Tag: индия

8 ліпеня ў гісторыі. Шлях у Індыю. Палтаўская бітва. Паланенне Дз Карбышава. Нарадзілася спявачка Дз. Арбеніна.

Навіна ад

1497 год. Васка да Гама адплыў з Лісабона на чале марской экспедыцыі да берагоў Індыі.

Ён павёў флот з чатырох караблёў з экіпажам у 170 чалавек. Назад вярнуліся толькі 55 матросаў і два караблі.

Партугальцы сталі першымі вядомымі еўрапейцамі, якія 20 мая 1498 года дасягнулі Калікута. Марскі шлях у Індыю быў вынайдзены.

Назад Васка да Гама вярнуўся 29 жніўня 1499 года.

1709 год. Адбылася Палтаўская бітва.

Найбуйнейшая бітва Паўночнай вайны (1700-1721) паміж рускімі войскамі пад камандаваннем Пятра I і шведскай арміяй Карла XII. 

Адбылася за 6 вёрст ад Палтавы. Перамога рускай арміі прывяла да пералому ў вайне на карысць Расіі і спыніла панаванне Швецыі ў Еўропе.

Да таго моманту, калі армія Карла падышла да Палтавы, ён страціў да траціны арміі, яго тылы былі атакаваны лёгкай конніцай Пятра – казакамі і калмыкамі, перад самай бітвай Карл ХІІ быў паранены. Бітва Карлам была прайграна і ён бег у Асманскую імперыю.

У бітве пад Палтавай шведы страцілі звыш 9 000 забітымі і 19 000 палоннымі. Страты рускіх – 1 345 чалавек.

Да гэтага, 9 кастрычніка 1708 года, адбылася першая пераможная бітва рускіх войск над шведамі, пры Лясной, пад Прапойскам (Слаўгарад) – “Маці Палтаўскай бітвы”.

1861 год. Нарадзілася Магдалена Радзівіл (Завіша, 1861-1945).

Арыстакратка, дзеяч беларускага культурнага руху, мецэнатка, падарожніца.

Фінансавала выдавецтва «Загляне сонца і ў наша аконца», Беларускае выдавецкае таварыства, газету «Беларус», адкрывала беларускамоўныя школы.

Памерла 6 студзеня 1945 года ў Швейцарыі.

У ліпені 2017 года яе прах быў вернуты ў Мінск і перададзены касцёлу Св. Сымона і Алены, 17 лютага 2018 года перапахаваны ў касцёле Найсвяцейшай Тройцы на Залатой Горцы ў Мінску.

1910 год. Асобнай кнігай у Пецярбургу выходзіць паэма Янкі Купалы «Адвечная песня».

Першая яго драматычная паэма.

Напісаная пад уплывам народна-песеннай сімволікі і кніжных крыніц. Складаецца з 12 часткаў-праяваў, кожная з якіх распачынаецца і заканчваецца аўтарскай рэмаркай.

Змест паэмы – аналіз жыццёвага лёсу Мужыка, які выступае як галоўны герой паэмы, трагізму яго існавання ў тагачасным грамадстве.

Паэма – твор высокага трагедыйнага гучання. Напісаная песенна-народным складам верша.

1929 год. Нарадзіўся Канстанцін Ціхановіч.

Беларускі графік.

Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Працаваў мастацкім рэдактарам часопіса «Беларусь». Ілюстраваў творы беларускіх і замежных аўтараў у беларускім пэрыядычным друку. 

Выканаў многія станковыя кампазыцыі, у тым ліку «Дом I з’езда РСДРП», «Ад’езд Я. Коласа ў семінарыю», трыпціхі «Памяць», «Хатынь».

Аўтар мемарыяльных медалёў, значкоў, экслібрысаў, дыяфільма «Францыск Скарына».

1941 год. Пад Магілёвам патрапіў у фашысцкі палон генерал Дз. Карбышаў (1880-1945).

Фартыфікатар, найбуйнейшы ваенны інжынер, генерал царскай і генерал-лейтэнант Чырвонай Арміі, доктар ваенных навук, прафесар Акадэміі Генштаба.

Патрапіў у палон параненым пад Магілёвам, каля в. Дабрэйка Шклоўскага раёна. Закатаваны 18 лютага 1945 года ў канцлагеры Маўтхаўзен.

1949 год. Нарадзіўся Уладзіслаў Завальнюк.

Каталіцкі святар, беларускі рэлігійны і культурны дзеяч.

Гісторык, выдавец, перакладчык і публіцыст. Магістр тэалогіі, кандыдат гістарычных навук.

Быў членам Рады ТБМ. Змагар за вяртанне беларускіх каталіцкіх святынь у Мінску, паслядоўна праводзіў беларусізацыю каталіцкай царквы ў Беларусі.

1967 год. Магілёўская вобласць узнагароджана ордэнам У Леніна.

Узнагароджана Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР за актыўны супраціў насельніцтва ў Вялікай Айчыннай вайне і дасягненні ў пасляваеннай працы народнагаспадарчага комплекса.

Узнагарода ўручана П. Машэравам ў лістападзе 1967 года.

Арка ў Магілёве з ордэнамі Айчыннай вайны і Леніна.

1974 год. Нарадзіўся Андрэй Мезін.

Беларускі хакеіст.  Заслужаны майстар спорту Беларусі.

Удзельнік Алімпійскіх гульняў у Нагана і Солт-Лейк-Сіці, 11 чэмпіянатаў свету (1998-2009).

Лепшы брамнік Лігі Антарыа (1995) і Каланіяльнай Лігі (1996). Чэмпіён CoHL (1996) і IHL (1997). Срэбны прызёр чэмпіянату Германіі (1999). Лепшы хакеіст Беларусі (1998, 1999, 2005, 2006).

1974 год. У Валожыне нарадзілася Дзіяна Арбеніна.

Беларуская і расійская спявачка, паэт, музыка, мастачка.  Заслужаная артыстка Чачэнскай Рэспублікі.

Сустваральніца групы “Начныя снайперы”. Аўтар больш за 250 песень, больш за 150 вершаў.

