13 студзеня, у Клайпедзе, як і па ўсёй Літве, будуць адзначаць Дзень абаронцаў свабоды. Пройдуць традыцыйныя мерапрыемствы: памятнае вогнішча, прабег па сцежках Абаронцаў свабоды, грамадзянскае запальванне свечак, канцэрты, тэатральныя пастаноўкі, фотавыставы, богаслужэнні.
Пішам, як вайна ва Ўкраіне ўплывае на жыццё еўрапейскіх гарадоў, якія маюць партнёрскія дачыненні з гарадамі Магілёўскай вобласці.
Дзень абаронцаў свабоды ў Літве – гэта дзень памінання ахвяр крывавых студзеньскіх падзей 1991 года. У ноч на 13 студзеня 1991 года савецкія войскі распачалі спробу захапіць тэлевізійную вежу ў Вільнюсе пры падтрымцы танкаў. Увесь свет уважліва сачыў за гэтымі падзеямі. Тады пад танкамі загінулі 14 чалавек, у тым ліку жанчына, сотні атрымалі раненні – такую цану заплаціла Літва за сваю незалежнасць.
Начальнік Вільнюскага гарнізона генерал-маёр Уладзімір Усхопчык пазбег пакарання за свае дзеянні. Ён уцёк на тэрыторыю Беларусі, пазней стаў намеснікам міністра абароны і апорай А. Лукашэнкі.
Фота: пахаванне абаронцаў тэлевежы
Дамова аб Пабрацімстве Клайпеды і Магілёва была падпісана 8 сакавіка 1997.
27 лютага 2022 году, на трэці дзень уварвання расійскіх войск ва Ўкраіну, мэр Клайпеды заявіў аб спыненні пабрацімскіх сувязяў з расійскімі і беларускімі гарадамі. Паводле яго ён звярнуўся да кіраўніцтва гарадоў партнёраў, каб тыя супраціўляліся агрэсіі супраць Украіны, але рэакцыі не было. У афіцыйным спісе гарадоў пабрацімаў Клайпеды Магілёва няма.
Магілёў. media працягвае сачыць за жыццём Клайпеды, нягледзячы на спыненне партнёрскіх сувязяў з Магілёвам са спадзевам, што пабрацімства між гарадамі адновіцца.
Клайпеда месціцца на захадзе краіны і з’яўляецца портам на Балтыйскім моры. Насельніцтва 160 тысяч чалавек.
1667 год. Спыніў дзейнасць Віленскі манетны двор – асноўны цэнтр манетнай вытворчасці Вялікага Княства Літоўскага.
Існаваў з канца XV стагоддзя. Вырабляў сярэбраныя дэнары Вітаўта (1392-1430), дэнары і грошы пры Аляксандру Ягелончыку, паўгрошы і грошы пры Жыгімонце Старым, Жыгімонце Аўгусце.
Быў агульнадзяржаўным манетным дваром Рэчы Паспалітай, вырабляў наміналы ад дэнара да партугала (залатая манета), пры Стэфане Баторыі выпускаў наміналы ад дэнарыя да дуката, пры Жыгімонце Вазе – ад соліда да партугала, пры Уладзіславе IV – партугалы, пры Яне ІІ Казіміры – ад соліда да дуката.
Да Люблінскай уніі 1569 года манеты выпускаліся з выявай Пагоні на асобнай стапе. У час праўлення Баторыя на манеце адбіваліся гербы Вялікага Княства Літоўскага і Каралеўства Польскага, а пры Яне ІІ Казіміры аднавілі Пагоню.
Манеты Віленскага двара вылучаюцца па гербах падскарбіяў вялікіх літоўскіх або па знаках арандатараў двара.
Беларускі яўрэйскі паэт, перакладчык беларускай паэзіі на ідыш.
Адказны сакратар яўрэйскага часопісу «Беластокер Штэрн» (Зорка), аўтар 4-х кніг вершаў на ідыш.
Выступаў за захаванне школ на мове ідыш.
На сходзе яўрэйскіх пісьменнікаў 30 мая 1941 года рэзка пярэчыў кіраўніку Саюза пісьменнікаў Беларусі М. Лынькову, які сцвярджаў, «што яўрэйскія савецкія пісьменнікі… не стварылі вобразы герояў вялікай значнасці». Пасля гэтага здарэння быў арыштаваны.
26 чэрвеня 1941 г. палітычнага вязня турмы НКУС адвезлі ў лес і расстралялі.
1922 год. Утвораны Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік.
На I з’ездзе Саветаў прадстаўнікамі РСФСР, Украінскай і Беларускай ССР, Закаўказскай федэрацыі былі падпісаны Дэкларацыя аб утварэнні СССР і Саюзны Дагавор.
Фармальна новая дзяржава стваралася як федэрацыя суверэнных рэспублік з захаваннем права вольнага выхаду і адкрытым доступам у яе. Аднак механізм “вольнага выхаду” не прадугледжваўся.
Пасля правядзення ў 1924-1925 гадах нацыянальна-дзяржаўнага размежавання савецкіх рэспублік Сярэдняй Азіі ў склад СССР увайшлі Узбекская і Туркменская ССР, Казахстан і Кіргізія атрымалі статус аўтаномных рэспублік у рамках РСФСР, а Таджыкская аўтаномная рэспубліка становіцца часткай Узбекскай ССР. Па Канстытуцыі 1936 г. у склад СССР уваходзілі як саюзныя савецкія сацыялістычныя рэспублікі Расійская Федэрацыя, Украіна, Беларусь, Грузія, Азербайджан, Арменія, Казахстан, Кіргізія, Узбекістан, Туркменія і Таджыкістан. У 1940 годзе з далучэннем Прыбалтыкі і Бесарабіі ў СССР увайшлі Латвійская, Літоўская, Эстонская і Малдаўская саюзныя рэспублікі. У 1940-1956 гадах існавала Карэла-Фінская ССР. У склад СССР імкнулася Балгарыя.
Беларускі палітычны і культурны дзеяч,гісторык, юрыст, філосаф, публіцыст.
Аўтар прац «Кароткі нарыс узнікнення БНР», «Западна-русізм».
Адзін з заснавальнікаў і кіраўнікоў Беларускай народнай грамады, міністр замежных спраў БНР, кіраўнік ураду БНР (1923-1925).
Працаваў вучоным сакратаром Інбелкульта, у Інстытуце гісторыі акадэміі навук. Арыштоўваўся ў 1930, 1937 гадах.
1951 год.Спынена дзеянне “плана Маршала”.
Гэта праграма дапамогі Еўропе пасля Другой сусветнай вайны. Прапанавана ў 1947 годзе амерыканскім дзяржаўным сакратаром Дж. Маршалам і пачала ажыццяўленне ў красавіку 1948 года. У рэалізацыі плана ўдзельнічалі 17 еўрапейскіх краін, уключаючы Заходнюю Германію.
План Маршала садзейнічаў устанаўленню пасляваеннага міру ў Заходняй Еўропе. Заяўленай ЗША мэтай рэалізацыі плана было аднаўленне разбуранай вайной эканомікі Еўропы, ліквідацыя гандлёвых бар’ераў, мадэрнізацыя прамысловасці еўрапейскіх краін, выцясненне камуністаў з уладных структур і развіццё Еўропы ў цэлым.
План Маршала меркаваў таксама і дапамогу ў пасляваенным аднаўленні эканомікі СССР, але І. Сталін адмовіўся ад любых форм дапамогі ў рамках Плана.
Рэалізацыя плана Маршала стала падмуркам для стварэння Еўрапейскага Саюза.
1956 год. Вёска Шацілкі перайменавана ў Светлагорск (спачатку гарадскі пасёлак, зараз — горад).
