Новости по тегу "Бородулин"

25 чэрвеня ў гісторыі. Выбух на Месяцы. Самы вялікі банкет. Нарадзіўся П. Броўка. Памёр Майкл Джэксан

Навіна ад 25 чэрвеня, 2023

Дзень сяброўства, яднання славян.

Славяне – буйная моўная і культурная супольнасць народаў свету. На сёння славян у свеце пад 350 мільёнаў чалавек: заходнія (палякі, чэхі, славакі, кашубы і лужычане), паўднёвыя (балгары, сербы, харваты, баснійцы, македонцы, славенцы, чарнагорцы) і ўсходнія (беларусы, рускія, украінцы, русіны).

Афіцыйна свята адзначаецца з 1969 года, калі ў стыку межаў РСФСР, УССР і БССР прайшоў першы фестываль “Славянскае адзінства”. У 1975 годзе там жа ўзведзены манумент Сяброўства – “Тры сястры”.

Славянскія братэрскія адносіны разбураны падзеямі ў былой Югаславіі, вайной Расіі супраць Украіны.

У 2019 годзе беларускім бокам праведзена рэканструкцыя манумента Сяброўства. У маі 2022 года ў сувязі з ваеннай агрэсіяй Расіі Чарнігаўская абласная адміністрацыя распачала падрыхтоўку дакументаў па дэмантажу помніка.

31 мая 2023 года на дарозе каля манумента адбыўся выбух. Расійскія ваенныя паблікі ўдакладняюць, што дарога была ўзарвана, каб «не дапусціць мерапрыемствы ўкраінскіх дыверсійна-разведвальных груп у Бранскай вобласці Расіі».

Дзень памяці вялебнага Пятра Афонскага (праваслаўны каляндар).

Пётр у VII стагоддзі служыў ваяводам у імператарскіх войсках, жыў у Канстанцінопалі, а потым стаў манахам. Правёў у пустынных месцах, не бачачы нікога з людзей, 53 гады. Адзенне яго спарахнела, а валасы і барада адраслі і пакрылі цела замест адзення. Вялебны Пётр памёр у 734 годзе.

На Русі Пятра празвалі Сонцаваротам. Лічылася, што з гэтага дня сонца кароціць свой ход: дні становяцца ўсё карацейшымі і карацейшымі, а ночы – даўжэйшымі.

У гэты дзень нашы продкі асабліва славілі сонца: уздымаліся на вяршыню якога-небудзь пагорка, дзе маліліся і дзякавалі Пятру за цяпло і святло.

На Пятра Сонцавароту нельга было класціся спаць раней за паўночы: лічылася, што калі гэтага не зрабіць, то можна забыцца пра свае планы. Акрамя таго, не варта насіць чорныя ці занадта цёмныя рэчы – сонца можа пакрыўдзіцца і пойдзе дождж.

“З Пятра сонца на зіму, а лета на спякоту”.

У Пятроў дзень выпадаюць вялікія росы.

Дзень моладзі і студэнцтва Беларусі.

Свята творчасці і натхнення, энергіі і запалу, спазнання і самасцвярджэння, кахання і рамантыкі.

Сваю гісторыю ён вядзе з часоў існавання СССР, калі «Дзень савецкай моладзі» адзначаўся ў апошнюю нядзелю чэрвеня.

У Беларусі 1,6 мільёнаў жыхароў адносіцца да моладзі (кожны пяты). У 2023 годзе маладзевай сталіцай краіны абраны Наваполацк.

1178 год. Пяцёра кентэрберыйскіх манахаў назіралі нейкі выбух на Месяцы.

Мяркуюць, што гэта было сутыкненне метэора з Месяцам, у выніку якога ўтварыўся кратэр Джардана Бруна.

1652 год. Мястэчка Жыровіцы атрымала магдэбургскае права і герб.

Мястэчка – грэка-каталіцкі цэнтр Літвы. Зараз – аграгарадок з 2,5 тысячамі жыхароў, прадмесце Слоніма.

Цэнтр турызму нацыянальнага значэння, уваходзіць у турыстычныя маршруты «Мураваны летапіс Панямоння», «Мураваны летапіс Слоніма і Жыровіцаў».

Тут месціцца Свята-Успенскі манастыр (з 1587) з будынкамі і цэрквамі XVII-XVIII стагоддзяў.

У верасні 1730 года адбылася ўрачыстая каранацыя цудоўнага абраза Маці Божай.

1730 год. Польскі кароль і вялікі князь ВКЛ Аўгуст II Моцны арганізаваў самы вялікі ў сусветнай гісторыі банкет.

На ім было 30 000 гасцей – ледзь не ўдвая болей за армію краіны. Асаблівай прычыны для папойкі не было.

Пры Аўгусце пачалася крайняя ступень анархіі, з 18 сеймаў 11 былі сарваны (не без расійскіх грошай), армія была паменшана з 80 да 18 тысяч, праводзіліся палітычныя і рэлігійныя рэпрэсіі. Апошнімі словамі Аўгуста ІІ перад смерцю былі: «Усё маё жыццё было адзіным бесперапынным грахом».

1905 год. Нарадзіўся Пятрусь Броўка (1905-1980).

Беларускі грамадскі дзеяч, празаік, паэт і перакладчык. Народны паэт, Герой Сацыялістычнай працы, акадэмік АН БССР. Галоўны рэдактар часопіса “Полымя” і выдавецтва “Беларуская савецкая энцыклапедыя”.

Аўтар 3-х дзясяткаў кніг паэзіі, шматлікіх аповесцей, лібрэта опер, перакладаў.

Яго творы перакладзены на 27 моў, імя прысвоена выдавецтву “Беларуская энцыклапедыя”, вуліцам у Мінску, Віцебску, Полацку, Гомелі, Бешанковічах, Ушачах.

У Мінску працуе літаратурны музей Петруся Броўкі, у Пуцілкавічах Ушацкага раёна — хата-музей.

Нягледзячы на ўсе яго заслугі, вядомы такія крытычныя радкі Р. Барадуліна:

Пятрусь Броўка піша лоўка,
Піша лоўка і даўно,
Але ўсё, што ён напіша,
Альбо – дрэнь, альбо – …

1911 год. Нарадзіўся Арсень Булаўка (1911-1994).

Беларускі гідролаг, географ, доктар геаграфічных навук.

У 1939-1941 гадах – кіраўнік Магілёўскай гідралагічнай станцыі. Удзельнік абароны Магілёва.

Распрацоўшчык праблем гідралогіі Беларусі, тэорыі воднага балансу. Узначальваў Мінскую гідраметэаралагічную абсерваторыю.

Аўтар і суаўтар шматлікіх навуковых і навукова-папулярных прац, у тым ліку кнігі “Рака Бярэзіна”.

1932 год. Нарадзіўся Часлаў Кудаба (1932-1993).

Беларускі і літоўскі географ-краязнавец, эколаг.

