Tag: НХЛ

Дзень у гісторыі. 3 лютага. Барацьба з брыдкаслоўем. Косаўскі расстрэл. Нарадзіліся этнагеограф Саламон Брук, хакеіст Андрэй Касціцын

Навіна ад

Сусветны дзень барацьбы з брыдкаслоўем (World Day Against Profanity). 

Уведзены, каб паказаць прыгажосць мовы і прадэманстраваць культуру нацыі. 

Мэта – прыцягнуць як мага больш людзей да свайго роду ачышчэння мовы ад ненарматыўнай лексікі. Бяда ў тым, што выкараніць ненарматыўную лексіку проста забаронай немагчыма.

Паняцце  «ненарматыўная лексіка» некалькі шырэйшае, чым проста брыдкаслоўе, лаянка. Яно ўключае ў сябе і такія паняцці, як «жаргон» і «слэнг», якія ў адрозненне ад нецэнзурнай лексікі не з’яўляюцца забароненымі да ўжывання ў грамадскіх месцах. Яны не ўспрымаюцца як асацыяльныя паводзіны, але, тым не менш, выходзяць за рамкі агульнапрынятых нормаў гаворкі .

Цікавыя факты:

Па колькасці нецэнзурных слоў і выразаў першае месца ў свеце займае англійская мова, другое – галандская, трэцяе – руская.

Чалавек ужывае лаянку ў сярэднім 230 000 разоў на працягу жыцця.

Першае на Беларусі зафіксаванае слова з ненарматыўнай лексікі знаходзіцца на камяні з падмуркаў Сафійскага сабора. Гэты камень захоўваецца пад шкляным кубам у самім саборы.

Існуе міф, быццам бы ў беларускай мове няма нецэнзурнай лаянкі і ўвогуле – яна і не створана для лаянкі. Але насамрэч у любой паўнавартаснай мове прысутнічаюць элементы абсцэнай лексікі, лічаць навукоўцы.  

1919 год. На Усебеларускім з’ездзе саветаў прынята першая канстытуцыя Беларусі. 

Юрыдычна замацавала ўтварэнне новай савецкай дзяржавы пад назвай Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі. 

ССРБ была ўтворана ў Смаленску 1 студзеня 1919 года, у якасці афіцыйных прызнавала кіруючыя органы ўлады РСФСР. ССРБ не была прызнана аніводнай дзяржавай у свеце, акрамя іншых савецкіх рэспублік і РСФСР.

Канстытуцыя юрыдычна замацавала і асноўныя прынцыпы сацыялістычнага ладу, грунтавалася на Канстытуцыі РСФСР 1918 года. У ёй замацоўваліся палажэнні аб савецкай форме ўлады і дыктатуры пралетарыяту. Першай яе часткай стала ленінская Дэкларацыя правоў працоўнага і эксплуатуемага народа. Абвяшчала адмену прыватнай уласнасці на зямлю і нацыяналізацыю прадпрыемстваў, замацавала дзяржаўную ўласнасць на лясы, нетры, увядзенне ўсеагульнай працоўнай павіннасці і іншае. 

Канстытуцыя складалася з 32 артыкулаў. Асноўны Закон зацвердзіў новыя герб, сцяг.

1920 год. У Рагачове нарадзіўся Саламон Брук. 

Этнограф, доктар геаграфічных навук, прафесар, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР, заслужаны дзеяч навукі. Родапачынальнік этнадэмаграфіі і этнічнай картаграфіі ў СССР.

Працаваў у Інстытуце этнаграфіі імя М. Міклуха-Маклая АН СССР, галоўным навуковым кансультантам Цэнтральнага статыстычнага ўпраўлення СССР па пытаннях уліку нацыянальнага складу пры правядзенні перапісаў насельніцтва краіны.

Адыграў вядучую ролю ў стварэнні фундаментальных выданняў “Колькасць і рассяленне народаў свету”, “Атлас народаў свету”. З’яўляўся намеснікам галоўнага рэдактара энцыклапедычных этнаграфічных выданняў “Народы свету: гісторыка-этнаграфічны даведнік” і “Народы Расіі: энцыклапедыя”.

Памёр у 1995 годзе.

1926 год. Выйшаў першы нумар газэты “Беларускае слова”. 

Заходнебеларуская грамадска-палітычная і літаратурная газэта палонафільнай  і антыкамуністычнай арыентацыі, друкаваны орган Часовай беларускай рады. Выходзіла да 9 сакавіка 1928 году замест газеты «Грамадскі Голас». 

