Позна вечарам 5 верасня ў балоцістай мясцовасці каля вёскі Зоеўка Касцюковіцкага раёна было знойдзена цела мужчыны 1973 года нараджэння. Ён нідзе на працаваў – удакладняе прэс-служба МНС.
Фота ілюстрацыйнае, з адкрытых крыніц
Tag: болото
Дзень у гісторыі. 30 сакавіка. Сусанін і беларусы. Пакараны К. Лышчынскі. Пачатак метрычнай сістэмы. “Белае сонца пустыні”. Полк «Пагоня». Нарадзіліся пісьменнікі К. Станюковіч, С. Квяткоўскі, дырыжор І. Гітгарц.
Дзень абароны Зямлі (Earth Protection Day, з 1976 года).
Упершыню святкаваўся ў Іарданіі 30 сакавіка 1976 года.
Галоўная мэта – прыцягненне ўвагі людзей да глабальных экалагічных праблем. У гэты дзень усе жыхары планеты робяць добрыя справы: чысцяць ад смецця свой двор, вуліцу, горад, ствараюць газоны, садзяць дрэвы ў скверах і парках. Гэтыя вельмі простыя дзеянні дораць Зямлі многія тысячы гадоў здаровага жыцця.
Лепшым падарункам нашай планеце, роднаму краю будзе жыццё пад дэвізам: “Кожны дзень – дзень абароны Зямлі!”.
Дзень шпацыру па парку (Walking day in the park).
Актуальнае свята для людзей, якія жывуць у мегаполісах.
На думку ўрачоў, знаходжанне на прыродзе аказвае на арганізм чалавека ўзнаўляльнае дзеянне, якое немагчыма параўнаць з шопінгам або паходам у кіно. Шпацыры ў парку, удалечыні ад пылу і шумных магістраляў, могуць палепшыць настрой і знізіць стрэс. Даследаванні паказалі, што людзі, якія ходзяць пешшу або гуляюць у зялёных зонах, як правіла, больш шчаслівыя.
1613 год. Іван Сусанін завёў беларусаў у багну.
Прыгонны кастрамскі селянін Іван Сусанін, сын нейкай Сусанны – народны рускі герой, сімвал “мужыцкай” адданасці цару.
У сакавіку 1613 года ён быў узяты ў якасці правадніка атрадам шляхты з Рэчы Паспалітай да вёскі Домніна – вотчыны Раманавых, дзе хаваўся са сваёй маці толькі што абраны на пасад цар Міхаіл Фёдаравіч. Сусанін наўмысна завёў атрад у непраходны багністы лес, за што і быў забіты.
Подзвіг Сусаніна адлюстраваны ў мастацкай літаратуры і ў оперы беларуса М. Глінкі “Жыццё за цара” (“Іван Сусанін”).
У рускіх крыніцах сцвярджаецца, што Сусанін завеў у багну палякаў-каталікоў. Але ў той час каля Кастрамы былі два палкі праваслаўных літвінаў-беларусаў з Віцебска і Полацка, вайскоўцаў на службе караля польскага, вялікага князя літоўскага, маскоўскага цара Уладзіслава IV Вазы.
1689 год. На плошчы Старога Мяста ў Варшаве абезгалоўлены і спалены на вогнішчы за атэізм Казімір Лышчынскі (1634–1689).
Вялікалітоўскі філосаф, мысліцель-атэіст, педагог і грамадскі дзеяч Рэчы Паспалітай. Упершыню ўжыў тэрмін «атэіст».
Скончыў Віленскую акадэмію. Прымаў удзел у маскоўскай, шведскай, турэцкай ваенных кампаніях. Выкладаў у Львове, Берасці. Працаваў настаўнікам, меў юрыдычную практыку.
У 1666 годзе выйшаў з ордэна езуітаў, ажаніўся, пераехаў у свой родавы маёнтак Лышчыцы на Берасцейшчыне. Карыстаўся аўтарытэтам сярод шляхты. Шмат судовых спраў правёў на карысць мяшчан і шляхты, якія судзіліся з езуітамі за захопленыя землі, даўгі. Меў сваю школу, вучыў дзяцей шляхты і сялян.
Напісаў трактат «Аб неіснаванні Бога». Рукапіс кнігі выкраў агент езуітаў Ян Бжоска.