Лаўрэат Дзяржпрэміі Літвы. Барацьбіт за незалежнасць Літвы. Кіраўнік праекта па стварэнню геаграфічнага атласа Літвы, аўтар манаграфій, кніг, артыкулаў аб прыродзе, культуры, экалагічным стане Літвы, Беларусі, пра хараство Нарачанскага краю.

Кніга «Па Віліі: падарожныя запісы» прысвечана Беларусі і ўключае гісторыю, этнаграфію, краявіды, культуру, літаратурнае жыццё вёсак, мястэчак і гарадоў, якія мінае р. Вілія.

1946 год. Распачаў сваю дзейнасць Сусветны банк.

Заснаваны ў снежні 1945 года. Галоўнай мэтай яго стварэння была адбудова знішчанай у Другой Сусветнай вайне Еўропы і Японіі, а таксама дапамога ў развіцці краін Азіі, Лацінскай Амерыкі і Афрыкі. Цяпер ён працуе з 124 краінамі з 184 краін-членаў.

Беларусь стала членам Групы Сусветнага банка ў 1992 годзе. За перыяд супрацоўніцтва Сусветны банк інвеставаў у значныя для Беларусі праекты больш за 1,7 мільярдаў долараў, у тым ліку «Развіццё сістэм водазабеспячэння і водаадвядзення», «Павышэнне энергаэфектыўнасці ў Рэспубліцы Беларусь», «Абыходжанне з цвёрдымі бытавымі адходамі ў Рэспубліцы Беларусь», «Рэабілітацыя раёнаў, пацярпелых у выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС», на рэканструкцыю аўтадарогі М6 Мінск-Гродна і іншыя.

1950 год. Армія Паўночнай Карэі напала на Паўднёвую Карэю.

Больш чым 60-тысячная армія Паўночнай Карэі узброеная савецкімі танкамі перайшла дэмаркацыйную лінію ўздоўж 38-й паралелі і ўторглася на тэрыторыю паўднёвай суседкі каб пачаць “нацыянальна-вызвольную вайну” і ашчасцлівіць братоў на камуністычны манер.

У вайне Паўночнай Карэі дапамагалі СССР, 1 мільён кітайцаў, а Паўднёвай – войскі ЗША, якія выступалі пад сцягам ААН.

Вайна завяршылася “ўнічыю” 27 ліпеня 1953 года: захавалася даваеннае тэрытарыяльнае размежаванне. Пры гэтым загінула 9 мільёнаў карэйцаў, 1 мільён кітайцаў, 54 000 амерыканцаў, колькасць савецкіх – невядома. Вядома толькі, што 22 савецкія летчыкі атрымалі званне Героя Савецкага Саюза.

1977 год. Падчас рыбнай лоўлі маланка стукнула рэйнджара нацыянальнага парка Шэнадоа Роя Саллівана і апякла яму грудзі і плечы.

Пацярпелага даставілі ў шпіталь. Гэта было ўжо сёмае пападанне маланкі ў Роя, за што ён трапіў у Кнігу рэкордаў Гінеса. Упершыню маланка ўразіла яго ў 1942 годзе, пазбавіўшы пазногця на вялікім пальцы нагі. 2-гі выпадак адбыўся ў ліпені 1969 – былі спалены бровы. 3-і ў ліпені 1970 – паранена левае плячо. 4-ы 16 красавіка 1972 – запаліліся валасы. 5-ы 7 жніўня 1973 – ізноў згарэлі адрослыя валасы і апякло ногі. 6-ы: 5 чэрвеня 1976 – пашкоджана шчыкалатка.

Смерць знайшла героя ў верасні 1983 года, калі ва ўзросце 71 года ён стрэліў сам у сябе. Кажуць, што “іскрысты рэйнджар” не змог жыць далей з-за непадзеленага кахання.

1992 год. У Беластоку афіцыйна зарэгістрана Праграмная рада тыднёвіка «Ніва».

Рада выдае тыднёвік польскіх беларусаў. Газета заснавана ў 1956 годзе Беларускім грамадска-культурным таварыствам. Беларускамоўны тыднёвік асвятляе жыццё беларусаў у Польшчы, дзейнасць грамадскіх арганізацый, друкуе матэрыялы па краязнаўстве, аб актуальных падзеях на Беларусі.

Выходзіць старонка для дзяцей «Зорка», перыядычна змяшчаюцца тэматычныя ўкладкі.

Газета імкнецца да яднання беларускага насельніцтва ў Польшчы.

1997 год. Памёр Жак-Іў Кусто (1910-1997).

Французскі акіянограф, контр-адмірал, фатограф, рэжысёр, вынаходнік, аўтар мноства кніг і фільмаў, акадэмік, дырэктар Акіянаграфічнага музея ў Манака.

Адзін з вынаходнікаў акваланга, падводных дамоў, апарата «ныраючы сподак».

Займаўся пытаннямі аховы падводнага асяроддзя.

Аўтар кніг і каля 90 дакументальных фільмаў, сярод якіх «Свет маўчання», «Залатая рыба» (прэмія «Оскар») і «Свет бяз сонца» («Оскар»), якія добра вядомы значнай частцы беларускіх гледачоў.

Існуюць звесткі, што знакаміты вучоны і падарожнік мае беларускія карані, што быццам ягоны бацька Даніель Кусто (1878-1969) эміграваў у Францыю з Лынтупаў сённяшняга Пастаўскага раёна, перарабіў свае беларускія імя і прозвішча Даніла Куст на францускі ўзор. Хаця верагодна гэта толькі прыгожая легенда, бо на інтэрактыўным генеалагічным дрэве сям’і Кусто бліжэйшыя продкі Жак Іва Кусто паходзяць выключна з Францыі.

2009 год. Памёр Майкл Джэксан (1958-2009).

Культавы амерыканскі спявак, танцор, аўтар песень.

Кумір соцень мільёнаў меламанаў 1970-х-2020-х гадоў. Дасягнуў міжнароднай вядомасці ва ўзросце 11 гадоў, «Кароль поп-музыкі», «Чалавек Тысячагоддзя», уладальнік 19 прэмій «Грэмі», двойчы занесены ў Залу славы рок-н-рола – у якасці сольнага выканаўцы і як удзельнік гурта “Jackson 5”. Найвялікім прызнаннем у свеце карыстаюцца ягоныя 3 альбомы з 10: «Off the Wall», «Thriller» і «Bad». «Thriller» занесены ў Кнігу рэкордаў Гінэса як дыск-лідар па продажу ў свеце (104 млн копій); ён узначальваў Billboard 200 на працягу 9 месяцаў і не пакідаў чарта больш за 2 гады.

2011 год. Памёр Раман Тармола-Мірскі (1936-2011).

Беларускі паэт, сцэнарыст.

Скончыў Мінскі педінстытут. Працаваў старшым рэдактарам, загадчыкам літаратурна-мастацкага аддзела, галоўным рэдактарам літаратурна-драматычных праграм, каментатарам па літаратуры і мастацтву Беларускага тэлебачання.