Рэдактарам быў Тодар Вернікоўскі. 

Выступала за культурна-нацыянальную аўтаномію беларусаў у Польшчы, беларусізацыю праваслаўнай царквы, далучэнне БССР да Заходняй Беларусі. Змяшчала літаратуразнаўчыя нарысы пра творчасць У. Жылкі, Ядвігіна Ш., К. Буйло, А. Пашкевіч (Цёткі), М. Багдановіча, літаратурныя творы беларускіх пісьменнікаў.

рэдактар Тодар Вернікоўскі

1927 год. Косаўскі расстрэл. 

У мястэчку Косава польскія ўлады расстралялі мірную дэманстрацыю людзей, якія выступалі супраць забароны Беларускай сялянска-работніцкай грамады, закрыцця беларускіх школ, за вызваленне з турмы актывістаў. 

На дэманстрацыю выйшла 1 500 чалавек, якія прайшлі па мястэчку, правялі мітынг. Калі ў калоне сярод дэманстрантаў з’явіліся чырвоныя сцягі, польская паліцыя адкрыла агонь. 

Загінула 6 чалавек, некалькі дзясяткаў чалавек было паранена. 

Пахаванне забітых вылілася ў маніфестацыю пратэсту супраць самавольства паліцыі і польскай адміністрацыі. 

З косаўскіх падзей распачаліся жорсткія захады польскіх улад на землях Заходняй Беларусі.

1964 год. Памёр Станіслаў Станкевіч. 

Беларускі грамадска-культурны дзеяч, паэт, выдавец.

У 1903–1919 гадах працаваў у аптэках Пецярбурга, падтрымліваў сувязі з Б. Эпімах-Шыпілам. 

З пачатку 1920-х супрацоўнічаў з Беларускім выдавецкім таварыствам у Вільні, меў уласную беларускую кнігарню. Выдаваў разам з Зоськай Верас адрыўныя беларускія календары, выступаў з літаратурнымі творамі ў перыядычным друку Заходняй Беларусі.

Аўтар некалькіх зборнікаў вершаў, аўтабіяграфічнай паэмы «Лявонава доля».

Арыштаваны НКУС у кастрычніку 1945 года і сасланы ў Пермскую вобласць, адкуль у Вільнюс вярнуўся у 1954 годзе.

1985 год. Нарадзіўся Андрэй Касціцын. 

Беларускі хакеіст, выступае ў КХЛ. Лепшы хакеіст Беларусі 2008 года.

Удзельнік чэмпіянатаў свету 2003, 2004 у першым дывізіёне, 2005, 2006, 2008, 2012, 2014 гадоў у складзе зборнай Беларусі.

Гуляў у NHL за «Манрэаль Канадыенс», «Нэшвіл», з 2012 года выступае за расійскія клубы, фіналіст Кубка Гагарына.

На чэмпіянаце свету ў Остраве 2014 года быў прызнаны адным з лепшых бамбардзіраў.

1989 год. Памёр Анатоль Анікейчык. 

Беларускі скульптар.

Прафесар Беларускага дзяржаўага тэатральна-мастацкага інстытута. Сярод яго вучняў вядомыя беларускія скульптары некалькіх пакаленняў: Л. Давідзенка, Г. Буралкін, Г. Гаравая, У. Слабодчыкаў, А. Фінскі, А.  Мятліцкі, У. Жбанаў, С. Гумілеўскі, В. Янушкевіч і іншыя.

Шырока вядомы пераважна як скульптар-манументаліст, прымаў удзел у стварэнні вядомых манументальных ансамбляў: помніка Янку Купале ў Мінску, мемарыяльных комплексаў «Прарыў» на Ушаччыне і «Праклён фашызму» ў Докшыцкім раёне, помніка М. Гастэла і яго экіпажу, помніка-бюста Янку Купале ў Араў-парку ў ЗША і іншых.

Стваральнік скульптур Б. Вішкарова, Г. Паплаўскага, Ф. Кастра, Чэ Гевары, П. Машэрава, Г. Ахматавай, П. Чайкоўскага, А. Пушкіна і іншых.

Рамантычнасць светапогляду аўтара адлюстроўвалася у сімвалісцкай статуарнай пластыцы: «Папараць-кветка», «Вясна», «Бессмяротнасць», «Перамога, якая нясе мір».

Анікейчык – адна з выдатных постацей беларускай скульптуры паваеннага часу, поруч з майстрамі айчыннай пластыкі – А. Глебавым, А. Бембелем, З. Азгурам, С. Селіханавым.

