25 мая ў гісторыі. Дзень памяці Максіма Багдановіча. «Няўдзячнае сэрца». Тэатр оперы і балета. З’явіліся “зайчыкі”.

Міжнародны дзень зніклых дзяцей (International Missing Children’s Day, з 2010 года).

Гэта дата вядзе сваю гісторыю з ЗША, а сімвалам Дня з’яўляецца выява сіняй незабудкі.

У гэты дзень у 1979 годзе па дарозе дадому знік амерыканскі 6-цігадовы школьнік Эвіян Пейтс, яго шукалі ўсім светам, справа атрымала шырокі рэзананс, але пошукі не мелі поспеху. Праз 4 гады пасля гэтай падзеі прэзідэнт ЗША Рональд Рэйган абвясціў 25 траўня Нацыянальным днём зніклых дзяцей, а яшчэ праз год, у 1984-м, быў заснаваны Нацыянальны цэнтр пошуку зніклых і эксплуатаваных дзяцей.

Неўзабаве дадзеную ініцыятыву падтрымалі і ў шэрагу еўрапейскіх краін, і ў 1997 годзе быў створаны Міжнародны цэнтр пошуку дзяцей, якія зніклі і эксплуатуюцца. Менавіта па яго ініцыятыве ў 2010 годзе і быў заснаваны Міжнародны Дзень зніклых дзяцей.

Зніклае дзіця – гэта надзвычайнае здарэнне сусветнага маштабу, а для бацькоў няма нічога горш дадзенага факту. І заснаванне гэтага Дня стала спробай прыцягнуць увагу сусветнай грамадскасці да праблемы знікнення непаўналетніх, да праблемы абароненасці дзяцей ад выкраданняў, цяжкіх жыццёвых сітуацый і супрацьпраўнай эксплуатацыі.

1780 год. Прыём Кацярыны II у Магілёве духоўных асоб.

У доме генерал-губернатара былі прыняты Магілёўскі праваслаўны біскуп Г. Каніскі і біскуп Беларускіх каталіцкіх цэркваў С. Богуш-Сестранцэвіч з канонікамі і іншымі духоўнымі асобамі.

1792 год. Геранёны атрымалі герб «Няўдзячнае сэрца».

Зараз гэта аграгарадок у Іўеўскім раёне. 

Раней існавалі Манівідавы Геранёны (цяперашнія Суботнікі), Жыгімонтавы Геранёны (Зыгмунцішкі) і Гаштольдаўскія, альбо Мураваныя, Геранёны, за якімі ўрэшце і засталася назва. 

Упершыню згадваюцца ў 1411 годзе. У мястэчку Гаштольды пабудавалі замак. Пры каралю Аўгусце III (1733-1763) Геранёны атрымалі магдэбургскае права (паводле іншых крыніц, у 1630-я гады).

1907 год. У Вільні адбыўся з’езд настаўнікаў.

Створаны Беларускі настаўніцкі саюз. Ва ўмовах рэакцыі пасля паражэння рэвалюцыі 1905-1907 гадоў саюз не змог разгарнуць шырокую дзейнасць і спыніў існаванне.

Адноўлены намаганнямі І. Луцкевіча ў час 1-й сусветнай вайны, але забаронены германскімі акупацыйнымі ўладамі.

І. Луцкевіч

1917 год. У Ялце памёр Максім Багдановіч (1891-1917).

Беларускі паэт, публіцыст, літаратурны крытык. Зорка беларускай паэзіі.

Напэўна, няма такога беларуса, які б не ведаў хоць некалькі радкоў з вершаў паэта, не захапляўся ім як асобай і чалавекам.

Яго спадчына ўвайшла ў залаты фонд беларускай культуры.

Упершыню пачаў гутарыць на беларускай мове ў 1895 годзе ў в. Вяззе (зараз – Асіповіцкі раён), калі гасцяваў у сваякоў. Там цяпер усталявана мемарыяльная шыльда (на доме сваякоў, з 1986 года – будынак спартовай базы).

Асноўны кірунак яго творчасці – патрыятычнае служэнне сацыяльнаму і нацыянальнаму вызваленню беларускага народа.