Аўтар 11 кніг паэзіі, двух кніг для дзяцей. Напісаў сцэнарыі да некалькіх дакументальных фільмаў, у тым ліку «Я не самотны… Максім Багдановіч», да тэлеспектакля «Зачараваны Валерка».

Дзень у гісторыі. 12 чэрвеня. Арышт А. Аскеркі. Панамскі канал і А. Галынскі. Знішчана гета ў Друі. Катастрофа Су-25. Нарадзіўся Л. Родзевіч.

Навіна ад 12 чэрвеня, 2023

Сусветны дзень барацьбы супраць дзіцячай працы (World Day Against Child Labour, з 1997 года).

Устаноўлены Міжнароднай арганізацыяй працы.

Тэма дня-2023 – “Сацыяльная справядлівасць для ўсіх. Скончым з дзіцячай працай!”.

Паводле звестак ААН, колькасць дзяцей, якія працуюць у свеце, ва ўзросце ад 5 да 17 гадоў, складае 160 мільёнаў, прычым больш за 100 мільёнаў з’яўляюцца ахвярамі сучаснага рабства, а 80 мільёнаў з іх заняты небяспечнай працай. Многія з іх практычна не маюць часу, каб хадзіць у школу, а ўжо тым больш – гуляць, часта яны не атрымліваюць належнага харчавання і догляду.

Досвед барацьбы з дзіцячай працай на працягу апошніх трох дзесяцігоддзяў паказаў, што дзіцячую працу можна выкараніць, калі ўхіліць першапрычыны.

1863 год. Рускімі карнікамі схоплены Аляксандр Аскерка (1830-1911).

Адзін з лідараў паўстання 1863-1864 гадоў, беларускі грамадскі дзеяч.

Паручнік (1853-1857) грэнадзёрскага імя караля Фрыдрыха Вільгельма палка.

У 1862 зладзіў у Варшаве выданне беларускага буквара-катэхізу для дзетак-каталікоў.

Вылучаўся ліберальнымі поглядамі, быў прызначаны мінскім губернатарам у камітэт па падрыхтоўцы сялянскай рэформы, працаваў у рэдакцыйных камісіях па рэформе ў Санкт-Пецярбургу, Вільні, у Віленскай археалагічнай камісіі.

Падчас паўстання быў начальнікам Вільні, памочнікам К. Каліноўскага. Быў прыгавораны да смяротнага пакарання, замененага на 15 гадоў сібірскай катаргі.

Пасля катаргі пасяліўся ў Екацярынаславе (сучасны Днепр), дзе з 1872 года рэдагаваў варшаўскі часопіс «Ateneum».

У 1882-1885 гадах пабудаваў драўляную вілу «Падгор’е», частку пакояў якой здаваў пад санаторый. У гэтым доме пабыло нямала знакамітых людзей, у іх ліку паэт А. Адынец, ветэраны паўстання.

Апошнія гады жыцця правёў у маёнтку Відзы Лаўчынскія каля Браслава.

1895 год. Нарадзіўся Леапольд Родзевіч (1895-1938).

Беларускі драматург, тэатральны і нацыянальны дзеяч.

Рэдактар беларускіх газет «Беларускі звон», «Наша будучыня», «Чырвоны сцяг», часопіса «Бальшавік», дзеяч Беларускай рэвалюцыйнай арганізацыі.

Аўтар шматлікіх п’ес, зборнікаў вершаў: «Беларусь», «На паняволеных гонях» і інш. Многія творы, асабліва «Збянтэжаны Саўка», ставяцца сучаснымі тэатральнымі калектывамі Беларусі. Арыштоўваўся ДПУ ў 1933 і 1938 гадах.

Загінуў у саратаўскай ссылцы ў 1938 годзе.

П. Бадунова, Л. Родзевіч, Я. Лагіновіч, 1923.

1897 год. Карл Элзенэр запатэнтаваў швейцарскі вайсковы нож.

У 1891 годзе ўладальнік кампаніі па вытворчасці хірургічнага абсталявання Элзенер выявіў, што кішэнныя нажы для швейцарскага войска робяцца ў Нямеччыне. Ён вырашыў забяспечыць армію нажамі швейцарскага выраба і заснаваў Асацыяцыю Швейцарскіх нажоўшчыкаў.

Асноўнай ідэяй “салдацкага нажа” было сумясціць кішэнны складаны нож і адкрутку для разборкі новай швейцарскай вінтоўкі Schmidt-Rubin. Свае нажы Элзенер пастаянна ўдасканальваў і дамогся стварыць нож з двума клінкамі, штопарам, адкруткамі.

1920 год. Афіцыйнае адкрыццё Панамскага канала.

Канал лучыць Атлантычны і Ціхі акіяны. Праз яго праходзяць найважнейшыя марскія шляхі, у тым ліку ад Нью-Ёрку да Сан-Францыска (14 500 км).

Даўжыня канала – 81,6 км, з іх 16,4 км прыходзяцца на Панамскую затоку і Затоку Калумба.

Першапачатковая задума будаўніцтва канала адносіцца да ХVІ стагоддзя, але кароль Іспаніі Філіп II наклаў забарону на разгляд падобных праектаў, бо «што Бог злучыў, чалавек раз’яднаць ня можа». У 1790-я першы праект канала ў Мезаамерыцы быў распрацаваны А. Маласіна.

У 1853 годзе была апублікавана праца з аналізам будаўніцтва канала з указаннем на Панаму Аляксандра (Яна-Іаахіма) Галынскага (1816-1893), удзельніка паўстання 1830-1831 гадоў, падарожніка, саўладальніка маёнтка Крычаў. Ягоны праект паспрыяў планам будаўніцтва (1904-1920) суднаходнага шляху на Панамскім перашыйку.

1934 год. У Менску адкрыты стадыён «Дынама».

Галоўная арэна футбольнай зборнай Беларусі.

Месціцца на вуліцы Кірава. Умяшчальнасць 22 000 чалавек.

Стадыён рэканструяваўся ў 1939 годзе, разбураны падчас Другой сусветнай вайны, адноўлены ў 1954 годзе.

На стадыёне праходзілі футбольныя матчы падчас летніх Алімпійскіх гульняў 1980 года.

1942 год. Нацыстамі знішчана гета ў Друі.

Забіта 1318 габрэяў, згарэла і знакамітая Друйская сінагога.

Падчас расстрэлаў вязні аказалі супраціўленне і падпалілі гета ў розных месцах.

На месцы расстрэлу ў 2001 годзе пастаўлены помнік на сродкі выхадцаў з Друі.

1947 год. Нарадзіўся Мікалай Мяцельскі.

Беларускі матэматык, доктар фізыка-матэматычных навук, прафесар

Скончыў БДУ. З 1970 працуе ў Інстытуце матэматыкі НАН Беларусі.