У 1687 годзе царкоўны суд за цяжкае злачынства – атэізм – пастанавіў спаліць яго жывога на вогнішчы. Па ўласнай просьбе асуджанага кара была заменена на адсячэнне галавы.
1791 год. Нацыянальны сход Францыі ўвёў азначэнне метра: адна саракамільённая частка даўжыні парыжскага мерыдыяна. Пачатак метрычнай сістэмы.
Метрычная сістэма – агульная назва міжнароднай дзесятковай сістэмы адзінак, заснаванай на выкарыстанні метра і кілаграма. На працягу двух апошніх стагоддзяў існавалі розныя варыянты метрычнай сістэмы, якія адрозніваюцца выбарам асноўных адзінак. Цяпер паўсюдна прызнанай з’яўляецца Міжнародная сістэма адзінак (СІ). Пры некаторых адрозненнях у дэталях, элементы сістэмы аднолькавыя ва ўсім свеце. Метрычныя адзінкі шырока выкарыстоўваюцца па ўсім свеце як у навуковых мэтах, так і ў паўсядзённым жыцці. Цяпер метрычная сістэма афіцыйна прынята ва ўсіх дзяржавах свету, акрамя ЗША, Ліберыі і М’янмы.
1843 год. Нарадзіўся Канстанцін Станюковіч.
Пісьменнік на тэмы з жыцця ваенна-марскога флота. Выхадзец з беларуска-літоўскага роду Станьковічаў. Марскі афіцэр, сын адмірала, каменданта порта і губернатара Севастопаля Міхаіла Станюковіча.
У рускай літаратуры гэта імя непарыўна звязана з жанрам марыністыкі. Стала амаль банальнасцю сцвярджэнне, што ў рускім мастацтве ёсць два непераўзыдзеных спевака марской стыхіі, роўных па таленце: у жывапісе – Айвазоўскі, у літаратуры – Станюковіч.
Бібліяграфія налічвае больш за 100 апавяданняў, аповесцей, некаторыя з іх экранізаваны – “У далёкім плаванні”, “Максімка”, “Матрос Чыжык”, “Пасажырка”. Яго творы выданы Зборамі ў 6, 10 і 12 тамах.
Памёр у Неапалі 20 мая 1903 года.
У яго гонар устаноўлены Мемарыяльная дошка ў Севастопалі, названы вуліцы ва Уладзівастоку, Крандштаце, шэраг бібліятэк.
1856 год. Скончылася Крымская вайна (1853–1856).
Вайна скончылася падпісаннем мірнай дамовы на Парыжскім кангрэсе, які адкрыўся 25 лютага 1856 года ў сталіцы Францыі прадстаўнікамі Расіі, Вялікабрытаніі, Францыі, Турцыі, Сардзініі, Аўстрыі і Прусіі.
Расія страціла ўмацаванні Аландскіх астравоў, кантроль над суднаходствам па Дунаі, адмаўлялася ад пратэктарата над Валахіяй, Малдавіяй і Сербіяй і ад часткі паўднёвай Бесарабіі; саступала Малдавіі свае ўладанні ў вусцях Дуная і частку Паўднёвай Бесарабіі, вяртала заняты ў Турцыі Карс, але захоўвала Севастопаль, Балаклаву, Камыш, Керч-Енікале, Кінбурн.
За імперскія расійскія інтарэсы ў гэтай вайне, толькі ў Крыме загінула больш за 6 000 беларусаў з Мінскага, Брэсцкага. Беластоцкага, Магілёўскага пяхотных, Віцебскага і Полацкага егерскіх палкоў.
1890 год. У Іркуцку памёр Іасафат Агрызка (1826–1890).
Беларускі выдавец, журналіст, грамадска-палітычны дзеяч.
Скончыў Лепельскае павятовае вучылішча, Мінскую гімназію, Пецярбургскі ўніверсітэт. У Пецярбургу заснаваў друкарню і выдаваў на польскай мове газету «Słowo» і альманах «Pismo zbiorowe», выдаў першы збор твораў М. Дабралюбава, перавыдаў старажытныя законы ВКЛ і Польшчы «Volumina Legum».
Падчас паўстання 1863–1864 гадоў быў галоўным прадстаўніком паўстанцкага варшаўскага ўрада у Пецярбургу.
Арыштаваны ў лістападзе 1864 года, прыгавораны да смяротнага пакарання, замененага на 20 гадоў катаргі, якую адбываў у Сібіры. У 1877 годзе вызвалены з забаронаю вяртацца на тэрыторыю Беларусі, Літвы, Польшчы.