Сузаснавальнік пейзажнай і інтымнай любоўнай лірыкі ў беларускай паэзіі. Вялікая заслуга паэта ў распрацоўцы гістарычнай тэмы і урбаністычных матываў.

Яго творчасць мела першаступеннае значэнне ў гістарычным самапазнанні народа і сцвярджэнні яго месца ў гісторыі чалавецтва.

Пераклаў на беларускую мову вершы П. Верлена, Э Верхарна, Г. Гейнэ, А. Пушкіна, Авідзія, Гарацыя і іншых паэтаў, на рускую – творы Янкі Купалы, Т. Шаўчэнкі, І. Франко.

Пахаваны на Старых могілках у Ялце.

У 1980-х гадах уздымалася пытанне пераносу праху паэта з Ялты ў Мінск.

Працуюць музеі паэта ў Мінску, Гродне, Яраслаўлі, яго імя носяць вуліцы ва ўсіх абласных цэнтрах і буйных гарадах Беларусі, у Ніжнім Ноўгарадзе, Яраслаўлі і Ялце, беларускія школы і бібліятэкі.

Помнікі паэту пастаўлены ў Яраслаўлі, Мінску.

У 1991 годзе імя Максіма Багдановіча ўнесена ў каляндарны спіс ЮНЕСКА “Гадавіны выдатных асоб і падзей”.

1937 год. Нарадзіўся Сяргей Сідор (1937–1998).

Вучоны, педагог,  доктар педагагічных навук, беларускамоўны прафесар БДУ, дзеяч ТБМ, БНФ, аўтар падручнікаў па геаграфіі Беларусі (1989-1990-я).

У 1971–1974 гадах працаваў на кафедры эканамічнай геаграфіі Магілёўскага педінстытута.

Часта яго называюць “Смоліч” геаграфіі 1990-х гг., бо яго намаганнямі, геаграфія Беларусі стала вывучацца ў школах як асобны прадмет і на працягу года. Раней геаграфія краіны асобна не вывучалася, хаця падручнікі былі.

Апісаў Беларусь у геаграфічным ракурсе («Геаграфія Беларусі. Энцыклапедычны даведнік», «Займальная геаграфія Беларусі», «Геаграфія Беларусі ў пытаннях і адказах»).

1938 год. У Мінску адкрыўся Беларускі дзяржаўны тэатр оперы і балета.

Зараз Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета – адзіны ў Беларусі тэатр оперы і балета, адзін з двух музычных тэатраў краіны разам з Музычным тэатрам. Галоўная музычная і тэатральная пляцоўка краіны.

Размешчаны ў гістарычным раёне Мінска – Траецкім прадмесці ў велічным будынку, акружаным маляўнічым паркам.

Будынак оперы – помнік міжнароднага значэння, узор савецкага канструктывізму з элементамі ар-дэко (архітэктары І. Лангбард, Г. Лаўроў).

Пастаноўкі большасці спектакляў у тэатры ідуць на мове арыгінала, а таксама на  беларускай і рускай.

1942 год. Памёр у ГУЛАГу Іван Замоцін (1873-1942).

Беларускі літаратуразнаўца. Акадэмік Акадэміі навук БССР, член-карэспандэнт АН СССР. Доктар філалагічных навук. Прафесар Варшаўскага, Пецярбургскага, Данскога, Беларускага ўніверсітэтаў.

Адзін з пачынальнікаў беларускага літаратуразнаўства XX стагоддзя. Першы загадчык кафедры беларускай літаратуры і этналогіі БДУ. Дырэктар Інстытута літаратуры і мастацтва АН БССР.

Складальнік і рэдактар выданняў М.Багдановіча, Алеся Гаруна, Паўлюка Труса, Цёткі і іншых.

Арыштаваны ДПУ БССР у 1938 годзе, асуджаны да зняволення ў лагерах.

1943 год. Партызаны ў Шклоўскім раёне паставілі рэкорд.

Партызаны брыгады “Чэкіст” адначасова разграмілі тры варожых гарнізона ў вёсках Шклоўскага раёна.

1948 год. У Польшчы расстраляны сталінскай сакрэтнай службай бяспекі Вітольд Пілецкі (1901-1948).