Навуковыя працы – па камбінаторнай геаметрыі, дыскрэтнай аптымізацыі. Распрацаваў новыя мэтады даследавання і рашэння задач камбінаторна-геаметрычнае аптымізацыі, тэарэтычныя асновы частковай выкупнасці ў канечнамернай прасторы.

1997 год. У Парыжы памёр Булат Акуджава (1924-1997).

Савецкі і расійскі бард, паэт, празаік, кампазітар балад, лірычных і сатырычных песень, драматург, сцэнарыст.

Аўтар зборнікаў паэзіі «Сакавік велікадушны», «Арбат, мой Арбат», «Прысвячаецца вам», «Міласці лёсу».

Пісаў таксама аповесці і раманы гістарычнай тэматыкі.

Шэраг яго вершаў на беларускую мову пераклалі Р. Барадулін і Л. Баршчэўскі.

1998 год. У ЗША памёр Антон Адамовіч (1909-1998).

Беларускі літаратуразнавец, гісторык, празаік, дзеяч беларускай эміграцыі.

Аўтар манаграфічнага даследавання пра творчасць М. Гарэцкага, прац пра І. Луцкевіча, “Якуб Колас у супраціве саветызацыі”, “Супраціўленьне саветызацыі ў беларускай літаратуры” і інш. Двойчы арыштоўваўся НКУС (1930, 1931).

На эміграцыі з 1943 года. Адзін з кіраўнікоў радыёстанцыі «Свабода».

2012 год. Катастрофа Су-25 пад Навагрудкам.

Загінуў падпалкоўнік Мікалай Грыднеў, лётчык 116-й штурмавой авіябазы (Ліда).

Пасля выканання задання у 15.35 на вышыні 200 метраў самалёт пачаў губляць кіраванне. Кіраўніком палёту была дадзена каманда лётчыку на катапультаванне,, але пілот загінуў, адводзячы самалёт ад вёскі Навіны Навагрудскага раёна.

2021 год. Памёр Ігар Жалязоўскі (1963-2021).

Выбітны беларускі канькабежац, заслужаны майстар спорту СССР, Заслужаны работнік фізічнай культуры і спорту Беларусі.

5 разоў прызнаваўся лепшым спартоўцам году Беларусі (1985, 1986, 1989, 1991, 1993). Адзін з наймацнейшых у свеце канькабежцаў-спрынтэраў ў 1980-1990-х гадах.

Прэзідэнт Беларускага саюзу канькабежцаў, член НАК Беларусі, прэзідэнт Параалімпійскага камітэту Беларусі.

Дзень у гісторыі. 2 сакавіка. Цісканіна на мосце ў Гомелі. Першы CD. Нарадзіліся гетман К. Астрожскі, аўтар “Гіпікі” К. Дарагастайскі, паэт А. Бачыла. Дзень памяці Рыгора Барадуліна.

Навіна ад 2 сакавіка, 2023

Міжнародны дзень запалкі (International Match Day).

Запалкі прыналежаць да ліку самых дзіўных вынаходстваў чалавечага розуму. Старажытныя людзі здабывалі агонь трэннем. У сярэднявеччы для гэтай мэты з’явілася крэсіва.

У канцы XVIII стагоддзя хімік Клод Бертоле даказаў, што полымя можа быць вынікам хімічнай рэакцыі. У прыватнасці, калі капнуць сернай кіслатой на хлорнаватыста-кіслы калій (берталетаву соль), узнікне полымя.

У 1805 годзе французскі хімік Жан Шансель вынайшаў першыя запалкі, якія самазапальваюцца – драўляныя палачкі з галоўкай з сумесі серы, берталетавай солі і кінавары. У сонечнае надвор’е такая запалка запальвалася пры дапамозе дваякавыпуклай лінзы, а ў іншых выпадках – пры судотыку з кропелькай канцэнтраванай сернай кіслаты. Першая мануфактура па вытворчасці такіх небяспечных запалак была зарэгістраваная ў Вене ў 1813 годзе.

У 1847 годзе аўстрыйскі хімік Антон Шрэтэр адкрыў неатрутны аморфны чырвоны фосфар. З гэтага часу ўзнікла жаданне замяніць ім небяспечны белы фосфар.

Нямецкі хімік Рудольф Бетгер прыгатаваў сумесь з серы і берталетавай солі, змяшаўшы іх з клеем, і нанёс яе на лучынку, якая была пакрытая парафінам. Лучынка запальваліся ад трэння аб шурпатую паверхню з асаблівым складам. Бетгер запатэнтаваў сваё вынаходства, якое зацікавіла шведскіх прамыслоўцаў братоў Лундстрэмаў. Яны ўдасканалелі тэхналогію і зрабілі бяспечныя “шведскія” запалкі. Такія запалкі вырабляюцца і зараз.

Па стану на 1913 год у Беларусі працавала 10 запалкавых фабрык, у тым ліку «Прагрэс-Вулкан», «Вікторыя» у Барысаве, «Бярэзіна» ў Нова-Барысаве, «Везувій» у Нова-Беліцы, «Маланка» ў Мазыры, фабрыкі ў Пінску. Напярэдадні II Сусветнай вайны БССР вырабляла 26% запалак СССР.

У апошнія дзесяцігоддзі запалкі выраблялі «Барысаўдрэў», «Гомельдрэў» і «Пінскдрэў».

Ветурач з Горацкага раёна Канстанцін Станкевіч сабраў больш за 7 300 запалкавых скрыначак. У іх запалкі – маленькія, вялікія, квадратныя і трохкутныя, газавыя, спіртавыя, паляўнічыя, камінныя, цыгарныя, турыстычныя і калекцыйныя. Сваю калекцыю ён падарыў музею Дома культуры аграгарадка Аўсянка.

1460 год. Нарадзіўся Канстанцін Астрожскі.

Вялікалітоўскі ваенны і дзяржаўны дзеяч, мецэнат. Вялікі гетман літоўскі (1497–1500, 1507–1530). Выдатны палкаводзец, здабыў перамогу ў 63 бітвах, у тым ліку пад Оршай (1514).

Вайсковую службу пачаў удзелам у барацьбе з крымскімі татарамі і ў маскоўска-літоўскай вайне (1492–1494). Паводле Попісу 1528 года, выстаўляў са сваіх зямель 426 вершнікаў, то бок меў каля 41 000 падданых.

Апякун праваслаўя ў ВКЛ, будаваў цэрквы.

Валодаў 91 горадам і мястэчкам, у тым ліку на Магілёўшчыне – часткай Глуска, Раманава, Копысем і Баранню.

Бацька Ільі і Канстанціна-Васіля Астрожскіх.

Памёр 21 верасня 1530 года ў Тураве. Пахаваны ў Кіева-Пячорскай лаўры.

У яго гонар названы вуліца ў Дняпры (Украіна), украінская 30-я асобная механізаваная брыгада, Літоўска-польска-украінская брыгада.