Шацілкі ўпершыню згадваюцца ў 1560 годзе як маёнтак Шацілінскі Востраў.
Сёння ў Светлагорску жыве 64 тысячы жыхароў.
У горадзе над ракой Бярэзіна працуюць буйныя прадпрыемствы: «Хімвалакно», цэлюлозна-кардонны камбінат, завод беленай цэлюлозы, домабудаўнічы камбінат і іншыя. Займае 1-е месца па колькасці хворых на СНІД.
1957 год. Памёр Юрый Сабалеўскі.
Беларускі палітычны і нацыянальны дзеяч. Пасол на Сейм Другой Рэчы Паспалітай.
Член Беларускай сялянска-работніцкай грамады.
Двойчы (1928, 1939) быў арыштаваны польскімі ўладамі, у 1941 годзе арыштаваны НКУС.
У перыяд нацысцкай акупацыі Беларусі займаў пасады бургамістра Стоўбцаў, Нясвіжа, Баранавіч, 2-га віцэ-прэзідэнта Беларускай цэнтральнай рады, узначальваў акруговы аддзел Беларускай народнай самапомачы ў Мінску. Удзельнічаў у падрыхтоўцы і правядзенні Другога Усебеларускага кангрэсу (1944, Мінск).
У 1944-1950 і ў 1957 гадах жыў ў Германіі, рэдагаваў газету «Беларускае слова», член Агульнага беларускага саюза вайскоўцаў.
У 1950-1957 гадах жыў у ЗША: член Украінскай нацыянальнай рады, Беларускага нацыянальнага фонду, Камітэта незалежнай Беларусі.
Беларускі палітык, пісьменнік і публіцыст, адзін з заснавальнікаў «Маладога Фронту».
Скончыў геаграфічны факультэт БДУ. Працаваў журналістам. Узначальваў Мінскую маладзёвую фракцыю БНФ, быў намеснікам старшыні Партыі БНФ, намеснікам і старшынёй «Маладога Фронту» (да 2004 года).
Удзельнік і арганізатар масавых вулічных выступаў моладзі супраць палітыкі Лукашэнкі, за што неаднароза арыштоўваўся, абмяжоўваўся ў волі.
Севярынец быў адным з арганізатараў I Кангрэсу Беларускай Моладзі, абароны Курапатаў (2001-2002), розных нацыянальных кампаній.
Аўтар кнігі «Беларусалім. Золак» («Кніга года» 2017), заснавальнік і прадзюсар серыі музычных альбомаў беларускамоўнай хрысціянскай музыкі «Беларускі Хрысьціянскі Хіт» (2008-2015, 7 альбомаў), сузаснавальнік хрысціянскага інфармацыйнага парталу «Крыніца.інфо», стваральнік «Беларускага камітэту салідарнасці з Украінай» (2014), «Камітэту абароны прадпрымальніцтва» (2016), адзін з каардынатараў стала дзеючага форума «Свабоду палітвязням!» (2015).
Арыштаваны перад прэзідэнцкімі выбарамі 2020 года, асуджаны на 7 гадоў зняволення. Палітычны зняволены, Міжнародная арганізацыя «Amnesty International» прызнала яго вязнем сумлення.
Працаваў у газетах “Беларуская вёска”, “Звязда”, часопісе “Полымя рэвалюцыі”.
Аўтар шэрагу зборнікаў апавяданняў, аповесцей, раманаў, нарысаў, п’ес, кніг апавяданняў для дзяцей, зборнікаў гумарыстычных апавяданняў, літаратурных пародый. У 1961 годзе выйшаў Збор твораў у 2 тамах, у 1986 г. – Выбраныя творы.
Пераклаў на беларускую мову некаторыя творы А. Пушкіна, А. Чэхава, М. Гогаля («Тарас Бульба», у суаўтарстве), Р. Джаваньёлі («Спартак») і іншыя.
Польскі лётчык, ас-знішчальнік у Другую сусветную вайну ў складзе польскай і англійскай авіацыі.
Скончыў Лідскую гімназію імя гетмана Хадкевіча, лётныя курсы і школы.
Пад час вайны здзейсніў 208 баявых вылетаў. Камандаваў эскадрылляй, дывізіёнам, знішчальным крылом.
Пасля вайны служыў у апараце камандавання Паветраных Сіл Польшчы, быў камендантам Цэнтра падрыхтоўкі лётчыкаў у Модліне, палкоўнік. Узначальваў Саюз польскіх лётчыкаў.
Правёў у паветры 4238 гадзін, лётаў на 31 тыпе самалётаў.
2006 год. Былы дыктатар Ірака Садам Хусейн прыгавораны да смерці праз павешанне.
Напярэдадні сотні сваякоў ахвяраў дыктатара звярнуліся да ўладаў з просьбай прызначыць іх катамі. А шыіты патрабавалі, каб Садама павесілі публічна, на плошчы, і транслявалі пакаранне па тэлебачанні ў прамым эфіры.
Хусэйн быў павешаны раніцай у штаб-кватэры вайсковай выведкі Іраку. Час быў выбраны так, каб пакаранне адбылося на некалькі хвілін раней за пачатак свята Курбан-байрам (Дня ахвярапрынашэння).
Прысутныя пры пакаранні іракскія чыноўнікі і вайскоўцы, якія да гэтага кляліся ў вернасці, абсыпалі Хусэйна абразамі і выкрыквалі: “Далоў дыктатуру!”, “Адпраўляйся ў пекла!”. Потым былому прэзыдэнту Іраку накінулі пятлю на шыю і расхінулі пад ім люк эшафота, у які ён праваліўся.
Садам Хусэйн стаў першым кіраўніком дзяржавы, які пакараны смерцю ў XXI стагоддзі.
Садам Хусэйн ахвяраваў 500 000 долараў на будаўніцтва Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі.
Літоўскія вайскоўцы перасталі ажыццяўляць сталую ахову мяжы з Беларуссю, хаця сітуацыя на беларуска-літоўскай мяжы яшчэ далёкая ад нармальнай.
Як паведамляе канал Euronews, рашэнне аб адводзе вайскоўцаў ад мяжы было прынята ў сувязі з заключным этапам працы па пабудове памежнай агароджы і ўсталяваннем сістэм бяспекі. Гэты праект павінен быць цалкам рэалізаваны да канца года.
Тым не менш, літоўская пагранічная служба сцвярджае, што спробы перасякаць мяжу не спыняюцца. На днях літоўскі бок апублікаваў відэа, у якім гаворыцца, што беларускія памежныя ахоўнікі дапамагаюць нелегальным імігрантам пранікаць у Літву. Таму з вайскоўцаў створаны групы хуткага рэагавання для падтрымкі дзяржаўнай пагранічнай службы ў выпадку неабходнасці.
Рымантас Петраскас, намеснік кіраўніка літоўскай дзяржаўнай пагранічнай службы:
– У гэтым годзе мы зафіксавалі каля 350 выпадкаў пашкоджанняў плота. Нядаўна мы заўважылі, што гэта адбываецца там, дзе няма сістэм відэаназірання. Часам так правяраецца рэакцыя нашых афіцэраў. Толькі ў адзінкавых выпадках бар’ер пашкоджаны там, дзе ёсць камеры назірання.
Нацыянальная гвардыя Літвы дапамагала памежным ахоўнікам патруляваць мяжу з Беларуссю пасля пачатку міграцыйнага крызісу мінулым летам. Са жніўня больш за 19 тысяч мігрантаў не пусцілі ў Літву. Але больш за 4000 чалавек у 2022 годзе незаконна прыбылі з Беларусі ў Літву. Літоўскі ўрад называе прыток мігрантаў гібрыднай атакай беларускага рэжыму.
