Category: Культура

Дзень у гісторыі: 24 ліпеня. Нарадзіліся актор Генадзь Гарбук, сыграў ролю Петрака ў фільме «Знак бяды», паэт Анатоль Астрэйка, аўтар слоў песні «Ой бацька мой, Нёман», педагог Аляксандр Орса, ініцыятар адкрыцця беларускіх школ у Нью-Ёрку

Навіна ад

3 1938 году 24 ліпеня адзначаецца Дзень нараджэння распушчальнай кавы.

Гэта дата не афіцыйная. Адзначаюць яе вытворцы і гурманы напою.

24 ліпеня 1938 вытворчасць распушчальнай кавы стала масавай. З канвеера швейцарскай кампаніі Nestle сышлі першыя ўпакоўкі новага напою.

Распушчальная кава была абавязковай у рацыёне амерыканскіх салдат падчас Другой сусветнай вайны.

Штодня ў свеце выпіваецца каля 2,4 мільярдаў кубкаў кавы, і больш за палову прыпадае на долю распушчальнай.

static.insales-cdn.com

1618 году ў Еўе (цяпер Віевіс, Літва) выдадзены першы «Буквар мовы славенскай…»

Першы ў свеце элементарны падручнік пад назвай «Буквар». Другі буквар надрукаваў магілёвец Спірыдон Собаль у 1631 годзе.

vkurier.by

1820 года нарадзіўся Люцыян Крашэўскі.

Мастак, фатограф. Прыродазнавец, краязнавец.

Рабіў замалёўкі помнікаў архітэктуры і народных тыпаў на Гродзеншчыне. Здымаў краявіды краю.

Ілюстраваў выданні сваіх братоў літаратараў і навукоўцаў Юзэфа Крашэўскага і Каятан Крашэўскага.

Дапамогаў удзельнікам паўстання 1863–1864, за што быў сасланы ў Кангур Пермскай губерні.

1896 года нарадзіўся Аляксандр Орса.

Педагог, грамадскі і культурны дзеяч.

Міністр асветы Беларускай Народнай Рэспублікі. Адзін з заснавальнікаў Беларуска-амерыканскага задзіночання, стваральнік першай парафіі Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы, Беларускага інстытуту навукі і мастацтва, арганізатар першых беларускіх школ у Нью-Ёрку.

1911 года нарадзіўся Анатоль (Акім) Астрэйка.

Паэт, журналіст.

Працаваў у газетах розных гарадоў, у тым ліку ў Горках.

Аўтар тэкстаў многіх беларускіх песень: «Ой бацька мой, Нёман», «Песня пра Заслонава», «Шаўковыя травы», «Песня мінаеўцаў».

1921 года памёр Сцяпан Булат.

Палітычны дзеяч, журналіст.

Рэдактар газеты «Савецкая Беларусь», заснавальнік і рэдактар газеты «Белорусская деревня».

Адстойваў ідэю беларускай дзяржаўнасці, дамагаўся пашырэння БССР на ўсход, беларусізацыі краю, надання беларускай мове статуса дзяржаўнай.

На смерць Сцяпана Булата адгукнуліся вершамі Янка Купала, Міхась Чарот, Змітрок Бядуля.

1934 года нарадзіўся Генадзь Гарбук.

Актор тэатру і кіно. Народны артыст Беларусі.

Працаваў у Нацыянальным акадэмічным тэатры імя Янкі Купалы. Сыграў больш за 50 роляў у тэатры і больш за 50 у кінастужках.

За ролю Петрака ў фільме Міхаіла Пташука «Знак бяды» паводле аднайменнага твора Васіля Быкава артыст атрымаў прыз за найлепшую мужчынскую ролю на Міжнародным фестывалі ў Заграбе.

Ён зняўся ў «Чорным замку Альшанскім», «Анастасіі Слуцкай».

1976 года нарадзіўся Іван Ціхан.

Атлет, кідальнік молата, трохразовы чэмпіён свету.

Сярэбраны прызёр Летніх Алімпійскіх гульняў у Рыа-дэ-Жанейра.