1893 год. Нарадзіўся Ілья Гітгарц.
Беларускі дырыжор і педагог, заслужаны дзеяч мастацтваў.
Скончыў Петраградскую кансерваторыю. Працаваў у Палтаўскім оперным тэатры, Народным доме ў Петраградзе, загадчыкам музычнай часткай Другога Беларускага тэатра ў Віцебску, быў адным з арганізатараў і дырыжораў Беларускай студыі оперы і балета, дырыжорам Беларускага тэатра оперы і балета. Выкладаў у Беларускай кансерваторыі.
Ажыццявіў пастаноўку оперы «Кастусь Каліноўскі» Лукаса, балета «Князь-возера» Залатарова і іншых твораў.
Аўтар музыкі да драматычных пастановак тэатра імя Я. Коласа «Каля тэрасы» М. Грамыкі, «Калі спяваюць пеўні» Ю. Юр’іна, «Качагары» І. Гурскага.
Памёр 3 лютага 1966 года ў Мінску.
1970 год. На экраны выйшаў фільм ураджэнца Лепеля Уладзіміра Матыля (1927–2010) “Белае сонца пустыні”.
У пракат фільм выпусцілі дастаткова вялікім тыражом – 1 410 копій. Нараўне з камедыямі Леаніда Гайдая і серыялам “Семнаццаць імгненняў вясны”, “Белае сонца пустыні” стаў чэмпіёнам па колькасці паказаў на тэлебачанні.
Па традыцыі фільм “Белае сонца пустыні” перад стартам глядзелі савецкія касманаўты.
1907 год. Нарадзілася Надзея Абрамава.
Беларуская пісьменніца, журналістка, адна з кіраўнікоў беларускага маладзёжнага руху ў 1943–1944 гадах.
Скончыла Беларускі вышэйшы педагагічны і Мінскі медыцынскі інстытуты. Падчас акупацыі Беларусі нямецкімі войскамі працавала ўрачом-псіхіятрам у Мінскай інфекцыйнай бальніцы, з 1942 года ўзначальвала дзіцячы сектар Беларускай народнай самапомачы, з 1943 – службу юначак Саюза беларускай моладзі. Супрацоўнік часопіса «Жыве Беларусь!», член Беларускай цэнтральнай рады. Удзельніца 2-га Усебеларускага кангрэса (1944, Мінск).
Яе высілкамі было выратавана шмат яўрэйскіх дзяцей, адну дзяўчынку яна ўдачарыла.
У 1944 годзе эмігравала ў Германію, працавала ў адноўленым Кіраўнічым штабе Саюза Беларускай моладзі ў Чэхіі, выдавала бюлетэнь «Вучэбны лісток», працавала ў Інстытуце вывучэння СССР (Мюнхен), займалася пытаннямі рэлігіі і атэізму.
Памерла 18 лютага 1978 года.
1956 год. Нарадзілася Хрысціна Лялько.
Беларуская пісьменніца, перакладчыца і журналістка.
Працавала ў Літаратурным музеі Янкі Купалы, штотыднёвіку «Літаратура і мастацтва», часопісе «Беларусь». Галоўны рэдактар каталіцкіх часопісаў «Наша Вера» і «Ave Maria».
Аўтар вершаў, кніг прозы, паэзіі, зборніка казак «Хітрэй свету не будзеш».
Пераклала на беларускую мову нарыс У. Сыракомлі «Мінск», шэраг кніг, энцыклікаў Папы Яна Паўла II, творы Я. Твардоўскага і іншыя тэалагічныя творы.
1973 год. Нарадзіўся Северын Квяткоўскі.
Беларускі пісьменнік, журналіст, грамадскі дзеяч, аўтар кнігі «Каларадская пушча» (2019).
Працаваў журналістам на «Radio 101,2 FM», у газетах «Имя» і «Наша Ніва», у беларускай рэдакцыі «Польскага радыё», на «Радыё Рацыя» і Радыё «Свабода». Быў рэдактарам грамадзкага блогу budzma.org. Уваходзіў у склад Партыі аматараў піва.
Аўтар імпрэсій, апавяданняў, эсэ, мініяцюр, нарысаў, фрашкаў.
Напачатку 2022 года затрымліваўся сілавікамі пасля вяртання з-за мяжы.