Адвод літоўскіх вайскоўцаў ад мяжы сведчыць пра тое, што пабудова агароджы ў пэўным сэнсе стабілізавала сітуацыю з прытокам незаконных мігрантаў з Беларусі. Цяпер у большасці выпадкаў літоўскія памежнікі самі здольныя выконваць функцыю аховы мяжы.
У Клайпедзе, як і па ўсё Літве праходзіць акцыя па зборы спальных мяшкоў для Украіны, паведамляе delfi.lt.
Пішам, як вайна ва Ўкраіне ўплывае на жыццё еўрапейскіх гарадоў, якія маюць партнёрскія дачыненні з гарадамі Магілёўскай вобласці.
Валанцёры, Чырвоны Крыж заклікаюць ахвяраваць жыхарам Украіны спальныя мяшкі – чыстыя, якія ўжо былі ва ўжыванні, або новыя.
– Мы ведаем, што літоўцы – надзвычай згуртаваны народ, і мы неаднаразова гэта даказвалі. Мы не можам заставацца абыякавымі да просьбы нашых калег сабраць неабходную колькасць спальных мяшкоў, таму вельмі спадзяемся, што яшчэ не стаміліся дапамагаць і ахвяраваць Украіне, якая па-ранейшаму вельмі мае патрэбу ў дапамозе. Перад Калядамі мы заклікаем зрабіць вельмі важную працу і ўнесці свой уклад у нашу ініцыятыву па зборы спальных мяшкоў. – заклікае кіраўнік Чырвонага Крыжа Літвы Крысціна Мэйдэ.
Чырвоны Крыж адзначае, што з-за хуткага пахаладання і вострага дэфіцыту электраэнергіі ва Украіне амаль 12 мільёнаў украінцаў засталіся без электрычнасці і кожны дзень змагаюцца з холадам. Таму Чырвоны Крыж Украіны звярнуўся ў Чырвоны Крыж Літвы з просьбай аб 75 000 адзінак спальных мяшкоў, у якіх цяпер вельмі маюць патрэбу жыхары Украіны.
Прэзідэнт Літвы Г. Наўседа, які далучыўся да акцыі, таксама заклікае ўсіх жыхароў Літвы згуртавацца і дапамагчы ўкраінцам у гэтай барацьбе.
– Кожны дзень вайны паказвае нам рашучасць і волю ўкраінскага народа захаваць сваю дзяржаву, захаваць свабоду. Яны змагаюцца са злом за ўсіх нас і кожны з нас можа дапамагчы ў гэтай барацьбе. Спальныя мяшкі, падораныя Чырвонаму Крыжу, будуць прызначаны для жанчын, дзяцей, бабуль і дзядуляў – тых, каго вораг хацеў бы зламаць холадам.Яны сагрэюць і абароняць жыцці, таму я заклікаю народ Літвы яшчэ раз згуртавацца для аказання дапамогі. Я таксама звяртаюся да літоўскіх муніцыпалітэтаў і бізнесу з просьбай дапамагчы Украіне шляхам перадачы электрагенератараў, у якіх краіна сёння надзвычай мае патрэбу. – сказаў кіраўнік краіны.
Арганізатары адзначаюць, што зараз не збіраюць іншыя рэчы і просяць прыносіць толькі спальныя мяшкі. Таксама падкрэсліваюць, што важна прыносіць рэчы ў добрым стане ці новыя, якія можна адразу адправіць ва Украіну.
Прагімназіі імя Максіма Горкага шукаюць новую назву
Клайпедская прагімназія імя Максіма Горкага выказала жаданне змяніць назву сваёй навучальнай установы, якую яна носіць з 1946 года. Акрамя прагімназіі назву пралетарскага класіка атрымала і былая вуліца Ліепу.
Аднак і прапанаваная школьнай супольнасцю новая назва – Клайпедская прагімназія партовага горада – выклікала здзіўленне і не задавальняе адміністрацыю горада.
Пасля дыскусій 8 снежня большасцю галасоў Камітэт па культуры, адукацыі і спорту Гарадской рады прыняў рашэнне пакуль адкласці разгляд гэтага пытання.
Член камітэта Эдмундас Кведэрыс нагадаў, што назвы многіх школ у партовым горадзе былі выбраны або па прозвішчах вядомых людзей Малой Літвы, або адлюстроўвалі пэўныя асаблівасці гэтай тэрыторыі, таму прапанаваў і далей трымацца гэтай традыцыі.
Але школьная супольнасць не жадае каб новая назва “асацыявалася з той ці іншай асобай, і хочуць нейтральную назву” – выказалася кіраўнік Аддзела адукацыі.
Са свайго боку, Юдзіта Сіманавічутэ параіла сваім калегам «не ладзіць драмы».
– Партавы горад – гутарковы выраз, але Клайпеда нідзе не ўзаконена як партовы горад. Калі абшчына выбрала такую назву, то ў гэтым няма нічога такога. – сказала яна, заявіўшы пры гэтым, што ўхваліць новую назву Клайпедскай прагімназіі партовага горада.
– Я б прапанавала адказна паставіцца да гэтага пытання, бо назвы школ фарміруюць ідэнтычнасць нашага горада, адлюстроўваюць яго гісторыю і ўсёй краіны. – сказала Н. Пуцейкіене, шкадуючы, што ў горадзе няма назваў, прысвечаных 100-годдзю далучэння Клайпедскага краю да Літвы. І задалася пытаннем, чаму гімназія не магла б быць названа ў гонар Ёнаса Будрыса, правадыра Клайпедскага паўстання.
Пытанне аб перайменаванні прагімназіі вынесенае на разгляд Гарадской рады, бо новая назва прагімназіі павінна быць узаконена з 1 студзеня.
Дамова аб Пабрацімстве Клайпеды і Магілёва была падпісана 8 сакавіка 1997.
27 лютага 2022 году, на трэці дзень уварвання расійскіх войск ва Ўкраіну, мэр Клайпеды заявіў аб спыненні пабрацімскіх сувязяў з расійскімі і беларускімі гарадамі. Паводле яго ён звярнуўся да кіраўніцтва гарадоў партнёраў, каб тыя супраціўляліся агрэсіі супраць Украіны, але рэакцыі не было. У афіцыйным спісе гарадоў пабрацімаў Клайпеды Магілёва няма.
Магілёў. media працягвае сачыць за жыццём Клайпеды, нягледзячы на спыненне партнёрскіх сувязяў з Магілёвам са спадзевам, што пабрацімства між гарадамі адновіцца.
Клайпеда месціцца на захадзе краіны і з’яўляецца портам на Балтыйскім моры. Насельніцтва 160 тысяч чалавек.
У гонар пачатку Слуцкага паўстання 1920 года (27 лістапада – 28 снежня). Лозунг паўстання: “Ні польскіх паноў, ні маскоўскіх камуністаў”. Першае самастойнае вайсковае выступленне беларусаў за сваю нацыянальную незалежнасць. Удзельнічалі жыхары Слуцкага і часткова Бабруйскага паветаў. Армія паўстанцаў дасягнула 4 тыс. чалавек і змагалася за незалежнасць БНР. Нягледзячы на гераізм паўстанцаў, перавага была на баку рэгулярнай арміі бальшавікоў. Надзеі на дапамогу Польшчы і на тое, што іх падтрымаюць у іншых месцах Беларусі, не спраўдзіліся, не адбылося і аб’яднання слуцкіх паўстанцаў з арміяй Булак-Балаховіча. У канцы снежня атрады паўстанцаў перайшлі праз раку Лань, дзе іх сустрэлі і інтэрнавалі польскія жаўнеры.
