Недавно Александр Литин, известный могилевский фотограф и исследователь еврейской истории, покинул наш город. На новой родине он встретил неожиданное воспоминание про Ольгу – уроженку беларуских земель, бывшую жительницу Могилёва, имя которой дало название израильскому городу на побережье Средиземного моря. Mogilev.media делится отрывком из блога Александра Литина с его любезного согласия.
Случайно или нет, но некие жизненные силы поселили меня в любопытном месте с каким-то не совсем ивритским названием Гиват Ольга. Ну, слово “гиват”, допустим вполне себе ивритское и означает холм, но вот имя Ольга?.. Что же это за Ольга и как ее занесло в эти края?
Несложное расследование подтвердило догадку, что корни Ольги беларуско-еврейские (оставим за скобками, как же это в довольно ортодоксальном еврейском семействе появилось имя Ольга). И была она женой известного сионистского деятеля Иехошуа Хенкина, организатора покупки больших земельных участков в Палестине, на которых впоследствии строились многие еврейские города.
Именно здесь в 1938 г. Хенкин построил одинокий дом в стиле Баухаус на вершине утеса у залива Биньямин на побережье Средиземного моря, для себя и своей жены, который стал носить имя Ольги, а потом и вся местность его окружающая получила ее имя. История самой Ольги довольно интересна и достойна большого отдельного романа. Но мне придется описать ее лишь вкратце.
Ольга, старшая дочь Меира и Шифры Белкинд, родилась в беларуском Логойске недалеко от Минска в 1852 г. Во многих русскоязычных источниках акцент в рассказе о ней делается на ее трогательном романе с русским офицером, в иврито- и англоязычных же обычно об этом упоминается лишь вскользь.
Она успела поработать телеграфисткой на Транссибирской магистрали и, что для нас важно, пожить некоторое время в Могилеве со своей большой семьей. Ольга мечтала стать акушеркой и свою мечту исполнила, отучившись в Санкт-Петербурге, где ее дом стал местом встреч студентов-сионистов.
Когда ее брат с друзьями уехал в Палестину в начале 1880-х гг. (о знаменитой семье Белкиндов и ее связи с Могилевом я постараюсь рассказать в следующих постах), она опубликовала в российской ивритской газете Ха Мелиц восторженное письмо:
«..Идите, братья, употребите силу вашу и действуйте на благо народа вашего, народа презренного и мятежного; укрепите руки ваши; не позволяйте своему сердцу ослабеть; будьте сильными; будьте первопроходцами…, и ваши имена будут благословением для последующего поколения…»
А в 1883 году отец, живший тогда в Могилеве, написал ей стихотворение о ее центральном месте в семье Белкинд:
«Покажи же дух твой юношам твоим, которые за морем, чтобы они утешились, а также и отцам твоим, которые еще здесь; дух твой и совет твой в одном укрепят сердца их…
и если только ты свистнешь, мы соединим наши пути к Сиону, мы поднимемся к земле наших предков…»
Так и случилось через несколько лет – семья соединилась на Святой земле, где Ольга была практически первой дипломированной акушеркой. Она стала очень известной в еврейских, арабских и христианских семьях, что очень способствовало деятельности ее мужа по выкупу палестинских земель. Ну и сама она всячески поддерживала и направляла его деятельность.
Судьба на самом деле не очень благоволила к Ольге и ее мужу. Да, они вполне успешно выполнили свою миссию, но великая акушерка, принявшая сотни родов, так и не родила сама, а Иехошуа, великий спаситель еврейских земель, так не добрался до своего постоянного дома на Холме. Ольга умерла в 1942 г., а через несколько лет и ее муж.
Исторический дом, известный как Дом Ольги Ханкин, находился в запущенном состоянии до 2004 года, когда он был отремонтирован и в нем разместился очень известный в Израиле ресторан. Однако в 2021 году это место было закрыто из-за опасности обрушения скалы, и неясно, будет ли оно когда-нибудь восстановлено.
Сангкран на санскрыце азначае “пераход”, змена пор года.
Адзначаецца з 13 па 15 красавіка. Змена года па старажытнаіндыйскім астралагічным календары, у час, калі сонца пераходзіць з сузор’я Рыб у сузор’е Авена.
У гэты дзень прынята падносіць вытанчаныя стравы будыйскім святарам у знак павагі да будыйскай філасофіі. Хатняя статуя Буды абмываецца чыстай вадой з пялёсткамі руж і язмінам. Тайская моладзь у гэты дзень аблівае равеснікаў вадой.
Сусветны дзень рок-н-ролу.
З датай урачыстасці ў прыхільнікаў да гэтага часу ўзнікаюць некаторыя рознагалоссі. Афіцыйны заснавальнік жанру – Біл Хэйлі ў 1954 годзе напісаў мелодыю “Rock Around The Clock” (“Рок круглыя суткі”), якую пасля музычныя крытыкі прызналі першым у свеце творам новага музычнага жанру. Паколькі завяршыў ён сваю працу ноччу, то некаторыя знаўцы лічаць, што гэта адбылося 12-га красавіка, але ўсё ж большасць прыхільнікаў рок-н-ролу схільна прыняць за дату заснавання накірунка менавіта 13 красавіка.
Музычны тэрмін “рок-н-рол” уведзены ва ўжытак Аланам Фрыдам з Кліўленда, які шмат зрабіў для папулярызацыі новай музыкі.
Сярод заснавальнікаў напрамку быў і легендарны Элвіс Прэслі.
У пачатку 1960-х з’явіўся новы стыль у рок-н-роле – поп-рок. Ліверпульская чацвёрка сваімі кампазіцыямі запусціла ў свет эпідэмію “бітламаніі”. У 1964 годзе з’явіліся “Rolling Stones”, якія адрозніваліся хуткім, магутным і тэхнічным гукам.
У 1970-я гады нарадзіўся псіхадэлічны рок – “Pink Floyd”, “Deep Purple”, “Led Zeppelin”, “Black Sabbath”. Гэтае дзесяцігоддзе лічаць залатой эпохай у развіцці рок-культуры.
У 1986 годзе была названа першая дзясятка “бацькоў-заснавальнікаў” руху – Чак Бэры, Джэймс Браўн, Рэй Чарльз, Фэтс Даміно, The Everly Brothers, Джэры Лі Льюіс, Літл Рычард, Сэм Кук, Бадзі Холі і Элвіс Прэслі.
А вось днём нараджэння рок-н-рола у Беларусі з’яўляецца дзень 12 красавіка 1968 года, калі ў Мінску распачаўся Першы фестываль біт-ансамбляў Мінска.
У дзень Сусветнага дня рок-н-ролу праходзяць фестывалі, канцэрты, танцавальныя вечарыны.
1538 год (па іншых дадзеных 4 красавіка). Памерла Алена Глінская (1508–1538).
Вялікая княгіня Маскоўская. Маці Івана Грознага, удава Васіля ІІІ, першая руская кіраўніца пасля княгіні Вольгі і Соф’і Вітаўтаўны. Дачка князя Васіля Львовіча з літоўскага роду Глінскіх і яго жонкі Ганны Якшыч, якая была родам з Сербіі, дачкі сербскага ваяводы.
Дзядзька Алены, князь Міхаіл Львовіч, быў буйным дзяржаўным дзеячам ВКЛ. Пасля паражэння мецяжу Глінскіх збег разам са сваякамі і Аленай у Маскву.
Па адной з легенд Глінскія вядуць паходжанне ад Мамая, па іншай – ад Вольгавічаў, адной з галін Рурыкавічаў.
У 1537 годзе заключыла з каралём польскім і вялікім князем літоўскім Жыгімонтам I мір, які завяршыў руска-літоўскую вайну 1534–1537 гадоў (Старадубская вайна). Пры Алене была пабудавана Кітайгарадская сцяна, праведзена грашовая рэформа.
Пахавана ў Крамлі, ва Узнясенскім жаночым манастыры.
1756 год. Папа Рымскі падпісаў булу аб каранацыі абраза Бялыніцкай Маці Божай.
Урачыстая каранацыя абраза адбылася 20 верасня 1761 года. Свята іконы – 25 (12) красавіка.
Бялыніцкі абраз Божай Маці – Каралевы Беларусі – абраз Багародзіцы, які шануецца каталіцкім, праваслаўным і ўніяцкім насельніцтвам усходняй Беларусі як цудатворны.
Існуюць дзве розныя традыцыі тлумачэння паходжання абраза – праваслаўная і каталіцкая, якія апавядаюць сва врсіі пра гісторыю абраза.
Першае праваслаўнае паданне кажа, што пасля разгрому Кіева войскамі Батыя некалькі манахаў, узяўшы з сабой старажытны абраз візантыйскага пісання, сышлі на поўнач, дашлі да ўзвышша ля ракі Друць, дзе і заснавалі царкву Св. Іллі Прарока і мужчынскі манастыр. Ужо ў першую ноч на абраным месцы ад іконы пачало зыходзіць незвычайнае ззянне. Цуд паўтараўся і ў наступныя ночы, якія сталі ад ззяння белымі. У памяць аб гэтым цудзе мястэчка, дзе быў заснаваны манастыр, нібыта і атрымала назву Бялынічы. Пазней абраз перайшоў да манахаў-кармелітаў.
Па іншай версіі праваслаўных ікона была выкрадзена каталікамі з варот праваслаўнага Аршанскага Куцеінскага манастыра і перададзена ў кармеліцкі манастыр. Бялыніцкі касцёл і кляштар каталіцкага манаскага ордэна кармелітаў абутых быў заснаваны Л. Сапегам у 1622 годзе, лічыцца, што фундацыя была знакам падзякі Богу за перамогу ў 1618 годзе над войскамі маскоўскага цара.