З 2014 года мае статус “амбасадара Сусветнага фонду дзікай прыроды у Расіі”, удзельнічала ў творчым дабрачынным праекце “Пакаленне”, адукацыйным праекце “Татальная дыктоўка”.

Асудзіла ўварванне Расіі ва Украіну, неаднаразова выказвалася супраць вайны, з-за чаго ў некалькіх гарадах Расіі былі адменены канцэрты пасля даносаў. У красавіку 2022 года выйшла яе антываенная песня „Не маўчы”.

1993 год. У Мінску, у будынку Тэатра оперы і балета, распачаў працу I з’езд беларусаў свету (8-10 ліпеня).

Арганізаваны Згуртаваннем беларусаў свету «Бацькаўшчына».

Мэта – аб’яднанне беларусаў свету і арганізацыйнае афармленне сусветнай беларускай супольнасці на карысць нацыянальнага адраджэння і будаўніцтва самастойнай беларускай дзяржавы. 

Прысутнічала 996 дэлегатаў ад беларускіх арганізацый з Беларусі і беларускіх суполак 22 краін замежжа. На з’ездзе прынята Дэкларацыю аб прынцыпах дзяржаўнага будаўніцтва Беларусі, шматлікія дакументы. Прэзідэнтам Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына» быў абраны Радзім Гарэцкі, старшынёй Рады Ганна Сурмач.

24 верасня 2021 года Вярхоўны суд ліквідаваў Згуртаванне беларусаў свету «Бацькаўшчына».

2008 год. Тэлеканал польскага тэлебачання з трансляцыямі на беларускай і рускай мовах “БЕЛСАТ” пачаў вяшчанне са спадарожніка Sirius.

27 ліпеня 2021 года інфармацыйныя рэсурсы “Белсата” прызнаны ў Беларусі “экстрэмісцкімі”, распаўсюджанне інфармацыі з іх цягне адміністрацыйную адказнасць.

3 лістапада 2021 года прызнаны “экстрэмісцкімі” і інтэрнэт-рэсурсы рэсурсы “Белсата”.

Дзень у гісторыі. 7 чэрвеня. Закладзены Тадж-Махал, Наваполацк. Гібель Порт-Раяля. Нарадзіліся дзеяч БНР В. Іваноўскі, гісторык П. Дзмітрачкоў, бард С. Кулягін.

Навіна ад

1492 год. Памёр Казімір Ягелончык (1427-1492).

Кароль польскі і вялікі князь літоўскі, сын Ягайлы і Соф’і Гальшанскай.

Бацька 13 дзяцей. Пры ім дзяржава “прырасла” землямі ў выніку разгрома крыжакоў у трынаццацігадовай вайне, Тэўтонскі ордэн стаў васалам.

Ім аказвалася матэрыяльная дапамога студэнтам з дзяржаўнага скарбу, выдадзены першы Судзебнік, ліквідаваны ўдзельныя княствы (1471), пакладзены пачатак палітычнага панавання шляхецкага стану.

1630 год. Закладзены маўзалей Тадж-Махал.

Закладзены ў Агры – тагачаснай сталіцы індыйскай імперыі Вялікіх Маголаў у памяць аб гібелі падчас родаў (нараджала 14-е дзіця) Арджуманд Бану, якая пры каранацыі атрымала імя Мумтаз-Махал, або “Абранніца Палаца” – каханай жонкі імператара Шах-Джахана.

Будаўніцтва працягвалася 22 гады і было скончана ў 1652 годзе.

Аўтарам праекту шэдэўра сусветнай архітэктуры быў сам Шах-Джахан, галоўным архітэктарам  – Устад-Іса. На будоўлі бралі ўдзел больш за 20 000 чалавек, акрамя індыйскіх майстроў, удзельнічалі лепшыя дойліды з Персіі, Малой Азіі, Самарканда, Венецыі.

Тадж-Махал поўнасцю пабудаваны з белага мармуру. Яго архітэктурны дызайн заснаваны на араба-мусульманскай канцэпцыі абсалютнай сіметрыі, дзе кожны элемент гарманічна ўпісваецца ў галоўную структуру збудавання. Будынак стаіць на высокай квадратнай платформе. Галоўны купал падымаецца на 64 м і акружаны чатырма малымі купаламі. Усю кампазіцыю завяршаюць чатыры мінарэты. Знутры і звонку маўзалей упрыгожаны цудоўным раслінным арнаментам, а скляпеністыя пераходы – арабскай вяззю, якая захавала ў камені тэксты некаторых сур з Карана.

Архітэктурны ансамбль маўзалея ўключае таксама мячэць, гасцявы дом і парк.

1692 год. У 11:43 хвіліны ўсе прыродныя стыхіі абрынуліся разам на Порт-Раяль, горад-сталіцу на Ямайцы.

Бязлітасныя піраты, куфры са скарбамі, караблі пад пірацкімі сцягамі, пах пораху, разбой, п’янлівы смак рому – усё гэта знакамітая пірацкая сталіца – Порт-Раяль. 

І вось Усявышні вырашыў пакараць жыхароў Порт-Раяля за разгул і бясчынствы. Землятрус практычна цалкам разбурыў 10-тысячны горад з некалькімі цэрквамі, чатырма рынкамі, сінагогай, каралеўскімі пакгаўзамі, складамі, з больш за сотню корчмамі, звярынцам, ваеннымі пляцамі і мастамі, а затым 2/3 гарады затапіў акіян. 

Хваля цунамі разам з апоўзнямі змыла ў мора большую частку горада з 5 000 жыхарамі. У гавані Порт-Раяля затанула каля 50 караблёў, 1800 гарадскіх будынкаў было разбурана.

Порт-Раяль быў хутка адбудаваны нанова. Але яго быццам хтосьці пракляў: праз 11 гадоў амаль усе пабудовы ў горадзе знішчыў моцны пажар, а “дабілі” пірацкую сталіцу ўраганы.

1825 год. Нарадзіўся Эдвард Паўловіч (1825-1909).

Беларускі мемуарыст, мастак і асветнік.