Старшыня Беларускай федэрацыі лёгкай атлетыкі з 24 верасня 2020 года.

Падпісаў адкрыты ліст спартыўных дзеячаў краіны, якія выступаюць за дзейную ўладу пасля жорсткіх здушэння пратэстаў у 2020 годзе.

У публікацыі выкарыстаныя звесткі і рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Дзень у гісторыі: 23 ліпеня. Аўтаномія беларускай праваслаўнай царквы. Загінуў Алесь Ставер, аўтар слоў да песні «Жураўлі на Палессе ляцяць». Уведзеная забарона на забойства кітоў

Навіна ад

Сусветны дзень кітоў і дэльфінаў.

У гэты дзень у 1986 годзе Міжнароднай спецыяльнай кітабойнай камісіяй (International Whaling Commission) пасля 200 гадоў знішчэння была прынятая забарона на промысел кітоў.

Забарона дзеіць дагэтуль.

1922 года было абвешчана аб стварэнні аўтаномнай (але не аўтакефальнай) беларускай мітраполіі.

Падзея адбылася на царкоўным сінодзе ў Мінскім кафедральным праваслаўным саборы Святых апосталаў Пятра і Паўла.

Ачольнікам мітраполіі абралі архіепіскапа Мелхіседэка (Паеўскага). Яму быў нададзены тытул мітрапаліта Мінскага і Беларускага.

Кардынальных наступстваў гэты крок не меў, і беларускія святары працягвалі знаходзіцца ў кананічных адносінах з Маскоўскім Патрыярхатам, а ў чэрвені 1926 года Мелхіседэк прынёс пакаянне маскоўскаму мітрапаліту Сергію і склаў з сябе тытул мітрапаліта.

1964 года нарадзіўся Ігар Сідарук.

Празаік-фантасмагорык, драматург-сюррэаліст.

Аўтар паэтычных зборнікаў, кніг «Квадратная варона», «Выкраданне вепрука», п’ес. Найбольш вядомая п’еса «Галава» ставілася на сцэне Тэатру нацыянальнай драматургіі «Вольная сцэна» у пастаноўцы Валерыя Мазынскага.

1995 года загінуў у аўтакатастрофе Алесь Ставер.

Паэт, празаік, драматург.

Аўтар паэтычных зборнікаў, песень, раманаў.

Вядомыя песні на яго вершы: «Песня пра Якуба Коласа», «Жураўлі на Палессе ляцяць», «Беларусачка».

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Беларускае кіно могуць пабачыць кітайцы. Беларусь зацікаўленая

Навіна ад

Беларусь зацікаўлена пашырыць супрацоўніцтва з Кітаем у кінематаграфіі. Патэнцыял для таго ж ёсць у музейнай сферы і гастрольнай дзейнасці.

Так, лічыць міністра культуры Анатолій Маркевіч.

«Беларускі бок зацікаўлены ў пашырэнні супрацоўніцтва ў сферы кінематаграфіі, у прасоўванні айчыннай кінапрадукцыі на кітайскім рынку», – пераказвае  словы ўрадоўцы «Белта».

Адзначаецца, што з Кітаем рэгулярна праводзяцца абменныя Дні культуры. Сёлета ўпершыню яны праходзяць у анлайн-фармаце. З 1 ліпеня па 1 кастрычніка будуць прадэманстраваны дасягненні беларускай культуры для больш як 4 мільёнаў гледачоў у Кітаі

Ці зацікаўленыя ў супрацоўніцтве кітайцы не паведамляецца.

Тым часам, Галоўчанка заяўляе, што “мы чакаем ад беларускага кінематографа прарыву”.

Паводле яго дзяржава зрабіла ўсё неабходнае для таго, каб аказаць фінансавую падтрымку “Беларусьфільму” ў няпросты перыяд”.

“Цяпер важна знайсці тыя кропкі, дзякуючы якім кінастудыя можа вярнуцца на ўзровень савецкага часу, калі яна была вядомай і паспяховай”, – указвае ўрадовец, словы якога падае “Белта”.