2021 год. Памёр Канстанцін Красоўскі (1958–2021).
Беларускі географ, дэмограф. Доктар геаграфічных навук, прафесар.
Скончыў Брэсцкі педінстытут. Усё жыццё аддаў прыцы ў Брэсцкім дзяржаўным універсітэце імя А. Пушкіна: прайшоў шлях ад асістэнта да прафесара, дэкана геаграфічнага факультэта (1995–2000), загадчыка кафедры, прарэктара па навуковай рабоце, першага прарэктара (2009–2011).
Займаўся пытаннямі дэмаграфіі, рассялення насельніцтва і яго структур, міграцый.
Аўтар і сааўтар больш за 160 навуковых прац, у тым ліку 3 манаграфій. Пад яго кіраўніцтвам абаронены 3 кандыдацкія дысертацыі.
2017 год. Памёр Мікола Рыжы (1953–2017).
Беларускі ілюстратар і мастак філатэлістычнай прадукцыі.
Афарміцель больш за 60 кніг, сярод якіх «Блікі сонца» Максіма Танка, «Рэпартаж з пятлей на шыі» Ю. Фучыка, «Маўглі» Кіплінга, «Вужовы кароль» Ул. Ягоўдзіка, «Вялікія і славутыя людзі беларускай зямлі» Ул. Бутрамеева, казак, дзіцячых падручнікаў.
Працаваў у галіне кніжнай графікі, нацюрморта, станковай графікі малых форм і экслібрыса. Мастак падараваў мінскаму Музею сучаснага выяўленчага мастацтва 40 сваіх экслібрысаў.
Сапраўдны майстар паштовай мініяцюры. Распрацаваў больш за 200 арыгінал-макетаў паштовых марак, мастацкіх капэрт і картак.
Аўтар серый марак, якія прысвечаны паўстанню 1794 года, 480-годдзю Беларускага друку, 120 і 125-годдзю з дня нараджэння Янкi Купалы i Якуба Коласа.
Намаляваў графічную серыю партрэтаў землякоў-адраджэнцаў 1920–1930-х гадоў: К. Езавітаў, А. Бярозка, А. Калубовіч, А. Смоліч, В. Захарка, В. Ластоўскі, Р. Астроўскі, Я. Кіпель.
2022 год. Распачата фармаванне беларускага нацыянальнага палка «Пагоня» ў складзе Узброеных Сіл Украіны.
Ён сфарміраваны на базе атрада «Пагоня», які браў удзел у баях на усходзе Украіны ў 2014–2022 гадах.
Ва Украіне дзейнічае некалькі беларускіх груп, якія ваююць супраць расійскіх войскаў, у тым ліку полк імя Кастуся Каліноўскага.
Дзень у гісторыі. 2 лютага. Параза на Стрэве. Абранне каралём Ягайлы. Нарадзіліся рэфарматарка Бона Сфорца, асветнік Пётр Скарга, паўстанец Кастусь Каліноўскі
Сусветны дзень водна-балотных угоддзяў (World wetlands day, з 1997 года).
Устаноўлены ў гонар падпісання ў іранскім горадзе Рамсар “Канвенцыі аб водна-балотных угоддзях”.
Асноўнай мэтай канвенцыі з’яўляецца захаванне і рацыянальнае выкарыстанне водна-балотных угоддзяў як сродку дасягнення ўстойлівага развіцця ва ўсім свеце.
Слова “балота” паходзіць з балта-славянскіх моў. Таму нядзіўна, што прарадзімай славян называюць багністую мясцовасць паміж Беларускім Палессем і Балтыйскім морам.
Водна-балотныя ўгоддзі – адны з самых прадуктыўных, з’яўляюцца прадуцэнтамі кіслароду, месцамі біялагічнай разнастайнасці, крыніцамі вады і першаснай прадуктыўнасці, ад якіх залежыць існаванне шматлікіх відаў раслін і жывёл, памяншэнне ўтрымання вуглякіслага газу ў паветры.
Грамніцы (Стрэчанне).
Дзень прынясення ў Іерусалімскі храм немаўляці Ісуса Хрыста яго бацькамі на 40-вы дзень пасля Нараджэння і на 32-гі дзень пасля Абразання. У Іерусалімскім храме Святое сямейства сустрэў (адсюль «стрэчанне») на ганку Сімяон Багапрыімец.
«Калі на Грамніцы нап’ецца певень вадзіцы, то на Юр’я наесца вол травіцы», «Грамніца – хлебу палавіца».