Капііст з палотнаў Эрмітажа, палотнаў заходніх мастакоў падчас падарожжа па Еўропе. 

Аўтар кнігі “Некалькі словаў літвіна”, у якой адстойваў права беларускіх сялян на асвету, некалькіх кніг па краязнаўстве, малюнкаў прысвечаных Наваградчыне. Заснавальнік у Наваградку жаночага пансіёну і нядзельнай школы для сялян, аматарскага тэатру, бібліятэкі, ініцыятар адкрыцця помніка Адаму Міцкевічу. 

Удзельнік паўстання 1863 года. 

Памёр 10 лютага 1909 года ў Львове. Пахаваны на Лычакаўскіх могілках.

Э. Паўлоўскі. Траецкі касцёл у Ішкалдзі. 1848

1880 год. Нарадзіўся Вацлаў Іваноўскі (1880-1943).

Беларускі палітычны і грамадскі дзеяч, доктар тэхнічных навук.

Займаўся навуковай і выкладчыцкай работай у Санкт-Пецярбургу, у Пецярбургскім тэхналагічным інстытуце, дзе праводзіў  доследы над вырошчваннем цукровых буракоў у Віленскай губерні. Заснавальнік Беларускай рэвалюцыйнай партыі (1902),  член ЦК Беларускай сацыялістычнай грамады.

Стварыў у Пецярбургу першае беларускае выдавецтва — суполку «Загляне сонца і ў наша аконца» (1906), кіраваў Беларускім выдавецкім таварыствам у Вільне. Зрабіў апрацоўку першага буквара сучаснай беларускай мовы.

Удзельнік Усебеларускага з’езда (1917),  міністр асветы ва ўрадзе БНР (1918), упаўнаважаны Найвышэйшай рады БНР. Пашыраў сетку беларускіх школ на Міншчыне, кіраваў Мінскім беларускім педінстытутам, загадваў кафедрай тэхналогіі ферментацыі харчовых прадуктаў Варшаўскай політэхнікі, кафедрай хімічнай тэхналогіі Віленскага універсітэта (1940-1941).

Падчас вайны кіраваў Беларускім нацыянальным камітэтам у Вільні, быў бургамістрам Мінска (1942-1943), намеснікам старшыні Беларускага навуковага таварыства, узначальваў Беларускую народную самапомач. Падтрымліваў сувязь з прадстаўнікамі Арміі Краёвай. У Вільні дапамагаў у выратаванні габрэяў.

Даследваў праблемы перапрацоўкі садавіны і гародніны, пякарства, спіртовыя і паліўныя сумесі як замяняльнікі традыцыйнага маторнага паліва, ачышчэння і выкарыстання фабрычных постцэлюлозных сцёкаў і іншыя.

Загінуў 7 снежня 1943 года ў выніку тэрарыстычнага замаху. Пахаваны на мінскіх Кальварыйскіх могілках.

1908 год. Нарадзіўся Уладзімір Галубовіч (1908-1962).

Беларускі і польскі археолаг, этнограф, тапаніміст.

У 1935-1939 гадах вёў раскопкі на тэрыторыі Глыбоцкага, Міёрскага, Пастаўскага, Навагрудскага, Лідскага і іншых раёнаў. Склаў археалагічныя карты даследаваных тэрыторый. Вывучаў старажытныя Вільню, Мінск, Гродна. Працаваў ў Вільні, у Інстытуце гісторыі АН БССР, Торуньскім і Уроцлаўскім універсітэтах.

Памёр 7 красавіка 1962 года ў Стакгольме.

Віленскі ўніверсітэт.

1937 год. У в. Ганаўка Хоцімскага раёна нарадзіўся Пётр Дзмітрачкоў (1937-2021).

Беларускі гісторык, прафесар.

Выхаванец гісторыка-геаграфічнага факультэта Магілёўскага педінстытута, дэкан геаграфічнага і дэкан гістарычнага факультэтаў МДУ імя А.Куляшова (1975-2005).

Заслужаны работнік адукацыі, уладальнік медаля Ф. Скарыны. 

Даследчык пытанняў зараджэння і развіцця дзяржаўнасці на беларускіх землях, этнічнай гісторыі Беларусі.

1958 год. Пачалося будаўніцтва горада Наваполацка.

Пастаўлена першая палатка будаўнікоў будучага Наваполацка. Горад узнік у сувязі з будаўніцтвам нафтаперапрацоўчага завода, спачатку як рабочы пасёлак Полацкі (1959). 

Сучасную назву атрымаў у 1963 годзе. 

Уваходзіў у лік гарадоў-“стотысячнікаў”, але зараз насельніцтва 96,3 тысячы (2023 год).

Працуюць прадпрыемствы нафтахіміі ААТ “Нафтан”, будматэрыялаў, харчовай прамысловасці, ЦЭЦ, трамвай (як і ў Віцебску, Мінску, Мазыры).

1972 год. Нарадзіўся Сяржук Кулягін.

Беларускі журналіст, краязнавец, паэт, бард, уладальнік аграсядзіб.

Сузаснавальнік фестываля “Вялікая бард-рыбалка” (з 2010 года, Чыгірынскае вадасховішча, Быхаўскі раён), член Беларускага геаграфічнага таварыства, клуба аматараў беларускай гісторыі і падарожжаў “Чароўны ўспамін”, актыўны дзеяч “Зялёнага турызму”.

1976 год. Памёр Міхась Машара (1902-1976).

Беларускі паэт, празаік, драматург, перакладчык.

Мае багатую творчую біяграфію: рэдагаваў у Вільні газету “Наша воля”, працаваў у дзіцячым часопісе “Заранка”, у газетах “Звязда”, “Савецкая Беларусь”, “Партызанскае слова”, часопісе “Полымя”, “Настаўніцкай газеце”, на радыё.

Аўтар зборнікаў вершаў, паэм, п’ес, раманаў, кнігі ўспамінаў.

Вершы, напісаныя пад час зняволення ў віленскіх Лукішках тайна вынесла і выдала асобным зборнікам “Малюнкі” Зоська Верас.