 

Дзень у гісторыі. Сфармаваны трэці Ўрад БНР. У Савецкім Саюзе ўвялі для калгаснікаў працадні, якімі замянілі заробкі. Старшынём ураду стаў Міхаіл Чыгір, які выступіў супраць рэферэндуму 1996 году

Навіна ад

22 ліпеня 1944 года заснаваны Міжнародны валютны фонд.

Мэта – садзейнічанне міжнароднаму супрацоўніцтву ў грашова-крэдытнай сферы, стабілізацыі валютных курсаў, прадстаўленні фінансавых сродкаў партнёрам.

Фінансавыя сродкі МВФ фармуюцца галоўным чынам за кошт падпіскі яго членаў – 190 дзяржаў свету.

За 30 гадоў членства (з 1992), Беларусь ад МВФ атрымала падтрымку на 3,8 млрд долараў ЗША.

22 ліпеня 1918 году сфармаваны Трэці Урад Беларускай Народнай Рэспублікі на чале з Іванам Серадой.

Першым Урадам БНР стаў Народны сакратарыят на чале з Язепам Варонкам. Народны сакратарыят быў утвораны 20 лютага 1918 году.

Урад БНР – вышэйшы выканаўча-распарадчы орган Беларускай Народнай Рэспублікі.

Раду БНР – найстарэйшы урад у выгнанні, які дагэтуль функцыянуе згодна са статутам.

Паводле Устаўной граматы, Радзе БНР належала права прымаць законы, зацвярджаць урад. Пасля эміграцыі мэты дзейнасці і функцыі Рады БНР былі перафармуляваныя і скіраваныя найперш на прадстаўніцтва беларускага народу на міжнароднай арэне, абароне права на суверэнітэт беларускай нацыі да моманту фармавання дэмакратычна абранай улады ў Беларусі.

Іван Серада ў адрозненні ад іншых кіраўнікоў БНР не пакінуў Беларусі. У 1930 ён быў арыштаваны паводле абвінавачання ва ўдзеле ў «Саюзе вызвалення Беларусі» і сасланы ў Яраслаўль на 5 гадоў. У 1941 годзе яму вынеслі паўторны прысуд –10 гадоў пазбаўлення волі. Ён памёр у 1943 годзе ў нявысветленых абставінах.

22 ліпеня 1930 года ў СССР уведзена сістэма працадзён для калгаснікаў.

Прыдуманая ўладай мера ацэнкі і форма ўліку колькасці і якасці працы ў калгасах у перыяд з 1930 па 1966 год. Фактычна працадні замянілі заробак чальцам калгасаў. Быў уведзены абавязковы мінімум працаздольнасці ў год для працаздольнага калгасніка. Іх не выкананне прадугледжвала штрафныя санкцыі. Працадні меліся адпрацоўваць і дзеці.

Калгаснікам сталі налічваць пенсіі толькі ў 1964 годзе. Большасць сельскіх пенсіянераў у 1970-1980-я гады мелі мізэрныя выплаты, што было следствам сістэмы працадзён.

 

22 ліпеня 1994 года першым Прэм’ер-міністрам прэзідэнцкай і другім у незалежнай Беларусі стаў Міхаіл Чыгір.

У 1995 году прадстаўляў Беларусь на сусветным эканамічным форуме ў Давосе. Застаўся на пасадзе да лістапада 1996 году.

У лістападзе 1996 году гучна сышоў у адстаўку на знак пратэсту супраць абвешчанага рэферэндуму.

На альтэрнатыўных прэзідэнцкіх выбарах 1999 году вылучыўся кандыдатам. Гэтым выклікаў рэпрэсіі з боку ўладаў супраць сябе і членаў сям’і.

30 сакавіка 1999 году быў арыштаваны паводле абвінавачвання ў «злоўжыванні службовымі паўнамоцтвамі», перавышэнні ўлады і службовых паўнамоцтваў, нядбайнасці. 

Пасля васьмі месяцаў зняволення яму змянілі меру стрымання на падпіску аб нявыездзе.

19 мая 2000 яму прысудзілі тры гады пазбаўлення волі з адтэрміноўкай выканання прысуду на два гады.