1562 год. Нарадзіўся Крыштаф Дарагастайскі.

Вялікалітоўскі дзяржаўны дзеяч, доктар медыцыны. Стольнік літоўскі, райчы літоўскі, падчашы, надворны і вялікі маршалак літоўскі, стараста ваўкавыскі, шарашоўскі, вялёнскі, мсцібаўскі, навамлынскі, дынемундскі, арандатар ялоўскі і курылоўскі. Барон Свяшчэннай Рымскай імперыі.

Падарожнік па Еўропе. Ганаровы грамадзянін Венецыі.

Герой Лівонскай вайны – ваяваў у войсках свайго бацькі, полацкага ваяводы М. Дарагастайскага, і на чале ўласнай харугвы.

Непахісны абаронца свабод пратэстантаў.

Аўтар працы (4 кнігі) энцыклапедычнага зместу пра коней, па конегадоўлі, коннай яздзе, ветэрынарыі – «Гіпіка», эпіграм, вершаў, зборніка вершаў, прозы, перакладаў з лацінскай і грэцкай мовы.

Эпісталярная спадчына вялікага маршалка літоўскага – лісты да Радзівілаў, Я. Хадкевіча, Я. Замойскага, Жыгімонта Вазы, князя Е. Чартарыскага, кальвінскага дзеяча П. Гарайскага і іншых сучаснікаў – захоўваецца ў некалькіх польскіх буйных бібліятэках і архівах. Гэтыя лісты з’яўляюцца цэнным сведчаннем эпохі, асаблівасці тагачаснай мовы.

Памёр 3 жніўня 1615 года.

1859 год. Нарадзіўся Шолам-Алейхем (Шолам Рабіновіч).

Яўрэйскі пісьменнік. Пісаў на мовах іўрыт, ідыш і рускай. У раманах «Сэндэр Бланк і яго сямейка», «Стэмпеню», «Ёселе-салавей», «Патоп», «Блукаючыя зоркі», аўтабіяграфічнай кнізе «3 кірмашу», аповесцях, п’есах, цыклах апавяданняў, нарысах, сатырычных памфлетах крытыкаваў тагачасную рэчаіснасць, стварыў вобразы таленавітых людзей з народа, наследаваў дэмакратычныя і асветніцкія традыцыі рускай і еўрапейскіх літаратур.

У 1908 і 1914 гадах наведаў Беларусь. Яго выступленне ў Баранавічах адлюстравана ў апавяданні «Станцыя Баранавічы».

На беларускую мову яго творы перакладалі З. Бядуля, А. Васілевіч, Ю. Канэ, В. Рубінчык, У. Саламевіч, Г. Шупенька і іншыя.

Памёр ў Нью-Ёрку 13 мая 1916 года.

1896 год. Нарадзіўся Станіслаў Глякоўскі.

Каталіцкі святар, беларускі рэлігійна-грамадскі дзеяч, выдавец. Доктар тэалогіі.

Скончыў Віленскую духоўную семінарыю, Грыгарыянскі ўніверсітэт у Рыме. З 1927 года служыў у Заходняй Беларусі, Вільні, Коўна, выкладаў Закон Божы ў розных школах горада, у тым ліку ў Віленскай беларускай гімназіі.

У віленскім касцёле Святога Мікалая часта адпраўляў набажэнствы для беларусаў і велікодныя рэкалекцыі для вучнёўскай моладзі, апекаваўся скаўтынгам у беларускай гімназіі, працаваў у камісіі дапамогі беларускай студэнцкай моладзі, займаўся выдавецкай дзейнасцю.

Сумесна з Я. Найдзюком, выдаў на свой кошт тры зборнікі М. Машары, творы Вінцука Адважнага, фінансаваў выпуск часопіса для дзяцей «Пралескі». Друкаваўся ў беларускіх часопісах.

Падчас нямецкай акупацыі быў святаром у мінскім касцёле святых Сымона і Алены, займаўся рамонтам касцёлаў, арганізаваў беларускае каталіцкае душпастырства, пачаў выдаваць беларускамоўную каталіцкую літаратуру.

Арыштаваны паліцыяй 15 снежня 1941 года падчас канферэнцыі беларускіх школьных інспектараў у Мінску. Дакладная дата, месца і акалічнасці смерці застаюцца невядомымі.

1918 год. Нарадзіўся Алесь Бачыла.

Беларускі паэт, драматург, перакладчык. Заслужаны дзеяч культуры.

Настаўнічаў на Міншчыне, з 1939 да 1945 года служыў у арміі, удзельнічаў у паходзе ў Іран, у баях па вызваленню СССР і Еўропы ад фашысцкіх захопнікаў.

Пасля вайны працаваў у «Настаўніцкай газеце», «Літаратуры і мастацтве», у «Литературной газете», у Дзяржаўным выдавецтве БССР, часопісе «Полымя», у выдавецтве «Мастацкая літаратура».

Аўтар шматлікіх зборнікаў паэзіі, паэм, сатырычных твораў, кнігі пра М. Багдановіча «Дарогамі Максіма», твораў для дзяцей, перакладаў на беларускую мову рускіх, украінскіх, латышскіх паэтаў, такіх як «Залаты ключык, або Прыгоды Бураціна» А. Талстога, «Тарас Бульба» М. Гогаля, «Брэсцкая крэпасць» С. Смірнова і іншых.

Многія яго вершы пакладзены на музыку, напрыклад, вядомая «Радзіма мая дарагая». Аўтар шэрагу лібрэта опер на музыку Ю. Семянякі.

Памёр 4 студзеня 1983 года.

1931 год. Нарадзілася Леніна Міронава.

Беларускі архітэктар, педагог, мастацтвазнаўца. Кандыдат архітэктуры, прафесартБеларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў.

Працавала ў інстытуце «Мінгарпраект», Інстытуце будаўніцтва і архітэктуры Дзяржбуда БССР, у Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце.

Удзельнічала ў распрацоўцы праектаў серыі тыпавых жылых дамоў 1950-х гадоў.

Аўтар больш яка 100 артыкулаў па праблемах колеру ў выяўленчым мастацтве, падручнікаў «Каларыстыка», «Колеразнаўства», «Вучэнне аб колеры», «Колер у выяўленчым мастацтве».

Яе вучнямі былі вядомыя беларускія мастакі і дызайнеры У. Цэслер, Г. Балаш, С. Кірушчанка і іншыя.

Памерла 23 снежня 2022 года ў Мінску.

1975 год. Здарэнне з цісканінай на пешаходным мосце ў Гомелі.

Пад час агульнагарадскога святкавання «Провадаў зімы» на пешаходным мосце праз Сож утварыўся людскі затор, які прывёў да цісканіны, ускладненай галалёдзіцай. Па афіцыйных звестках у выніку цісканіны і падзення сур’ёзныя траўмы атрымалі 12 чалавек, у тым ліку 3 дзіцяці.