Пераклаў на беларускую мову “Мёртвыя душы” М. Гогаля, “Апавяданні” Г. Сянкевіча, “Уральскія сказы” П. Бажова, “Калевалу” і інш.

Памёр 7 чэрвеня 1976 года.

1998 год. Нацыянальная зборная Беларусі па футболе перамагла літоўскую каманду 5:0.

Дасягнута самая буйная перамога ў гісторыі беларскага футбола. Гульня адбылася на мінскім стадыёне “Дынама”. Трэнерам быў Г. Кандарацьеў.

А вось 30 сакавіка 2021 года разгромна саступіла Бельгіі (0:8) – набуйнейшае паражэнне у гісторыі зборнай Беларусі.

У Індыі сутыкнуліся тры цягнікі, загінулі больш за 300 чалавек

Навіна ад

Прычынай буйнейшай за апошнія 30 гадоў катастрофы маглі стаць чалавечы фактар, альбо памылковы сігнал семафора.

У пятніцу вечарам у раёне Баласор ва ўсходнім штаце Індыі Адыша пасажырскі экспрэс “Шалімар – Чэннай Карамандэл” сышоў з рэек і часткова перавярнуўся на суседнія пуці, дзе ў яго ўрэзаўся іншы поезд – экспрэс “Есвантпур – Хаора”, які не паспеў скінуць ход – паведамляе BBC. Зараз вядома пра больш чым 300 ахвяр трагедыі.

Ад 10 да 12 вагонаў аднаго цягніка сышлі з рэек, і абломкі некаторых сапсаваных вагонаў упалі на суседні шлях. У абломкі ўрэзаўся іншы пасажырскі цягнік, які йшоў з супрацьлеглага напрамку, у выніку чаго некалькі вагонаў другога цягніка таксама сышлі з рэек, перадае Guardian словы Амітабха Шармы, пресс-сакратара міністэрства чыгунак.

Пасля гэтага адбылося яшчэ адно сутыкненне, ужо з таварным складам, які стаяў на пуцях.

“Сіла, з якой сутыкнуліся цягнікі, прывяла да таго, што некалькі вагонаў аказаліся цалкам раздушаныя” – распавёў Атул Карвал, кіраўнік Нацыянальных сіл рэагавання на стыхійныя бедствы Індыі.

Адзін з тых, хто выжыў, распавёў індыйскаму навінаваму агенцтву ANI, што, калі здарылася аварыя, на яго ўпалі 10-15 чалавек.

“Я пашкодзіў руку і шыю. Калі я выбраўся з вагона, я ўбачыў, што нехта страціў руку, нехта страціў нагу, а ў кагосьці быў знявечаны твар” – сказаў ён.

У Індыі дзейнічае адна з найбуйнейшых чыгуначных сетак у свеце. Аварыі на чыгунках тут здараюцца дастаткова часта, нягледзячы на тое, што ўлады інвестуюць сотні мільёнаў долараў у паляпшэнне інфраструктуры.

У 1995 годзе каля Нью-Дэлі сутыкнуліся два цягнікі, загінулі 358 чалавек. Гэта стала адной з самых страшных чыгуначных аварый у Індыі. У 2016 годзе пасажырскі цягнік саслізнуў з рэек паміж гарадамі Індаур і Патна, у выніку чаго загінулі 146 чалавек.

У большасці чыгуначных аварый у Індыі вінавата чалавечая памылка або састарэлае сігнальнае абсталяванне. Гэтыя дзве прычыны разглядаюцца зараз як асноўныя версіі падзей, што прывялі да катастрофы. 

Фота: BBC

У Індыі паставілі сусветны рэкорд масавых танцаў з бубнамі

Навіна ад

Адначасова больш за две з паловай тысячы бубначоў акампанавалі васьмі з паловай тысячам танцораў, якія ўсталявалі сусветны рэкорд

Як паведамляе Euronews, у горадзе Гувахаці індыйскага штата Асам больш за 11 тысяч танцораў і музыкантаў выканалі танец Біху, устанавіўшы два сусветныя рэкорды: па колькасці саміх танцораў і па колькасці барабаншчыкаў. Танец Біху з’яўляецца неад’емнай часткай асамскай культуры і выконваецца падчас штогадовага фестывалю, які азначае пачатак Новага года па мясцовым календары.

Фота: Euronews

За рытуальнае чалавечае ахвярапрынашэнне ў Індыі затрымалі пяць чалавек

Навіна ад

Забойства 64-гадовай Шанці Шоў адбылося ў паўночнаіндыйскім горадзе Гувахаці яшчэ ў 2019 годзе. Жанчына была знойдзеная абезгалоўленай пасля таго, як яна наведала храм Кавах’я.

Як паведамляе The Guardian, пасля чатырох гадоў пошукаў паліцыі штата Асам удалося выйсці на след злачынцаў пасля таго як цела ахвяры было канчаткова ідэнтыфікаванае. 

У забойстве жанчыны падазраюцца дванаццаць чалавек, пяць з якіх удалося затрымаць. У тым ліку пад арышт патрапіў меркаваны завадатар, 52-гадовы Прадзіп Патак, які арганізаваў забойства ў рамках рэлігійнага абраду ў гонар гадавіны смерці свайго брата. Астатніх удзельнікаў рытуала працягвае шукаць паліцыя.

– Абвінавачаны, відаць, лічыў, што ахвярапрынашэнне супакоіць душу нябожчыка. – пракаментаваў справу камісар паліцыі Гувахаці Дыганта Барах.

Храм Кавах’я ў Гувахаці, які наведвала ахвяра перад смерцю. Фота Surjeet Yadav/AFP

З 2014 па 2021 год Нацыянальнае бюро па ўліку злачынстваў Індыі паведаміла пра 103 выпадкі чалавечых ахвярапрынашэнняў у краіне. Рытуальныя забойствы звычайна праводзяцца, каб супакоіць багоў, і яны найбольш распаўсюджаныя ў племянных і аддаленых раёнах, дзе людзі масава вераць у вядзьмарства і акультызм.