22 ліпеня 1919 года нарадзіўся Міхаіл Булахаў.

Мовазнаўца.

Даследчык праблем сучаснай беларускай мовы, мовы старажытных беларускіх помнікаў, аўтар прац «Прыметнік у беларускай мове», «Гісторыя прыметнікаў беларускай мовы», «Усходнеславянскія мовазнаўцы».

Выхаванец Магілёўскага педагагічнага інстытуту. 

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Дзень у гісторыі. Утвораная Цэнтральная рада беларускіх арганізацыяў. Першае «Міністэрства адукацыі» у Еўропе. У Магілёве бальшавікі адкрылі ўніверсітэт для палітрукоў. Беларусы зафіксавалі найніжэйшую тэмпературу ў свеце

Навіна ад

21 ліпеня 365 года ў Александрыі Егіпецкай адбыўся землятрус.

Стыхія забрала 50 тысяч жыццяў і моцна пашкодзіла адзін з сямі цудаў свету Фароскі маяк. Яго канчаткова знішчыў іншы землятрус у 1375 годзе.

Маяк узвялі ў III стагоддзі да нашай эры на востраве Фарос. На мармуровай вежы ў 180 метраў бесперапынна падтрымліваўся агонь. У памяць аб збудаванні маем тэрмін фара (аўтамабільная).

21 ліпеня 1773 года Сойм Рэчы Паспалітай утварыў Адукацыйную камісію (Камісія народнай асветы).

Першая ў Еўропе ўстанова па кіраўніцтву народнай асветай.

Камісія ажыццявіла рэформу школ і ўніверсітэтаў у духу ідэяў Асветніцтва. Яна падначальвалася Ягелонскаму ўніверсітэту у Кракаве і Галоўнай школа Вялікага княства Літоўскага (Віленскі ўніверсітэт).

Сярэднюю ступень адукацыі складалі акруговыя і падакруговыя школы. Шматлікія беларускія школы карысталіся праграмамі Камісіі ледзь не да сярэдзіны ХІХ стагоддзя.

21 ліпеня 1781 года нарадзіўся Антоні Марціноўскі.

Публіцыст, педагог, выдавец.

Заснавальнік Віленскай друкарні, у якой выдаў 400 кніг па сельскай гаспадарцы, гісторыі, прыродазнаўству, этнаграфіі. За свой кошт выдаў «Літоўскую гісторыю» Тэадора Нарбута.

 

21 ліпеня 1917 года пачаўся З’езд беларускіх арганізацый i партыяў.

Утварыў Цэнтральную Раду беларускіх арганізацый – каардынацыйны орган беларускіх нацыянальных партый і грамадскіх арганізацый.

Цэнтральную Раду беларускіх арганізацый імкнулася аб’яднаць усе нацыянальна-дэмакратычныя сілы ў Беларусі і за яе межамі.

Кіраўніком Рады быў географ Аркадзь Смоліч. Выдавала газету «Вольная Беларусь». Спыніла існаванне ў кастрычніку 1917 году.

21 ліпеня 1920 года ў Магілёве зʼявіўся ўніверсітэт.

Праіснаваў да 15 лютага 1921 году пры палітаддзеле 16 арміі бальшавікоў.

У ім рыхтавалі камісараў (палітрукоў і палітработнікаў).

Сярод выпускнікоў быў ураджэнец Магілёва, беларускі і ізраільскі мастак Марк Жытніцкі (1903-1993).

21 ліпеня 1891 года нарадзіўся Сымон Кандыбовіч.

Дзяржаўны дзеяч, гісторык.

Працаваў старшынём валаснога выканкаму ў Бабруйскім павеце, дэлегатам Чацвёртага Усебеларускага з’езду саветаў.

Рэпрэсаваны савецкімі органамі ўнутраных спраў. У 1940 годзе быў арыштаваны.

3 лета 1944 у Германіі. Адзін з кіраўнікоў Беларускай народнай самапомачы, член Беларускай цэнтральнай рады, Беларускага нацыянальнага камітэта. Працаваў у беларускім аддзеле радыёстанцыі «Свабода».