У гэты дзень, у 1914 годзе зафіксаваны самы ранні сход снега на Магілёўшчыне.
1348 год. Бітва на рацэ Стрэве каля Коўна паміж арміяй Тэўтонскага ордэна і злучанымі войскамі Вялікага Княства Літоўскага і Смаленскага княства.
Перад бітвай ордэнскае войска – прускія рыцары і наёмныя – англійскія, французскія і іншыя – на працягу тыдня спусташала землі Панямоння.
Гэта быў паход ці не ўсёй Еўропы супраць ВКЛ. Саюзныя войскі Альгерда і Кейстута складалася, апроч уласна ліцвінаў, з атрадаў Уладзіміра-Валынскага, Бярэсця, Віцебска, Смаленска, Полацка.
Бітва скончылася вельмі цяжкай паразай вялікалітоўскіх сіл, сярод загінулых адзначаны князь Нарымонт, але і заваёўнікі стратэгічна нічога не выйгралі.
1348 год. У бітве на Стрэве загінуў Нарымонт-Глеб Гедзімінавіч.
Князь полацкі (1336-1345), пінскі.
Другі сын Гедзіміна. Быў князем у Ноўгарадзе (1333-1335), атрымаў у кармленне Ладагу, Арэшак, Карэлу і палову Капор’я. Ускосна згадваецца як полацкі кароль у дагаворы Смаленска з Рыгай (1340).
Пасля 1345 года атрымаў Пінскае княства, якое заставалася і за яго нашчадкамі – Нарымонтавічамі да канца XIV стагоддзя.
З’яўляўся буйнейшым землеўладальнікам і, відаць, найуплывовейшым князем ВКЛ. Супраць яго і Яўнута выступілі браты Альгерд і Кейстут, што прымусіла да ўцёкаў у 1345 годзе да залатаардынскага хана Джанібека (Альгерд перадаў Полацкае княства свайму сыну Андрэю).
Нарымонт вярнуўся ў ВКЛ і браў удзел у паходзе супраць Тэўтонскага ордэна.
1386 год. Вялікі князь ВКЛ Ягайла абраны каралём Польшчы пад імем Уладзіслаў II Ягайла.
Ягайла – старэйшы сын вялікага князя Альгерда ў другім яго шлюбе, з цвярской князёўнай Ульянай Аляксандраўнай, князь віцебскі, вялікі князь літоўскі (1377–1392), кароль польскі (1386–1434) і вярхоўны князь літоўскі (з 1392).
Падпісаў Крэўскую унію (1385) – дынастычны саюз паміж Польскім каралеўствам і ВКЛ, прыняў каталіцтва і быў ахрышчаны як Уладзіслаў у Кракаве, ажаніўся з каралевай Ядвігай.
У 1410 годзе разам з Вітаўтам кіраваў саюзным войскам у час Грунвальдскай бітвы.
Ягайла заклаў падмурак для шматвяковай польска-літоўскай уніі, заснаваў дынастыю Ягелонаў – галіну Гедзімінавічаў, якая да канца XVI стагоддзя правіла ў ВКЛ і Польшчы і стала адной з самых уплывовых дынастый у канцы сярэдневяковай і ранняй сучаснай Цэнтральнай і Усходняй Еўропы.
1494 год. Нарадзілася Бона Сфорца.
Каралева польская і вялікая княгіня літоўская, другая жонка Жыгімонта I Старога, маці Жыгімонта II Аўгуста.
Імкнулася ўзмацніць палітычную ўладу і эканамічную моц манархіі, абараняла дзяржаўныя землі ад незаконнага прысваення феадаламі.
Правяла эканамічную рэформу Валочная памера (1557) на прынцыпах інтэнсіўнага вядзення гаспадаркі, з выкарыстаннем меліярацыі, палепшанага севазварота, з унармаваным падаткаабкладаннем.
Паспрыяла пашырэнню найноўшых заходнееўрапейскіх кулінарных, культурных, тэхнічных дасягненняў, спажывецкіх прыхільнасцяў эпохі Рэнесансу ў Польшчы і ВКЛ. З яе дзейнасцю звязваюць з’яўленне або пашырэнне ў меню арыстакратыі экзатычнай усходняй садавіны (апельсінаў, лімонаў, гранатаў, фігаў), прыпраў (шафрану, фенхелю, імбіру, цынамону, цукру), а таксама аліўкаў, разынак, мігдалаў, марцыпанаў, рысу і іншых. Найбольш яскравым новаўвядзеннем лічыцца салата і іншая агародніна, а таксама ўвядзенне ў карыстанне відэльцаў.