У мінулым годзе  ў сталіцы Індыі Нью-Дэлі двое мужчын былі арыштаваныя па абвінавачванні ў забойстве шасцігадовага хлопчыка. Вінаватыя, абодва будаўнікі, заявілі паліцыі, што забілі дзіця ў ахвяру індуісцкаму богу Шыве, каб разбагацець.

Фота ілюстрацыйнае

Механічны рытуальны трохметровы слон замяніў жывога ў індыйскім храме

Навіна ад

У Керале на поўдні Індыі адміністрацыя індуісцкага храма замяніла сакральнага жывога слана, які ўдзельнічаў у рытуалах храма, механічнай мадэллю. Гэтага здаўна патрабавалі зоаабаронцы. 

Мадэль слана на металічным каркасе ахвяравала храму Ірынджадаппілі Шры Крышна ў раёне Трысур вядомая зоаабарончая арганізацыю PETA і актрыса Парваці Тырувоту, паведамляе ВВС. 

У шматлікіх індыйскіх храмах трымаюць сланоў, каб выкарыстоўваць іх на фестывалях і ў рэлігійных абрадах. Аднак грамадскасць даўно хвалявала, як ставяцца да сланоў у храмах. Па сведчанню зоаабаронцаў падчас трэніровак жывёл часта б’юць і трымаюць у ланцугах, а ў святы – сядлаюць і фарбуюць. Па словах супрацоўнікаў цэнтра вывучэння правоў жывёл, у Кэрале ў няволі трымаецца каля 500 сланоў, з якіх 158 памерлі ў перыяд з 2018 па 2023 гады. 

У храме Ірынджадаппілі Шры Крышна вырашылі спыніць выкарыстанне жывёл у рытуалах і лічаць, што механічны слон дапаможа праводзіць рытуалы “без гвалту над жывёламі”. Храм спадзяецца, што і ў іншых храмах падумаюць пра замену сапраўдных сланоў на іх механічную імітацыю. 

Па дадзеных газеты Indian Express, штучны слон мае вышыню ў тры метры, важыць 800 кг і трымаецца на жалезнай рамцы. Стварэнне яго каштавала каля 6 тысяч долараў.

Рух у абарону правоў жывёл, супраць гвалту над імі, за абмежаванне выкарыстання іх у рэлігійных храмах, у заапарках распаўсюджваецца ва ўсім свеце, у тым ліку і ў Беларусі.  

 

Прыродныя катаклізмы ў свеце і надвор’е ў Магілёўскай вобласці

Навіна ад

У Аймяконе -60ºС: дзіцячыя садкі працуюць штатна. Град пабіў людзей у Балівіі. Паводкі у Афрыцы, цыклон ў Індыі.

На тэрыторыі Магілёўскай вобласці захаваецца галаледзіца. У чацвер-суботу, 15-17 снежня, дзённыя тэмпературы будуць у дыяпазоне 0 -2º, у начы ад -5º да -12…-14 º С. Чакаюцца невялікія ападкі ў выглядзе снега. У чацвер, 15 снежня магчымы вятры хуткасцю да 10 м/с, месцамі да 17 м/с.

А вось, ужо ў нядзелю, 18 снежня, перад Зімовым Міколам, уночы нас чакае рэзкае паніжэнне тэмператур да -22…-24ºС, – папярэджваюць сіноптыкі.  

Полюс холаду

Нашы прагназуемыя начныя тэмпературы ў -22 º, гэта у 3 разы цяплей, чым удзень у якуціі Аймяконе – 12 снежня тут зафіксавалі 60 градусаў марозу, паведамляецца на сайце Якуцкага ўпраўлення па гідраметэаралогіі і маніторынгу навакольнага асяроддзя. А ў  райцэнтры Аймяконскага раёна пасёлку Усць-Нера ў гэты ж час тэмпература склала -54ºС. Школьнікаў адправілі на дыстанцыйнае навучанне, а дзіцячыя садкі працуюць штатна: «1010 дзяцей сёння [застаюцца] дома».  

Аймякон –  адзін з вядомых полюсаў холаду ў Якуціі.

На права называцца самай халоднай кропкай паўночнага паўшар’я Зямлі прэтэндуюць два населеныя пункты Якуціі – Верхаянск і Аймякон, дзе фіксаваліся тэмпературы ніжэйшыя за -67 ºС.

Тэмпературу ў −67,8°C у 1885 годзе зафіксаваў ссыльны рэвалюцыянер-народнік, ураджэнец Магілёўшчыны Сяргей Кавалік (1846-1926).

Паводкі ў сталіцы Конга Кіншасе забралі жыцці 50 чалавек.

Моцныя дажджы выклікалі смяротныя паводкі і апоўзні, паведамляе Reuters. Цэлыя раёны былі затоплены бруднай вадой, а на асфальце ўтварыліся варонкі. Па сведчанні паліцыі, колькасць загінуўшых можа ўзрасці.

Кіншаса – сталіца Дэмакратычнай Рэспублікі Конга, найбуйнейшы мегаполіс Афрыкі з насельніцтвам каля 15 млн чалавек – утварылася на месцы рыбацкіх вёсак на беразе ракі Конга. Урбанізацыя зрабіла горад неабароненым для раптоўных паводак пасля інтэнсіўных дажджоў, якія сталі частымі з-за змены клімату.

 

Град забіў 7 чалавек на выпускным вечары ў Балівіі

У выніку абвальвання даху школы падчас моцнага граду ў вёсцы на высакагорных раўнінах Балівіі загінулі 7 чалавек, якія прысутнічалі на выпускной цырымоніі, паведамляе Terrace Standard. 

Трагедыя адбылася ў вёсцы Сант’яга-дэ-Пачарыя за 100 км ад Ла-Паса. У мінулыя выходныя большая частка Балівіі перажыла праліўны дождж, які часта выпадае ў выглядзе граду ў горных раёнах.

 

На поўдні Індыі цыклон “Мандус” забіў 4 чалавекі і разбурыў 185 дамоў

На паўднёвы індыйскі штат Тамілнад на мінулым тыдні абрынуўся цыклон “Мандус”, – паведамляе Reuters. 