Ад 1956 года быў рэферэнтам Сакратарыята Рады БНР у пытаннях народнай гаспадаркі.

21 ліпеня 1906 года нарадзіўся Барыс Кабішчар.

Дзеяч цыркавога мастацтва. Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР.

Зрабіў значны ўклад у развіццё цыркавога мастацтва Беларусі.

21 ліпеня 1983 года беларускімі палярнікамі на антарктычнай станцыі «Усход» зарэгістравана самая нізкая на планеце тэмпература – мінус 89,2˚С.

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Дзень у гісторыі. Дзень шахмат. Зямляне на Месяцы. Нарадзіліся калекцыянер Гальяш Леўчык, спявак Зміцер Вайцюшкевіч. Загінуў журналіст Павел Шарамет. Прысяга Лукашэнкі

Навіна ад

20 ліпеня – Міжнародны дзень шахмат International Chess Day.

Адзначаецца ад 1966 году. Устаноўлены Міжнароднай шахматнай федэрацыяў, якая была заснавана ў гэты дзень у 1924 годзе.

Беларусь у Міжнароднай шахматнай федэрацыі ад 1992 году. За яе выступаюць 22 міжнародных гросмайстра і 32 міжнародных майстра.

Шахматы прыдумалі ў індыі. Беларусам, паводле археалагічных дадзеных, яны вядомыя не пазней за XI стагоддзе. Шахматныя фігуры знаходзілі ва ўсіх буйных гарадах. Сабраная калекцыя лічыцца найвялікшай ва Усходняй Еўропе.

20 ліпеня 1969 года на Месяц прылуніўся модуль Eagle касмічнага карабля «Апалон-11» з астранаўтамі Нілам Армстрангам і Базам Олдрынам.

У ноч на 21 ліпеня Ніл Армстранг першым з зямлян ступіў на паверхню Месяца, праз 20 хвілін месяцавы грунт пад нагамі адчуў і Олдрын.

20 ліпеня 1880 года нарадзіўся Гальяш Леўчык.

Паэт, беларусазнавец, публіцыст, перакладчык, музыкант.

Збіральнік музейных экспанатаў, кніг, меў найбагацейшыя беларусазнаўчыя бібліятэкі ў Варшаве і Слоніме. Блізкі сябар Янкі Купалы.

Пісаў для першай беларускамоўнай газеты «Нашай нівы», аўтар зборніка вершаў «Чыжык беларускі».

20 ліпеня 1971 года нарадзіўся Зміцер Вайцюшкевіч.

Спявак, музыкант, кампазітар.

Удзельнік гуртоў «KRIWI», «Палац», «WZ-Orkiestra», папулярных супольных праектаў «Я нарадзіўся тут», «Budzma The Best Rock» і інш. Запісаў больш за 20 альбомаў.

20 ліпеня 1977 года памёр Іван Любачка.

Беларускі гісторык.

Доктар гісторыі, прафесар шэрагу ўніверсітэтаў ЗША. Заснавальнік стыпендыяльнага фонду падтрымання доследаў у галіне беларусазнаўства.Аўтар даследавання «Беларусь пад савецкай уладай, 1917-1957».

Працаваў на Бялыніччыне ў Галоўчынскай школе. У 1943 годзе вывезены нацыстамі на працы ў Германію.

20 ліпеня 2016 года загінуў Павел Шарамет.

Журналіст.

Загінуў у выніку падрыву прыватнай машыны. Тэракт адбыўся ва Украіне.

Працаваў на тэлеканалах і газетах у Беларусі, Расіі і Украіне

Заснавальнік інтэрнэт-выдання «Беларускі партызан».

Суаўтар кнігі «Случайный президент», аўтар шэрагу дакументальных фільмаў

Лукашэнка пазбавіў Шарамета беларускага грамадзянства.

20 ліпеня 1994 году Аляксандар Лукашэнка прынёс прысягу і заступіў на пасаду прэзыдэнта Беларусі.