Памерла 19 лістапада 1557 года.
Імем Боны Сфорцы была названа цэнтральная плошча мястэчка Моталь (зараз – плошча Леніна).
1536 год. Нарадзіўся Пётр Скарга.
Царкоўны і палітычны дзеяч Рэчы Паспалітай, пачынальнік польскай аратарскай прозы.
Прафесар, першы рэктар Віленскай акадэміі, стваральнік і першы рэктар полацкага езуіцкага калегіума, заснавальнік калегіумаў у Рызе і Дэрпце (Тарту). Ініцыятар і прапагандыст Брэсцкай уніі 1596 года.
Празваны сучаснікамі Златавустам. У ХІХ стагоддзі разглядаўся польскай інтэлігенцыяй як прарок трагічнага лёсу краіны, бо папярэджваў, што прамаруджванне цэнтралізацыі ўлады шкодна адаб’ецца на лёсе краіны.
Памёр 12 верасня 1612 года.
1838 год. Нарадзіўся Кастусь Каліноўскі.
Палітычны дзеяч, публіцыст, паэт. Адзін з кіраўнікоў паўстання 1863–1864 гадоў.
Прымаў удзел у таемнай ваенна-рэвалюцыйнай арганізацыі афіцэраў Генштаба, якую ачольвалі Зыгмунт Серакоўскі і Яраслаў Дамброўскі. На Гародзеншчыне ствараў рэвалюцыйныя арганізацыі, у 1862 годзе з паплечнікамі распачаў выпуск «Мужыцкай праўды» – першай у гісторыі газеты на беларускай мове.
У 1862 годзе ачоліў Літоўскі правінцыяльны камітэт па падрыхтоўцы паўстання, у студзені 1863 распачаў паўстанне, 1 лютага 1863 года узначаліў Часовы правінцыяльны ўрад Літвы і Беларусі.
29 студзеня 1864 года выдадзены царскім уладам камісарам Магілёўскай губерні Вітаўтам Парфяновічам.
Публічна павешаны 22 сакавіка 1864 года на гандлёвай плошчы Лукішкі ў Вільні.
Таемна пахаваны на Гедзімінавай (Замкавай) гары ў Вільні, побач з іншымі лідарамі і ўдзельнікамі паўстання, забітымі на загад расійскай акупацыйнай улады. Усе магілы былі зроўнены з зямлёй.
Урачыстае перапахаванне К. Каліноўскага і іншых паўстанцаў адбылося 22 лістапада 2019 года на могілках Росы у Вільні.
Адзін з першых беларускіх мастацкіх фільмаў быў «Кастусь Каліноўскі» (1928). У 1943 годзе ў гонар героя была названая савецкая партызанская брыгада, якая дзейнічала каля Гродна і Беластока.
У гонар деяча названыя вуліцы ў Мінску, Гродна, Магілёве, Пінску і іншых гарадах Беларусі, гімназія № 1 у г. Свіслач. Адзіны беларускі помнік усталяваны ў Свіслачы. Бюст усталяваны ў Нью-Ёрку.
Указ прэзідэнта Беларусі ад 15 студзеня 1996 года № 26 зацвердзіў Ордэн Кастуся Каліноўскага. Узнагарода не выкарыстоўваецца, але не выходзіла і адпаведнай пастановы аб яе скасаванні.
У 2022 годзе на Украіне створаны беларускі добраахвотнікі полк імя Каліноўскага.
1892 год. Памёр Люцыян Крашэўскі.
Беларускі і польскі мастак, фатограф. Прыродазнавец, краязнавец. Брат Юзэфа Крашэўскага і Каятана Крашэўскага. Ілюстратар іх твораў.
Аказваў дапамогу ўдзельнікам паўстання 1863–1864 гадоў, за што быў сасланы на Урал.
Рабіў замалёўкі помнікаў архітэктуры і народных тыпаў на Гродзеншчыне. У ссылцы навучыўся фатаграфаваць, рабіў здымкі краявідаў Панямоння.
1892 год. Уільям Пэйнтэр атрымаў патэнт на металічны бутэлькавы корак, які быў названы Crown Cork – кронен-корак.