Па ўспамінах відавочцаў, на мосце было чутно храбусценне костак, бо людзей натоўп прыціскаў да парэнчаў. Народная пагалоска расказвала пра падзенне на сожскі лёд праз парэнчы некалькіх чалавек і нават дзіцячых вазкоў. Парадак на мосце быў адноўлены пасля прыцягнення дадатковых сіл міліцыі з іншых заслонаў, а пацярпелыя атрымалі медычную дапамогу.

1983 год. У Вялікабрытаніі кампаніі Philips, Sony і Polygram прадэманстравалі кампакт-дыск.

Яго дыяметр складаў 12 сантыметраў. На дыску была запісана Дзявятая сімфонія Бетховена. Працягласць запісу, што быў выкананы лазерам і счытваўся лазерным прайгравальнікам, складала 74 хвіліны. Для таго часу гэта была сапраўдная сенсацыя. Да шараговых карыстачоў CD дайшлі куды пазней, а ў якасці штатнай прылады на персанальных кампутарах яны з’явіліся толькі ў сярэдзіне 1990-х гадоў.

2014 год. Памёр Рыгор Барадулін (1935–2014).

Беларускі паэт, эсэіст і перакладчык. Вядомы таксама як Дзядзька Рыгор. Апошні, хто атрымаў званне «Народны паэт Беларусі».

Адзін са стваральнікаў, прэзідэнт Беларускага ПЭН-цэнтра, член Сойма БНФ, сукіраўнік Беларускага Фонду Сораса, суарганізатар Усебеларускага з’езда за незалежнасць (2000 год).

Аўтар вершаў, паэтычных кніг, 100 зборнікаў, сатырычных і гумарыстычных твораў, эпіграм на дзеячаў беларускай літаратуры і мастацтва, шаржаў, перакладаў, твораў для дзяцей, кнігі літаратурна-крытычных артыкулаў і эсэ «Парастак радка, галінка верша», кнігі «Вушацкі словазбор Рыгора Барадуліна» (лепшая кніга 2013 года па версіі газеты «Наша Ніва»).

Перакладаў на беларускую мову Я. Райніса, Гарсія-Лорку, І. Драча, Г. Містрал, Амара Хаяма, «Слова пра паход Ігараў», Яна Паўла II, У. Шэкспіра, Дж. Байрана, П. Неруду, А.Міцкевіча і іншых.

Песні на яго вершы напісалі А. Камоцкі, І. Барсукоў, Г. Вагнер, З. Галубіцкая, Я. Глебаў, У. Журовіч, М. Наско, Дз.Смольскі, М. Хаўхлянцаў і іншыя.

Узнагароджаны ордэнамі СССР, Латвіі, медалем Францыска Скарыны. Ганаровы доктар БДУ і ганаровы грамадзянін Ушацкага раёна. Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі і Дзяржаўнай прэміі імя Янкі Купалы. У 2006 годзе быў намінантам на Нобелеўскую прэмію ў галіне літаратуры.

Яму прысвечана аповесць «Ладдзя Роспачы» У. Караткевіча.

У яго гонар устаноўлены мемарыяльная дошка ў Мінску, помнік ва Ўшачах.

2018 год. Памёр Георгій Штыхаў (1927–2018).

Беларускі археолаг, гісторык-медыявіст. Доктар гістарычных навук, прафесар, галоўны навуковы супрацоўнік аддзела археалогіі сярэднявечнага перыяду Інстытута гісторыі НАН Беларусі, Лаурэат Дзяржаўнай прэміі. Заснавальнік ландшафтнай “школы Ісачанкі”.

Даследчык старажытных гарадоў Полацкай зямлі, вытокаў беларускай народнасці. Падрыхтаваў 2 дактароў і 19 кандыдатаў навук.

Аўтар амаль 500 прац.

Узначальваў Беларускую асацыяцыю ахвяр палітычных рэпрэсій.

2018 год. Памёр ураджэнец Гомеля Анатоль Ісачэнка (1922 – 2018).

Сусветна вядомы фізіка-географ, ландшафтазнаўца, картограф, Ганаровы член Рускага, Славацкага геаграфічнага таварыстваў, доктар геаграфічных навук, прафесар, галоўны рэдактар “Известия РГО” (2002 – 2018).

У дзяцінстве захапляўся кнігамі пра вандроўкі і беларускай літаратурай, вельмі любіў прыгодніцкія кнігі Янкі Маўра, у тым ліку “Беларускія рабінзоны”. Сабраў прыстойную бібліятэчку беларускіх пісьменнікаў, якая загінула падчас вайны.

Скончыў Ленінградскі ўніверсітэт, у якім прапрацаваў ўсё жыцце: выкладчык, дацэнт, прафесар, загадчык кафедрай фізічнай геаграфіі, лабараторыі ландшафтнага і тэматычнага картаграфавання НДІ геаграфіі СПбДУ.

У 1957–1959 гадах выкладаў у Пекінскім універсітэце і ўніверсітэце імя Сун-Ятсена (Гуанчжоў) і вывучаў ландшафты Кітая, заснаваў ландшафтна-геаграфічную палявую станцыю ў правінцыі Гуандун. Чытаў лекцыі ва ўніверсітэтах Польшчы, Чэхіі, Славакіі, Венгрыі.

Аўтар больш за 400 навуковых прац, у тым ліку больш за 30 манаграфій, шматлікіх падручнікаў.

Яго экспедыцыйнымі даследаваннямі ахоплены Усходняя Арктыка, Урал, Еўрапейская Расія, Прыбалтыка, Палессе, Кітай. Ён распрацаваў агульныя заканамернасці фізіка-геаграфічнай дыферэнцыяцыі ландшафтаў, прынцыпы і метады іх класіфікацыі, картаграфавання.

Пахаваны на Багаслоўскіх могілках Санкт-Пецярбурга.

Дзень у гісторыі. 24 лютага. З’яўленне латарэі. Грыгарыянскі каляндар. Гадавіна нападу Расіі на Украіну. Нарадзіўся Рыгор Барадулін

Навіна ад 24 лютага, 202324 лютага, 2023

Велесаў дзень. Сярэдзіна зімы.

Злуецца Марэна – зіма на Вялеса, напускаючы на яго люты мароз, а на скаціну “каровіну смерць”, але ніяк не можа адолець.

Вялесаў дзень, Валоссе, Улас, Аўлас – апякун свойскай жывёлы, каровіна ці конскае свята. На конях у гэты дзень не працавалі. Коням даюць лепшы корм.

На іконах Святы Аўлас заўсёды маляваўся акружаны каровамі, авечкамі. Да яго іконы ў гэты дзень прыносілі масла: “Аўлас на масла лас”, “У Аўласа барада ў масле”.

У цэнтральных і заходніх раёнах Беларусі атрымаў распаўсюджанне «Бабскі Улас», які адзначаўся толькі жанчынамі, што збіраліся разам і балявалі ўсю ноч, мужчыны на святкаванне не дапускаліся, а калі і сустракаліся па дарозе, то павінны былі адкупіцца.