Ураган вырваў з коранем 400 дрэў у сталіцы штата Чэнаі, цэнтры аўтамабільных і тэхналагічных кампаній. Моцны дождж і ўраганны вецер нанеслі ўрон маёмасці і выклікалі перабоі ў падачы электраэнергіі. Ужо вядома аб 4 ахвярах і разбурэнні 185 дамоў.

Звыш 9 000 чалавек былі эвакуіраваны і размешчаны ў 201 лагеры дапамогі.

Дзень у гісторыі. 3 снежня. Магілёўскую Стаўку заняў бальшавік Крыленка. Самая страшная хімічная катастрофа ў гісторыі чалавецтва. Заканчэнне “халоднай вайны”. Дзень нараджэння SMSкі.

Навіна ад

Міжнародны дзень інвалідаў (International Day of the Disabled, з 1992 года). 

Аб’яўлены Генеральнай Асамблеяй ААН.  Дзень інвалідаў Беларусі.

У гэты дзень не будзе залішнім нагадаць усім пра тое, што сярод нас жывуць людзі, якія заслугоўваюць не толькі спачування, але перш за ўсё дапамогі, забеспячэння іх правоў на годнае жыццё, працу, адпачынак. 

У свеце жыве каля мільярда чалавек з інваліднасцю – амаль 15% насельніцтва Зямлі. У Беларусі доля людзей з інваліднасцю 6%. Асоб з інваліднасцю ў працаздольным узросце – каля 200 тысяч.

 

Сусветны дзень адмовы ад пестыцыдаў (Global No Pesticides Use Day, з 1998 года) у  памяць аб экалагічнай катастрофе, якая адбылася 3 снежня 1984 года на пестыцыдным заводзе ў індыйскім Бхапале.

Мэта – прыцягнуць увагу сусветнай грамадскасці да вырашэння праблем, якія ўзніклі ў выніку вытворчасці і выкарыстання гэтых небяспечных хімікатаў.

Пестыцыды – гэта сінтэтычныя хімічныя рэчывы, якія многія краіны шырока выкарыстоўвалі для павышэння ўраджайнасці сельскагаспадарчых культур.

Аднак, як высветлілася пазней, прамысловы выпуск гэтых хімікатаў прынёс насельніцтву планеты больш шкоды, чым карысці.

Менавіта пестыцыды, на думку экспертаў ААН, сталі галоўнай прычынай “ціхай катастрофы” – так называюць сённяшні стан глеб у Еўропе. Больш за тое, высветлілася, што стойкасць пестыцыдаў настолькі высокая, а іх распаўсюджванне настолькі глабальна, што іх выявілі нават у арганізмах пінгвінаў Антарктыкі, куды пестыцыды былі занесены паветранымі і акіянскімі патокамі.

 

1586 год. У Англію з Амерыкі упершыню завезена бульба. 

Solanum tuberosum, L. — аднагадовая (у культуры) ці шматгадовая (у дзікім стане) травяністая расліна сямейства паслёнавыя, якая аб’ядноўвае да 150 дзікіх і культурных разнавіднасцей. 

Першымі паспыталі бульбу іспанскія маракі, а потым бульба патрапіла ў Іспанію ў 1551 годзе, потым – у Італію, дзе перуанскі «папу» назвалі «тартуфолі». 

Пасля гэтага бульба патрапіла ў іншыя еўрапейскія краіны як дэкаратыўная расліна. Лічылася, што яна не з’яўляецца здаровай для хрысціян. 

У Рэчы Паспалітай бульба стала вядомая ў XVII стагоддзі. Лічыцца, што ўпершыню бульбу ў краіну завёз кароль Ян III Сабескі пасля перамогі над туркамі ў бітве пад Венай (12 верасня 1683 года).

Сучасную навуковую назву культуры ў 1596 годзе ўвёў Каспар Баўгін.

Беларуская назва віду паходзіць ад агульнаўжывальнай назвы тапінамбура — «бульва», які быў шырока распаўсюджаны ў Рэчы Паспалітай з першай паловы XVIII стагоддзя і быў выцеснены ў канцы XVIII стагоддзя падобнай па спосабу вырошчвання і смаку бульбай, якая ў беларускай і літоўскай мовах пераняла яго назву (у літоўскай мове «бульба» — bùlvė).

Сярод іншых беларускіх назваў можна згадаць такія, як паслён клубняносны, канцадалы, картопля, картохля, кунада, курдопа, кардока, картошка, картохі, карточка.

Беларусь па вытворчасці бульбы займае звычайна 11-14 месцы ў свеце (1,5%). Больш за беларусаў бульбы збіраюць ў КНР, Індыі, Расіі, ЗША,  Украіне, ФРГ, Бангладэш, Францыі, Польшчы, Нідэрландах, Вялікабрытаніі, у асобныя гады – у Перу, Канадзе. Амаль столькі ж, як у Беларусі збіраюць ў Егіпце і Турцыі, толькі больш таварнай.

 

1907 год. Нарадзіўся Рыгор Крушына (Казак) 

Беларускі паэт, празаік, крытык. Член літаб’яднання «Маладняк».

З 1944 года жыў у Германіі, працаваў у Мюнхене на радыё «Свабода». 

Адзін з заснавальнікаў у 1951 годзе Беларускага інстытута навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку. Рэдагаваў часопіс «Конадні». Аўтар шэрагу зборнікаў вершаў, паэм, апавяданняў, крытычных артыкулаў, нарысаў, у тым ліку пра рэпрасаваных беларускіх аўтараў.

Упершыню ўвёў у беларускую літаратуру такія віды верша як паліндром, туюг, газэлі, канцона, японскія танкі, пісаў санеты, трыялеты, рандо, актавы, тэрцыны, працягваючы пачатае М. Багдановічам, У. Дубоўкам, Я. Пушчам. 

Першы беларускі пісьменнік – член Міжнароднага ПЭН-клуба.

Памёр 27 сакавіка 1979 года. Пахаваны на беларусіх могілках у Іст-Брансуіку, штат Нью-Джэрсі.

 

1917 год. Магілёўская Стаўка занята войскамі Чырвонай Арміі Мікалая Крыленкі. 