У 1880-я гады коркі, якія ўжываюцца для бутэлькавай укупоркі розных напояў, не зачынялі бутэльку досыць шчыльна і нярэдка разбураліся. У выніку якасць напою псавалася, вуглякіслы газ не ўтрымліваўся ўнутры, а звонку трапляла паветра.
Каб вырашыць гэтую праблему, амерыканскі вынаходнік У. Пэйнтэр з Балтымора, вынайшаў корак у форме кароны, які герметычна закаркоўваў бутэлькі.
Корак меў гафрыраваны фланцавы край і тонкі ўкладны дыск з кары коркавага дуба на донцы. Такі корак просты і эканамічны ў вырабе. Кронен-корак шырока выкарыстоўваецца і дагэтуль, толькі колькасць зубцоў на гафрыраваным фланцавым краі паменшана з 24 да 21.
1902 год. Нарадзіўся Станіслаў Грынкевіч.
Беларускі лекар-псіханеўролаг, пісьменнік, культурны, грамадскі і палітычны дзеяч, публіцыст, перакладчык, папулярызатар навукі.
Вучыўся на медыцынскіх факультэтах Віленскага, Познаньскага ўніверсітэта. Працаваў лекарам-псіханеўролагам у клініках Познаньскага ўніверсітэта, Беластока, Вільні, быў прызнаны найлепшым маладым псіхіятрам Польшчы 1937 года.
Выкладаў гігіену ў Віленскай беларускай гімназіі, псіхіятрыю ў Медыцынскім інстытуце ў Новай Вілейцы. Узначальваў Беларускае навуковае таварыства, актыўна друкаваўся ў беларускіх газетах і часопісах.
З лекцыямі па медыцыне ездзіў па заходнебеларускіх мястэчках і вёсках.
Аўтар прац «3 зацемак аб характары беларусаў», «Аб праве на Бацькаўшчыну», «Гігіена псіхічная як праблема асноўных адносін да жыцця», «Псіхааналіз і праблемы літаратурныя і грамадскія», «Узгадаванне характару», «Народ», кніг «Парады хворым і здаровым», «Аб тэатры», шэрагу п’ес, апавяданняў, аповесцяў, эсэ.
З прыходам у Вільню савецкіх войск арыштаваны, але здолеў уцячы з цягніка падчас вывазу вязняў. У гады нямецкай акупацыі ў Вільні браў удзел у нацыянальным падполлі. Арыштаваны НКДБ у 1944 годзе і вывезены спачатку ў Мінск, потым у Магілёў.
18 мая 1945 года ваенным трыбуналам прыгавораны да вышэйшай меры пакарання. Расстраляны 25 ліпеня 1945 года ў Магілёве. Існуюць таксама версіі, што памёр на этапе, альбо ў лагеры.
1957 год. Нарадзіўся Аляксей Ляляўскі.
Беларускі рэжысёр тэатра лялек, заслужаны дзеяч мастацтваў, лаўрэат Нацыянальнай тэатральнай прэміі.
У 1982–1986 гадах працаваў галоўным рэжысёрам Магілёўскага тэатра лялек. З 1986 года – галоўны рэжысёр Беларускага дзяржаўнага тэатра лялек.
Значнае месца ў яго творчасці займаюць сучасныя інсцэніроўкі дзіцячай класікі. Сярод найлепшых пастановак для дзяцей у Магілёўскім тэатры «Віні-Пух і ўсе, усе, усе…» паводле А. Мілна, «Дзіўныя прыгоды ката ў ботах» Н. Слепаковай паводле Шарля Перо, «Дзед і жораў» В. Вольскага.
Цікавыя і моцныя яго пастаноўкі і для дарослых.
Ставіў спектаклі ў тэатрах Літвы, Нідэрландаў, Польшчы, Расіі, Славеніі.
1983 год. Трагічна загінуў на пажары Мікола Прашковіч.
Беларускі дысідэнт, перакладчык, адзін з самых таленавітых беларускіх літаратуразнаўцаў ХХ стагоддзя.
Адзін з першых пачаў даследаваць паэзію Сімяона Полацкага, абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму “Паэзія Сімяона Полацкага”. Першым напісаў вялікі артыкул пра творчасць Ларысы Геніюш «Шлях паэта» (1967).