Абедзве версіі каталіцкага падання гавораць, што абраз з’явіўся ў кармеліцкім Бялыніцкім кляштары цудоўным чынам. Па адной версіі ікона была намалявана анёлам на аконнай аканіцы. Па іншай – абраз напісаў пілігрым-жывапісец падчас спеваў манахамі літаніі Божай Маці. Жывапісец завяршыў сваю працу да моманту сканчэння спеваў. Жывапісцам быў анёл.
Большасць гісторыкаў схільныя лічыць, што цудатворны абраз у Бялынічах быў напісаны ў 1634–1635 гадах невядомым мастаком.
1934 год. Скончылася аперацыя па выратаванні чалюскінцаў, якую ўзначальваў ураджэнец Магілёва О. Шмідт. Летчыкамі былі выратаваны ўсе 104 удзельнікі дрэйфу на ільдзіне.
Летам 1933 года пачалася навуковая экспедыцыя пад кіраўніцтвам О. Шмідта на параходзе “Чалюскін” з мэтай праверкі магчымасці праходу Паўночным марскім шляхам транспартнымі караблямі. Экспедыцыя прайшла пяць мораў Ледавітага акіяна, але ў Берынгавым моры “Чалюскін” аказаўся заціснуты льдамі.
Члены экспедыцыі вымушаны былі пакінуць судна і перайсці на лёд. 13 лютага 1934 года параход быў раздушаны льдамі і затануў. На дрэйфуючай крызе быў створаны лядовы лагер, у якім аказаліся 104 чалавекі, уключаючы 10 жанчын і дзвюх маленькіх дзяўчынак, якія нарадзіліся падчас плавання. Гэты лагер праіснаваў 2 месяцы. На выратаванне чалюскінцаў былі кінуты палярная авіяцыя і караблі.
За выратавальную аперацыю чалюскінцаў (5 сакавіка – 13 красавіка 1934 года) сем лётчыкаў сталі першымі Героямі Савецкага Саюза.
У Магілёве ў гонар чалюскінцаў названа вуліца.
1940 год. Адбыўся Другі этап сталінскай дэпартацыі з Заходняй Беларусі “вызваленага” насельніцтва.
Былі дэпартаваны асобы, якія былі абвінавачаны ў “адданасці польскаму ўраду і падрыхтоўцы ваенных дзеянняў супраць СССР”. Больш за 24 000 чалавек вывезена ў Сібір і Казахстан.
Першы этап дэпартацыі адбыўся 10 лютага, трэці – 29 чэрвеня 1940 года, яшчэ два ў 1941 годзе.
1943 год.Германскае радыё паведаміла аб знойдзеных рэштках польскіх афіцэраў, якія былі знішчаны ў Катыні.
Эксгумацыя ў Катыні, якой кіраваў прафесар Герхард Бутц, працягвалася да 7 чэрвеня.
З 8 брацкіх магіл выцягнута і зноўку пахавана 4 143 рэшткаў цел. У 70% выпадкаў іх удалося ідэнтыфікаваць. На ўсіх трупах з магіл 1-7 была зімовая вопратка, у прыватнасці шынялі, футравыя і скураныя курткі, швэдры і шалікі. Трупы з магілы № 8 былі ў летнім адзенні. З гэтым узгадняецца факт, што ў магілах 1-7 былі знойдзены фрагменты газет за сакавік-красавік 1940 года, а ў магіле № 8 – газеты за пачатак траўня. На трупах не было слядоў казурак (трупных мух), што пацвярджае, што пахаванні вырабляліся ў халодную пару года.
У 2007 годзе польскі кінарэжысёр Анджэй Вайда зняў пра гэтыя падзеі фільм, заснаваны на сведчаннях відавочцаў тых трагічных падзей. Ахвярай злачынства быў і бацька рэжысёра.
1966 год. Нарадзіўся Юрась Барысевіч.
Беларускі эсэіст, перакладчык і мастак.
Скончыў Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт.
Працаваў перакладчыкам, карэспандэнтам БелТА, рэдактарам у НВА «Інтэграл», газеце «Культура», Мінскім інстытуце кіравання, часопісах «Мастацтва» і «The Green Cross Optimist».
Удзельнік мастацкіх суполак «Другі фронт мастацтваў», «Schmerzwerk», «pARTisan». Адзін з заснавальнікаў і тэарэтыкаў («камісараў») авангарднай суполкі «Бум-Бам-Літ». Займаецца даследчыцкай і перакладчыцкай працай, жывапісам і перформансам.
Аўтар кніг пра сучаснае мастацтва і літаратуру, зборніка філасофскіх тэкстаў «Alter Nemo», эсэ пра балет, жывапіс, тэатр, кінематограф, камп’ютарную графіку, шматлікіх артыкулаў. Яго некаторыя працы перакладаліся на польскую, славенскую, англійскую, украінскую, латышскую, нямецкую мовы.
Перакладчык з французскай, англійскай, польскай і нямецкай. Пераклаў на французскую мову санеты Янкі Купалы.
У якасці мастака з 1988 года ўдзельнічае ў мастацкіх выставах у Беларусі, Польшчы, Францыі, у фестывалях перформансу – «Нутраная Амерыка» у в. Амерыка Круглянскага раёна, у Беларсі, Латвіі, Польшчы, Украіне. Чытаў лекцыі па сучасным беларускім мастацтве ў Варшаўскім універсітэце, Любліне і Беластоку.
1990 год. ТАСС надрукавала паведамленне аб прызнанні СССР адказнасці НКУС за трагедыю ў Катынскім лесе.
Гэта адбылося падчас візіту ў Маскву прэзідэнта Польшчы В. Ярузэльскага. У паведамленні гаварылася: “Выяўленыя архіўныя матэрыялы ў сваёй сукупнасці дазваляюць зрабіць выснову аб непасрэднай адказнасці за злачынствы ў катынскім лесе Берыі, Мяркулава і іх падручных. Савецкі бок, выказваючы глыбокае шкадаванне ў сувязі з катынскай трагедыяй, заяўляе, што гэта адно з цяжкіх злачынстваў сталінізму”.
26 лістапада 2010 года Дзярждума Расіі прыняла заяву «Аб Катынскай трагедыі і яе ахвярах», у якой прызнала Катынскі растрэл злачынствам, учыненым па прамым указанні Сталіна і іншых савецкіх кіраўнікоў.
На сёння ў Расіі імкнуцца да рэвізіі гэтых паведамленняў і заяў, да перагляду гісторыі пытання.
24 чэрвеня 2022 года з мемарыяльнага комплексу ў Катыні знялі сцяг Польшчы. Мэр Смаленска А. Барысаў заявіў, што такое рашэнне было прынятае міністэрствам культуры.
1991 год. Утвораны Мінска-Магілёўская каталіцкая архідыяцэзія і Гродзенская дыяцэзія.
Мінска-Магілёўская архідыяцэзія ўтворана шляхам аб’яднання Мінскай і Магілёўскай архідыяцэзій.
Першым Мітрапалітам Мінска-Магілёўскім быў прызначаны Казімір Свёнтак (1914–2011). У 2007 годзе Папа Бенедыкт XVI прызначыў архібіскупам Мінска-Магілёўскім Тадэвуша Кандрусевіча, з верасня 2021 года Папа Францыск прызначыў архібіскупам-мітрапалітам Іосіфа Станеўскага.
У склад архідыяцэзіі уваходзяць дэканаты: Бабруйскі, Барысаўскі, Валожынскі, Вілейскі, Магілёўскі, Маладзечанскі, Мядзельскі, Нясвіжскі, Стаўбцоўскі, два ў Мінску.
1995 год. Пастановай Вярхоўнага Савета Беларусі заснаваны ОрдэнФранцыска Скарыны.
Адна з найвышэйшых дзяржаўных узнагарод за асаблівыя заслугі ў справе нацыянальна-дзяржаўнага адраджэння.
Ордэнам узнагароджваюцца грамадзяне за значныя поспехі ў справе нацыянальна-дзяржаўнага адраджэння Беларусі, дасягненні ў галіне нацыянальнай мовы, літаратуры, мастацтва, а таксама прапаганды культурнай спадчыны беларускага народа; за адмысловыя заслугі ў гуманітарнай, дабрачыннай дзейнасці, у справе абароны чалавечае годнасці і правоў грамадзян, за міласэрнасць і іншыя высакародныя ўчынкі.
Сярод узнагароджаных – Мемарыяльны комплекс «Брэсцкая крэпасць-герой» і больш за 30 асоб. Сярод асоб – Нобелеўскі лаўрэат Ж. Алфёраў, экзарх Філарэт, беларускія гісторыкі, мовазнаўцы, мастакі, спявакі.
У паловы з тых, хто узнагароджаны Ордэнам Ф. Скарыны, вельмі сумнеўныя дасягненні “у галіне нацыянальнай мовы, літаратуры, мастацтва…, у прапагандзе культурнай спадчыны беларускага народа” – журналіст А. Зімоўскі, Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі Алексій II, рускія спявакі Н. Бабкіна, М. Баскаў, расійскія дзяржаўныя дзеячы П. Барадзін, Б. Ельцын, Ю. Лужкоў, Г. Селязнёў, В. Матвіенка, а яшчэ французскі мадэльер – П’ер Кардэн.