Юстыніян і Піліп (народны каляндар).
Пярэдадзень Піліпаўскага посту, які доўжыцца да 6 студзеня 2023 года.
Канец вясельным тыдням, надыходзіць Кудзеліца – першы тыдзень прадзення ў Піліпаў пост.
Калі шэрань на Піліпа ўсе дрэвы ўпрыгожыць – будзе багаты ўраджай аўса.
Крумкач каркае да адлігі.
Воблачна або снежна – да дрэннага мая.
1705 год. Паводле загаду Пятра I створана марская пяхота.
Першы “рускі” “полк марскіх салдат” графа Ф. Галавіна быў ўтвораны ў беларускім Гродна ў складзе 1200 чалавек. Полк прызначаўся для службы ў абардажна-дэсантных камандах на баявых караблях ветразнага флота. Камплектаванне палка ажыццяўлялася не рэкрутамі, а падрыхтаваным асабовым складам вайсковых частак, што было выклікана падвышанымі патрабаваннямі да баявой падрыхтоўкі марской пяхоты і больш складанымі баявымі задачамі, якія ўскладаюцца на яе ў параўнанні з вайсковымі часткамі.
Рускія крыніцы звычайна замоўчваюць факт месца фарміравання палка ў Гродна.
1815 год. Рускі цар Аляксандр I падараваў Канстытуцыю Царству Польскаму.
Царства, або Польскае Каралеўства, альбо Кангрэсавая Польшча ці «Кангрэсоўка», была ўтворана 20 чэрвеня 1815 года ў выніку Венскага кангрэсу, які аформіў новую палітычную карту Еўропы пасля напалеонаўскіх войнаў. Аляксандр І хацеў далучыць да сваёй імперыі амаль усе землі сучаснай Польшчы (Вялікага герцагства Варшаўскага), але гэтаму супрацьстаялі Аўстрыя і Францыя, якія не жадалі ўзмацнення Расіі.
Тэрыторыя польскай «квазідзяржавы» складала 128 тыс. км² з насельніцтвам 3,2 мільёны чалавек.
Дзеля таго, каб прывабіць сваіх новых падданых і задаволіць чаканні палякаў, якія спадзяваліся на атрыманьне дзяржаўнай аўтаноміі і дзеля гэтага змагаліся на баку Напалеона, Аляксандр І пайшоў на палітычныя саступкі, надаўшы Польскаму Каралеўству пашыраныя дзяржаўныя магчымасці. Польскае Каралеўства захавала свае грошы, войска, атрымала канстытуцыю.
На дзеянні Аляксандра І вялікі ўплыў аказваў Адам Чартарыйскі, які таксама ўдзельнічаў у распрацоўцы польскай канстытуцыі.
Паводле канстытуцыйнага ўкладу польская дзяржава навекі далучалася да Расейскай імпэрыі, вярхоўная заканадаўчая і выканаўчая ўлада знаходзілася ў руках расійскага цара. Жыхары Польшчы атрымалі выбарчыя правы. Гарантавалася асабістая свабода і недатыкальнасць. Канстытуцыйная аўтаномія Каралеўства Польскага праіснавала да Лістападаўскага паўстання 1830 года, пасля падаўлення якога, дзяржаўная аўтаномія была фактычна ліквідавана. Тым ня менш, Каралеўства Польскае як дзяржаўная форма праіснавала да 1917 году.
Беларускі дойлід, тэарэтык, педагог. Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР і РСФСР, акадэмік АН БССР, Акадэміі архітэктуры СССР. Лаўрэат Сталінскай прэміі.
Пабудаваў шмат будынкаў ў Маскве і Падмаскоўі. Да 1917 года быў адным з найбольш запатрабаваных архітэктараў, які будаваў дамы для самых багатых людзей Расіі.
Праекціроўшчык пінскай званіцы кафедральнага касцёла Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі.
Удзельнік паслярэвалюцыйнай перапланіроўкі Масквы. Пад яго кіраўніцтвам ўзводзяцца будынкі Маскоўскіх ГЭС, Дзяржбанка, кінатэатраў «Слава» і «Буревестник», будынкі ў Сочы, Грозным, Махачкале, Таганрозе, Ашхабадзе, Ніжнім Тагіле, Ялце, Харкаве, Гомелі, Мазыры, Пінску. Яго вучні Баршч і Паруснікаў стваралі ансамбль праспекта Сталіна ў Мінску.
У сярэдзіне 1950-х гадоў у майстэрні-школе Жалтоўскага выконваліся ўсе конкурсныя работы, што праводзіліся ў Маскве: Барадзінская панарама, Палац піянераў, Палац працы, Палац Саветаў на Ленінскіх гарах, пантэон Вялікім людзям, Дом саюзаў ВЦСПС на Крымскай набярэжнай.
Памёр 16 ліпеня 1959 года.
У Пінску названы праспект яго імём, на будынку былога Пінскага рэальнага вучылішча ўсталяваная мемарыяльная дошка.
1874 год. У беларускім Моталі нарадзіўся Хаім Вейцман.
Навуковец-хімік, першы прэзідэнт Ізраіля (1948). Адзін з лідараў сіянісцкага руху.
Скончыў Пінскае рэальнае вучылішча (1892).
У 1920-1931 і 1935-1946 гадах узначальваў сусветную Сіянісцкую арганізацыю.
У 1940-х гадах пераехаў у Палесціну, дзе ўзначаліў яўрэйскі нацыянальны рух. Заснавальнік Яўрэйскага ўніверсітэта ў Іерусаліме, навукова-даследчага інстытута па тэарэтычных і прыкладных прыродазнаўчых навуках у Рэхаваце.
Уладальнік каля 100 патэнтаў у галіне прамысловага прымянення шэрагу хімічных працэсаў.
Аўтар аўтабіяграфіі «Выпрабаванні і памылкі».
Яго пляменнік Эзер Вейцман, у 1993 годзе таксама абраны прэзідэнтам Ізраіля.
Памёр 9 лістапада 1952 года.
wikimedia.org
1900 год. Нарадзіўся Рыгор Пукст.
Беларускі кампазітар. Заслужаны дзеяч мастацтваў.
Выкладаў у Омскім, Гомельскім музтэхнікумах, Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі.
Аўтар опер «Машэка», «Марынка», «Свіцязянка», 6 сімфоній, хораў, рамансаў. Аўтар вядомай «Перапёлачкі». Пісаў музыку да фільмаў і тэатральных спектакляў.
Беларускі пісьменнік. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР. Заслужаны дзеяч культуры. Грамадска-палітычны дзеяч Заходняй Беларусі.
Працаваў начальнікам Упраўлення па справах мастацтва пры СНК БССР, у Інстытуце мовы, літаратуры і мастацтва АН БССР, літкансультантам Саюза пісьменнікаў БССР.
Друкаваўся ў часопісах «Родныя гоні», «Краты».
Аўтар зборнікаў вершаў, раманаў, п’ес. П’еса «Пад зоркамі» ставілася ў Гродзенскім абласным драматычным тэатры. На яго вершы напісаны песні.
Пераклаў на беларускую мову творы польскіх, украінскіх, латышскіх, літоўскіх пісьменнікаў.
Беларускі акцёр і рэжысёр. Заслужаны дзеяч мастацтваў.
Вучыўся ў Маскве. З 1939 года працаваў на Беларусі ў тэатрах Гродна, Брэста, Гомеля.
Сярод лепшых пастановак: «Тры сястры» А. Чэхава, «Сэрца на далоні» І. Шамякіна, «Выклік багам» А. Дзялендзіка.
Памёр у 1989 годзе.