У другім туры першых прэзідэнцкіх выбараў, якія адбыліся 10 ліпеня 1994, дырэктар саўгасу «Гарадзец» Шклоўскага раёну Магілёўскай вобласці, дэпутат Вярхоўнага Савету Аляксандр Лукашэнка перамог старшыню ўраду Вячаслава Кебіча, набраўшы 80,34% галасоў (у Кебіча было 14,17%). З улікам яўкі, гэта, адпаведна, 56% і 10% ад усіх грамадзянаў, якія мелі права голасу.

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

 

Дзень у гісторыі. Нарадзіўся Антон Шукелойць, шукальнік зніклых беларускіх рэліквіяў. Памёр Тамаш Зан, руплівец беларушчыны ў 19 стагоддзі. Байкатаваная краінамі Захаду Маскоўская алімпіяда

Навіна ад

19 ліпеня 1855 года памёр Тамаш Зан.

Беларускі і польскі паэт-рамантык, удзельнік вызваленчага руху, прыродазнавец, музеязнавец.

Адзін са стваральнікаў таварыства філаматаў, філарэтаў – тайнага таварыства ў навучальных установах Віленскай вучэбнай акругі. Суполка філаматаў ператварыўся ў буйную арганізацыю са шматлікімі філіяламі ў розных раёнах Беларусі. У асяроддзі арганізацыі зарадзілася погляды, якія ляглі ў аснову фармавання беларускай нацыі ва ўмовах панавання расійскай культуры.

Адыграў значную ролю ў развіцці новага літаратурнага кірунку – рэвалюцыйнага рамантызму. Першым з кола віленскіх паэтаў прызнаў беларускую народную творчасць за адзін з найгалоўнейшых раздзелаў сваёй паэтычнай праграмы.

Пахаваны пад Воршай. Яго імя носяць гара на Паўднёвым Урале, вуліца ў Гродне.

19 ліпеня 1915 года нарадзіўся Антон Шукелойць.

Беларускі этнограф, педагог. Грамадскі дзеяч у ЗША.

У юнацтве далучыўся да грамадскага руху, падчас вучобы ў Ашмянскай гімназіі быў сябрам беларускага гуртка сацыялістычнай моладзі.

Па далучэнні Заходняй Беларусі да БССР у 1939 годзе Шукелойць працаваў настаўнікам на Ашмяншчыне. Арганізаваў у Ашмянах першую беларускую сярэднюю школу, настаўніцкія курсы і каля 90 беларускіх школ на тэрыторыі былога Ашмянскага павета.

23 чэрвеня 1941 года арыштаваны органамі НКУС. Выбавіўся з няволі падчас бамбавання нямецкай авіяцыяй турмы.

Падчас нацысцкай акупацыі працаваў у аддзеле асветы і культуры Мінскай гарадской управы, дзе ўпарадкоўваў архівы ЗАГСа, часткова знішчаныя ў выніку ваенных дзеянняў.

Па вайне працаваў у сістэме адукацыі лагераў для перамешчаных асобаў у Германіі. Спрабаваў адшукаць у Баварыі сляды вывезеных туды беларускіх музейных каштоўнасцяў.

У ЗША старшыняваў у Беларуска-Амерыканскім задзіночанні, быў чальцом рэдакцыі газеты «Беларус» і Беларускага інстытуту навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку.

19 ліпеня 1957 года памёр Мікола Засім.

Паэт, журналіст. Удзельнік рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі, партызан.

Працаваў у брэсцкіх газетах «Зара», «Зара над Бугам», кіраваў абласным літаб’яднаннем. Друкаваўся ў шэрагу газет і часопісаў, аўтар 5 зборнікаў паэзіі.

19 ліпеня 2010 года памёр Ігар Дабралюбаў.

Рэжысёр, сцэнарыст, актор.

Народны артыст Беларусі. Працаваў на «Беларусьфільм». Рэжысёр шматлікіх фільмаў. Вядомыя яго работы: «Іван Макаравіч», «Па сакрэту ўсяму свету», «Дзіўныя прыгоды Дзяніса Караблёва», «Белыя росы», «Плач перапёлкі».