Жаўнер Другой Польскай рэспублікі, заснавальнік падпольнай арміі супраціўлення, ваенны Арміі Краёвай.

Дзеля таго, каб атрымаць звесткі пра злачынствы нацыстаў, пагадзіўся на ўвязненне ў канцлагеры Асвенцім. Падчас перабывання ў канцлагеры арганізаваў рух супраціву, а ў 1943 годзе ўцёк.

Аўтар першага выведніцкага данясення па Асвенціме, дзякуючы якому Польскі ўрад у выгнанні здолеў пераканаць саюзнікаў пра факты Халакосту. Прыняў удзел у Варшаўскім паўстанні.

Пасля вайны застаўся верным ураду ў Лондане і ў 1948 годзе быў абвінавачаны ў працы на «замежны імперыялізм», пад якім меркавана падразумявалася брытанская разведка МІ6.

Да 1989 года звесткі пра яго лёс і ўчынкі замоўчваліся польскімі камуністычнымі ўладамі..

1964 год. Памёр Васіль Залатароў (1872-1964).

Беларускі кампазітар і педагог. Заслужаны артыст Расіі, народны артыст Беларусі. Прафесар. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі. Пачынальнік беларускай акадэмічнай музыкі.

Вучыўся ў Прыдворнай пеўчай капэле ў М. Балакірава і А. Лядава, Пецярбургскай кансерваторыі па класу М. Рымскага-Корсакава.

Выкладаў у кансерваторыях і музычна-драматычных інстытутах у Расіі, Украіне, Беларусі. Яго вучнямі былі Л. Абеліёвіч, А. Багатыроў, У. Алоўнікаў.

У беларускую музычную культуру арганічна ўвайшлі яго балет па матывах народных легенд «Князь-возера», сімфонія «Беларусь», танцавальная сюіта і уверцюра-фантазія на беларускія тэмы для сімфанічнага аркестра, цыкл апрацовак народных песень для голасу з сімфанічным аркестрам «Кантрасты» і іншыя.

Аўтар манаграфіі «Фуга» – першай рускамоўнай працы, спецыяльна прысвечанай гэтай музычнай форме.

В. Залатароў з выпускнікамі С. Нісневіч, М. Вайнбергам, У. Алоўнікавым, Д. Лукасам, Р. Селіцкім, Л. Абеліевічам, Д. Лукас. Мінск, 1941 год.

1970 год. памёр Мікола Абрамчык (1903-1970).

Беларускі грамадзкі і палітычны дзеяч, публіцыст, інжынер, Прэзідэнт Рады БНР (1947-1970). Дзеяч беларускай эміграцыі ў Чэхаславакіі, Францыі.

Старшыня Беларускага нацыянальнага цэнтру, удзельнік антыкамуністычнага руху, прэзідэнт Лігі за вызваленне народаў СССР. Ініцыятар стварэння беларуская рэдакцыі Радыё «Вызваленне/Свабода».

Пахаваны на могілках Пер-Лашэз у Парыжы.

1991 год. У Мінску пачаўся I Міжнародны кангрэс беларусістаў.

Працаваў 25-27 мая 1991 года.

У Беларусі апошні, шосты кангрэс працаваў 27-29 мая 2015 года.

1992 год. У Беларусі уведзена нацыянальная валюта – беларускі рубель.

Адразу ў народзе атрымала назву “зайчык”.

Народны паэт Ніл Гілевіч са сваімі паплечнікамі адстойваў гістарычную назву для нацыянальнай валюты – талер.

Уведзены былі купюры наміналам ад 50 капеек да 50 рублёў. Наміналы 100, 200 і 500 з’явіліся толькі ў снежні. Курс: 1 беларускі рубель = 10 савецкіх рублёў.

Дзень у гісторыі. Дзень памяці Максіма Багдановіча

25 мая – Міжнародны дзень зніклых дзяцей. Адзначаецца ад 1983 году.


25 мая 5493 да нашай эры – Александрыйская храналогія лічыла дату днём стварэння свету 


25 мая 1880 года нарадзіўся Вацлаў Іваноўскі (1880-1943), беларускі палітычны і грамадскі дзеяч, доктар тэхнічных навук, заснавальнік Беларускай рэвалюцыйнай партыі, стваральнік пецярбургскай беларускай выдавецкай суполкі «Загляне сонца і ў наша аконца», міністр асветы Беларускай Народнай Рэспублікі.