Крыленка адхіліў ад пасады кіраўніка Стаўкі генерала М. Духоніна. Генерал быў арыштаваны і на аўтамабілі прывезены на чыгуначны вакзал, дзе яго адвялі ў вагон Крыленкі, але рэвалюцыйныя салдаты і матросы выцягнулі Духоніна з цягніка і забілі. 

Стаўка Вярхоўнага галоўнакамандуючага дзейнічала ў Магілёве да 26 лютага 1918 года і была пераведзена ў Арол у сувязі з набліжэннем да горада аўстра-германскіх войскаў. 

У Магілёве на вуліцы Крыленкі, 2 устаноўлена мемарыяльная дошка з надпісам: “Пад яго камандаваннем рэвалюцыйныя войскі ліквідавалі контррэвалюцыйную стаўку ў г. Магілёве 20 лістапада/3 снежня 1917 года”.

 

1918 год. Рада і Урад Беларускай Народнай Рэспублікі пакідаюць Мінск. 

Перад захопам Мінска бальшавікамі Рада і ўрад БНР пераехалі ў Вільню, а затым, у выніку наступлення Чырвонай Арміі і дзейнасці польскіх ваенізаваных фарміраванняў, у Гродна. 

Гародня была сталіцай БНР да верасня 1919 года. 

БНР створана 9 сакавіка, яе незалежнасць была абвешчана раніцай 25 сакавіка 1918 года. Беларуская мова ў якасці дзяржаўнай абвешчана 28 красавіка 1918 года. 

Мела дзяржаўныя атрыбуты: Часовую канстытуцыю (11 кастрычніка 1918), пячатку (28 красавіка 1918), сцяг і герб (чэрвень 1918), пашпарты грамадзян БНР (лета 1918). Галоўным кіраўнічым органам была Рада БНР, выканаўчы орган Народны Сакратарыят, з 11 кастрычніка 1918 года перайменаваны ў Раду Народных Міністраў БНР.

Фота: Тэрыторыя БНР

 

1943 год. Паводле аператыўнай зводкі Саўінфармбюро: на працягу 3 снежня на паўночным захадзе ад Гомеля савецкія войскі “з баямі занялі больш за 100 населеных пунктаў; сярод іх буйныя населеныя пункты Шапчыцы, Доўск, Свержань, Малашкавічы, Доўцы, Красніца, Каменка Рыскоўская, Хімы, Стоўпня, Вуглы, Буда-Люшэўская, Новая Слабада, Старая Рудня, Пірэвічы, Кругавец, Рудзянка, Скепня і чыгуначная станцыя Салтанаўка… Знішчана звыш 700 нямецкіх салдат і афіцэраў і 8 танкаў праціўніка… Вызвалена 10 тысяч савецкіх грамадзян, якіх немцы вывозілі на катаргу ў Нямеччыну”.


 1955 год. Пры ЮНЕСКА прынята рашэнне аб заснаванні Міжнароднага Агенцтва па атамнай энергетыцы (МАГАТЭ). 

Заснавана ў 1957 годзе. Штаб-кватэра знаходзіцца ў Вене. Агенцтва створана як незалежная міжурадавая арганізацыя ў сістэме ААН, а са з’яўленнем Дагавора аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі яго праца набыла асаблівае значэнне.

Мэта работы Агенцтва ў краіне — канстатаваць, што працы у мірнай ядзернай галіне не пераключаюцца на ваенныя мэты. Дзяржава, падпісваючы такое пагадненне нібы гарантуе, што не праводзіць даследаванняў ваеннай накіраванасці, таму гэты дакумент і называецца пагадненнем аб гарантыях.

 

1984 год. Адбылася самая страшная хімічная катастрофа ў гісторыі чалавецтва. 

Каля 4000 чалавек загінулі і тысячы атрымалі калецтвы ў выніку таго, што воблака метылавага ізацыяніду накрыла паселішчы вакол завода карпарацыі “Юніён карбід” па вырабу пестыцыдаў у індыйскім Бхапале.

 

1989 год.  Заканчэнне “халоднай вайны”. 

Прэзідэнт ЗША Джордж Буш і генеральны сакратар ЦК КПСС Міхаіл Гарбачоў падчас Мальтыйскага саміта (2-3 снежня) заявілі, што іх краіны больш не з’яўляюцца супернікамі. Гэта адбылося менш як праз месяц пасля падзення Берлінскай сцяны.

1992 год. Дзень нараджэння SMSкі. 

У Вялікабрытаніі адбылася першая ў свеце перадача SMS-паведамлення: супрацоўнік Sema Group Н. Папуорт пры тэставанні новай тэхналогіі перадачы тэксту з персанальнага кампутара на мабільны тэлефон аператара сотавай сувязі Vodafone адправіў свайму калегу паведамленне: “Merry Christmas”. SMS – Short Messaging Service – “служба кароткіх паведамленняў”.

Упершыню ідэя SMS была выказана фінскім інжынерам М. Макконенам яшчэ ў 1984 годзе на канферэнцыі па будучыні мабільных камунікацый у Капенгагене. У 1985 годзе нямецкі даследчык Ф. Хілебранд распрацаваў фармат SMS, які прадугледжваў не больш за 160 знакаў для кожнага паведамлення. У 1989 годзе ідэя перасылкі тэкстаў з дапамогай мабільных тэлефонаў была рэалізавана групай інжынераў, сярод якіх былі Ф. Хілебранд, Б. Жыльбер, Ф. Тросбі, К. Холі, Й. Харыс.

Характэрна, што спачатку SMS адпраўлялі з кампутара, і толькі пазней удалося наладзіць прамую перапіску паміж мабільнымі прыладамі.

Толькі ў нулявыя гады XXI стагоддзя эсэмэскі сталі звыклымі і даступнымі кожнаму.

 

1994 год. Памерла Ірына Ждановіч. 

Беларуская артыстка. Прыма Нацыянальнага акадэмічнага тэатр імя Янкі Купалы. Народная артыстка. Рэжысёр.