1918 год. У склад Літоўскай Тарыбы кааптаваны 6 прадстаўнікоў Віленскай беларускай рады. Створана Міністэрства беларускіх спраў Літвы.
Орган выканаўчай улады ў літоўскім урадзе ў 1918-1923 гадах. Дзейнічала на тэрыторыі Гродзеншчыны і Віленшчыны, яго ўзначальвалі Язэп Варонка, потым – Дамінік Сямашка.
Створаны 1-ы беларускі пешы полк у Гродне, Гродзенская павятовая рада, беларуская краёвая ўправа і камітэт сувязі культурна-нацыянальнага адраджэння. У 1923 годзе, пасля канчатковага далучэння Віленшчыны да Польшчы, адносіны з літоўскім урадам пагоршыліся і міністэрства спыніла сваю дзейнасць.
Каталіцкі святар-бенедыкцінец, біскуп, апостальскі візітатар для беларусаў-католікаў на Захадзе. Доктар багаслоўя.
Напярэдадні Другой сусветнай вайны пераехаў у ЗША.
У 1958-1986 гадах узначальваў беларускую ўніяцкую парафію Хрыста Спаса ў Чыкага. Архімандрыт. Епіскап каталіцкай царквы ўсходняга абраду, адначасова Папам Рымскім прызначаны на пасаду апостальскага візітатара для беларусаў-католікаў заходняга і ўсходняга абрадаў на эміграцыі.
Адзін з заснавальнікаў уніяцкага англа-рускамоўнага часопіса «Церковный голос», выдаваў бюлетэні «Праўда», «Да злучэння».
Памёр 2 снежня 1986 года. Пахаваны на могілках бенедыкцінскага кляштара Св. Пракопа ў Лайле, штат Ілінойс.
wikimedia.org
1932 год. Памёр Дамінік Сямашка.
Польскі, беларускі і літоўскі палітычны дзеяч.
Член загранічнага саюза польскіх сацыялістаў у Парыжы, Львове і Цюрыху.
Аўтар праекта стварэння Народнага ўніверсітэта імя А. Міцкевіча.
Удзельнік беларускага нацыянальнага руху на Віленшчыне, удзельнік пасяджэння Рады Беларускай Народнай Рэспублікі, якая абвясціла незалежнасць БНР, член Літоўскай Тарыбы.
Прыхільнік федэрацыі Беларусі і Літвы.
У чэрвені 1920 – лютым 1922 кіраўнік Міністэрства беларускіх спраў Літвы. Падтрымліваў ідэю «вялікай Літвы».
Беларускі публіцыст, грамадскі і палітычны дзеяч, сябра Рады БНР. Пасол сейма Польшчы.
Дзеяч Беларускай сацыялістычнай грамады, Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі і Беларускай сялянска-работніцкай грамады. Публікаваўся ў газетах “Наша Ніва”, “Беларусь”, “Звон” і іншых. Аўтар музыкі на словы М. Багдановіча “Зорка Венера”.
Яму прыпісваюць аўтарства дуэта-балады «Што за хлопец, што за дзяўчына?».
Працаваў у сектары навукі Наркамасветы,дырэктарам Беларускага дзяржаўнага сацыяльна-гістарычнага музея. У 1931-1932 гадах быў сябрам ЦВК БССР.
Арыштаваны ДПУ ў 1933 годзе, у 1934 прыгавораны да расстрэлу. Прысуд заменены на 10 гадоў лагераў. Вязень Салавецкіх лагераў. У верасні 1937 этапаваны ў Мінск, 14 лістапада 1938 года НКУС прыгавораны да расстрэлу. Расстраляны ў Мінску.
У яго гонар усталяваны мемарыяльныя дошкі на колішнім будынку манастыра базыльян у Барунах, у якім у 1920-1922 гадах дзейнічала беларуская настаўніцкая семінарыя, дырэктарам якой ён быў, у в. Максімаўка Маладзечанскага раёна.
Працуе ў розных жанрах станковага жывапісу. Сярод галоўных твораў: пано «Стары і новы Вільнюс» (кінатэатр «Вільнюс», Мінск), палотны «Мая Радзіма», «Мадонна», роспіс капліцы Св. Марыі (Хапфагартанс, Аўстрыя).
Творы захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Траццякоўскай галерэі, Рускім музеі ў Санкт-Пецярбургу, грамадскіх і прыватных зборах Беларусі, Расіі, Аўстрыі, Германіі, ЗША, Італіі, Вялікабрытаніі, Ізраіля і іншых.
1947 год. У Бабруйску нарадзіўся Эдуард Белагураў.
Беларускі мастак. Стварыў шэраг манументальных роспісаў, у тым ліку будынкаў бабруйскіх СШ № 1, вучылішчаў № 226, медыцынскага, механіка-техналагічнага тэхнікума, будынкаў у Рагачове.
Працаваў у станковым жывапісе ў жанрах тэматычнай карціны і партрэта.
Аўтар партрэтаў мастакоў М. Ісаёнка, У. Тоўсціка, К. Паплаўскай і іншых, аўтапартрэтаў: ад кубічных да рэалістычных, глыбока псіхалагічных работ, нацюрмортаў, пейзажаў, сюжэтных карцін.
Яго творы зберагаюцца ў дзяржаўных музеях і прыватных зборах Беларусі, Расіі і іншых краін.
Памёр 17 мая 1998 года.
sb.by
1967 год. Нарадзіўся Генадзь Вінярскі.
Географ, беларускі кнігавыдавец.
У 1995-2018 гадах – выканаўчы дырэктар, дырэктар выдавецтва «Беларускі кнігазбор», МГА «Беларускі кнігазбор», МГА «Белкнігазбор». «Беларускі кнігазбор» – кніжны праект класікі беларускай літаратуры і літаратуры пра Беларусь ад старажытнасці да нашых дзён. Праект «Беларускі кнігазбор» складаецца з трох асноўных серый: «Мастацкая літаратура», «Гістарычна-літаратурныя помнікі», «Пераклады замежнай класiкі».
Наклады першых тамоў былі ад 4 000 да 10 000 («Філаматы і Філарэты»).
З 2018 года дырэктар ПУП «Кнігазбор».
1996 год. Спынена дзейнасць Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь па выніках праведзенага рэферэндуму.
Вярхоўны Савет – найвышэйшы пастаянна дзеючы прадстаўнічы і заканадаўчы орган дзяржаўнай улады ў Рэспубліцы Беларусь у 1991 – 1996 гадах. Валодаў вяршэнствам і паўнатой заканадаўчай улады і ажыццяўляў яе ад імя народа ў межах і формах, вызначаных Канстытуцыяй і законамі краінамі.
За гады існавання яго Старшынямі былі С. Шушкевіч (1991-1994), В. Кузняцоў (в.а, 26.01.-28.01.1994), Мечыслаў Грыб (1994-1996), Сямен Шарэцкі (10.01.-27.11.1996). Складаўся з адной палаты (260 дэпутатаў). Дэпутаты выбіраліся грамадзянамі краіны на аснове ўсеагульнага выбарчага права тэрмінам на 5 гадоў.
Штогод праводзіліся веснавая і асенняя сесіі, пры неабходнасці – спецыяльныя і нечарговыя пасяджэнні. Да кампетэнцыі Вярхоўнага Савета належала прыняцце Канстытуцыі і ўнясенне ў яе змяненняў і дапаўненняў, прыняцце законаў і пастаноў, кантроль за іх выкананнем, назначэнне чарговых выбараў прэзідэнта краіны, правядзенне рэспубліканскіх рэферэндумаў, вызначэнне асноўных кірункаў унутранай і міжнароднай палітыкі, іншыя пытанні.