25 мая 1907 года ў Вільні адбыўся з’езд настаўнікаў, на якім быў створаны Беларускі настаўніцкі саюз. Ва ўмовах рэакцыі пасля паражэння рэвалюцыі 1905-1907 гадоў саюз не змог разгарнуць шырокую дзейнасць і спыніў існаванне.

Ставіў мэту рэарганізацыю сістэмы асветы на шырокіх дэмакратычных асновах для ўздыму грамадзянскай самасвядомасці і культуры народу. Выступаў за свецкі характар асветы; адмену саслоўных, нацыянальных і рэлігійных абмежаванняў у сферы адукацыі, таксама перавод пачатковага навучання на беларускую мову паляпшэнне матэрыяльнага і культурнага становішча настаўнікаў.


25 мая 1917 года памёр Максім Багдановіч (1891-1917), беларускі паэт, літаратуразнавец, перакладчык, класік беларускай літаратуры.

Яго спадчына ўвайшла ў залаты фонд беларускай культуры. Упершыню пачаў гаварыць па беларуску ў 1895 г. у вёсцы Вяззе (цяпер – Асіповіцкі раён), гасцюючы ў сваякоў. На доме сваякоў, у якім цяпер месціцца спартовая база, усталяваная шыльда.

Памёр Максім Багдановіч у Ялце, куды паехаў лячыцца ад сухотаў. Пахаваны там жа. У 1924 годзе на ягонай магіле паставілі помнік з чатырма радкамі з верша паэта «Паміж пяскоў Егіпецкай зямлі…».

У 2003 годзе стары помнік замянілі на новы. У 1980-х гадах уздымалася пытанне пераносу парэшткаў паэта з Ялты ў Мінск, але ініцыятары не атрымалі афіцыйнага адказу.

Музеі Багдановіча ёсьць у Мінску, Гродне, Яраслаўлі, імя паэта носяць вуліцы ва ўсіх абласных цэнтрах і буйных гарадах Беларусі, а таксама ў Расіі – Ніжнім Ноўгарадзе, Яраслаўлі і ўкраінскай Ялце.

Ягоным імем названыя школы і бібліятэкі ў Беларусі.

У 1991 годзе імя Максіма Багдановіча ўнесена ў каляндарны спіс ЮНЕСКА «Гадавіны выдатных асоб і падзей».


25 мая 1937 года нарадзіўся Сяргей Сідор (1937–1998), вучоны, педагог,

Часта яго называюць «Смоліч» геаграфіі 1990-х гадах, бо ягонымі намаганнямі, геаграфія Беларусі стала вывучацца ў школах як асобны прадмет на працягу года. Раней геаграфія краіны асобна не вывучалася, хаця падручнікі былі.

У 1971–1974 гадах працаваў на кафедры эканамічнай геаграфіі Магілёўскага педінстытуту.


25 мая 1991 года ў Мінску пачаўся I Міжнародны кангрэс беларусістаў (25-27 мая). Апошні, шосты, кангрэс працаваў 27-29 мая 2015 года.

Правядзенне кангрэсаў заклікана было садзейнічаць развіццю беларусістычных даследаванняў у галіне гуманітарных і сацыяльных навук, спрыяць выкладанню беларусазнаўчых дысцыплін за межамі Беларусі і палягчаць міжнароднае супрацоўніцтва паміж даследчыкамі ў свеце.


25 мая 1992 года ў Беларусі ўведзена нацыянальная валюта – беларускі рубель. У народзе атрымала назву «зайчык».

Уведзены былі купюры наміналам ад 50 капеек да 50 рублёў. Наміналы 100, 200 і 500 з’явіліся толькі ў снежні. Курс: 1 беларускі рубель = 10 савецкіх

Народны паэт Ніл Гілевіч са сваімі паплечнікамі адстойваў гістарычную назву для валюты – талер.