1990 год. У Мінску адбыўся першы з’езд Сялянскага саюза Беларусі. 

Саюз быў створаны 16 лістапада 1989 года. У студзені 1993 года пераўтвораны ў Беларускі саюз фермераў, 31 мая 2000 года – у Беларускае грамадскае аб’яднанне фермераў.

У 2021 годзе налічвалася 3 462 сялянскіх (фермерскіх) гаспадарак, якія мелі 247 400 гектараў сельскагаспадарчых угоддзяў, у тым ліку ворыва – 170 600. Фермерскія гаспадаркі па тэмпах роста вытворчасці значна апярэджваюць сельскагаспадарчыя арганізацыі.

2019 год. Памёр Васіль Сёмуха. 

Беларускі перакладчык з еўрапейскіх моў.

Сябра рэдкалегіі і адзін з заснавальнікаў серыі “Паэты планеты”. Пераклаў на беларускую мову Біблію, творы Шылера, Гофмана, Грымельсгаўзэна, Ніцшэ, Гесэ, Зюскінда, Славацкага, Норвіда, Тувіма, Райніса і інш. Яго пераклады выйшлі ў некалькіх кнігах серыі – зборніках вершаў Чакса, Рыльке, Гётэ, Шылера, Бэлшавіцы, Тракля.

Акрамя перакладаў класікаў, рабіў пераклады для драматычных тэатраў і да музычных твораў. Супрацоўнічаў з  кіраўніком «Беларускай капэлы» В. Скарабагатавым. 

Пераклаў лібрэта да опер Радзівіла «Фаўст», «Маргер» Горскага, «Страшны двор» Манюшкі.

Яго пераклад «Бібліі» выкарыстоўваецца ў набажэнствах розных беларускіх хрысціянскіх цэркваў.

Дзень у гісторыі. 26 студзеня. Перамога на Уле. Расстрэл уніятаў. Самы вялікі ў свеце алмаз. Выжыць пры падзенні з 10 кіламетраў. Беларуская мова стала дзяржаўнай. Памерлі Алесь Адамовіч, Уладзімір Мулявін.

Навіна ад

  Міжнародны дзень мытніка (International Customs Day, з 1983). 

Прафесійнае свята ўсіх працаўнікоў мытных службаў планеты. Устаноўлена да 30-годдзя Сусветнай мытнай арганізацыі (World Customs Organization). На сённяшні дзень Сусветная мытная арганізацыя аб’ядноўвае 182 дзяржавы-члены, якія кантралююць 98% усяго міжнароднага гандлю.

Беларусь уступіла ў Сусветную мытную арганізацыю ў 1993 годзе.

У Вялікім Княстве Літоўскім мытня месцілася ў каморы. Мыта (цло) збіралі з купцоў за правоз тавараў праз мяжу і па землях ВКЛ.

1564 год. Войскі ВКЛ у ходзе Лівонскай вайны разбілі маскоўскую армію на рацэ Ула.

Вялікалітоўская кавалерыя ў 10 000 шабель на чале з вялікім гетманам Мікалаем Радзівілам Рудым, Р. Сангушкам і Р. Хадкевічам  перамагла 24-тысячную маскоўскую армію П. Шуйскага на рацэ Уле на Іванскіх палях пад Чашнікамі. 

Імклівая франтальная атака, спалучаная з нападам з тылу, павярнула маскоўцаў наўцёкі, якіх гналі «5 міляў» і значную частку ўзялі ў палон. 

Мясцовыя сяляне не толькі прыносілі важныя звесткі пра рух маскоўскага войска, але і ўдзельнічалі ў бітве. Ваяводу Шуйскага забіў сякерай адзін з мясцовых сялян. 

Гэтая перамога, разам з наступнай перамогай на Дуброўне пад Оршай у тым жа годзе, сарвала планы вялікага маскоўскага паходу 1564 года.

1617 год. Мінскі кашталян Пётр Тышкевіч пацвердзіў права мусульман на мячэць пабудаваную ў Татарскай слабадзе. 

Слабада ўзнікла ў сувязі з пасяленнем тут у пачатку XVI стагоддзя ўзятых у палон крымскіх татараў, якія ўдзельнічалі ў набегах на беларускія землі і былі разбітыя пад Клецкам у 1506 годзе, хаця існуе меркаванне, што масавае пасяленне палонных татараў у Мінску ўзнікла значна раней, яшчэ ў часы вялікага князя Вітаўта. 