1917 год. У Мінску завяршыў працу З’езд Беларускіх нацыянальных арганізацыяў.
Працаваў 7-9 красавіка. На ім былі створаны Беларускі Нацыянальны Камітэт (БНК) і прынята яго праграма, якая падтрымала Часовы ўрад Расіі і агучвала патрабаванне ўвядзення аўтаноміі Беларусі ў складзе фэдэрацыйнай Расіі, палітычнае і культурнае адраджэнне беларускага народу.
З’езд быў скліканы з ініцыятывы менскага беларускага Нацыянальнага камітэта на чале з Р. Скірмунтам, і прадстаўнікоў менскага аддзелу Беларускай сацыялістычнай грамадына чале з А. Смолічам.
Асновай тэрыторыі аўтаномнай Беларусі вызначаліся пяць губерняў: Віленская, Гарадзенская, Менская, Віцебская і Магілёўская.
У БНК былі выбраны 18 членаў, у тым ліку з Магілёўшчыны А. Смоліч, М. Кахановіч,Л. Дубейкаўскі.
Быў абраны і прэзідыум БНК: Р. Скірмунт (старшыня), П. Аляксюк (намеснік), У. Фальскі (намеснік), Л. Заяц (скарбнік), Б. Тарашкевіч (пісар-сакратар).
Фота. Раман Скірмунт.
1921 год. Нарадзіўся Валянцін Фацін.
Камбат 139 стралковай дывізіі. За гераізм пры вызваленні Лупалава, Магілёва капітан Фацін атрымаў званне Героя Савецкага Саюза. Загінуў пад Гродна 17 ліпеня 1944 года. Пахаваны ў горадзе Скідзель Гродзенскай вобласці. У Магілёве ўсталавяна мемарыяльная шыльда, вуліца ў Задняпроўі носіць яго імя.
У ноч на 28 чэрвеня 1944 года з батальёнам ён на падручных сродках пераправіўся на правы бераг ракі каля Буйніч, хуткімі тэмпамі ўвайшоў у Магілёў. Убачыўшы савецкіх салдат, гітлераўцы вырашылі, што яны акружаны і пачалі здавацца ў палон групамі. Капітан Фацін, усталяваўшы месца размяшчэння штаба нямецкай дывізіі, якая трымала абарону на гэтым участку фронту, з двума байцамі адправіўся туды і пераканаў камандаванне ворага здацца ў палон. У выніку батальён захапіў 18 гармат, 200 аўтамашын, 500 гітлераўцаў і штаб 12-й пяхотнай дывізіі разам з камдзівам генерал-лейтэнантам Бамлерам, начальнікам магілёўскага гарнізона генерал-маёрам Эмерсдорфам і 35 афіцэраў.
1931 год. Нарадзіўся Вадзім Свірыдаў.
Беларускі хімік, акадэмік АН БССР. Доктар хімічных навук, прафесар. Заслужаны дзеяч навукі.
Скончыў БДУ. Працаваў загадчыкам кафедры і дырэктарам Навукова-даследчага інстытута фізіка-хімічных праблем.
Асноўныя працы – па фотахіміі неарганічных сістэм, хіміі фатаграфічных працэсаў, хіміі цвёрдага цела.
Устанавіў заканамернасці тэрмічнага раскладання, фатолізу і радыёлізу цвёрдых соляў металаў, фотахімічных ператварэнняў на паверхні цвёрдых цел у водным асяроддзі, фарміравання ультрадысперсных складаных аксідаў з сумесна абложаных гідраксідаў металаў.
Аўтар больш за 450 навуковых прац, у тым ліку 3 манаграфій і 4 навучальных дапаможнікаў, больш за 120 вынаходніцтваў.
Памёр 12 красавіка 2002 года.
1932 год. Памёр Стэфан Макрэцкі (1862–1932).
Ураджэнец Лідчыны, рускі і польскі вайсковец, генерал, палітычны дзеяч Сярэдняй Літвы.
Служыў у расійскім войску. Палкоўнікам удзельнічаў у І Сусветнай вайне. У чыне генерала, стаў адным з арганізатараў Саюзу вайсковых палякаў (1917).
У 1919–1920 на камандных пасадах у польскім войску, камандаваў корпусам войск Сярэдняй Літвы, паплечнік генерала Л. Жалігоўскага. Быў выканаўцам абавязкаў старшыні Часовай урадавай камісіі Сярэдняй Літвы.
У 1922-1925 гадах на службе ў Войску Польскім.
1934 год. Нарадзіўся Леанід Асядоўскі.
Беларускі жывапісец.
Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Выкладаў у Мінскім мастацкім вучылішчы, у Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце.
Працаваў у станковым жывапісе ў жанрах фігуратыўнай карціны, партрэта, пейзажа. У творчасці пераважалі гісторыка-рэвалюцыйная тэматыка і тэмы сучаснасці. Сярод твораў: «Хай заўжды будзе сонца», «Нафта беларуская ёсць!», «Дажынкі», «Балада пра маці», партрэты «Партрэт маладога вучонага», «Пачынальнікі беларускай музыкі», пейзажы і іншыя.
Аўтар дыярам «Мінскі „кацёл“» для музея Вялікай Айчыннай вайны, «Бой пад Міласлававічамі» для Клімавіцкага краязнаўчага музея.
Памёр 12 лютага 1990 года.
1946 год. У нямецкім Рэгенсбургу адноўлена Беларускае літаратурнае згуртаванне «Шыпшына».
Арганізацыя была створана 9 студзеня 1945 года. На сходзе былі Н. Арсеннева, Ю. Віцьбіч, У. Сядура, У. Клішэвіч, Т. Лебяда, А. Салавей, М. Цэлеш, А. Чэмер, В. Таполя, Л. Случчанін, Я. Золак. Разгарнуць дзейнасць не давялося з-за ваенных падзей.
Аднаўляльнікамі “Шыпшыны” сталі Ю. Віцьбіч, Н.Арсеннева, Я. Золак і М. Сяднёў. Хутка яно аб’яднала амаль усіх паэтаў і пісьменнікаў на эміграцыі. Галінка шыпшыны з кветкамі і калючкамі стала сімвалам-эмблемай арганізацыі, а верш У. Дубоўкі «О, Беларусь, мая шыпшына» — паэтычным маніфестам.
Таварыства выдавала аднайменны часопіс. Выйшла 9 нумароў, у якіх друкаваліся 30 сябраў таварыства і 34 пісьменнікі, якія жылі ў Беларусі. Рэдактарам быў Ю.Віцьбіч.
Таварыства спыніла дзейнасць у 1950 годзе з выхадам апошняга нумара часопіса.
1959 год. У Ленінградзе памёр Мікола Аляхновіч (1903–1959).
Беларускі літаратурны крытык.
Скончыў Барысаўскую мужчынскую гімназію, БДУ. Настаўнічаў, кіраваў Барысаўскай філіяй «Маладняка», працаваў у Інстытуце літаратуры і мастацтва АН БССР, выкладаў у Мінскім педінстытуце.
У 1936 годзе быў рэпрэсаваны, адбываў ссылку на Калыме.
Аўтар артыкулаў і рэцэнзій пра творчасць А. Александровіча, М. Багдановіча, М. Зарэцкага, Якуба Коласа, Р. Мурашкі, П. Труса, Я. Скрыгана, А. Пушкіна, М. Горкага і іншых.
1970 год. Стыхійны моладзевы мітынг у Мінску разагнаны міліцыяй і ўнутранымі войскамі.
Несанкцыянаваны мітынг з элементамі непадпарадкавання ўладам быў справакаваны забойствам 7 красавіка хіпі, 18-гадовага Вячаслава Максакова.
Пасля пахавання Максакава, моладзь стала стыхійна збірацца вакол месца забойства. Па розных ацэнках, іх колькасць дасягала 100-500 чалавек, сярод іх былі прадстаўнікі мінскага музычнага андэрграўнду.
Калі байцы ўнутраных войскаў пажадалі разарваць жывы ланцуг моладзі, паміж імі і хіпі ўспыхнула бойка. Супрацьстаянне доўжылася каля гадзіны. Шэраг хіпі быў затрыманы і потым выключаны з навучальных устаноў.
1972 год. У Магілёве на Машэкаўскіх могілках пахавалі Мікалая Каралёва (Караля, 1906–1972).
Герой Савецкага Саюза, генерал-маёр, Ганаровы грамадзянін Магілёва. Ураджэнец в. Амінавічы Асіповіцкага раёна. Адзін з кіраўнікоў савецкага партызанскага руху ў Магілёўскай вобласці, камандзір 1-й Асіповіцкай партызанскай брыгады, Асіповіцкай ваенна-аператыўнай групы.
Працаваў старшынёй Магілёўскага гарвыканкама (1944–1953), першым сакратаром Хоцімскага райкама КПБ (1953–1957).
У Магілёве яго імем названы мост праз Дняпро. На доме па магілёўскай вуліцы Першамайская, 67, дзе ён жыў, устаноўлены дзве мемарыяльныя шыльды, у в. Амінавічы – бюст. Вуліцы ў яго гонар носяць у Магілёве, Асіповічах, Хоцімску, у вёсках Масток Магілёўскага і Вярхі Асіповіцкага раёнаў. У СШ № 33 Магілёва ладзіцца турнір па вольнай барацьбе яго памяці.
2016 год. Памёр Зміцер Саўка (1965–2016).
Беларускі мовазнавец.
Скончыў філалагічны факультэт БДУ. Браў удзел у моладзевым грамадскім аб’яднанні «Беларуская Майстроўня» (1979–1984).
Выкладаў у Мінскім педагагічным інстытуце замежных моў, працаваў на “Белсат”.
Па запрашэнні Вітаўта Кіпеля вучыўся ў ЗША, занатоўваў успаміны амерыканскіх беларусаў. Аўтар і суаўтар прац «Беларускія слоўнікі й энцыкляпэдыі. Бібліяграфія», «Беларуская цывілізацыя ў Амэрыцы», «Беларускі клясычны правапіс».
Адзін з яго дзядоў паходзіў са Свіслачы Асіповіцкага раёна
Міжнародны дзень цыган. Зацверджаны Першым Сусветным кангрэсам цыган (8 красавіка 1971, Лондан, прысутнічалі дэлегаты з 30 краін).
У гэты дзень у многіх краінах праводзяцца Міжнародныя цыганскія фестывалі, ладзяцца фотавыставы, кінапаказы, працуюць спецыяльныя класы па тэатральным мастацтве, спевах і танцах, праходзяць канцэрты.
Цыганы не маюць сваёй дзяржавы, але маюць свой сцяг – двукалёр па гарызанталі; сіняе (неба) поле зверху, зялёнае (зямля) – знізу, на іх фоне – чырвонае кола, якое ўвасабляе качавы лад жыцця.
Першая ўзгадка пра цыганоў на Беларусі датаваная 1501 годам, калі цыганскі важак Васіль з Міра атрымаў ахоўную грамату ад літоўскага князя Аляксандра Ягелончыка.
Цыгане – гэта 80 этнічных груп. Жывуць яны па ўсім свеце. Іх каля 18 мільёнаў чалавек, у тым ліку ў краінах ЕС ад 10 да 12 мільёнаў.
Згодна з перапісам 2019 года, у Беларусі жыве каля 7 000 цыган (у 1989 годзе – 10 800) – беларуска рома (мінчаны, віцебшчукі, ліпенцы, халадорэ і інш.), бежанцытка рома, халадытка рома, польска рома (бернікі, курсакі, удзейкі), літоўска рома (бучкі, флюкі), лотфітка рома, сэрвы, кэлдэлары, цыгане-мусульмане – люлі (мугат).
У Віцебскім і Жлобінскім раёнах да вайны нават існавалі цыганскія калгасы. У Магілёўскай вобласці цыганы кампактна жывуць ў бабруйскай Цітоўцы, магілёўскіх Грабянёва і Чапаеўцы.
Ураджэнец Віцебска цыган Вальдэмар Калінін – вядомы ў свеце пісьменнік, паэт, аўтар першага поўнага пераклада Бібліі на цыганскую мову.
Цыганскія карані маюць Пабла Пікасо, Элвіс Прэслі, Чарлі Чаплін, Роні Вуд, Галіна Вішнеўская, Ганна Нятрэбка, Філіп Кіркораў, Златан Ібрагімавіч.
Дзень арханёла Гаўрыіла-Дабравесніка. Сабор Арханёла Гаўрыіла.
У народзе яго так ахрысцілі за тое, што ён не раз з’яўляўся да людзей з добрымі весткамі.
Сабор – “сход”. Людзі збіраюцца разам і славяць Арханёла Гаўрыіла, яго імя азначае “крэпасць Божая”.
Гаўрыіл натхняў сваёй прысутнасцю прарока Майсея, калі той пісаў Быццё, адкрыў будучыню іудзейскага народа прароку Данілу, паўстаў перад святой Ганнай і расказаў, што тая народзіць дачку Марыю, і стане Марыя маці Ісуса Збавіцеля.
З таго моманту, як Марыя ўвайшла ў храм Ерусаліма, ён неадступна знаходзіўся побач з ёй усё яе зямное жыццё. Арханёл Гаўрыіл распавёў святару Захара аб нараджэнні Іаана – Хрысціцеля Гасподняга.
Гаўрыіл падтрымліваў Ісуса, калі той маліўся ў садзе Гефсімана перад пакутамі. Ён жа абвясьціў жанчын аб Уваскрашэнні Хрыстовым, і тыя прыйшлі памазаць Яго цела мірам.
1891 год. Нарадзіўся Клаўдзій Дуж-Душэўскі (1891–1959).
Беларускі палітычны дзеяч, дыпламат, рэдактар, педагог, архітэктар. Аўтар эскіза сучаснага бел-чырвона-белага сцяга.
У 1912 годзе далучыўся да беларускага руху, іграў Крыніцкага ў «Паўлінцы» Я. Купалы. Калі вучыўся ў Пецярбургскім горным інстытуце быў актывістам Беларускага навукова-літаратурнага гуртка студэнтаў Пецярбургскага ўніверсітэта.
Працаваў у Белнацкаме,у Віленскай беларускай радзе, старшынёй Цэнтральнай беларускай рады Віленшчыны і Гродзеншчыны. Адзін з ініцыятараў стварэння Беларускай вайсковай камісіі, дыпламатычны прадстаўнік урада БНР у дзяржавах Балтыі.
Эміграваў у Літоўскую рэспубліку, дзе працаваў у міністэрствах беларускіх спраў, замежных спраў, сувязі Літвы, інжынерам-будаўніком, адзін з кіраўнікоў Беларускага цэнтра ў Літве, Літоўска-Беларускага таварыства, выдавец часопісаў «Беларускі сцяг», «Крывіч», «Беларускі асяродак». Апрацаваў разам з В. Ластоўскім, Т. Іваноўскімлацінска-руска-беларускі слоўнік па арніталогіі. Перакладаў на беларускую мову падручнікі для сярэдніх школ.
Быў рэпрэсаваны савецкімі ўладамі (1940–1941). Быў вызвалены з турмы пасля захопу немцамі Коўна.
У жніўні 1943 года арыштаваны нямецкімі ўладамі разам з жонкай за ўкрыццё яўрэяў і адпраўлены ў канцлагер. Праз заступніцтва сяброў вызвалены праз 4 месяцы.
У 1944–1946 гадах – дацэнт Каўнаскага ўніверсітэта, загадчык кафедры гісторыі архітэктуры. Аўтар дзясяткаў будынкаў у Каўнасе,Панявежысе, Клайпедзе, Шаўляі.
Апрыштоўваўся савецкімі ўладамі і знаходзіўся пад следствам (1946–1947, 1952). У 1952 годзе асуджаны на 25 гадоў зняволення як беларускі нацыяналіст. Датэрмінова вызвалены ў 1955 годзе.
1921 год.У.Ленін даў загад аказаць дапамогу па ўдасканаленню вынаходніцтва ў галіне радыё і тэлебачання Міхаілу Бонч-Бруевічу (1888–1940).
Міхаіл Бонч-Бруевіч – рускі і савецкі радыётэхнік, заснавальнік расійскай радыёлямпавай прамысловасці. Член-карэспандэнт АН СССР, прафесар Маскоўскага вышэйшага тэхнічнага вучылішча, Ленінградскага інстытута інжынераў сувязі, доктар тэхнічных навук. Унёс значны ўклад у развіццё радыёфізікі. Аўтар падручнікаў, навуковых прац, а таксама каля 60 патэнтаў на вынаходніцтвы ў галіне радыётэхнікі.
Выхадзец з шырокага і вядомага на паўднёвым захадзе Расійскай імперыі дваранскага роду Бруевічаў, выхадцаў са шляхецтва Рэчы Паспалітай, заснавальнікам якога лічыцца У. Бруевіч, які валодаў з 1561 года сялом Саматэвічы (цяпер Касцюковіцкі раён).
1946 год. У Жэневе прайшло апошняе паседжанне Лігі Нацыяў – “маці” ААН.
Ліга Нацый была заснавана ў выніку Версальскага пагаднення ў 1919–1920 гадах як аснова Версальска-Вашынгтонскай сістэмы. У 1934–1935 гадах у Лігу Нацый ўваходзіла 58 дзяржаў-удзельнікаў. Мэты Лігі Нацый ўключалі ў сябе: раззбраенне, прадухіленне ваенных дзеянняў, забеспячэнне калектыўнай бяспекі, урэгуляванне спрэчак паміж краінамі шляхам дыпламатычных перамоў, а таксама паляпшэнне якасці жыцця на планеце.
Афіцыйнымі мовамі Лігі Нацый былі французская, англійская і іспанская
14 снежня 1939 года СССР быў выключаны з Лігі Нацый за напад на Фінляндыю.
1949 год. Памёр Фёдар Дамінікоўскі (1905–1949).
Беларускі глебазнавец, гісторык, географ, геолаг, даследчык фасфатавых радовішчаў Магілёўскай вобласці, папулярызатар геаграфіі.Кандыдат сельскагаспадарчых навук.
Скончыў Варонежскі ўніверсітэт, у якім быў сакратаром беларускага студэнцкага зямляцтва ў Варонежы. Працаваў у Беларускім доследым інстытуце сельскай і лясной гаспадаркі, ва Усесаюзным інстытуце сельскай гаспадаркі ў Саратаве, маскоўскім Інстытуце паўночнай збожжавай гаспадаркі, загадчыкам кафедры геалогіі і глебазнаўства БДУ (з 1943), вучоным сакратаром Савета ўніверсітэта. Даследчык гісторыі навукі і культуры Беларусі, аўтар больш як 200 артыкулаў біябібліяграфічнага слоўніка «Выдатныя дзеячы беларускай зямлі» (1945–1947), вялікай колькасці артыкулаў для часопіса “Беларусь”.
1956 год. Адкрыццё Беларускага дзяржаўнага тэатра юнага гледача. Другое адкрыццё.
Тэатр быў створаны ў Мінску ў 1931 годзе М. Кавязіным. Спыніў сваё існаванне ў 1941 годзе.
Займае будынак 1936–1937 гадоў пабудовы, які быў адноўлены ў 1952–1954 гадах.
Комплексу Тэатра юнага гледача і Палаца піянераў і школьнікаў нададзены статус гісторыка-культурнай каштоўнасцю рэспубліканскага значэння.
У 2011–2015 гадах будынак быў на рэканструкцыі.
Рэпертуар тэатра складаецца з пастановак для дзяцей і падлеткаў.
1959 год. У Парыжы памёр Леан Уладзіслаў Радзівіл (1888–1959).
Вайсковец, мецэнат, апошні ардынат нясвіжскі, ваенны, грамадскі і палітычны дзеяч Польшчы. Ахвяра рэпрэсій.
Служыў у Праабражэнскім лейб-гвардыі палку, у генштабе рускай арміі, у тым ліку пры Стаўцы ў Магілёве.
У польскай арміі служыў у выведвальным аддзеле Генеральнага штаба. У 1935 годзе стаў апошнім 17-ым нясвіжскім і 14-ым клецкім ардынатам, пасяліўся ў Нясвіжы, займаўся замкам, заснаваў агурочны завод.
За некалькі дзён да захопу Чырвонай Арміяй Нясвіжу, у верасні 1939 года вывез і схаваў значныя каштоўнасці нясвіжскага замка.
Быў арыштаваны і ўтрымліваўся ў турмах Мінска, Масквы. Быў абмяняны на вязняў рэжыму Мусаліні і пераехаў у Італію, потым Вялікабрытанію, у Парыж.
Яго ўнучка Дзіяна Марыя Роза Караба-Тэтаманці наведвала Нясвіжскі палац у 2014 і 2017 гадах і ўздымала пытанне аб перапахаванні Леана ў радавой спачывальні.
1966 год. Генеральным сакратаром ЦК КПСС абраны Леанід Брэжнеў (1906–1982).
Кіраўнік СССР (1964–1982), Генеральны Сакратар КПСС (1966–1982) і Старшыня Прэзідыуму Вярхоўнага Савета СССР (1960–1964, 1977–1982). Чатырохразовы Герой Савецкага Саюза, Герой Сацыялістычнай Працы. Маршал.
Меў 117 савецкіх і замежных узнагарод, у тым ліку вышэйшага ваеннага ордэна “Перамога” (за подпісам Старшыні Вярхоўнага Савета М. Гарбачова).
Пасля сканчэння Курскага земляўпарадкавальна-меліяратыўнага тэхнікума (1927), працаваў у Коханаўскім раёне Аршанскай акругі (зараз – в. Багданаўка Талачынскага раёна), наведваў Оршу, Талачын, Шклоў, Друцк, Смальяны, Стараселле.
1991 год. Камісія Вярхоўнага Савета РСФСР зацвердзіла вяртанне да трыкалёра ў якасці дзяржаўнага сцяга.
Трыкалёр быў адменены ў 1918 годзе.
Сцяг у Расіі аднавілі нягледзячы на тое, што яго выкарыстоўвалі калабаранты ў 1941–1945 гадах. Не менш за 400 000 рускіх служылі ў фашыстаў, ад 80 000 да 135 000 казакоў служылі у Вафен-СС, паліцыі. Вядомы 15-ы казачы кавалерыйскі корпус СС, некалькі рускіх дывізій СС, брыгады СС “Дружына”, 1-я гвардзейская Руская Вызвольная армія, Руская Вызвольная Армія Вермахта (12 корпусаў, 13 дывізій, 30 брыгад), Руская Вызвольная Народная Армія, Руская Нацыянальная Народная Армія, Руская Нацыянальная Армія, авіяцыйны корпус і іншыя.
2011 год. У ЗША Памёр Станіслаў Галактыёнаў (1937–2011).
Беларускі савецкі і амерыканскі навуковец, адзін з заснавальнікаў малекулярнага мадэлявання. Доктар біялагічных навук.
Скончыў Беларускі лесатэхнічны інстытут, аспірантуру Інстытута эксперыментальнай батанікі АН БССР.
Працаваў у Інстытуце арганічнага сінтэзу АН Латвійскай ССР, інстытуце біялогіі АН БССР (да 1991), у Цэнтры малекулярнага дызайну Вашынгтонскага ўніверсітэта, дзе стаў міжнародна вядомым. Займаўся малекулярнай біялогіяй. Адзін з заснавальнікаў малекулярнага мадэлявання.
Аўтар больш сотні навуковых прац, якія перакладзены на еўрапейскія мовы.
Скончыў БДУ. Працаваў дацэнтам кафедры эксперыментальнай фізікі і фізічнай электронікі БДУ, намеснікам дэкана фізічнага факультэта, вядучым навукоўцам радыёфізічнага аддзялення, першымдэканамфакультэта радыёфізікі і электронікі БДУ. Займаўся даследаваннямі плазмавай тэматыкі.
2022 год. З тэрыторыі ДНР нанесены ракетны ўдар па чыгуначным вакзале ва ўкраінскім Краматорску.
Загінулі 52 чалавекі, у тым ліку 5 дзяцей, паранена больш за 100 чалавек. Адна ракета патрапіла ў часовую залу чакання на вакзале, калі на ім знаходзілася каля 4 000 чалавек, якія чакалі эвакуацыі, другая ракета не разарвалася – на ёй быў надпіс “За детей”.
Краматорск з 12 красавіка па 5 ліпеня 2014 года быў захоплены сепаратыстамі ДНР, потым вызвалены. У кастрычніку 2014 года у Краматорск пераехала украінская Данецкая абласная ваенна-грамадзянская адміністрацыя. Краматорск стаў адміністрацыйным цэнтрам Данецкай вобласці.
Расказваем як трэба збіраць бярозавы сок паводле правілаў.
Традыцыйна збор бярозавага соку ў Беларусі праходзіць на працягу сакавіка-красавіка. Беларусам можна нарыхтоўваць бярозавік самім, аднак толькі на адведзеных участках. Для гэтага трэба прыйсці ў лясніцтва, дзе вам дадуць лясны білет, пакажуць участкі, правядуць інструктаж, а таксама прасочаць за метадам падсочкі.
Як адзначаюць ў магілёўскім лесагаспадарчым аб’яднанні для нарыхтоўкі соку адбіраюцца бярозы з дыяметрам ствала не менш за 20 см. Колькасць падсочак залежыць ад дыяметра ствала. Пры ахопе бярозы ў 20-26 сантыметраў можна прарабіць толькі адну падсочку. Калі дыяметр дрэва складае 27-34 сантыметры – не больш за два, калі 35-40 сантыметраў – не больш за тры, а пры акружнасці ствала звыш 40 сантыметраў – не больш за чатыры.
На адлегласці прыкладна 20 см ад зямлі ў яго кары трэба прарабіць адтуліну глыбінёй 2 сантыметра або надрэз, даўжыня якога не павінна перавышаць 12 см, а глыбіня – больш за 4 см. З гэтага моманту і пачынаецца збор прыроднага напою. Пасля таго, як сок сабраны, адтуліну ці надрэз неабходна заткнуць драўляным коркам або замазаць садовым варам, воскам ці мохам.
Варта таксама памятаць, што за парушэнні, дапушчаныя падчас збору бярозавага соку, прадугледжаны штраф у памеры да 20 базавых велічыняў”.
Сёння была апублікаваная пастанова Дзяржаўнага камітэта па маёмасці, паводле якой мяняюцца правілы транслітарацыі назваў населеных пунктаў і геаграфічных аб’ектаў у Беларусі.
Пастанова вызначае, што цяпер геаграфічныя назвы ў Беларусі будуць перадавацца лацінскім алфавітам не праз беларускую лацінку, а праз транслітарацыю. Таксама яна вызначае, што перадача назваў можа брацца не толькі з беларускай, але і з рускай моў. Mogilev.media пісалі пра планы ўладаў па русіфікацыі геаграфічных назваў і адзначалі парадокс – у Беларусі няма рускіх геаграфічных назваў, усе яны беларускія, паколькі тысячагоддзямі ствараліся самім народам.
Што мяняецца – калі раней плошча Незалежнасці пісалася лацінкай як pl. Niezaležnasci, то зараз pl. Niezalezhnastsi, Mahiloŭ – як Mahiliou а Čavusy зараз будзе пісацца як Chavusy.
Лацінка – гэта адзін з традыцыйных нацыянальных беларускіх алфавітаў, які ўжываўся на нашых землях з глыбокай старажытнасці, на якім, напрыклад, былі напісаныя шматлікія дакументы Магілёўскага магістрата ў XVI – XVIII стагоддзях. Выкарыстанне беларускай лацінкі пры напісанні геаграфічных назваў заставалася да апошняга часу апошняй формай афіцыйнага ўжывання дадзенага алфавіту.
Пры дапамозе вось такога лацінізатара кожны ахвотны можа адчуць смак гэтай арфаграфічнай нормы.
Адметна, што ў 2012 годзе з ініцыятывы афіцыйных уладаў Беларусі ААН прыняла беларускую лацінку для міжнароднай перадачы беларускіх назваў.
Інтэрнэт-крама турэцкага брэнда адзення LC Waikiki спыніла працу ў Беларусі з 1 красавіка бягучага года – такая інфармацыя размешчана на сайце Waikiki.