19 ліпеня 1814 года памёр брытанскі мараплаўца Мэцью Фліндэрс (Matthew Flinders).

Даследчык Аўстраліі.

Аўтар назвы кантынента Аўстралія, якая замацавалася за за ім па выхадзе ягонай кнігі «A Voyage to Terra Australis».

19 ліпеня 1980 года адкрыліся адкрыліся XXII летнія Алімпійскія гульні.

Урачыстасць праходзіла ў Маскве ў спарткомплексе «Лужнікі».

Алімпійскія гульні байкатавалі краіны Захаду праз вайну Савецкага Саюзу ў Аўганістане. Пачалася яна ў 1979 годзе.

Спаборніцтвы праводзіліся і ў Мінску. У сталіцы Беларусі пабудавалі алімпійскую вёску, гатэль «Планета», мадэрнізавалі аўтадарогу Масква-Брэст, якую сталі называць «алімпійка», чыгунку, а таксама гарадскую інфраструктуру.

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Дзень у гісторыі. Уцёкі манарха. Перамога Касцюшкі. Путч у Іспаніі і ўдзел беларусаў у грамадзянскай вайне

Навіна ад

18 ліпеня 1574 года польскі кароль і Вялікі князь Вялікага Княства Літоўскага Генрых III Валуа ўцёк на радзіму і заняў французскі трон.

Кіраўніком дзяржавы пабыў крыху больш за год

Праз 15 гадоў быў забіты манахам. Смерць нялюбага караля парыжане адсвяткавалі масавымі гуляннямі, а каталіцкія цэрквы – падзячнымі імшамі.

18 ліпеня 1613 года памёр Іпацій (Адам) Пацей.

Царкоўны і дзяржаўны дзеяч Рэчы Паспалітай, пісьменнік-палеміст, асветнік.

Прамовы вёў пераважна на беларускай мове. Абаронца царкоўнай уніі, змагар за канфесійную талерантнасць, першым у беларускай літаратуры сфармуляваў ідэю роўнасці грамадзянскіх і палітычных правоў для людзей свецкага і духоўнага станаў.

18 ліпеня 1792 года армія ВКЛ на чале з Тадэвушам Касцюшкам разбіла расійскае войска.

Пасля бітвы кароль польскі і вялікі князь літоўскі Станіслаў Аўгуст Панятоўскі павысіў Тадэвуша Касцюшку да звання генерал-лейтэнанта і ўзнагародзіў яго ордэнам Белага Арла.

Навіна пра перамогу Касцюшкі разышлася ў Еўропе, і 26 жніўня ён атрымаў ганаровае грамадзянства Францыі ад заканадаўчага сходу рэвалюцыйнай Францыі.

18 ліпеня 1936 года адбыўся ваенны путч у Іспаніі.

Пачалася грамадзянская вайна паміж рэспубліканцамі і дыктатурай Франка трывала да красавіка 1939 году.

На баку рэспубліканцаў ваявалі некалькі соцень беларусаў з 2100 савецкіх «добраахвотнікаў». Першымі Героямі Савецкага Саюзу сталі беларусы: Мікалай Сяліцкі і Павел Купрыянаў, Сяргей Грыцавец.

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

 

Дзень у гісторыі. Нарадзіліся празаік Барыс Пятровіч, паэтэса Вольга Русілка. Памерла Эдзі Агняцвет. У савецкай Беларусі ўведзенае новае адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне

Навіна ад

17 ліпеня 1924 года ў савецкай Беларусі ўведзена новае адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне – акругі з раёнамі.

Рэкамендаваў географ Аркадзь Смоліч.

Утвораны 10 акруг: Аршанская, Бабруйская, Барысаўская, Віцебская, Калінінская /Клімавіцкая/, Магілёўская, Мазырская, Мінская, Полацкая, Слуцкая, а таксама 100 раёнаў.

17 ліпеня 1959 года нарадзіўся Барыс Пятровіч (Барыс Сачанка)

Пісьменнік, празаік.