Першая драўляная мячэць з’явілася ў Мінску ў 1599 годзе, на яе месцы на пачатку 1900-х гадоў быў узведзены мураваны будынак, разбураны ў 1962 годзе для будаўніцтва гасцініцы «Юбілейная». Каля мячэці знаходзіўся мізар, які таксама быў знішчаны ў 1960-я. 

На тэрыторыі краіны было больш за 10 мячэцей, зараз засталіся ў Іўе, Мінску, Смілавічах, Навагрудку, Слоніме. 

Мінская мячэць, 1918.

1690 год. Памёр Марцыян Аляксандр Агінскі. 

Дзяржаўны і ваенны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага. Адзін з уплывовых магнатаў. Чашнік, стольнік, крайчы і канцлер вялікі літоўскі, ваявода троцкі.

Граф «на Дуброўне», меў ва ўласнасці многія землі, у тым ліку Рагачоўскае староства.

Удзельнік Паўночнай вайны (1655-1660), вайны з Маскоўскай дзяржавай (1654-1667). На чале ўласнага палка браў удзел у Хоцінскай бітве (1673). Удзельнік падпісання «Вечнага міру» (1686) з Масковіяй.

Сябар праваслаўнага Віленскага Святадухаўскага і Магілёўскага Богаяўленскага брацтваў.

1784 год. Бенджамін Франклін выказаў шкадаванне аб тым, што арол стаў сімвалам ЗША, заяўляючы, што ён упадабаў бы індычку. 

Пасля абвяшчэння незалежнасці першых штатаў ЗША ў 1776 годзе перад амерыканцамі стаў выбар – каго лічыць нацыянальным сімвалам. Эмблемай свабоднай Амерыкі вырашана было зрабіць толькі тую птушку, якая насяляе толькі ЗША.

Такіх выявілася дзве – белагаловы арлан і дзікая індычка. Спрэчкі працягваліся цэлых 6 гадоў. Бенджамін Франклін быў катэгарычна супраць арлана, лічыў яго ганебным, баязлівым і злосным: “Гэта птушка нізкай маралі, як тыя людзі, хто жыве жорсткасцю і рабаваннем. Індычка ж, хоць дурная і самазадаволеная, але ўсё ж лепшы выбар.”

1874 год. Пры абароне сваёй царквы ад ператварэння яе ў праваслаўную загінула 13 беларускіх сялян-уніятаў з в. Пратулін на Падляшшы. 

500 уніятаў вёскі, узброеныя каламі, занялі абарону вакол царквы, каб не пусціць туды праваслаўнае духавенства. Супраць вернікаў 2 роты царскіх салдатаў ужылі зброю: 9 чалавек забіта, з 14 цяжка параненых 4 памерлі. Аналагічныя сутыкненні уніятаў з войскамі адбыліся ў вёсках Дралёва (загінула 5 чалавек) і Палубічы.

У 1875 у Парыжы ў іх гонар быў выбіты медаль з надпісам «Братам-русінам, замардаваным маскоўскім царызмам, за вернасць царкве і Польшчы. 1874» з імёнамі 18 уніятаў, забітых у Пратуліне і Дралёве. 

6 кастрычніка 1996 года 13 падляшскіх мучанікаў урачыста беатыфікаваны ў Рыме.

1905 год. У Паўднёвай Афрыцы знойдзены самы вялікі ў гісторыі чалавецтва алмаз “Кулінан” – 3106 каратаў, 621,2 грам. 

Выпадкова вынайдзены кіраўніком рудніка “Прэм’ер” Ф. Уэлсам пры вячэрнім абыходзе, калі ён заўважыў яркі бляск і зіхаценне, якія зыходзілі з кропкі на сценцы кар’ера. 

Сваю назву атрымаў у гонар уладальніка рудніка Т. Кулінана. Камень дзівіў усіх не толькі сваімі вагой і  памерам 10 x 6,5 x 5 сантыметраў – з’яўляўся абломкам буйнейшага крышталя, – але і дзіўнай чысцінёй, поўнай адсутнасцю мінеральных уключэнняў, бурбалак і расколін. 

Кошт дыямента быў такі высокі, што на працягу шэрагу гадоў на яго не знаходзілася пакупніка. Ён два гады быў выстаўлены на ўсеагульны агляд у банку ў Ёханэсбургу. 

Камень быў набыты за 150 000 фунтаў стэрлінгаў і падораны англійскаму каралю да дня яго нараджэння 9 лістапада 1907 года. 