Функцыі былога вышэйшага прадстаўнічага органа адышлі да Нацыянальнага сходу і прэзідэнта Беларусі.
апошні Старшыня ВС Беларусі Сямён Шарэцкі, litamerica.us
Матрона (народны каляндар). «З Матроны становіцца зіма». У Магілёўскай вобласці ў 2022 годзе зіма стала 15 лістапада. А вось самы позні першы снег у вобласці ў ХХ стагодзі выпаў з 21 на 22 лістапада 1963 года.
1605 год. Адбылося заручэнне прыгажуні Марыны Мнішак і Лжэдзмітрыя I.
Марына – дачка шляхетнага ваяводы Юрыя Мнішака, які ў 1611 годзе ўрачыста прадставіў польскаму каралю Жыгімонту III Вазе палоннага рускага цара Васіля Шуйскага.
Быць жонкай невядомага і брыдкага былога халопа прыгажуня Марына пагадзілася з-за жадання стаць рускай царыцай.
Пры змовінах дзяўчыне былі абяцаны, акрамя грошай, гарады Ноўгарад і Пскоў, магчымасць выйсці замуж за іншага ў выпадку няўдачы Ілжэдзмітрыя.
Вяселле з шлюбам і абвяшчэннем Марыны царыцай адбыліся ў маскоўскім Крамлі 18 траўня 1606 гады. Марына Мнішак была каранавана як руская царыца – адзіная жанчына, каранаваная ў Расіі да Кацярыны I.
А 27 траўня Лжэдзмітрый быў зрынуты. Роўна тыдзень панавала ў Маскве новая царыца. Выпадкова ацалела падчас выступлення супраць Лжэдзмітрыя. Пазней была адпраўлена да бацькі.
tunnel.ru
1797 год. Француз Андрэ Жак Гарнерэн здзейсніў першы ў свеце ўдалы скачок з парашутам.
Ён скокнуў з вышыні 1000 м (па іншых дадзеных – 680 м) з паветранага шара над паркам Монсо непадалёк ад Парыжа.
Аўтар шэрагу кніг апавяданняў, п’ес, раманаў, гумарыстычных твораў.
У творах імкнуўся стварыць «тыпы, якія носяць беларускія імёны» і «павінны стаць абагульненымі вобразамі, зразумелымі ўсім нацыянальнасцям».
Перакладчык асобных твораў А. Пушкіна, М. Гогаля, А. Астроўскага і інш. Пэўныя яго творы інсцэнізаваны і экранізаваны, у т.л. фільм «Ноч пры дарозе» (1992). У 1938-1939 гг. знаходзіўся ў турме НКУС.
Беларускі гісторык. Доктар гістарычных навук, прафесар. Загадчык кафедры гісторыі Беларусі Гродненскага дзяржаўнага ўніверсітэта.
Даследчык канфесійнай гісторыі Беларусі канца XVI – 1-й паловы ХІХ стагоддзяў, уніяцкай царквы, Гродзеншчыны.
Аўтар манаграфій «Уніяцкая царква ў этнакультурным развіцці Беларусі (1596-1839)», дапаможніка «Берасцейская царкоўная унія 1596 г. у беларускай гістарыяграфіі», кніг, брашур.
wikimedia.org
1960 год. Выпушчана першая партыя аўтамабіляў ЗАЗ-965 “Запарожац” з канвеера Запарожскага завода “Камунар”.
Адным з узораў для “народнага аўтамабіля” паслужыў бюджэтны італьянскі “FIAT 600”. “Гарбаты” атрымаўся ў цэлым трывалым і эканамічным, валодаў добрай праходнасцю, невялікім па масе.
Гандляваўся першы “Запарожац” за 1200 рублёў, і першая партыя машын у імгненне разышлася. У замежжа аўтамабіль прадававаўся пад брэндам “Yalta”. На гэтай жа базе завод стаў выпускаць і “інвалідкі” са змененымі механізмамі кіравання.
19 верасня 2008 года Запарожскі аўтазавод завяршыў выпуск аўтамабіля ЗАЗ-1103 “Славута” – апошняга нашчадка “гарбатага” ЗАЗ-965 з прычыны экалалагічных патрабаванняў Еўрасаюза.
35-ы прэзідэнт ЗША (1961-1963), першы прэзідэнт ЗША-каталік, першы прэзідэнт, які нарадзіўся ў XX стагоддзі, самы малады прэзідэнт краіны.
Пад час яго прэзідэнтства адбыліся шматлікія падзеі, сярод якіх: Карыбскі крызіс, дагавор аб забароне ядзерных выпрабаванняў, пачатак касмічнай гонкі, будаўніцтва Берлінскай сцяны, рух за грамадзянскія правы, эканамічныя рэформы.
У забойстве падазраваўся 24-гадовы Лі Харві Освальд (1939-1963), былы марскі пяхотнік, які меў кантакты як з правымі, так і з левымі групоўкамі.
Афіцыйная версія злачынства, нібыта здзейсненага Лі Харві Освальдам, забітым праз два дні, у цяперашні час прызнана сумнеўнай.
Лі Харві Освальд жыў у 1959-1962 гадах у Мінску, працаваў на радыётэхнічным заводзе «Гарызонт». Яго куратарам з’яўляўся С.С. Шушкевіч.
tunnel.ru
1988 год. У ЗША упершыню прадэманстраваны стратэгічны бамбавік B-2 “Стэлс” амаль нябачны для радараў.
Пабудаваны кампаніяй Northrop. Шматмэтавы бамбавік, здольны несці ядзерную і звычайную зброю. Зніжэнне яго радыёлакацыйнай прыкметнасці дасягаецца звышплаўным спалучэннем канструктыўных вузлоў пры мінімуме выступаючых элементаў.
Размах крыла – 52,4 м, даўжыня – 21, вышыня – 5,2, максімальная ўзлётная маса – 171 тона. Адлегласць палёту з дазапраўкай – 18 500 км.
Беларускі мастак -жывапісец, педагог. Заслужаны дзеяч мастацтваў. Пісаў карціны ва ўсіх жанрах станковага жывапісу.
Выкладаў у Мінскім мастацкім вучылішчы, настаўнік шматлікіх сучасных мастакоў.
Бацька мастака Сяргея Малішэўскага.
sb.by
2004 год. Пачалася “Аранжавая”, “Помаранчева» рэвалюцыя ва Украіне пад лозунгам “Разам нас багата, Нас не пераадолець!”.
Кампанія агульнанацыяльных пратэстаў, мітынгаў, пікетаў, страйкаў і іншых акцый грамадзянскага непадпарадкавання, арганізаваная і праведзеная прыхільнікамі Віктара Юшчанкі, асноўнага кандыдата ад апазіцыі на прэзідэнцкіх выбарах у лістападзе-снежні 2004 года, пасля абвяшчэння Цэнтральнай выбарчай камісіяй папярэдніх вынікаў, згодна якіх перамог яго супернік — Віктар Януковіч.
Юшчанку падтрымлівалі выбаршчкі заходніх і цэнтральных рэгіёнаў, Януковіча – усход і поўдзень Украіны.
У выніку рэвалюцыі было прызначэнне судом паўтора другога туру прэзідэнцкіх выбараў, праведзена Канстытуцыйная рэформа, якая зменшыла паўнамоцтвы прэзідэнта, знізіла ўзровень значнасці спрэчных прэзідэнцкіх выбараў.
Рэшткі 21 паўстанца знайшлі падчас раскопак на гары Гедзіміна ў Вільні. Сярод ідэнтыфікаваных 20-ці, лідары Кастусь Каліноўскі і Зыгмунт Серакоўскі.