У 11-гадовым узросце сыграла хлопчыка ў пастаноўцы «Раскіданага гнязда» Янкі Купалы, у 14 гадоў была ў штаце Беларускага дзяржаўнага тэатра.

Выконвала ролі сваіх сучасніц, раскрывала духоўны свет гераінь А. Астроўскага, У. Шэкспіра, Г. Ібсена, Лопэ дэ Вэгі. Значнае месца ў творчасці актрысы занялі ролі ў п’есах А. Маўзона «Канстанцін Заслонаў»,  Максіма Горкага, В. Віткі, Л. Талстога.

 

2002 год. Сур’ёзныя для пачатку зімы маразы былі зафіксаваны метэаролагамі на захадзе Якуціі: мінус 56°С на метэастанцыі Хабардзіна Мірнінскага ўлуса, столькі ж – у Нюрбе і мінус 60°С у гэтым жа ўлусе на метэастанцыі Чумпурук.

Адмоўныя анамаліі былі амаль на ўсім Еўразійскім мацерыку – ад узбярэжжа Ціхага акіяна да Германіі. У Арктыцы, на востраве Візе быў абноўлены гістарычны мінімум –43,7°С. На Еўрапейскай частцы Расіі тэмпература трымалася на 12-22° градусаў ніжэй за норму, у Арэнбургу зафіксавана тэмпература −36,8°С. На Урале і Заходняй Сібіры маразы дасягалі −30 −35°С, ва Усходняй Сібіры да −57°С. У Германіі замерз Дунай, былі спынены рухі суднаў, таўшчыня лёду месцамі дасягала да 70 см, замерзлі лагуны ў Венецыі. 20-30 градусныя маразы назіраліся ва Украіне, Беларусі, Румыніі, Польшчы, Эстоніі, Латвіі і Літве. У Кітаі тэмпература апускалася да –30 –35°С.

Індыя наперадзе планеты ўсёй па колькасці насельніцтва

Навіна ад

Краіна перагнала Кітай і заняла першае месца ў свеце. З-за блытаніны ў падліках сусветныя СМІ не спяшаюцца друкаваць гэтую навіну.

Індыя мае больш за 1,4 мільярда, Кітай – каля 1,3 мільярда жыхароў.

І адбылося гэта, верагодна, яшчэ летам бягучага года.

Па даных лічыльніка насельніцтва Вікіпедыі на 28 верасня 2022 года насельніцтва Кітая складае 1 424 198 000, Індыі – 1 408 334 000 чалавек

Але гэтыя даныя не ўлічваюць хібы ў падліках жыхароў Кітая і Індыі, і ў цэлым, не адпавядаюць рэчаіснасці. Яшчэ ў сакавіку 2022 года насельніцтва Індыі складала 1,415 мільярдаў чалавек. У той час як КНР перабольшала сваё насельніцтва аж на 90 мільёнаў жыхароў. 

Аб гэтым заявіў прафесар І Фусянь з Віскансінскага ўніверсітэта ў Мадзісоне. 

Па яго словах, у Кітаі ў сакавіку жыла 1,29 мільярды, а не 1,38 мільярды, як лічылася. Прафесар сцвярджае, што Індыя апярэджвае Кітай па насельніцтву.

А колькі зараз зямлян?

Ёсць спрэчкі і па колькасці насельніцтва Зямлі. 

Афіцыйна 8-і мільярдны жыхар Зямлі плануе з’явіцца на свет 15 лістапада 2022 года, але некаторыя заходнія інтэрнэт-лічыльнікі зафіксавалі гэты рэкорд яшчэ ў другой дэкадзе ліпеня і на сёння паказваюць лічбу ў 8,021 мільярда.

фота: interfax.ru

Colorfest прайшоў у Магілёве. Гараджане сталі крыху індусамі. Шмат фота

Навіна ад

Галоўная традыцыя фэсту – абсыпаць адзін аднаго рознакаляровымі яркімі і лёгка змыўнымі фарбамі. Штогадовая імпрэза праходзіла ў мясцовым Парку атракцыёнаў і традыцыйна сабрала шмат дзяцей і моладзі. Фарбы для мурзання ўдзельнікі куплялі на месцы. Яны бяспечныя, але і каштуюць не танна.

Упершыню Colorfest правялі ў Магілёве ў 2017 годзе. Ён адбыўся на стадыёне існуючага на той момант заводу штучнага валакла. Гэта аддаленая ад людных вуліц мясціна, куды адпраўлялі апазіцыянераў пратэставаць. Апошнія гады фэст праводзяць у Парку атракцыёнаў.

Ідэю правядзення фестываляў фарбы еўрапейцы падгледзелі ў індуісцкай культуры. Свята Holi (Пяшчоты) – адно з найбольш маляўнічых у Індыі і Непале. Бенгальцы з фарбамі адзначаюць сваё навагоддзе і свята вясны.

Упершыню ў Еўропе свята Holi правялі 29 чэрвеня 2012 года ў Берліне. У тым жа годзе, убачыўшы, наколькі спадабалася імпрэза людзям, адбылося яшчэ тры падобныя фэсты. Самы масавы адбыўся ў Мюнхене. На яго прыйшло 10 тысяч ахвотнікаў пабыць мурзатымі ад фарбаў.

Ад 2014 году Colorfest становіцца адным з улюблёных дзействаў еўрапейцаў. Яго сталі праводзяць не толькі на старым кантыненце, але ў Новай Зеландыі і нават Паўночнай Афрыцы.

У Беларусі таксама ўзяліся папулярызаваць свята з індуісцкімі каранямі. Да такога наватарства ў Магілёве мясцовая ўлада паставілася з недаверам, таму і адправіла ахвотнікаў абсыпацца фарбамі на аддалены ад гарадскога цэнтру стадыён, што на вуліцы Чалюскінцаў.

Адаптаваная пад Colorfest свята Holi падаецца як фестываль, дзе ўсе роўныя, незалежна ад колеру скуры, нацыянальнасці, узросту і полу. На ім няма месца курэнню і алкаголю – толькі здаровы розум, чыстыя эмоцыі, светлыя пачуцці і жывыя зносіны.