Сучасныя эксперты-гемалогі лічаць, што пакупнікам унікальны камень дастаўся практычна дарма: па цэнах таго часу яго кошт складаўся не менш за 8 мільёнаў фунтаў, а цяперашні эквівалентны кошт – 94 тоны золата. 

У 1908 годзе “Кулінан” вырашана было разбіць на часткі і аграніць. Для гэтага яго адправілі ў Амстэрдам да знакамітых ювеліраў братам Асскор. Алмаз быў расколаты на 9 буйных частак і каля 100 дробных. 

Агранка камянёў была завершана ў 1912 годзе. Было атрымана 105 дыяментаў агульнай вагой 1063,65 карата, 34,25% ад масы зыходнага каменя. 9 самых буйных і знакамітых дыяментаў складаюць гонар англійскай кароны.

1947 год. Нарадзілася Святлана Акружная. 

Беларуская актрыса. Народная артыстка Беларусі.

Скончыла Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. З 1969 года працуе ў Беларускім нацыянальным драматычным акадэмічным тэатры імя Якуба Коласа.

Сыграла больш за 30 роляў у тэатры, а таксама ў кіно, у тым ліку, у фільмах “Плач перапёлкі”, “Зацюканы апостал” і іншых. Пра яе асаблівы талент напісана больш 450 нарысаў і артыкулаў у кнігах, часопісах, газетах і біяграфічных даведніках, зняты дакументальны фільм «Святлана» (рэжысёр А. Трафіменка).

1961 год. Нарадзіўся Уэйн Грэцкі. 

Знакаміты канадскі хакеіст. Унук выхадца з Гродзеншчыны Цярэнція Грэцкі. 

Адзін з самых вядомых спартсменаў XX стагоддзя. У Нацыянальнай хакейнай лізе, дзе Грэцкі атрымаў мянушку «Вялікі», ён усталяваў 61 рэкорд і неаднаразова заваёўваў індывідуальныя прызы Лігі, уключаючы 9 прызоў самаму каштоўнаму гульцу і 10 — лепшаму бамбардзіру сезону. 

Быў у ліку 5 спартсменаў, якія запалілі агонь Алімпіяды-2010 у Ванкуверы. 

Увайшоў у сімвалічную зборную стагоддзя «Centennial All-Star Team» Міжнароднай федэрацыі хакея з шайбай.

1972  год. Югаслаўка Вясна Вулавіч засталася жывой пасля падзення з самалёта з вышыні 10160 метраў. Рэкорд Кнігі Гінэса. 

Самалёт югаслаўскай кампаніі JAT, на якім яна была сцюардэсай, пралятаючы над нямецкай вёскай Хінтэрхермсдорф, узарваўся ў паветры, а яго абломкі ўпалі ў раёне чэхаславацкай вёскі Србска-Камяніцы. 

Вуловіч аказалася адзінай выжылай у гэтым рэйсе, паколькі знаходзілася ў хвасце самалёта і была прышпілена рамянямі бяспекі. 

Яна была некалькі сутак у коме, правяла некалькі месяцаў у шпіталях: пералом чэрапа, зламаныя абедзве нагі і тры пазванкі, з-за чаго некаторы час была паралізаваная ніжэй пояса. 

Пасля трагедыі, ужо не змагла быць сцюардэсай і працавала ў кампаніі JAT на адміністрацыйнай пасадзе.

1990 год. Вярхоўны Савет БССР прыняў Закон «Аб мовах». Абвяшчэнне беларускай мовы дзяржаўнай. 

Закон аб мовах павінен быў спыніць татальную русіфікацыю Беларусі. Беларуская мова абвяшчалася адзінай дзяржаўнай у Беларусі, расійская мова — «мовай міжнацыянальных зносін».

Але на Рэферэндум 1995 года, разам з іншымі пытаннямі, першым было вынесена: «Ці згодныя вы з наданнем рускай мове роўнага статусу з беларускай?». 

Улетку 1998 года у Закон «Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь» былі ўнесены змены і дапаўненні. У адпаведнасці з імі была выключаная ўзнёслая прэамбула Закона і ўстаноўлены ў якасці дзяржаўных моваў беларуская і руская мовы. 

З прыняццем новай рэдакцыі Закона аб мовах ад 13 ліпеня 1998 года было спынена прыярытэтнае развіццё беларускай мовы, як і адменена дзяржаўная праграма яе развіцця.