Спецыялізаваўся па старажытнай беларускай літаратуры. Некаторыя яго выступленні ў друку вылучаліся асаблівай палемічнай завостранасцю і атрымалі шырокі грамадскі рэзананс у Беларусі.
Даверлівы, адкрыты і залішне эмацыянальны М. Прашковіч быў выкарыстаны КДБ, пад пільным наглядам якога знаходзіўся, для дыскрэдытацыі некаторых патрыётаў, фабрыкацыі справы і выкрыцця ў 1973–1974 гадах «гнязда беларускіх нацыяналістаў» у АН БССР, у выніку чаго пацярпела цэлая група беларускіх навукоўцаў.
Па абвінавачанні ў беларускім нацыяналізме ў 1974 годзе быў звольнены з работы ў АН БССР.
Пэўны час заставаўся беспрацоўным, затым працаваў грузчыкам, карэктарам у часопісе «Родная прырода» і газеце «Вечерний Минск».
Раскрыта таямніца “балотных людзей” Еўропы – ахвяр або герояў рытуальных забойстваў
Навукоўцамі раскрыта таямніца балотных людзей, чые муміі ў вялікай колькасці знаходзяць падчас распрацоўкі тарфяных балот Еўропы. Як аказалася, большасць людзей сталі ахвярамі або героямі жорсткіх рытуальных забойстваў.
Народныя балотныя людзі, целы якіх знаходзяць у балотах Ірландыі, Вялікабрытаніі, Германіі, Даніі і іншых еўрапейскіх краін, здаўна цікавілі гісторыкаў. У часопісе Antikity апублікаваны вынікі даследавання навукоўцаў Нідэрландаў, Швецыі і Эстоніі, якія вывучылі больш за тысячу такіх балотных мумій, знойдзеных у 266 рэгіёнах Еўропы.
Торф і балоты ўтрымліваюць мала кіслароду, гэта абцяжарвае раскладанне такіх арганічных матэрыялаў, як дрэва, скура, тэкстыль, а ў некаторых выпадках і чалавечых парэшткаў. З гэтай жа прычыны целы “балотных людзей” уяўляюць вялікую цікавасць для навукоўцаў.
Вучоныя вывучылі захаванасць і пашкоджанне костак, скуры, мяккіх тканін і валасоў памерлых людзей. Часам даследаванне мумій дазваляла даведацца пра аспекты жыцця, нараджэння і здароўя чалавека, пра характар апошняй ежы, якую ўжываў чалавек перад смерцю. Менавіта аналіз ежы прывёў навукоўцаў да высновы, што ў большасці выпадкаў балотныя людзі сталі ахвярамі шырока распаўсюджанай традыцыі чалавечых ахвяр, асабліва ў жалезным веку, а іх целы былі мэтанакіравана кінутыя ў дрыгву.
Да гэтай гіпотэзы навукоўцаў падштурхнула таксама падабенства пашкоджанняў на іх целах і адсутнасць адзення. Сярод характэрных прычын смерці – траўмы галавы, раны ад вострых прадметаў, падвешванне, задушэнне або параза стрэламі.
Пік такіх ахвяраў і пахаванняў прыходзіцца на перыяд у 7 тысяч гадоў таму і на тэрыторыю скандынаўскіх краін у эпоху палеаліту. Потым гэтая з’ява распаўсюдзілася на ўсе краіны Паўночнай Еўропы.
Апошнія знаходкі ў Ірландыі, Брытаніі і Германіі паказваюць, што гэты культ захаваўся да сярэднявечча і нават да пачатку сучаснасці. Аднак аналіз паказвае, што ў апошнія стагоддзі людзі, якіх знаходзілі на балотах, часцей за ўсё былі ахвярамі аварый альбо самагубцамі.
Нягледзячы на жудасныя раны на целах мумій, выказваецца меркаванне, што ў некаторых выпадках ахвяры самі добраахвотна ішлі на рытуальнае забойства. Справа ў тым, што рабіліся рытуалы дзеля здзяйснення патрэбных грамадзе цудаў, напрыклад, для прыхода добрага надвор’я, спынення голаду, для перамогі ў вайне і г.д.
– Калі адкінуць выпадковыя смерці, то значныя сведчанні гвалтоўнай гібелі і вялікая колькасць паўторных месцаў знаходак даюць магчымасць выказаць здагадку, што большасць чалавечых рэштак адлюстроўваюць наўмыснае іх выкідванне. – кажа аўтар даследавання Рой ван Бек.