Дзяржаўную камісію ў справе перапахавання ўзначаліў прэм’ер-міністр Літвы Саўлюс Сквярняліс. Афіцыйны беларускі бок асаблівай зацікаўленасці не праявіў. Беларуская грамадскасць дамаглася таго, каб на кожным надмагіллі апроч надпісаў па-літоўску і па-польску была і беларуская мова.
Цырымонія развітання праходзіла ў Кафедральным саборы Св. Станіслава і Св. Уладзіслава. На плошчы перад саборам сабраліся сотні людзей, сярод якіх пераважалі беларусы, якія трымалі бела-чырвона-белыя сцягі, партрэты Каліноўскага.
На цырымоніі прысутнічалі прэзідэнты Літвы, Польшчы, былыя літоўскія кіраўнікі, прадстаўнікі Украіны, Латвіі. Афіцыйную дэлегацыю Беларусі прадстаўляў віцэ-прэм’ер І. Петрышэнка. Міністэрства абароны Беларусі ідэю далучыцца да ўрачыстасці праігнаравала. Прысутнічалі таксама кіраўнікі Рады БНР на чале са старшынёй Рады БНР Івонкай Сурвілай, вядомыя беларускія літаратары, мастакі, спявакі, грамадскія дзеячы, палітыкі С. Шушкевіч, А. Бяляцкі і іншыя.
Пасля імшы, ускладання кветак, прамоў, працэсія рушыла да могілак Росы. Вайскоўцы Літвы і Польшчы ў парадных мундзірах выстраіліся ў ганаровы эскорт. Наперадзе рушылі барабаншчыкі і святары. За імі – вышэйшыя асобы, потым – калона пад нацыянальнымі сімваламі сваіх краін.
Пасля пахавання паўстанцаў, прагрымеў памятны салют з усіх відаў зброі.
Служба аховы дзяржаўнай мяжы Літвы заявіла, што праваахоўнікі спынілі цягнікі, якія рухаліся з Калінінградскай вобласці праз Беларусь у Расію. Памежнікі выявілі, што на некаторых вагонах знаходзіцца сімволіка паветрана-дэсантных войскаў Расіі.
«У адным цягніку было тры вагоны, у іншым – два. Пустыя вагоны мусілі рухацца праз Літву транзітам у Беларусь. Памежнікі не дазволілі гэтага зрабіць» – гаворыцца ў паведамленні.
Літва распарадзілася адчапіць пяць вагонаў з вайсковай сімволікай і адправіць іх назад у Калінінградскую вобласць. Пасля гэтага цягнікі прапусцяць транзітам.
Сусветны дзень псіхічнага здароўя (World Mental Health Day, з 1992 года). Псіхічнае здароўе з’яўляецца неад’емнай часткай і найважнейшым кампанентам здароўя.
Яно вызначаецца як стан дабрабыту, пры якім кожны чалавек можа рэалізаваць свае здольнасці і ўласны патэнцыял, супрацьстаяць звычайным жыццёвым стрэсам, прадуктыўна і плённа працаваць і ўносіць уклад у жыццё сваёй супольнасці.
У гэтым пазітыўным сэнсе псіхічнае здароўе з’яўляецца асновай дабрабыту кожнага чалавека і эфектыўнага функцыянавання ўсёй супольнасці.
У свеце больш за 450 мільёнаў чалавек пакутуюць на псіхічныя захворванні.
Кожны сёмы – дакучлівы параноік / умераны шызафрэнік, альбо схільны дэпрэсіям і алкагалізму, розным фобіям.
1503 год. Манахі маскоўскага Крамля ўпершыню атрымалі “рускую” водку. Яе выкарыстоўвалі як антысептычны сродак.
Тэрмін «водка» уваходзіць шырока ў мову з 1533 года ў адносінах да лекавай спіртавой настойкі са збожжа.
На землях ВКЛ першыя моцныя алкагольныя рэктыфікаваныя напоі называліся хлебнае віно, акавіта (з 1398), гаржалка (gorzałka, 1528-1532), віні крамаці (“паленае віно”, 1537 год).
1702 год. Капітуляцыяй абаронцаў горада скончылася аблога Быхава казакамі і войскам ВКЛ.
Гераічны старабыхаўскі гарнізон мусіў здацца на ганаровых умовах і прысягнуць каралю Аўгусту II.
Усе абаронцы амнісціраваліся. Мяшчанам пакідаліся ўсе вольнасці і прывілеі.
Аблога цягнулася з 29 жніўня да 10 кастрычніка 1702 года.
Прычына аблогі ў тым, што ўладальнік Быхава К. Сапега падтрымліваў шведскага караля Карла XII і быў супраць хаўруса Рэчы Паспалітай з Пятром І.
Вялікалітоўскі архітэктар эпохі позняга барока, манах-дамініканец.
Злучыў традыцыі архітэктуры барока з элементамі мясцовай архітэктуры.
Пабудаваў шэраг храмаў, у тым ліку касцёл і дамініканскі кляштар Святога Юрыя каля в. Валынцы (зараз Верхнядзвінскі раён), спраектаваў фасад віленскага касцёла Узнясення Гасподняга.
У 1749 годзе апублікаваў неаднаразова перавыдаваны малітоўны даведнік па Жэмайцкай Кальварыі.
1794 год. У баі пад Мацяёвіцамі быў цяжка паранены і трапіў ў расійскі палонТадэвуш Касцюшка.
На наступны дзень Т. Касцюшку, пад імем Шыманскага, праз Кіеў, Чарнігаў, Магілёў, Шклоў, Віцебск і Ноўгарад адправілі ў Санкт-Пецярбург.
Начальнікам узброеных сіл 12 кастрычніка 1794 года Найвышэйшая Рада прызначыла Тамаша Ваўжэцкага.
1796 год. Нарадзіўся Міхаіл Без-Карніловіч.
Беларускі гісторык, краязнавец, этнограф, вайсковы тапограф, статыстык, генерал-маёр.
Брат дзекабрыста Аляксандра Карніловіча.
Карніловіч стаў Без-Карніловічам у выніку бюракратычнай памылкі.
Праводзіў тапаграфічнае і ваенна-статыстычнае вывучэнне Мінскай, Віцебскай і іншых губерняў, Беластоцкай акругі.
Збіраў звесткі аб беларускіх старажытнасцях.
Аўтар ваенна-статыстычнага агляду Віцебскай губерніі, кнігі «Гістарычныя звесткі пра выдатныя мясціны на Беларусі…» (1855).
Тэрыторыю Беларусі абмяжоўваў Віцебскай i Магілёўскай губернямі, астатнія землі называў Літвой.
Беларусамі лічыў нашчадкаў крывічоў, гаварыў пра беларусаў як пра асобны народ.
1867 год. Памёр Ігнат Легатовіч.
Беларускі і польскі паэт, педагог.
Вёў педагагічную дзейнасць у Лепелі, Полацку, Вількаміры, Мінску. Блізкі сябар Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіч.
Бібліёграф, выдавец гісторыка-літаратурных помнікаў, перакладчык, збіральнік афарызмаў. Меў багаты кнігазбор з унікальнымі выданнямі.
Аўтар навуковай працы «Даследаванне пра лісты» (1817), кніг на польскай мове «Эпіграмы» (Вільня, 1848), дыдактычных двухрадковых максімаў «Алафтэгмы» (Вільня, 1854), павучальных кніг для дзяцей і юнацтва.
1938 год. Памёр у ГУЛАГу Адам Бабарэка.
Беларускі пісьменнік і крытык, паэт, філосаф.
Адзін з арганізатараў і кіраўнікоў літаратурных аб’яднанняў «Маладняк», «Узвышша». Працаваў у БДУ, Інстытуце беларускай культуры.