Некаторыя сацыялагічныя даследаванні паказваюць, што 1/3 беларусаў заяўлялі пра свабоднае валоданне беларускай мовай, але толькі каля 6 % беларусаў гавораць, што ўвесь час карыстаюцца беларускай мовай, амаль 74 % увесь час карыстаюцца рускай, а 21 % не карыстаюцца беларускай мовай наогул.

У афіцыйнай сферы выкарыстанне беларускай мовы вельмі абмежаванае. Справаводства ў Беларусі амаль цалкам рускамоўнае.

Назвы населеных пунктаў на дарожных паказальніках падаюцца, у асноўным, на беларускай мове, хоць часам сустракаюцца і рускамоўныя шыльды.

Удзельная вага вучняў школ з беларускай мовай навучання каля 10% і яна мае тэндэнцыю да скарачэння.

8 лістапада 2021 года Вярхоўны суд Беларусі ліквідаваў “Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны”.

1994 год. Памёр Алесь Адамовіч. 

Беларускі пісьменнік і грамадскі дзеяч.

Крытык, навуковец, кінасцэнарыст, публіцыст. Доктар філалагічных навук, прафесар, член-карэспандэнт Акадэміі навук БССР. Член Саюза пісьменнікаў СССР, Саюза журналістаў СССР і Саюза кінематаграфістаў. 

Дырэктар Усесаюзнага НДІ кінематаграфіі, сустаршыня Міжнароднага фонду «Дапамога ахвярам Чарнобыля». Народны дэпутат СССР. Удзельнік працы Сойму БНФ. 

Найбольш вядомы па творах, якія экранізаваны – «Вайна пад стрэхамі», «Сыны сыходзяць у бой» (аўтар і выканаўца песень У. Высоцкі), «Хатынская аповесць», «Я з вогненнай вёскі», «Карнікі» (ляглі ў аснову сцэнару кінафільма «Ідзі і глядзі»).

Суаўтар «Блакаднай кнігі», аўтар серыі артыкулаў пра творчасць Максіма Гарэцкага, кніг публіцыстыкі.

У п. Глушы Бабруйскага раёна, дзе прайшло дзяцінства пісьменніка, ёсць вуліца яго імя, у 2018 адкрыты арт-аб’ект — «Прыпынак Адамовіча», у 2019 – адкрыты бюст.

2003 год. Памёр Уладзімір Мулявін. 

Беларускі і рускі артыст, спявак, кампазітар, народны артыст БССР і СССР, Заслужаны дзеяч культуры Польшчы, заснавальнік і мастацкі кіраўнік ансамбля «Песняры».

Працаваў у Беларускай дзяржаўнай філармоніі, у ансамблі Беларускай ваеннай акругі. Стварыў ВІА «Лявоны» (1968), які ў 1970 годзе змяніў назву на «Песняры».

У 1976 годзе гастраляваў з «Песнярамі» у ЗША разам з амерыканскай кантры-групай «Нью Крысці Мінстрэлс».

У яго творчай дзейнасці своеасаблівае выканальніцкае майстэрства спалучалася з глыбокім веданнем народнай песеннай творчасці, захаваннем і ўзбагачэннем яе лепшых традыцый. Аўтар шматлікіх апрацовак беларускіх народных песень, якія вызначылі стыль і творчую накіраванасць ансамбля, арганічна спалучаюць стылістыку беларускай народнай песеннасці і эстраднай музыкі.

Узнагароджаны медалём і  ордэнам Францыска Скарыны.

14 мая 2002 года трапіў у аўтакатастрофу, 26 студзеня 2003 года памёр у Маскве ў шпіталі імя Бурдэнкі.

Дзень у гісторыі. 14 снежня. Пачатак друкавання шрыфтам Іллі Капіевіча. Амундсен дасягнуў Паўднёвага полюса. Нарадзіўся празорлівец Настрадамус

Навіна ад

Дзень Святога Навума.
Навум напісаў кнігу прароцтваў, якая ўвайшла ў Святое Пісанне, і якая складаецца, з 3-х частак. Святому Навуму моляцца як аб пачатку вучэння, так і аб дапамозе ў зразуменні навукі наогул.  «Навум наставіць на вум». Лічылася, што гэты дзень самы прыдатны для таго, каб аддаваць падрослых дзетак вучыцца, таму Святога Навума яшчэ называюць Пісьменным. Настаўнікам у гэты дзень рабілі падарункі, частавалі іх.