Заснавальнік і галоўны рэдактар часопісу «Дзеяслоў», вакол якога аб’ядналіся пісьменнікі, перспектыўныя маладыя аўтары, што дало магчымасць паўнавартасна адлюстроўваць сучасны літаратурны працэс.

Старшыня Рады ГА «Саюз беларускіх пісьменнікаў».

У творчай дзейнасці Барыса Пятровіча лічаць яскравым прадстаўніком экзістэнцыялізму ў сучаснай беларускай літаратуры, які ў творчасці спалучае адданасць класічнай літаратурнай традыцыі з дакладна выверанымі назіраннямі за рэаліямі.

17 ліпеня 1959 года нарадзілася Вольга Русілка.

Паэтэса, літаратуразнавец.

Суаўтар падручніка «Родная літаратура» для 7 класа школ, метадычных дапаможнікаў.

17 ліпеня 1998 года памёр Сяргей Сідор.

Географ, доктар педагагічных навук, прафесар, грамадскі дзеяч.

Працаваў на геаграфічных факультэтах Магілёўскага педінстытуту (цяпер, універсітэт імя Куляшова), Беларускім дзяржаўным універсітэце.

Суарганізатар школьнай алімпіяды па геаграфіі.

Заклаў асновы сучаснай беларускай сацыяльна-эканамічнай геаграфіі, навуковай геаграфічнай тэрміналогіі. Працягваў справу Аркадзя Смоліча, стварыў першы ў Беларусі паўнавартасны беларускамоўны падручнік па геаграфіі Беларусі.

17 ліпеня 2000 года памерла Эдзі Агняцвет (Эдзіт Каган).

Паэтэса, перакладчыца.

Пісала пераважна для дзяцей. Выдала 26 кніг паэзіі, паэм, лібрэта, кнігу для чытання ў 4 класе «Роднае слова».

Перакладала на беларускую мову творы рускіх, украінскіх, французскіх і іншых класікаў. Узнагароджана міжнародным Ганаровым дыпломам імя Ганса Крысціяна Андэрсэна.

17 ліпеня 2008 года памёр Віталь Шкраба.

Прафесійны баксёр.

Двухразовы чэмпіён Беларусі ў суперцяжкай вазе (97 кг).

Бокса займаўся лёгкай, цяжкай атлетыкай, плаваннем. Загінуў пры цьмяных абставінах.

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Дзень у гісторыі. Раскол хрысціянскай царквы. Партызанскі парад. Заснаванне музею гісторыі Магілёва

Навіна ад

16 ліпеня 1054 года адбыўся раскол Хрысціянскай Царквы.

Хрысціянства падзялілася на каталіцкую з цэнтрам у Ватыкане (Рым) і праваслаўную з цэнтрам у Канстанцінопалі (Візантыя, цяпер Стамбул, пасля акупацыі Асманскай імперыяй).

16 ліпеня 1944 года адбыўся ў Мінску Партызанскі парад

У ім бралі ўдзел 30 партызанскіх брыгад у асноўным Мінскага і Магілёўскага партызанскіх злучэнняў. На мітынг і парад сабраліся больш за 30 тысяч партызан і 50 тысяч жыхароў гораду.

16 ліпеня 1976 года памёр Ян Станкевіч.

Мовазнавец, гісторык, палітычны дзеяч.

Імкнуўся выкарыстоўваць найперш уласныя рэсурсы мовы – дыялектнай, даўнейшай, часам наватворы – каб засведчыць яе жыццяздольнасць і адметнасць ад суседніх. Каб найбольш адметныя рысы беларускае старой ды жывой народнай мовы знаходзілі сабе месца ў сучаснай моўнай практыцы.

16 ліпеня 1990 года заснаваны Музей гісторыі Магілёва.

Месціцца ў будынку гарадской ратушы.

Асноўная экспазіцыя прысвечаная Магілёву ў часы Магдэбурскага права.

Сярод экспанатаў адзіны ў Беларусі экзэмпляр Статута Вялікага княства Літоўскага 1588 году.

У канферэнц-зале праходзяць урачыстыя гарадскія імпрэзы.

 

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў