец стрэліў у аднаго з сяброў кампаніі і знік у накірунку лесапаласы. Ад агнястрэльнага ранення 31-гадовы мужчына загінуў на месцы.
Па трывозе быў падняты асабовы склад Слаўгарадскага РАУС, у пошуках злачынцы ім аказалі дапамогу праваахоўнікі суседніх раёнаў, а таксама салдаты ўнутраных войскаў – паведамляе прэс-служба абласнога УУС. Ім удалося заблакаваць 66-гадовага рэцыдывіста ў лесапаласе, пасля чаго мужчына застрэліўся. Падрабязнасці трагедыі чакаюцца бліжэйшым часам.
Славгородская милиция провела День открытых дверей
Познакомиться с условиям работы стражей правопорядка получили возможность старшеклассники городских и сельских школ, а также члены военно-патриотического клуба “Патриот”, сообщает районная газета “Присожский край”.
Перед школьниками выступил начальник славгородской милиции, а затем была проведена ознакомительная экскурсия.
Ребята прокатились на служебном автотранспорте, пообщались с псом, который служит в Департаменте охране, примерили спецэкипировку, попробовали свои свои силы в разборке-сборке автомата Калашникова и пистолета Макарова.
Те из славгородских школьников, кто решил выбрать своей будущей профессией службу в милиции, пообщались с сотрудниками отдела кадров РОВД и получили подробную информацию о правилах поступления в средние и высшие учебные заведения МВД Республики Беларусь.
В этом убеждены журналисты краснопольской районной газеты, а в Славгороде магазины торгуют продуктами с истекшими сроками годности
Красивый, почти библейский термин “благодать” употребили журналисты Краснопольщины рассказывая об успехах ОАО “Краснопольский” в уборке кукурузы..
Дела с “царицей полей” в хозяйстве действительно обстоят неплохо, однако делать выводы о том, что именно кукуруза – залог продовольственной благодати белорусов, думается, преждевременно.
Особенно учитывая то, сколько тратит среднестатистический белорус на продукты питания. Тут уж не о благодати, а об экономической катастрофе, рассуждать будет уместнее.
Не наступила благодать и в магазинах Славгородского района. Товары с истекшим сроком годности там продолжают реализовывать и сетевики, и магазины районной потребкооперации.
Нарушения выявлены на 29 из 52-х объектах торговли и общепита, 280 килограммов недоброкачественной продукции, по предписаниям санитарной службы, ушло в утиль.
Российские поисковики отыскали смертный медальон солдата, а родственники побывали на его могиле.
Никита Михайлович Лазаренко из деревни Рабовичи Пропойского района ушел на фронт в первые дни Великой Отечественной и повторил горькую участь тех, кто навсегда остался на полях сражений и в памяти близких.
Только в 1943 году родственники получили официальное уведомление – Никита Михайлович пропал без вести, а в прошлом месяце текущего года в доме его племянника раздался телефонный звонок.
Выяснилось, что рославльские поисковики обнаружили массовое захоронение красноармейцев в лесном массиве на Смоленщине. Среди прочего, в руки поисковиков попал и смертный медальон Никиты Лазаренко с чудом сохранившимся бумажным вкладышем.
Погибшие солдаты стали жертвами авианалета – 4 августа 1941 года немецкие самолеты разбомбили эшелон, который шел на фронт. Большинство красноармейцев попытались укрыться в березовой роще, но выжили только те, кто спрятался под поездом – гитлеровцы старались не бомбить железную дорогу.
Позже местные жители похоронили останки солдат в одной из воронок от авиабомбы.
В конце сентября родственники Никиты Лазаренко побывали в Рославльском районе, приняли участие в торжественном перезахоронении красноармейцев и привезли домой капсулу с российской землей, принявшей в свои объятия погибшего белорусского воина – пишет газета “Прысожскі край”.
Напярэдадні Дня пажылых людзей у Слаўгарадзе раённы аддзел дзённага перабывання для інвалідаў і пажылых людзей сумесна з Цэнтрам фізкультурна-аздараўленчай працы і Чырвоным Крыжам правялі марафон па скандынаўскай хадзьбе – піша газета “Прысожскі край”.
Мерапрыемства праходзіла на возеры Маладзёжным. Пра дыстанцыю марафона не паведамляецца. Усе ўдзельнікі атрымалі памятныя дыпломы. Гэта першае падобнае мерапрыемства ў раёне. Больш фота можна знайсці тут.
Група гастралёраў з Быхаўскага раёна скрала сена ў суседнім Слаўгарадскім, устанавіць зламыснікаў дапамог след босай нагі.
Сельгаспрадпрыемства Слеўгарадскага раёна выявіла крадзёж некалькіх рулонаў сена, коштам 147 рублёў кожны, каля вёскі Рабінаўка. Аператыўна-следчая група здзейсніла агляд вучасткаў сенажаці, дзе адбыліся злачынствы. Спецыяліст Камітэта судовых экспертыз знайшоў сляды далоняў, транспартных сродкаў і абутку, а таксама след босай нагі на адным з рулонаў сена.
Падчас вышуку было ўстаноўлена, што крадзёж маглі здзейсніць некалькі жыхароў суседняга Быхаўскага раёна. Праз пару дзён чатыры мужчыны ад 16 да 45 гадоў былі затрыманыя на дарозе Слаўгарад-Быхаў, прычым у кузаве грузавіка знаходзіліся тры рулоны скрадзенага сена.
Падчас следчых мерапрыемстваў было высветлена, што сляды рук і абутку належаць мужчынам 25 і 16 гадоў, а след босай нагі (такая экспертыза – рэдкасць для Беларусі) таму ж самаму мужчыне 25 гадоў.
Усяго злодзеі скралі 18 рулонаў сена, кожны раз вывозячы па тры рулоны з поля – піша раённая газета “Прысожскі край”.
Трагедыя адбылася на вуліцы Цэнтральнай у вёсцы Слаўня Слаўгарадскага раёна. Сігнал пра пажар паступіў у МНС каля 111 гадзін дня 13 верасня – паведамляе газета “Прысожскі край”. Калі ратавальнікі прыехалі на месца здарэння, з боку дома даносіўся гук аўтаномнага пажарнага апавяшчальніка. Падчас тушэння пажару на падлозе ў пакоі быў знойдзены загінулы гаспадар – пенсіянер 1948 года нараджэння. У выніку пажару пашкоджаны пасцельныя прыналежнасці. Найбольш верагодная прычына пажару – неасцярожнае курэнне.