25 мая 1970 года памёр Мікола Абрамчык (1903-1970), беларускі грамадкі і палітычны дзеяч, публіцыст, інжынер, Прэзідэнт Рады Беларускай Народнай Рэспублікі (1947-1970). Пахаваны могілках Пер-Лашэз у Парыжы.

Ад 15 жніўня 1945 быў старшынём Беларускага нацыянальнага цэнтру. У снежні 1947 году афіцыйна аднавіў і ўзначаліў Раду БНР. Мікола Абрамчык быў праціўнікам пераходу беларускіх епіскапаў пад уладу Рускай праваслаўнай царквы за мяжой і адным з ініцыятараў адраджэння Беларускай аўтакефальнай царквы.


25 мая 1987 года памёр Аўген Калубовіч (1910-1987), беларускі гісторык, палітычны дзеяч, дзеяч эміграцыі ў ЗША настаўнік. Рэпрэсаваны ў 1930 г. па справе моладзевай «Беларускай Арганізацыі Альтруістых». У 1948-1953 гг. узначальваў Урад Беларускай Народнай Рэспублікі ў выгнанні.

Дзеяч беларускай дыяспары. Аўтар успамінаў пра палітычныя рэпрэсіі 1930-х гадоў. Укладальнік, рэдактар і адзін з аўтараў зборніка «Янка Купала і Якуб Колас. 1882–1982: Вянок успамінаў пра іх» (1982). Даследаваў гісторыю Беларусі XX стагоддзі. Аўтар прац «Мова ў гісторыі беларускага пісьменства», «Айцы БССР і іхны лёс», успамінаў «На крыжавой дарозе».


25 мая 2000 года пасля спектаклю «Жартаўлівы Пісарэвіч» магілёўскага народнага тэатру «Валянцін»,  адбылася сустрэча мясцовай інтэлігенцыі з акадэмікам Радзімам Гарэцкім – сынам акадэміка Гаўрылы Гарэцкага (1900-1988), пляменніка пісьменніка і літаратара і грамадскага дзеяча Максіма Гарэцкага.

Тэатр Валянцін быў тады асяродкам, гуртавання дэмакратычнай інтэлігенцыі. Пасля спектакляў абмяркоўваліся праблемы культурнага жыцця з удзелам запрошаных вядомых асобаў.

Кіраўніком тэатры быў франтавік, грамадскі дзеяч і брат гісторыка Міколы Ермаловіча – Валянцін Ермаловіч. На доме, дзё ён жыў у Магілёве, усталяваная памятная шыльда. (на фота Валянцін Ермаловіч). 


25 мая 1997 года ў Магілёве адкрыта тралейбусная лінія ад чыгуначнага вакзалу да заводу «Магілёўтрансмаш». А 10 гадоў назад, у 2012 г., агучваліся планы па будаўніцтву лініі да абласной больніцы. Намеры не рэалізаваныя.

Цяпер працягласць 5-ці тралейбусных маршрутаў складае 179,5 км; на іх 139 прыпынкаў. У горадзе працуе 107 тралейбусаў і 3 электробуса. 69,1% машын маюць тэрмін эксплуатацыі больш за 10 гадоў.

Погода 25 мая. Переменная облачность, а в 1955-ом на улице, не поверите, был 0

25 мая 2022 года погода в Могилёве и Могилевской области ожидается по данным синоптиков переменно облачная, преимущественно без осадков.

Могилевщина останется в области повышенного атмосферного давления. Ему на смену идет циклон, который к четвергу принесет осадки.

По данным источника Gismeteo.by днем ожидается переменная облачность, без осадков.

Температура воздуха составит 21- 23°C. Ветер переменный, западный 3-8 м/с, вечером ветер юго-западный. Атмосферное давление в течение суток в пределах 745-746 мм ртутного столба. Вероятность выпадения осадков вечером низкая.

Восход Солнца в 04:41, заход 21:10, продолжительность светового дня 16 ч 28 минут. Луна убывающая. Геомагнитное поле спокойное.

По данным из открытых источников в интернете, температурная норма на 25 мая для Могилева в последние годы составляет 20°С. Минимальная температура для 25 мая за все время инструментальных наблюдений 0°С была зафиксирована в 1955 году, а максимальная 29°С в 1983 году.