1287 год. На нідэрланскім узбярэжжы Паўночнага мора адбылася катастрафічная паводка.
Яе ахвярай сталі каля 50 тысяч чалавек і пасля яе засталіся вялізныя разбурэнні. Мноства вёсак патанула ў вадзе. Возера Флева пераўтварылася ў бухту Зэйдэрзэе Паўночнага мора. З прычыны страты вялікай колькасці земляў і адноснай неабароненасці ўзбярэжжаў многія жыхары перасяліліся на больш высока размешчаныя тэрыторыі.

Карты Нідэрландаў выразна перадаюць наступ Паўночнага мора.

1503 год. Нарадзіўся Настрадамус.  

Вядомы французскі празорлівец, урач, алхімік, гісторык, вядомы сваімі прароцтвамі.

На працягу стагоддзяў тлумачальнікі бачаць у прароцтвах Настрадамуса нешта вельмі дзіўнае, якое выходзіць за рамкі простай выпадковасці. Аднак праходзіць час, і новыя пакаленні выяўляюць новае разуменне раней растлумачаных фраз.

Настрадамус верыў, што падзеі сусветнай гісторыі цыклічна паўтараюцца, таму што паўтараюцца планетныя канфігурацыі і адбываюцца аднолькавыя азнакі. І ён апісаў падзеі мінулага ў надзеі, што такія зноў адбудуцца ў будучыні.

Памёр 2 ліпеня 1566 года.

1708  год. Пачатак друкавання грамадзянскім шрыфтам у Расіі. 

У выніку рэформы Пятра І быў зменены алфавіт, сталі выкарыстоўвацца арабскія лічбы, спрошчаны правапіс. Расійскія крыніцы поўнасцю замоўчваюць факт, што шрыфт распрацаваў ураджэнец Мсціслава, літвін Ілля Капіевіч (1651-1714), які быў першым настаўнікам Пятра I у Галандыі. Капіевіч распрацваў графалагічную сістэму на аснове шрыфта Ф. Скарыны з улікам літараў лацінскага алфавіту. Мовазнаўца Ян Станкевіч назваў гэты шрыфт капіеўкаю.

1851 год. Нарадзіўся Эдвард Роп. 

Рэлігійны і грамадска-палітычны дзеяч Літвы, Беларусі і Польшчы.

Выступаў супраць атаясамлівання каталіцызму з польскасцю, спрыяў увядзенню літоўскай і беларускай моў у царкоўнае жыццё.

Заснавальнік Канстытуцыйна-каталіцкай партыі Літвы і Беларусі (1906), газеты «Nowine Wilenskie», выдаваў газету «Kurier Litewski».

Вельмі прыхільна ставіўся да мясцовых нацыянальных рухаў, за што быў адхілены рускімі ўладамі ад кіравання Віленскай дыяцэзіяй.

З 1917 да 1931 года быў архібіскупам Магілёўскай рымска-каталіцкай архідыяцэзіі з рэзідэнцыяй у Петраградзе.

У пачатку 1919 года арыштаваны Петраградскай ЧК. У выніку хадайніцтва папы рымскага  вызвалены і адпраўлены ў Польшчу. Там працягваў рэлігійную і грамадскую дзейнасць.

Прамёр 25 ліпеня 1939 года.

 
1890 год. Нарадзіўся Іван Гаўрыс. 

Беларускі мастак.

Скончыў Віцебскае мастацкае вучылішча, вучыўся ў М. Шагала, у майстэрні Веры Ермалаевай.  Быў сябрам віцебскага авангарднага аб’яднання УНОВИС, якое стварыў К. Малевіч.

Будучы рэктарам Віцебскага мастацкага практычнага інстытута, запрасіў на працу мастакоў Юдаля Пэна, Саламона Юдовіна, Абрама Бразера, Яфіма Мініна.  Быў выкладчыкам беларусазнаўства ў віцебскіх школах, Віцебскага кінатэхнікума, актыўным удзельнікам Віцебскага акруговага таварыства краязнаўства.

20 кастрычніка 1937 года асуджаны па сфабрыкаванай справе «Польскай арганізацыі вайсковай» да найвышэйшай меры пакарання.

Расстраляны 4 лістапада 1937 года непадалёк ад Віцебска.

 

1906 год. У Мінску заснавана кніжнае таварыства «Мінчук». 

Заснавана на кааператыўнай аснове для выдання і распаўсюджвання беларускіх кніг і газет Антонам Шабуняй, Уладзімірам Самойлам, Сяргеям Скандраковым і іншымі. Разам з выдавецтвам «Нашай Нівы» выдала ў 1907 годзе кірыліцай і лацінкай апавяданне Элізы Ажэшкі «Гедалі». Рыхтавала да друку «Жалейку» Янкі Купалы. Спыніла дзейнасць з-за адсутнасці сродкаў 30 снежня 1909 года.