Заказы ў інтэрнет-магазіне не прымаюцца ўжо з 1 красавіка. У паведамленні гаворыцца, што сайт Waikiki стане недаступны пасля 20 красавіка, да гэтага часу пакупнікі могуць вярнуць раней замоўленыя тавары. Прычыны прыпынення працы інтэрнэт-крамы не называюцца.
Набываць рэчы брэнда можна будзе, як і раней, у фірменных магазінах.
3 красавіка–Дзень Вадзяніка ва ўсходніх славян. Дзень Мікіты Вадапола. Час абуджэння воднага свету.
У старажытных славян многія святы адзначаліся ў пачатку і сярэдзіне вясны. Гэта звязана з тым, што ў гэты перыяд абуджалася прырода, пачынаўся новы жыццёвы цыкл. Нашыя продкі верылі, што ў гэты перыяд дух вады прачынаецца ад зімовай спячкі, а разам з ім і ўсе жыхары падводнага царства.
Славяне ўшаноўвалі стыхіі вады і Вадзяніка, каб ён выратаваў іх ад моцнага разліву.
Паводле паданняў, Вадзянік мае выгляд старога з вялікім рыбіным хвастом, зялёнай барадой і вусамі. Дух вады надзелены вялікімі здольнасцямі. Ён не толькі кіруе ўсім падводным царствам, але можа абярнуцца велізарнай рыбай і нават канём або дзіцём.
Старажытныя славяне лічылі, што дух вады ў сваёй стыхіі непераможны. Ад яго капрызаў залежыць, ці будзе ўдалым шлях судна і ўлоў рыбака.
Улічваючы той момант, што жыццё ў тыя часы напрамую залежала ад стану вадаёмаў, людзі выконвалі мноства абрадаў, каб Вадзянік праявіў сваю літасць. Лічылася, што калі атрымаць прыхільнасць вадзянога, рэкі не будуць выходзіць з берагоў, а вадаёмы і студні не перасохнуць.
Сусветны дзень вечарынкі (World Party Day, с 1996 года).
Дэвіз: “Вечарынка – гэта супрацьлегласць вайне”. Стварэнне пазітыўных падзей – ідэальны спосаб зрабіць свет лепшым.
Гэты дзень быў натхнёны кнігай “Палёт: Квантавы фантастычны раман” (1995) амерыканскага аўтара Вана Бонта. Раман заканчваецца пачаткам зваротнага адліку масавай падзеі, якая аб’яднае ўсё чалавецтва. Гэтую падзею называюць сусветнай вечарынкай у супрацьлегласць сусветнай вайне.
Для таго каб узяць удзел у святкаванні не абавязкова арганізоўваць вялікую тусоўку. Досыць зладзіць сустрэчу з невялікай кампаніяй сяброў ці сваякоў, каб адцягнуцца ад клопатаў і добра правесці час.
33 год. На крыжы памёр Ісус Хрыстос (1 год да н. э. – 33 год н.э.)
Навукоўцыі даказваюць што Хрыстос памёр у 15:00 гадзін у пятніцу, 3 красавіка ў 33-м гады нашай эры, а ўваскрос а 4:00 раніцы ў нядзелю, 5 красавіка. Паводле Новага Запавету, тлумачаць астраномы, Ісус загінуў у дзень, які рушыў услед за першай ноччу поўні пасля вясновага раўнадзенства.
Выкарыстаўшы дадзеныя, сабраныя аб зорках у 26-35 гадах нашай эры, навукоўцы ўстанавілі, што за гэтыя 9 гадоў першая поўня пасля вясновага раўнадзенства была зарэгістравана толькі двойчы – у пятніцу 7 красавіка 30 года і ў пятніцу 3 красавіка 33 года.
1829 год. Нехта Джэймс Карынгтан атрымлівае патэнт на машыну, якая перамолвае кававыя зерні. Дзень нараджэння кавамолкі.
Кава вядомая людзям ужо больш за 1000 гадоў. Кававы напой, па словах навукоўцаў, упершыню з’явіўся ў Эфіопіі. У старажытнасці кававыя зерні здрабнялі ў звычайнай ступе звычайным пестам, потым пры дапамозе маленькіх жорнаў.
У шматлікіх крыніцах гаворыцца, што аўтарам механічнай кавамолкі з’яўляецца нейкі каваль з Лондана. І вынайшаў ён яе ў 1655 годзе.
Зараз большасць каваманаў выкарыстоўваюць электракавамолку, але некаторыя гурманы давяраюць больш ручной, таму што жорны ручнога млына не перапальваюць зерне, а проста перамолваюць, захоўваючы іх водар.
1918 год. Народны Сакратарыят Беларускай Народнай Рэспублікі абвясціў беларускую мову дзяржаўнай і абавязковай мовай краіны.
Усе акты, дакументы і ліставанне ўрадавых установаў БНР павінны былі пісацца на дзяржаўнай беларускай мове. Нацыянальным мяншыням (украінцы, палякі, літоўцы, габрэі, немцы, латышы, рускія) Беларусі дазвалялася карыстацца сваёю моваю ў афіцыйных дачыненнях з дзяржаўнымі ўстановамі.
БНР мела плошчу 300 тысяч квадратных кіламетраў і насельніцтва каля 7 мільёнаў.
1940 год. Аддзелы НКУС пачалі масавыя расстрэлы палонных афіцэраў Польскага войска ў Катыні, Мядовым і Курапатах.
Сярод расстраляных акрамя палякаў былі габрэі, беларусы, украінцы.
Усяго было забіта 7 305чалавек, з іх 3 870 былі знішчаны на землях БССР.
23 снежня 2012 года А. Лукашэнка заявіў: «У нас ніводнага паляка на тэрыторыі Беларусі знішчана, расстраляна не было». Але гісторык І. Кузняцоў сцвярджае, што беларускі катынскі спіс існуе. На яго думку, найверагодней польскіх жаўнераў расстрэльвалі ў Трасцянцы.
Агульная колькасьць ураджэнцаў Беларусі сярод забітых у Катыні ацэньваецца ў 1 226 чалавек. Найбольш вядомыя з іх – генерал Браніслаў Багатырэвіч і дзеяч беларускага адраджэння Францішак Умястоўскі.
1942 года. Фашысты расстралялі яўрэяў мястэчка Расна Дрыбінскага раёна.
Расстрэлам займаўся атрад 8-й айнзацкаманды з Крычава. У яры за 1,5 км на ўсход ад Расна былі расстраляны каля 600 чалавек. Перш чым расстраляць, з людзей было знята адзенне і абутак, і яны засталіся ў ніжняй бялізне, пасля чаго жыўцом клалі па некалькі чалавек у раней прыгатаваныя ямы і стралялі па іх з аўтаматаў.
1942 год. У Клічаўскім раёне ўтворана першая на тэрыторыі БССР партызанская зона.
20 сакавіка 1942 года раён быў вызвалены партызанамі ад акупантаў пасля разгрому апошняга тут Клічаўскага нямецкага гарнізона. Былі адноўлены органы савецкай улады на абшары ў 3 000 км². Пад абаронай 18 000 партызан зоны да 1944 года размяшчалася больш за 70 000 чалавек (да вайны ў раёне жыла 46 000).
1946 год. Нарадзіўся Рычард Смольскі.
Беларускі тэатразнавец, педагог. Доктар мастацтвазнаўства, прафесар.
Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут.
Працаваў на кінастудыі «Беларусьфільм», у Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі, рэктарам Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў.
Даследуе праблемы рэжысуры, акцёрскай творчасці, сцэнічнай героікі, рускай тэатральнай культуры на Беларусі. Аўтар шэрагу кніг, п’ес і сцэнарыяў дакументальных фільмаў.
1973 год. Кампанія IBM прадставіла штрых-код.
Яго “бацькі” Бернард Сілвер і Норман Вудленд.
Сёння штрых-код – штодзённая практыка любой крамы і гандлёвага аб’екта, бо асноўнае прызначэнне яго – ідэнтыфікацыя тавару або якой-небудзь яго прыкметы (ўпакоўкі, серыйнага нумара). Гэта свайго роду ключ, які дае неабходную інфармацыю аб кожным тавары, як прафесіяналам, так і спажыўцам. І яго нанясенне на прадукцыю з’яўляецца абавязковай умовай для ўсіх вытворцаў. А раней кошты на ўсе тавары ў касу ўводзіліся ўручную, таму выкарыстанне штрыхавых кодаў палегчыла працу многіх людзей, у першую чаргу, у сферы гандлю.
1989 год. У Мінску на ўстаноўчай канферэнцыі ўтвораны Беларускі экалагічны саюз.
Добраахвотная грамадская арганізацыя, якая ставіла за мэту актывізацыю прыродаахоўнай дзейнасці грамадзян, прадпрыемстваў, устаноў, аб’яднанне іх намаганняў для захавання экалагічнай раўнавагі ў рэспубліцы і паляпшэння асяроддзя пражывання насельніцтва.
На 1-м з’ездзе (1-2 ліпеня 1989) быў прыняты статут, зацверджана эмблема, сцяг, абрана праўленне, прэзідэнтам стаў Б. Савіцкі, віцэ-прэзідэнтамі Р. Гарэцкі, Я. Пятраеў, Л. Тарасенка,
Саюз уваходзіў у перадвыбарчы Беларускі дэмакратычны блок.
У 1991 годзе у склад арганізацыі ўваходзіла каля 5 000 чалавек.
Арганізацыя распалася ў 1994 годзе. Замест яе была арганізавана партыя “Зялёныя”.
1991 год. Пачатак Красавіцкіх страйкаў у Беларусі (3-25 красавіка).
У Мінску, Магілёве і іншых буйных гарадах распачаўся страйк працоўных з эканамічнымі і палітычнымі патрабаваннямі. Ён ахапіў дзясяткі працоўных калектываў і ўвайшоў у гісторыю Беларусі як самы масавы выступ рабочых у змаганні за свае палітычныя правы.
У гэты дзень спынілі працу рабочыя Мінскага электратэхнічнага завода, разам з імі на вуліцы выйшлі працаўнікі завода аўтаматычных ліній і завода шасцерняў. Рабочыя перакрылі рух трамваяў на вуліцы Даўгабродскай.
Ужо 4 красавіка прадпрыемстваў, якія абвясцілі страйк, налічвалася дзясяткі. Калоны рушылі ў цэнтр сталіцы, да Дому ўрада.
Старшыня Савета міністраў БССР Вячаслаў Кебіч, які выйшаў да рабочых, тлумачыў, што ён не ведаў пра намер Крамля ўзняць цэны, і што рашэнне саюзнага ўрада было і для беларускага Саўміна непрыемным сюрпрызам.
У першы дзень патрабаванні былі эканамічныя (узняць заробкі, знізіць цэны, адмяніць 5% “прэзідэнцкі” падатак на продаж усіх тавараў). Аднак неўзабаве дадаліся патрабаванні палітычныя, у тым ліку: вывад парткамаў з прадпрыемстваў, адстаўка М. Гарбачова і саюзнага ўрада, роспуск з’езда народных дэпутатаў СССР, новыя выбары ў Вярхоўны Савет БССР, наданне Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай ССР статусу канстытуцыйнай сілы.
БНФ «Адраджэньне» удзельнічаў у наданні рабочым забастоўкам палітычнага характару. Многія актывісты БНФ сталі лідарамі рабочага руху.
24 красавіка аршанскія рабочыя выставілі ўльтыматум: калі не будзе прызначаная надзвычайная сесія Вярхоўнага Савета БССР, якую патрабавалі дэпутаты Апазіцыі БНФ, яны лягуць на рэйкі. У 15:30 чыгуначны рух быў заблакаваны. У Оршу былі накіраваныя 1 500 байцоў АМАПу з Мінска, Віцебска і Магілева, увечары 25 красавіка рабочыя былі вымушаныя спыніць страйк.
2007 год. У Францыі цягнік TGV устанавіў сусветы рэкорд хуткасці для цягнікоў, роўны 574,8 км/г.
Звышхуткасны цягнік TGV (train à grande vitesse – высакаскорасны цягнік), на спецыяльна пабудаваным чыгуначным пуці, які злучае Парыж і ўсход Францыі, разагнаўся да 574,8 км за гадзіну, перакрыўшы, такім чынам, папярэдняе дасягненне, устаноўленае ў 1990 годзе, амаль на 25 км/г.
Цягнікі TGV у сярэднім рухаюцца з хуткасцю да 320 км/г.
Міжнародны дзень дзіцячай кнігі (International Children’s Book Day, з 1967 года).
Праводзіцца ў дзень нараджэння вялікага казачніка з Даніі Ганса Хрысціяна Андэрсана. Ініцыятарам правядзення гэтага свята стала выбітная дзяячка сусветнай дзіцячай літаратуры, нямецкая пісьменніца Йела Лепман.
Яшчэ ў 1953 годзе Лепман прапанавала заснаваць “маленькую нобелеўскую прэмію” па дзіцячай літаратуры – Міжнародную прэмію імя Ганса Хрысціяна Андэрсана. З 1956 года прэмія прысуджаецца аўтару найлепшай дзіцячай кнігі. З 1966 года яе пачалі ўручаць і найлепшаму мастаку-ілюстратару.
Прэмія імя вялікага казачніка з уручэннем залатога медаля – самая прэстыжная ўзнагарода ў сваёй вобласці. Яна прысуджаецца раз на два гады, праходзіць 2 красавіка, як і Міжнародны дзень дзіцячай кнігі.
Сусветны дзень распаўсюджання інфармацыі па праблемах аўтызму.
Дата была ўстаноўлена рэзалюцыяй Генеральнай асамблеі ААН і адзначаецца з 2008 года. У Беларусі адзначаецца з 2016 года.
Мэта дня – падкрэсліць неабходнасць дапамагаць людзям, якія пакутуюць непапраўным парушэннем развіцця, каб павысіць узровень іх жыцця.
Колер свята – сіні, бо большасць аўтыстаў – хлопчыкі.
Аўтызм часта называюць захворваннем, але гэта, хутчэй, асаблівасць псіхічнага развіцця чалавека. Расстройства па-рознаму адбіваецца на розных людзях: некаторыя могуць жыць параўнальна незалежным жыццём, у той час як іншыя маюць дастаткова сур’ёзныя парушэнні і патрабуюць пажыццёвай падтрымкі з боку навакольных. Як правіла, людзі з аўтызмам адрозніваюцца гіпер- альбо гіпаадчувальнасцю да гукаў, дотыкаў, смаку, пахаў, асвятлення і колераў.
Сярод аўтыстаў шмат знакамітых і таленавітых людзей, у тым ліку акцёры Энтані Хопкінс, Дэн Эйкройд, пісьменнік Цім Бёртан, аўтар Пакемонаў Сатошы Таджыры, спявачка Кортні Лав, шведская дзяўчына-эколаг, двойчы намінантка на Нобелеўскую прэмію Грэта Тунберг
1805 год. Нарадзіўся Ганс Хрысціян Андэрсан (1805–1875).
Дацкі казачнік, пісьменнік і паэт, аўтар сусветна вядомых казак для дзяцей і дарослых: «Брыдкае качаня», «Новая світка караля», «Цень», «Прынцэса на гароху».
У Даніі існуе легенда аб каралеўскім паходжанні Андэрсена, бо ў дзяцінстве гуляў з прынцам Фрыцам, пасля – каралём Фрэдэрыкам VII, і ў яго не было сяброў сярод вулічных хлопчыкаў – толькі прынц. Пасля смерці Фрыца, за выключэннем сваякоў, адзін толькі Андэрсен быў дапушчаны да труны нябожчыка.
З дзяцінства захапляўся лялечным тэатрам. Баяўся фізічнага пакарання, таму маці аддала яго ў яўрэйскую школу, дзе фізічныя пакаранні ў дачыненні да дзяцей былі забаронены.
Аўтар 170 казак, шматлікіх раманаў, п’ес. Стаў вядомым пісьменнікам яшчэ пры жыцці.
Памяць аб Андэрсене ўвекавечаная шэрагам скульптур і іншых выбітных мясцін: у Капенгагене ў гонар Андэрсена ўсталявана статуя Русалачкі. Статуя казачніка таксама ёсць у Нью-Ёрку і Браціславе. У Любліне існуе лялечны тэатр імя Андэрсена.
1832 год. Нарадзіўся Павел Баброўскі.
Беларускі гісторык і этнограф, генерал ад інфантэрыі, сенатар.
Скончыў Полацкі кадэцкі корпус,Дваранскі полк (Канстанцінаўскае ваеннае вучылішча), Мікалаеўскую акадэмію Генеральнага штаба. Удзельнік вайны з Турцыяй (1853–1854), быў начальнікам некалькіх юнкерскіх вучылішчаў, Ваенна-юрыдычнай акадэміі. Член Рускага геаграфічнага таварыства.
Аўтар больш за 100 прац па гісторыі, правазнаўстве, археаграфіі, геаграфіі, біялогіі, педагогіцы, этнаграфіі, статыстыцы, эканоміцы, краязнаўстве, у тым ліку «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расіі… Гродзенская губерня», нарысаў пра Гродна, Слонім, Зэльву i іншыя, па гісторыі лейб-гвардыі Эрыванскага і Праабражэнскага палкоў.
Добра ведаў беларускую мову, захапляўся гісторыяй роднага края і ўніяцкай царквы.
Памёр 16 лютага 1905 года.
1836 год. Зацвярджаецца праект будаўніцтва першай рускай чыгункі Пецярбург – Царскае Сяло.
У Беларусі першая чыгунка (участак Парэчча–Гродна дарогі Пецярбург–Варшава) пачала дзейнічаць 27 снежня 1862 года. На тэрыторыі сучаснай Магілёўскай вобласці чыгунка пачала дзейнічаць з верасня 1873 года, яна прайшла праз Асіповічы (заснаваны ў 1872) і Бабруйск.
Праз Магілёў першая чыгунка прайшла ў канцы 1902 года, рух адкрыты ў студзені 1903 года.
1933 год. Нарадзіўся Віктар (Вікенці) Шымук.
Беларускі пісьменьнік і перакладчык.
Скончыў БДУ. Працаваў у дзятлаўскай газеце «За новую вёску», газетах «Калгасная праўда», «Звязда», «Літаратура і мастацтва», намеснікам галоўнага рэдактара Галоўнай рэдакцыі літаратурна-драматычнага вяшчання на Беларускім радыё.
Аўтар шматлікіх аповесцей, апавяданняў, зборнікаў прозы, вершаў, сатыры, нарысаў, твораў для дзяцей, перакладаў.На шэраг яго вершаў напісаныя песні.
Памёр 18 верасня 1998 года.
1943 год. Створаны Магілёўскі падпольны абкам кампартыі.
Пастаянным месцам дыслакацыі падпольнага абкама партыі сталі Усакінскія лясы ў Клічаўскім раёне. Першым яго сакратаром стаў камандзір партызанскага злучэння Дзмітрый Маўчанскі (1901–1979). Яго імя носяць вуліцы ў Магілёве і Маладзечна.
1948 год. Кангрэс ЗША прымае “план Маршала” аб дапамозе еўрапейскім краінам.
Пачаў ажыццяўляцца з 4 красавіка 1948 года.
“План Маршала”, “Праграма аднаўлення Еўропы” – праграма дапамогі Еўропе пасля Другой сусветнай вайны. Прапанаваны амерыканскім дзяржаўным сакратаром Дж. Маршалам. У ажыццяўленні плана ўдзельнічалі 17 еўрапейскіх краін, уключаючы Заходнюю Нямеччыну. Пазней план Маршала быў ужыты таксама да Японіі і некаторых іншых краін Усходняй Азіі.
СССР ад плана і дапамогі адмовіўся.
План Маршала садзейнічаў устанаўленню пасляваеннага міру ў Заходняй Еўропе, аб’яднанню Еўропы. Прамысловасць была адноўлена ў кароткія тэрміны. Эканоміка еўрапейскіх краін хутка акрыяла ад наступстваў вайны. Еўрапейскія краіны атрымалі магчымасць выплаціць знешнія даўгі, у тым ліку даўгі па ленд-лізу або рэстытуцыі і рэпарацыі. Быў адноўлены і ўмацаваны еўрапейскі сярэдні клас – гарант палітычнай стабільнасці і ўстойлівага развіцця.
1949 год. Нарадзіўся Алесь Рашчынскі.
Беларускі кампазітар, фалькларыст, дырыжор, педагог.
Аўтар больш за 400 апрацовак народных песень, 8 фальклорных зборнікаў, музычны кіраўнік ансамбля «Харошкі», квартэта «Купалінка», групы–капэлы аўтэнтычнага фальклору «Агмень».
Памёр 10 жніўня 2016 года.
У 2016 годзе ў Мінску створаны народны хор імя А.Рашчынскага.
1966 год. Нарадзіўся Андрэй Кавалёў.
Беларускі хакеіст і трэнер. Заслужаны майстар спорту Рэспублікі Беларусь.
Удзельнік Алімпійскіх гульняў у Нагана і Солт-Лэйк-Сіці, чэмпіянатаў свету 1995 года у групе С, 1996 у групе В, 1997 у групе B, 1998, 1999, 2000, 2001 і 2003 гадоў у складзе зборнай Беларусі.
За нацыянальную зборную Беларусі выступаў з 1994 па 2003 год. Правёў 89 матчаў.
Выступаў за нацыянальную зборную СССР, згуляў 35 гульняў, закінуў 13 шайбаў.
Падпісаў адкрыты ліст спартыўных дзеячаў краіны, якія выступаюць за дзеючую ўладу Беларусі пасля здушэння народных пратэстаў у 2020 годзе.
1995 год. Памёр Пімен Панчанка (1917-1995).
Народны паэт Беларусі. Лаўрэат літаратурных прэмій імя Янкі Купалы, Дзяржаўнай прэміі СССР.
Юнаком жыў у Бабруйску, працаваў на дрэваапрацоўчым камбінаце, першыя вершы надрукаваў у кіраўскай раёнцы «Кіравец».
Аўтар 31 зборніка паэзіі, кнігі літаратурна-крытычных артыкулаў, перакладаў паасобных твораў Ф. Шылера, А. Міцкевіча, Я. Райніса, А. Пракоф’ева, А. Суркова, Т. Масэнкі і іншых.
Многія яго вершы пакладзены на музыку.
У сваіх творах Панчанка – шчыры патрыёт Беларусі, нястомны змагар за захаванне прыроды, за культываванне ў грамадстве высокіх маральных ідэалаў, выкрывальнік партыйнай і ўрадавай бюракратыі.
Пад канец жыцця ён пачаў бескампрамісны суд над самім сабою. Цяжка знайсці другога такога паэта, хто быў бы здольны ўзяць усю віну на сябе за тое бязладдзе ў Беларусі канца 1980-х гадоў, хто б так шчыра каяўся, хоць асабіста ні ў чым не быў вінаваты.
Імя паэта носіць вуліца і СШ №199 у Мінску.
2005 год. Памёр Ян Павел II (Караль Вайтыла, 1920–2005).
264-ы Папа Рымскі (1981–2005).
Святар з 1946 года. Быў арцыбіскупам-мітрапалітам кракаўскім, кардыналам. Удзельнічаў у рабоце 2-га Ватыканскага сабора. Выжыў пасля замаху на яго жыццё 13 мая 1981 года.
Пантыфікат Яна Паўла ІІ вядомы адкрытым дыялогам: ён пасярэднічаў ў міжнародных канфліктах, выступаў са зваротамі аб міры, праводзіў супольныя малітвы з прадстаўнікамі іншых канфесій. Пры ім праведзена рэформа кананічнага права (1984), выдадзены новы «Катэхізіс каталіцкай царквы» (1992), рэарганізавана Рымская курыя, ажыццёўлены шматлікія кананізацыі і беатыфікацыі.
Папа правёў 104 замежныя падарожжы, наведаў 129 краін. Беатыфікаваў 1343, кананізаваў 482 асобы. Прызначыў на пасады 321 епіскапа і 232 кардыналы. Выдаў 14 Энцыклік, 15 Апостальскіх адартацый, 11 Апостальскіх канстытуцый, 45 Апостальскіх пасланняў, 30 дакументаў у форме «motu proprio», тысячы папскіх лістоў.
Па працягласці свайго пантыфікату ён саступае толькі Апосталу Пятру і Папу Пію IX (1846–1878).
Аўтар прац па праблемах хрысціянскай філасофіі чалавека, шматлікіх энцыклік, вершаў, паэм, п’ес.
Яго верш «Юдэйская пустыня» пераклала на беларускую мову Х. Лялько.
Ян Павал ІІ стаў першым пантыфікам у гісторыі, які пачаў звяртацца да беларускіх вернікаў па-беларуску ў сваіх святочных віншаваннях з нагоды Вялікадня і Нараджэння Хрыстовага, а таксама падчас сустрэч з дэлегацыямі беларусаў.
Святому прысвечаны шматлікія помнікі ў многіх каталіцкіх краінах. У 2013 годзе ў Магілёве на тэрыторыі касцёла Успення Панны Марыі і Святога Станіслава ўстаноўлена скульптура.
Нацыянальны статыстычны камітэт на гэтым тыдні апублікаваў бюлетэнь па колькасці насельніцтва Беларусі на 1 студзеня 2023. Mogilev.media ўжо пісалі, што насльніцтва рэгіёна стала меншым за мільён.
Па дадзеных Нацстата, на 1 студзеня 2023 года насельніцтва Беларусі склала 9,2 мільёна чалавек. Гэта на 54,9 тысяч менш, чым годам раней. Для параўнання: у 2021-м колькасць жыхароў у краіне зменшылася на 94,1 тысяч, у 2020-м – на 60,6, у 2019-м – на 19,0 тысяч.
Найбольш страцілі Магілёўская і Віцебская вобласці – змяншэнне на 1,11 і 1,08% адпаведна. Так, у Магілёўскай вобласці на 1 студзеня 2023 года пражывала 989,7 тыс. чалавек. Упершыню за доўгі час у Беларусі з’явіліся вобласці з насельніцтвам менш за 1 мільён чалавек: Гродзенская ( 998,6 тыс.) і Магілёўская (989,7 тысяч). Магілёўшчына, такім чынам, абагнала ў падзенні колькасці насельніцтва Гарадзеншчыну і стала самай малалікай у краіне.
Калі ўзяць дынаміку насельніцтва Магілёўскай вобласці за апошнія 10 гадоў (2013–2023), то атрымаем жахлівыя адносныя лічбы.
Антырэкорды (2013–2023) на агульным фоне належаць наступным раёнам: Асіповіцкі (-36%), Глускі (-20,0%), Мсціслаўскі (-19,4), Хоцімскі (-18,9), Кіраўскі (-18,1).
Згубілі ад 15,0 да 16,4% насельніцтва Быхаўскі, Бялыніцкі, Бабруйскі, Дрыбінскі, Клімавіцкі, Краснапольскі, Крычаўскі, Круглянскі, Чавускі, Шклоўскі раёны, ад 10,0% да 13,3% – Горацкі, Касцюковіцкі, Чэрыкаўскі, Клічаўскі, Слаўгарадскі.
Менш за ўсё за гэтыя 10 гадоў згубілі Магілёўскі раён (-5,0%) і горад Бабруйск (-3,5%). Магілёў “падрос” за дзесяцігодку на 300 чалавек, але, у параўнанні з 2020 годам згубіў 4 000 чалавек (-1,1%).
Самымі малымі райцэнтрамі ў Магілёўскай вобласці з’яўляюцца гарадскія пасёлкі Дрыбін (2,9 тысяч), Краснаполле (5,7) і Хоцімск (6,1). Самыя малыя раёны – Хоцімскі (9,9), Дрыбінскі (9,7), Краснапольскі (8,9). Менш за Краснапольскі раён у краіне толькі Расонскі, што ў Віцебскай вобласці – 8,5 тысяч чалавек, але ж у Расонскім раёне каля 85% тэрыторыі складаюць лясы.