Аўтар кнігі прозы, літатурна-крытычных прац, распрацоўваў метадалагічныя пытанні літаратуразнаўства і эстэтыкі.
Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры, творчасць Я. Коласа, М. Багдановіча, У. Дубоўкі, М. Чарота, З. Бядулі і іншых.
Рэпрэсаваны НКУС у 1930 годзе па справе «Саюза вызвалення Беларусі».
На фота А. Бабарэка сядзіць 2-гі злева
1939 год. Вільня і частка Віленскай вобласці БССР перададзены Літве.
Сталінам перададзена Літве 6909 км² з 490 тысячамі жыхароў.
У склад БССР тэрыторыя ўваходзіла з 24 верасня 1939 года.
Арганізоўваліся беларускія школы, установы, выходзіла газета “Вiленская праўда”. Абмяркоўваліся планы аб переносе сталіцы БССР з Мінска ў Вільню.
Пасля далучэння Літоўскай ССР да СССР у кастрычніку 1940 года ад БССР дадаткова перададзена Літве тэрыторыя ў 2637 км².
1940 год. Нарадзіўся Кастусь Тарасаў.
Беларускі пісьменнік, гісторык, дзеяч нацыянальна-дэмакратычнага руху.
Працаваў у геалагічнай экспедыцыі, у выдавецтвах, часопісах, газетах, на кінастудыі «Беларусьфільм».
Аўтар кніг аповесцяў, эсэ, раманаў на гістарычныя тэмы, пра Грунвальдскую бітву, Рагнеду, Міндоўга.
Па матывах яго аповесці «Чорны шлях» драматург Аляксей Дудараў напісаў п’есу «Ядвіга» (Купалаўскі тэатр, рэжысёр Валер Раеўскі).
Узнагароджаны Прэміямі Міністэрства абароны СССР за раман «Пагоня на Грунвальд» (1988), «Залаты апостраф» журнала «Дзеяслоў» (2007), імя Францішка Багушэвіча Беларускага ПЭН-цэнтру (2010).
Памёр 20 сакавіка 2010 года.
1943 год. У Магілёве нарадзіўся Валеры Галубовіч.
Беларускі гісторык. Кандыдат гістарычных навук, прафесар.
Даследчык гісторыі гаспадаркі ў IX-XIII стагоддзях, БССР у 1940-1980-я, гісторыі развіцця ў Беларусі эканамічнай навукі і адукацыі.
Пад яго кіраўніцтвам упершыню для студэнтаў эканамічных спецыяльнасцяў распрацаваны курсы «Эканамічная гісторыя Беларусі», «Эканамічная гісторыя Беларусі і замежных краін».
Сябар рэдакцыйнай калегіі “Беларускага гістарычнага часопіса”.
Асобныя яго вершы пакладзены на музыку. Уладзімір Караткевіч называў яго «паэтам з рысамі рыцара».
Па словах Уладзіміра Някляева, ўяўленні пра рыцарства Дранько-Майсюка «злучаны з яго стаўленнем да жанчыны, да сяброў, да паэзіі, да Беларусі і ўсяму крэўнаму, беларускаму».
Намеснік Генеральнага пракурора Аляксей Стук сярод такіх краінаў згадаў Латвію, Літву, Польшчу, Грэцыю. Іхныя адмовы ў выдачы грамадзянаў Беларусі службовец лічыць «неабгрунтаванымі». Незадаволенасць такой сітуацыяй службоўца выказаў у інтэрв’ю «Народнай газеце».
Паводле яго, Латвія адмовіла ў задавальненні хадайніцтва аб выдачы «аднаго з беглых для прыцягнення да крымінальнай адказнасці за атрыманне хабараў і выгод маёмаснага характару ў асабліва буйным памеры».
Па словах Аляксея Стука, Латвія «адмовіла ў задавальненні хадайніцтва больш чым праз 4 месяцы па надуманых падставах». Латвійскі бок патлумачыў, што запыт аб выдачы мае на мэце пакараць асобу з-за яе расавай прыналежнасці, рэлігійных поглядаў, нацыянальнасці або палітычных перакананняў.
Грэцыя не адказвае на падобны запыт са студзеня 2022 году, кажа Стук. Літва ж адмовіла выдаць грамадзянку Беларусі «без указання канкрэтных прычынаў і матываў».
Аляксей Стук незадаволены і стаўленнем Польшчы да запытаў з Беларусі. Паводле яго, гэта краіна адмоўна адказала на запыт аб выдачы «аднаго са стваральнікаў тэлеграм-каналу, інфармацыйная прадукцыя якога прызнана экстрэмісцкімі матэрыяламі» больш чым праз год.
«Гэта наўпроставае сведчанне прадузятасці некаторых дзяржаў у разглядзе беларускіх запытаў аб выдачы асоб, – лічыць Аляксей Стук. – Як следства, не забяспечваецца належнае міжнароднае ўзаемадзеянне ў барацьбе са злачыннасцю і не рэалізуецца адзін з асноўных прынцыпаў крымінальнага права – няўхільнасць адказнасці за ўчыненае супрацьпраўнае дзеянне».
Ведамства зняпраўджвае звесткі «шэрагу інфармацыйных рэсурсаў» аб увядзенні забароны для беларусаў, якія маюць шэнгенскія візы. Тым часам, у Літве не выключаюць, што такія захады могуць быць уведзеныя.
“Па стане на сённяшні дзень (19 верасня), у МЗС Беларусі няма ніякай афіцыйнай пацвярджальнай інфармацыі на гэты конт”, – заявілі ў прэс-службе МЗС Беларусі, піша БелТА.
Паводле выдання, раней шэраг інфармацыйных рэсурсаў распаўсюдзіў інфармацыю, што Эстонія, Латвія, Літва і Польшча ўводзяць забарону на ўезд грамадзян Расіі і Беларусі з шэнгенскімі візамі, выдадзенымі ў іншых дзяржавах ЕС.
Адно з расійскіх інфармацыйных агенцтваў апублікавала такую інфармацыю, спасылаючыся на МЗС Эстоніі.
«Разам з тым карэспандэнту БЕЛТА на сайце МЗС Эстоніі не ўдалося знайсці пацвярджэння, каб гэта забарона датычылася і грамадзян Беларусі. У адной з публікацый гаворка толькі аб тым, што Эстонія разам з Латвіяй, Літвой і Польшчай забароніць уезд праз знешнюю мяжу для грамадзян Расіі, якія маюць кароткатэрміновую шэнгенскую візу. У Эстоніі забарона на ўезд уступае ў сілу з 19 верасня», гаворыцца ў публікацыі БелТА.
З 19 верасня ў краінах Балтыі і Польшчы набывала моц забарона на ўезд расійскіх турыстаў з шэнгенскімі візамі праз знешнія межы Еўрапейскага саюзу. У Літве загаварылі аб падобных захадах адносна беларусаў, пісаў Магілёў.media.
Забарона на ўезд грамадзян Расіі, звязаны з вайной ва Ўкраіне.
Міністарка ўнутраных справаў Літвы Агне Білатайце даводзіць, што цяпер вырашаюць пытанне, ці не прыняць падобнае рашэнне адносна беларусаў.
«Я ясна бачу, што беларускі рэжым таксама ўдзельнічае ў ваенных дзеяннях і арганізуе гібрыдныя атакі супраць Літвы, выкарыстоўваючы нелегальных мігрантаў. Я думаю, што гэта сур’ёзныя аргументы для вырашэння пытання беларусаў», – лічыць урадоўца.
wikimedia.org
tunnel.ru
tunnel.ru