Фота: выдавец Антон Шабуня.

 

1911 год. Экспедыцыя Руаля Амундсена дасягнула Паўднёвага полюса. 

Амундсен з чатырма таварышамі першым дасягнуў Паўднёвага полюса Зямлі і паставіў там сцяг Нарвегіі.

У паход яго каманда выступіла 19 кастрычніка з 85-й паралелі на чатырох нартах, у якія запрэглі 52 сабакі. Пераадолець ім прыйшлося 1500 км – праз хрыбты вышынёй 2300-3300 метраў пры тэмпературы каля 40°C і моцных вятрах. Па дарозе туды і назад падарожнікі забілі 40 сабак, з іх варылі суп сабе і іншым сабакам, якія яшчэ маглі працаваць у запрэжках. На полюсе нарвежцы паставілі палатку, дзе дазволілі сабе тры дні адпачынку, а потым адправіліся назад і дабраліся да базы дакладна ў дзень, указаны ў графіку Амундсена. Праз месяц да Паўднёвага полюса дабраўся англійскі палярнік Роберт Скот, каб пабачыць пакінуты яго супернікам нарвежскі сцяг.

 

1905 год. Нарадзіўся Мікалай Дарожкін. 

Беларускі міколаг і фітапатолаг, акадэмік, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар. Заслужаны дзеяч навукі.

Працаваў у розных навуковых і навучальных установах, у БДУ, дырэктарам Інстытута біялогіі, Беларускага навукова-даследчага інстытута бульбаводства і плодаагародніцтва, загадчыкам лабараторыяй у Інстытуце эксперыментальнай батанікі АН БССР.

Яму належаць працы па фітапаталогіі сельскагаспадарчых культур, біялогіі пашырэння ўзбуджальнікаў хвароб збожжавых і бабовых культур, бульбы, таматаў.

Аўтар больш за 600 навуковых прац, у тым ліку 23 манаграфій, шэрагу патэнтаў.

Памёр 27 красавіка 1993 года. 

 

1947 год. Прынята Пастанова Савета Міністраў СССР і ЦК ВКП(б) “Аб правядзенні грашовай рэформы і адмене картак на харчовыя і прамысловыя тавары”.

Згодна з гэтым дакументам усе наяўныя грошы грамадзян і арганізацый павінны былі абменьвацца на новыя купюры ўзору 1947 года ў суадносінах 1:10. Безнаяўныя грошы падлягалі абмену на льготных умовах. Уклады да 3000 рублёў заставаліся без змены; да 10 000 рублёў мяняліся па курсе 3:2; больш за 10 000 рублёў дзяліліся на тры часткі: першая – 3 000 рублёў, абменьвалася 1:1, другая – 7 000 – 3:2, астатняя частка ўкладу – звыш 10 000 – 2:1.

Рэформа вельмі істотна паўплывала на эканоміку СССР. Змяншэнне грашовай масы прыкладна ў 2,5 раза павысіла пакупную здольнасць рубля, а цэны на харчовыя тавары на працягу наступных 7 гадоў зменшыліся на 47%.

 

1955 год. З канвеера Мінскага гадзіннікавага завода сышоў першы гадзіннік. 

Гэта быў гадзіннік «Заря» – самы маленькі і вытанчаны з тых, якія вырабляліся ў СССР. Яго рысунак быў перададзены з Пензенскага гадзіннікавага завода. Мінскі завод – 14-ы у СССР па выпуску гадзіннікаў, вядомы сваімі гадзіннікамі «Луч», «Заря» і «Вымпел».

Фота: Гадзіннікі “Луч” 

 

2019 год. Памёр Уладзімір Цыплакоў (1969-2019). 

Прафесійны беларускі хакеіст.

У складзе зборнай Беларусі гуляў на 6 чэмпіянатах свету і дзвух Алімпіядах (1998, 2002), быў найлепшым нападнікам.

Быў першым беларусам, які ў сярэдзіне 1990-х гадоў замацаваўся ў НХЛ. Праз год пасля яго загуляў Руслан Салей, у 2000-я з’явіліся Міхаіл Грабоўскі і браты Касціцыны.

Пасля заканчэння кар’еры хакеіста працаваў трэнерам, узначальваў мінскае «Дынама».

Пахаваны ў Мінску на Ўсходніх могілках.