1466 год. Дзень нараджэння сучаснай латарэі.

У бельгійскім горадзе Бруге ўдава фламандскага мастака Яна Ван Эйка да 25-й гадавіны смерці мастака правяла грашовую латарэю. Атрыманы прыбытак накіравалі на падтрыманне маламаёмасных жыхароў горада.

Латарэя – гэта азартная гульня, пры якой выгада і страты размяркоўваюцца ў залежнасці ад адвольнага вымання таго ці іншага латарэйнага білета або нумара.

Слова “латарэя” – ад франкскага “hlot” – “жэрабя”, потым яно скарацілася да ангельскага “lot” – “доля”. Італьянская версія lotto – “лёс”.

Сама гісторыя латарэй адыходзіць у далёкае мінулае чалавечай цывілізацыі. Першае згадванне аб латарэі гэта старажытнагрэцкія міфы. Воіны бяруць каменьчыкі з залатога шлема, і адзін з каменьчыкаў даваў права на паядынак з самім Зеўсам, што ў сваю чаргу мела на ўвазе верагоднасць застацца ў жывых або загінуць з гонарам.

Латарэі ў старажытным Рыме звязаны з імем Юлія Цэзара. Менавіта падчас яго праўлення была праведзена першая грамадская латарэя. Сродкі, атрыманыя ад гэтай латарэі, былі накіраваны на муніцыпальныя патрэбы Рыма.

На тэрыторыі ВКЛ латарэя з’явілася прыблізна ў XVIII стагоддзі.

Савецкія латарэі бяруць пачатак з 1921 года, беларускія – з 1990-х гадоў.

1536 год. Нарадзіўся Мацей Казімір Сарбеўскі.

Новалацінскі паэт, тэарэтык літаратуры і школьнага тэатра.

Скончыў Віленскую езуіцкую акадэмію. Выкладаў у Полацкім, Нясвіжскім езуіцкіх калегіумах, Віленскай акадэміі. Полацкія і віленскія курсы лекцый паэтыкі і рыторыкі ляглі ў аснову яго літаратуразнаўчых і эстэтычных трактатаў на лацінскай мове.

З яго асобай звязана з’яўленне ў Віленскім універсітэце кола гуманістаў, якое ўключала прафесараў рыторыкі, прамоўцаў і паэтаў, у тым ліку Жыгімонта Лаўксміна, Яна Рывоцкага, Томаша Клягэ, Яна Хадзынскага, Мікалая Кміціца.

Быў каталіцкім прапаведнікам пры двары караля Уладзіслава IV.

Распрацоўваў эстэтычныя пытанні паэзіі, драматургіі, красамоўства, міфалогіі.

Яго трактат «Пра трагедыю і камедыю, або Сенека і Тэрэнцый» прызначаўся для практычнага кіраўніцтва ў школьным тэатры Беларусі, Літвы і Польшчы.

Аўтар зборнікаў «Тры кнігі лірычных вершаў» (1625), «Чатыры кнігі лірычных вершаў» (1631), «Лясныя песні» (1637). Сумяшчаў у сваёй паэтыцы элементы Рэнесансу і барока. Вершы М. Сарбеўскага перакладзены на англійскую, нямецкую, французскую мовы Д. Набароўскім, на польскую мову — У. Сыракомлем. На беларускую мову іх перакладалі Ларыса Чарнышова, Лявон Баршчэўскі.

1582 год. Папа Рымскі Рыгор XIII выдаў булу аб пераходзе на новы каляндар.

Прапанаваўся астранамічна больш дакладны каляндар, які сталі называць “грыгарыянскім” – у адрозненне ад ранейшага, “юліянскага”, які быў уведзенага яшчэ ў 45 годзе да н. э. Юліям Цэзарам.

Да XVI стагоддзя юліянскі каляндар з-за недастатковай дакладнасці моцна разышоўся з рэальнасцю: так, найважнейшы для вызначэння Велікоднай даты дзень вясновага раўнадзенства з 21 сакавіка перамясціўся на 11-е.

Пантыфік пастанавіў: дзень, які надыходзіць пасля чацвярга 4 кастрычніка 1582 года, лічыць пятніцай, 15 кастрычніка 1582 года. Указанне, натуральна, адразу прынялі да выканання толькі каталіцкія краіны: Італія, Іспанія, Партугалія, Францыя, Рэч Паспалітая і ВКЛ. Германскія княствы перайшлі на новы стыль у 1700 годзе, Англія – у 1752-м, Расія – у 1918-м, Югаславія і Грэцыя – у 1925-м, а В’етнам – толькі ў 1967-м.

1760 год. Памёр Мацей Догель (1715-1760).

Вялікалітоўскі гісторык-археограф і правазнавец. Быў рэктарам піярскага калегіума ў Вільні, заснаваў Віленскі піярскі «Калегіум Нобіліум».

Збіральнік гістарычных і дыпламатычных дакументаў. Выдавец збора міжнародных трактатаў «Дыпламатычны кодэкс Польскага каралеўства і Вялікага княства Літоўскага», збора дакументаў «Граніцы Польскага каралеўства і Вялікага княства Літоўскага», якія не страцілі свайго значэння.

1805 год. У Мсціславе нарадзіўся Сцяпан Кутарга (1805–1861).

Геолог, прыродазнавец, картограф, падарожнік, стваральнік і першы старшыня Пецярбургскага мінералагічнага таварыства, прафесар Пецярбургскага ўніверсітэта, Галоўнага педагагічнага інстытута. Першы ў Расіі дарвініст і папулярызатар дарвінізму, папулярызатар навукі сярод шырокіх мас. Доктар медыцыны.

Распрацоўшчык шматлікіх пытанняў геалогіі, геалагічных экскурсій.

Аўтар шміатлікіх прац, у тым ліку “Гісторыя зямной кары”, 10-вёрстнай геагнастычнай карты Пецярбургскай губерніі, за якую атрымаў залатую Канстанцінаўскую медаль Рускага Геаграфічнага таварыства

Загадчык кафедры заалогіі Пецярбургскага ўніверсітэта (1833-1861), настаўнік будучага акадэміка К Ціміразева.

Памёр 7 мая 1861 года.

1852 год. М. Гогаль спаліў у Маскве другі том “Мёртвых душ”.

Гогаль жыў сваёй творчасцю, дзеля якой ён вырак сябе на беднасць. Уся яго маёмасць абмяжоўвалася “самым маленькім чамаданам”. Другі том “Мёртвых душ” – галоўная праца жыцця пісьменніка. Аднак у жыцці пісьменніка наступіў пераломны момант, калі з’явілася хвароба – псіханеўроз. Уноч на 24 лютага ён паклікаў свайго слугу Сямёна і загадаў прынесці партфель з рукапісам працягу “Мёртвых душ”.

Пад маленні слугі не губіць рукапіс, Гогаль паклаў сшыткі рукапіса ў камін і падпаліў іх свечкай.

Але праз 20 гадоў пасля гэтага, з Магілёва-на-Дняпры ў сталіцу паступіў па пошце ліст, які ўвосень 1872 года зрабіў эфект разарванай бомбы не толькі ў рэдакцыі часопіса “Руская даўніна”, якому быў адрасаваны, але і ва ўсім Санкт-Пецярбургу і нават сярод чытачоў з усёй Расіі.

Гісторыя містыфікацыі такая. Яшчэ ў студзені ў часопісе былі апублікаваны быццам бы “новыя ўрыўкі і варыянты” другой часткі “Мёртвых душ” М. Гогаля, якую перад самай смерцю пісьменнік спаліў. Як паведамляла рэдакцыя, сёе-тое нібыта захаваў у копіях стары прыяцель Гогаля па гімназіі Пракаповіч, які перадаў іх свайму калегу па педагагічнай працы магілёўскаму “палкоўніку М.Ф. Я-му”. Гэты “палкоўнік” – магілёўскі дарожна-маставы інжынер М. Ястржэмбскі, які потым прызнаўся, што сам з’яўляецца аўтарам працяга “Мёртвых душ”, а не Гогаль.

1922 год. Памёр ураджэнец в. Добасна (зараз – Кіраўскі раён) Ядвігін Ш. (Антон Лявіцкі).

Беларускі празаік, публіцыст, фельетаніст, драматург, паэт, перакладчык, літаратуразнавец, палітык, адзін з пачынальнікаў беларускай мастацкай прозы.

Яго літаратурная творчасць шматжанравая. Вядомы як аўтар аднаго з першых беларускіх раманаў, баек у прозе, лірычнага апавядання, сатырычнай замалёўкі, дарожных нататкаў, фельетона, мастацкай публіцыстыкі, мемуараў.

Вялікае значэнне для станаўлення буйной празаічнай формы беларускай літаратуры меў яго раман «Золата». Яго творчасць адыграла значную ролю ў фарміраванні норм беларускай літаратурнай мовы, удасканаленні сістэмы яе стылістычных сродкаў, пашырэнні выяўленчых магчымасцей.

У 1910 годзе ажыццявіў пешую вандроўку па Беларусі. У сваіх падарожных нататках, апублікаваных у «Нашай Ніве» пад назваю «Лісты з дарогі», распавядаў пра мястэчкі і вёскі, цікавых людзей, разважаў над эканамічнымі і сацыяльнымі праблемамі беларускага сялянства, пра родную мову і народную асвету.

Пахаваны ў Вільні на могілках Росы на літарацкай горцы.

1935 год. Нарадзіўся Рыгор Барадулін.

Працаваў рэдактарам у розных перыядычных выданнях: газетах, часопісах, выдавецтвах «Беларусь», «Мастацкая літаратура» (рэдактар, загадчык рэдакцыі).

Творчасць паэта вызначаецца разнастайнасцю жанраў, вобразна-стылявых сродкаў, яркай метафарычнасцю, тонкім псіхалагізмам, багаццем моўнай палітры.

Двойчы выдаваліся зборы выбраных твораў паэта (1984, 1996–2002). Апошні збор напачатку заяўляўся ў пяці тамах, але выйшлі толькі чатыры.

У яго творах адкрываецца жывая крыніца хараства мовы і мудрасці народа, яго традыцый і звычаяў, своеасаблівай натурфіласофіі.

Перакладаў на беларускую мову Я. Райніса, Ф. Гарсія-Лорку, І. Драча, Г. Містрал, Амара Хаяма, «Слова пра паход Ігараў», У. Шэкспіра, Дж. Байрана, А.Міцкевіча і іншых.

Яму прысвечана аповесць «Ладдзя Роспачы» У. Караткевіча.

Памёр 2 сакавіка 2014 года. Пахаваны ва Ушачах.

У гонар Народнага паэта ўстаноўлены мемарыяльная дошка ў Мінску, помнік ва Ўшачах.

1963 год. Нарадзіўся Алесь Макарэвіч.

Беларускі літаратуразнавец. Доктар філалагічных навук, прафесар МДУ імя А. Куляшова.

У Магілёўскім дзяржаўным універсітэце працуе з 1984 года. У 2001–2015 гадах з’яўляўся загадчыкам кафедры беларускай літаратуры.

Даследуе гісторыю беларускай лiтаратуры, паэтыку мастацкага тэксту, гістарычную рухомасць мастацкага тэксту, пытанні методыкі выкладання беларускай літаратуры, польскай мовы ва ўстановах агульнай сярэдняй i вышэйшай адукацыі.

Аўтар больш за 170 навуковых i вучэбна-метадычных публікацый.

2022 год. Расія пачала ваеннае ўварванне ва Украіну.

Кампанія была развязана пасля нарошчвання вайсковай моцы, прызнання Расійскай Федэрацыяй самаабвешчаных Данецкай і Луганскай народных рэспублік. Урадам Расіі пазначана як «спецыяльная ваенная аперацыя» па “дэнацыфікацыі”. Прэзідэнт Украіны У. Зяленскі перакананы, што галоўная мэта праціўніка – ліквідацыя Украіны як дзяржавы.

За першыя 100 дзён вайны амаль 14 мільёнам украінцаў давялося пакінуць свае дамы.

У справаздачы ААН гаворыцца, што з 24 лютага 2022 па 15 лютага 2023 года зафіксавана 21 293 выпадкі гібелі або ранення грамадзянскіх асоб у 1 141 населеных пунктах Украіны: 8 006 загінуўшых і 13 287 параненых,

Нават калі ўлічваць толькі пацверджаныя дадзеныя, сукупныя страты тых, хто ваюе на баку Расіі, могуць перавысіць 43 000 чалавек загінуўшымі. З улікам параненых агульныя страты прарасійскіх сіл могуць перавышаць 193 000 чалавек.

Па ацэнцы выведкі ЗША, агульныя страты Расіі ва Ўкраіне на канец студзеня 2023 года перавысілі 188 000 чалавек.

Генштаб Украіны ацэньвае страты Масквы ў больш за 145 000 чалавек. Але міністэрства абароны Расіі свае страты ацэньвае каля 10 000 забітымі.

На 22 лютага 2023 года, паводле украінскіх дадзеных, знішчана расійскіх танкаў – 3334, баявых машын – 6569, артылерыі – 2345, рэактыўных сістэм – 471, сродкаў супрацьпаветранай абароны – 243, самалётаў – 299, верталётаў – 287, беспілотных апаратаў – 2026, крылатых ракет – 873, караблёў і катэраў – 18, аўтамабіляў і аўтацыстэрн – 5212, спецтэхнікі – 226, асабовага складу – каля 145 060 чалавек.

Страты ўкраінскіх войск, паводле розных крыніц, – да 13 000 забітымі, разам з параненымі – каля 100 000.