Банк звестак аб гісторыка-культурнай спадчыне Беларусі – фундаментальны збор усіх наяўных у краіне матэрыяльных і нематэрыяльных помнікаў культуры. У Магілёва, тым часам, ёсць свая інтэрактыўная мапы, якая функцыянуе блізу году.
Як адзначае кіраўнік тэлеграм-каналу «Спадчына.Размовы», калісьці ён рабіўся «на каленцы» і не меў выхаду на шырокую аўдыторыю. Цяпер жа размяшчаецца ў дзяржаўным сегменце беларускіх інтэрнэт-рэсурсаў, у даменнай зоне gov.by, і ўжо пачаў паўнавартасную працу.
На ім падрабязны спіс усіх гісторыка-культурных каштоўнасцей, прычым кожная з іх мае сваю асобную старонку, дзе прыводзіцца месцазнаходжанне, даціроўка, стыль, гістарычнае апісанне помніка.
Сайт патрабуе дапрацоўкі. Так, інтэрактыўная мапа па Магілёўшчыне пустая. Таксама бракуе гістарычных выяваў. Не прадугледжаная зваротная сувязь з наведнікамі, якія маглі б аператыўна паведаміць пра парушэнні заканадаўства на помніках.
Для жыхароў Магілёва адсутнасць інтэрактыўнай мапы кампенсуецца тым, што ўжо каля году функцыянуе альтэрнатыўны сайт. На ім у выглядзе інтэрактыўнай мапы прадстаўленыя ўсе помнікі гораду і ваколіц, як актуальныя, гэтаксама страчаныя і тыя, якія ў перспектыве маглі б папоўніць спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей.
Падрабязнае даследаванне як з’явілася і працавала ў Магілёве першая друкарня.
На сваім ютуб-канале былы дырэктар Музея гісторыі Магілёва Аляксей Бацюкоў размяшчае ролікі, прысвечаныя гісторыі нашага краю. Чарговая лекцыя прысвечана пачатку кнігадрукавання ў Магілёве ў пачатку XVII стагоддзя.
У навуковай літаратуры можна сустрэць тэзіс, што першыя кнігі былі надрукаваныя ў горадзе ў 1616, 1617 і 1619 гадах. Гэта літургічная кніга «Служэбнік» і літаратурны твор Кірылы Транквіліон-Стаўравецкага «Вучыцельнае Евангелле». Аднак саміх гэтых магілёўскіх кніг не існуе ў прыродзе. Іх няма ў каталогах, няма ў бібліятэках і зборах.
Відэалекцыя, ператварылася ў падрабязнае даследаванне таго, як з’явілася інфармацыя пра паяўленне і працу ў Магілёве першай друкарні.
«Фантомныя кнігі», магчыма, выдадзеныя ў Магілёве невядомымі пакуль друкарамі, былі вядомыя бібліёграфам у канцы XVIII – пачатку ХІХ стагоддзяў. Але пасля 1813 года іх не сустракаў больш ніводны даследчык.
На их открытии часть экспонатов можно было взять на память.
На выставке «Face money illusion» представил свои работы художник Вадис Красовский. Ещё одну, «Струны вселенной» презентовал его коллега Серж Арден.
Вадис Красовский создаёт свои работы из монет, которые образуют объёмный эффект 3D. Зритель при приближении видит монетные пиксели, но отходя перед ним возникает портрет.
Серж Арден представил серию своих малых графических листов, ярких, в стиле абстрактного экспрессионизма. Эти самые, ярко раскрашенные картины, художник подарил каждому пришедшему на выставку.
Развлекал публику исполнением авторских песен музыкант Тимофей Бейнарович.
Завершилось открытие выставок, которые пробудут в ДК области до конца августа, просмотром 20-ти минутного фильма «Жизнь в искусстве, ради искусства».
Тое было ў 2015 годзе, калі ў Беларусі трываў чарговы перыяд лібералізацыі.
Улада атрымлівала грантавую падтрымку ад еўрапейцаў
Тады рэгіянальны фестываль народнай творчасці, промыслаў і рамёстваў «Дрыбiнскія таржкi» стаў пераможцам у конкурсе садзейнічання развіццю мясцовых ініцыятываў. Ён рэалізоўваўся Праграмай развіцця ААН (ПРААН) пры фінансавай падтрымцы Еўрасаюзу. Бюджэт праекту не агалошваўся, але паводле ўмоваў грантадаўцы, мог сягаць 25 тысяч еўра.
Разам з дрыбінскім праектам былі падтрыманыя яшчэ 17 ініцыятываў з Магілёўскай вобласці.
У 2018-ым Дрыбін адведала кіраўніца прадстаўніцтва ААН у Беларусі Іаана Казана-Вішнявецкая. Яе сустракаў старшыня райвыканкаму. Замежніцу цікавіла, як ажыццяўляецца праект “Стварэнне «Дрыбінскай школы шапавалаў»”, пад які было выдзелена фінансаванне па той жа ААН-аўскай праграме. Бюджэт праекту складаў 12 438 еўра.
Іаана Казана-Вішнявецкая паўдзельнічала ў майстар-класе вырабу сувенірнай прадукцыі. На памяць аб знаходжанні ў Дрыбіне ёй падарылі сувенірныя валёнкі, каралі і эмблему фестывалю «Дрыбінскія таржкі».
Пра супрацоўніцтва з Еўропай у Дрыбіне не згадваюць
У сёлетніх анонсах «Дрыбiнскіх таржккоў» згадкі пра супрацоўніцтва мясцовай улады з еўрапейскай структурай няма. Увага акцэнтуецца на тым, што фестываль праходзіць у 11 раз і на ім будзе весела.
Сёлета ён пачаўся 19 жніўня і завершыцца 20-га. У праграме канцэрты, шоу, майстар-класы, кірмаш. Наведнікам пакажуць рэтрамабілі і для іх спяе Алена Ланская. А потым будзе феерверк. Для жыхароў аддаленага ад буйных людных мясцінаў райцэнтра фестываль – аддушына ў сумным аднастайным жыцці.
«Сёлета ўсе нашы крамніцы і падворкі будуць здзіўляць гасцей рознымі стравамі з цёртай бульбы. І гэта невыпадкова, бо традыцыйныя беларускія дранікі і стравы з цёртай бульбы ўключаны ў дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў краіны. Аднак гэта не адзіная наша неспадзеўка. Упэўнена, свята пройдзе на высокім узроўні і надоўга запомніцца ўсім гасцям і ўдзельнікам» – абяцала напярэдадні адкрыцця галоўны ідэолаг райвыканкаму Ганна Падворная.
Пра Дрыбін, сьцісла
Дрыбін – найменшы райцэнтр Беларусі. Да Магілёва, абласнога цэнтру, 60 кіламетраў. Да беларуска-расейскай мяжы два дзясяткі напрасткі. Вытворчых прадпрыемстваў у раёне няма. Мясцовая эканоміка трымаецца на «калгасах», камунальных арганізацыях, дзяржаўных установах і прадпрымальніцкай актыўнасці.
Раён стварылі пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Тут багата набудавана пасёлкаў для перасяленцаў з забруджаных радыяцыяй мясцін Магілёўшчыны. Многія дамы пустуюць.
Мястэчка славутае тутэйшай школай шапавальства. У даўнія часы мясцовыя шапавалы выдумалі сваю мову – «катрушніцкі лемезень».
Насельніцтва Дрыбіна – меней за 3 тысячы чалавек. Упершыню ў гісторыі пра яго згадалі ў XVI стагоддзі, як шляхецкае ўладанне ў Мсціслаўскім ваяводстве. У XVII стагоддзі існаваў Новы Дрыбін. Канцлер Леў Сапега ў сваім тастаменце 1633 году ўпамянуў «вёску і пушчу Дрыбінскую».
Традыцыйна месцам правядзення рысталішчаў становіцца мясцовая замкавая гара. На ёй сёлета, паводле афіцыйнай інфармацыі, сабралася 160 чальцоў клубаў гістарычнай рэканструкцыі.
Адраджэнцы рыцарскай культуры на замчышчы застаюцца пакуль трывае фэст. Завершыцца ён 7 жніўня.
У Беларусі цяпер назіраецца росквіт клубаў гістарычнай рэканструкцыі. Для многіх іх удзельнікаў магчымасць апрануць даспехі альбо вопратку мінулых эпох – сапраўдныя, а не рафінаваныя патрыятызм і павага, нават прага да мінулага
У мінулыя гады фэст прымяркоўвалі да ўгодкаў Грунвальдскай бітвы – 15 ліпеня. З цягам часу яго пачатак стаў рухомым.
Свята сярэднявечнай культуры ўпершыню было арганізавана ў 2007 годзе. У анонсах сёлетняга фэсту не згадваецца, што яго ініцыяваў тагачасны мсціслаўскі ксёндз Караль Тамэцкі. Ажыццявіць задуманае яму дапамаглі Цэнтр сацыяльных інавацыяў з Мінску і выканаўчая ўлада. У арганізацыі фэсту прадугледжваўся ўдзел актыўнай часткі мясцовага грамадства.
Свята мелася быць рэсурсам для развіцця тутэйшай супольнасці і павелічэння яе ўплывовасці. У далейшым незалежныя ад дзяржавы грамадскія структуры ўладаю былі адсунутыя ад арганізацыі і фэст ператварыўся выключна ў забаўляльнае дзейства. Яго арганізацыя цалкам пад кантролем ідэолагаў.
«Калі фэст становіцца толькі забаўляльным мерапрыемствам, а жыхары гораду – толькі гледачамі, то пра развіццё гораду казаць цяжка», – адзначалі грамадскія актывісты, які арганізоўвалі першыя фэсты ў Мсціславе.
Тым часам улады абяцаюць, што сёлетні фэст стане рэкордны колькасцю наведнікаў. Асабліва падкрэсліваецца, што на свята беларускага рыцарства прыедзе багата расіян, якія пасля кавідных абмежаванняў «гатовыя павесяліцца»
Міністэрства культуры патрабуе ад выканаўчай улады на месцах папярэдне ўзгадняць, чыймі імёнамі тыя збіраюцца называць установы культуры. Адпаведны дакумент ведамства разаслала аблвыканкамам і Мінскаму гарвыканкаму. Зварот да чыноўнікаў складзены на рускай мове, датаваны 2 жніўня і падпісаны міністрам культуры Анатолем Маркевічам.
«У мэтах прыняцця ўзгодненых, абгрунтаваных рашэнняў аб прысваенні ўстановам культуры імёнаў выбітных дзеячаў, знаных людзей, Міністэрства культуры лічыць неабходным пры папярэднім разглядзе пытання накіроўваць на ўзгадненне адпаведныя прапановы ў Міністэрства культуры» – гаворыцца ў дакуменце.
Дакумент быў дасланы чытачом аднаму з інтэрнэт-выданняў. Атрымаць каментар аб яго сапраўднасці і падставах для з’яўлення ў Міністэрстве не ўдалося. Адсутнічае ён і на сайце ведамства.
Зварот Мінкульту да чыноўнікаў выканкамаў выдадзены на фоне падзеяў, звязаных з намерамі надаць бібліятэцы ў Астраўцы імя Адама Мальдзіса. Мясцовы райвыканкам 24 чэрвеня пастанавіў назваць установу культуры ў гонар выбітнага дзеяча навукі і культуры. Потым у справу ўмяшаліся ідэолагі з Гродненскага аблвыканкаму. 29 чэрвеня Галоўнае ўпраўленне ідэалагічнай працы пастанавіла рашэнне райвыканкаму прыпыніць.
Адам Мальдзіс нарадзіўся ў Астраўцы. Ён аўтарытэтны навуковец, грамадскі і культурны дзеяч. У гістарычнай аповесці «Восень пасярод вясны», напісанай у 1984 годзе ён на аснове адной з легендаў Астравеччыны, звёў разам паўстанца Каліноўскага, літаратара Сыракомлю, актрысу Хэлену Маеўскую-Кіркор і іншых герояў беларуска-польска-літоўскай гісторыі.
У 1991-2005 гадах Адам Мальдзіс узначальваў Міжнародную асацыяцыю беларусістаў, ля вытокаў якой таксама стаяў.
1517 год. Францыск Скарына выдаў першую кнігу, «Псалтыр».
Да гэтай падзеі прымеркаваны Дзень беларускага кнігадруку.
Цягам наступных трох год Скарына надрукаваў 23 кнігі.
Адной з галоўных асаблівасцяў усіх кніг Скарыны сталі аўтарскія каментары, якія дапамагалі «паспалітым» людзям лепш зразумець змест, асэнсаваць значэнне падзей, захаваных у кнігах Святога Пісання.
У прадмовах адлюстраваныя гуманістычныя ідэалы і светапогляд Скарыны. У іх прасочваюцца прыметы літаратурных жанраў, якія пазней атрымалі працяг у беларускай літаратуры і пісьменстве.
Асветнік і першадрукар узбагаціў беларускую культуру, зрабіў яе часткай еўрапейскай і сусветнай прасторы. Яго выданні вылучаліся высокай якасцю друку, характэрнымі мастацкімі, гравюрнымі і арнаментальнымі ўпрыгожаннямі, шрыфтамі і іншымі складнікамі выдавецкай эстэтыкі і майстэрства.
Францыск Скарына займае адзін шэраг са знанымі дзеячамі сусветнай культуры эпохі Адраджэння – Леанарда да Вінчы, Рафаэль, Ян Амас Каменскі.
1715 год. Нарадзіўся Мацей Догель.
Гісторык-археограф і правазнаўца.
Быў рэктарам элітарнай навучальнай ўстановы Collegium Nobilium (Калегіум нобіліум), якую заснаваў каталіцкі ордэн Піяраў для дзяцей шляхты. Праз брак фінансавання вучэльня вымушаная была спыніць дзейнасць. З ініцыятывы Мацея Догеля яна была адноўленая.
Доўгель – збіральнік гістарычных і дыпламатычных дакументаў. Выдавец збораў міжнародных трактатаў «Дыпламатычны кодэкс Польскага каралеўства і Вялікага княства Літоўскага», дакументаў «Граніцы Польскага каралеўства і Вялікага княства Літоўскага», якія не страцілі свайго значэння дагэтуль.
1840 год. Нарадзіўся Альгерд Абуховіч.
Літаратар, паэт, перакладчык.
Адзін з заснавальнікаў жанру байкі ў беларускай паэзіі.
Ён перакладаў на беларускую мову творы польскай, рускай і заходнееўрапейскіх аўтараў.
Асаблівае месца ў творчасці Абуховіча займаюць мемуары – нязмушанае пісьменніцкае апавяданне пра сябе і сваю эпоху, напоўненае роздумамі пра час, літаратуру, вечныя праблемы чалавечага жыцця. Упершыню гэтыя мемуары з’явіліся ў друку ў газеце «Гоман» у 1916 годзе пад назвай «3 папераў Альгерда Абуховіча».
1877 год. Памёр Іван Насовіч.
Філолаг, этнограф і фалькларыст.
Стваральнік «Слоўніка беларускай мовы», «Слоўніка беларускай гаворкі» (больш за 30 тыс. слоў), «Зборніка беларускіх прыказак».
Пакінуў гісторыка-мемуарную працу «Успаміны майго жыцця». Аўтар артыкулаў, прысвечаных песеннай культуры беларусаў.
Пераклаў з лацінскай мовы 3-томную працу «Старажытныя помнікі, што асвятляюць гісторыю Польшчы і Літвы», у якой адлюстраваны ўзаемадачыненні Польшчы і ВКЛ, асветлена гісторыя беларускіх зямель з 1217 да 1696 году.
1903 год. Нарадзіўся Барыс Платонаў.
Актор, педагог, народны артыст Беларусі.
Выконваў востра-сатырыстычныя, характарныя, драматычныя і трагедыйныя ролі герояў.
На радыё чытаў творы прозы і паэзіі, напрыклад, «Курган» Янкі Купалы. Зняўся ў фільмах «Кастусь Каліноўскі», «Песня вясны», «Пяюць жаваранкі», «Хто смяецца апошнім».
1938 год. Нарадзіўся Ігар Лучанок.
Кампазітар і педагог.
Працаваў у розных жанрах. Ён аўтар кантат, вакальна-сімфанічных паэм, балад, рамансаў на вершы В. Дуніна-Марцінкевіча, Максіма Танка, Ніла Гілевіча, Якуба Коласа, М. Багдановіча, А. Куляшова.
Твораў для эстрады, да драматычных спектакляў, радыё- і- тэлепастановак, тэле- і кінафільмаў, музыкі для дзяцей.
Многія беларусы ведаюць песні «Мой родны кут», «Жураўлі на Палессе ляцяць», «Вераніка», «Алеся», «Дарагія мае землякі».
1945 год. На японскі горад Хірасіму была скінутая атамная бомба.
Атамным бамбаваннем Хірасімы Узброеныя сілы ЗША паўплывалі на пазіцыю кіраўніцтва Японіі адносна працягу вайны.
14 жніўня 1945 года японскі імператар Хірахіта падтрымаў падпісанне Японіяй безумоўнай капітуляцыі. 15 жніўня 1945 года Японія абвясціла пра такія намеры.
Акт аб капітуляцыі, які фармальна скончыў Другую сусветную вайну, быў падпісаны 2 верасня 1945 года.
1957 год. Нарадзіўся Мікалай Пінігін
Беларускі рэжысёр. Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі.
У снежні 2008 года прызначаны галоўным рэжысёрам Нацыянальнага акадэмічнага тэатру імя Я. Купалы.
Ён паставіў больш за 50 спектакляў. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі ў галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры за спектакль «Тутэйшыя». Прызнаваўся «Чалавекам года Беларусі» у намінацыі «Сцэна».
У час пратэстаў 2020 года калектыў яго тэатра выступіў за спыненне гвалту і пералік галасоў з удзелам незалежных назіральнікаў. За гэта ўлады звольнілі дырэктара тэатру Паўла Латушку. Мікалай Пінігін разам з большасцю трупы і іншымі супрацоўнікамі тэатру звольніўся на знак пратэсту.
Актыўны ўдзельнік руху нацыянальнага адраджэння. Займаўся рэстаўрацыяй і роспісам храмаў, у тым ліку магілёўскага касцёла Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі і Святога Станіслава.
30 сакавіка 2022 году Пушкіна асудзілі на 5 гадоў зняволення. Праваабарончай супольнасцю ён прызнаны палітвязнем.
У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў
Неафіцыйная дата. Адзначаецца ў першую пятніцу жніўня.
Першы Дзень піва адбыўся ў 2007 годзе ў Санта-Крузе (Каліфорнія, ЗША). Тады гэта быў мясцовы фестываль. З цягам часу ён пераўтварыўся ў міжнароднае свята, якое адзначаецца ў дзясятках краінаў.
У гэты дзень удзельнікі святкавання частуюць адзін аднаго півам, а ў сувязі з яго «міжнароднасцю», ласуюцца півам, звараным паводле рэцэптах чужых культураў. Дэгустуюць новыя або рэдкія гатункі піва.
Беларусы гатуюць і ўжываюць піва з Х стагоддзя.
1506 год. Войска Вялікага Княства Літоўскага, ачоленае Міхаілам Глінскім, разбіла пад Клецкам аддзелы Крымскага ханства Менглі-Гірэя.
Было вызвалена блізу 40 тысяч нявольнікаў, якіх татары збіраліся весці ў Крым. Захоплена 30 тысяч коней.
Хан Менглі-Гірэй стаў на пэўны час саюзнікам Вялікага Княства Літоўскага.
На месцы бітвы стаіць помнік.
1772 год. У Пецярбургу абвясцілі маніфест аб падзеле Рэчы Паспалітай.
Ён быў складзены на падставе сакрэтнай венскай дамовы 19 лютага 1772 года паміж Расіяй, Прусіяй і Аўстрыяй.
Арміі трох дзяржаваў уварваліся на тэрыторыю краіны.
Ад 1772 да 1795 года адбыліся тры падзелы Рэчы Паспалітай. У выніку яна знікла з палітычнай карты Еўропы.
У першы падзел частка Магілёўшчыны была акупаваная Расійскай імперыяй. Па другім падзеле пад уладу Расіі трапіла ўсё Магілёўскае Падняпроўе.
У афіцыйнай гістарыяграфіі акупацыю беларускіх земляў Расіяй падчас падзелу Рэчы Паспалітай называюць далучэннем.
1864 год. Павешаны Рамуальд Траўгут, удзельнік паўстання Каліноўскага.
У красавіку 1863 сфармаваў і ўзначаліў Кобрынскі паўстанцкі атрад. Тройчы нанёс паражэнне расійскім карным вайсковым аддзелам.
Шмат зрабіў для пашырэння сацыяльнай базы паўстання, надання яму размаху, рэарганізацыі ўзброеных сіл інсургентаў.
Арыштаваны 30 сакавіка 1864. Паводле выраку ваеннага суда павешаны ў Варшаўскай цытадэлі.
У 1928 у мястэчку Свіслач яму ў міжваеннай Польшчы паставілі помнік. У 1989-ым ён быў адноўлены.
1908 год. Памёр Валерый Урублеўскі.
Беларускі і польскі рэвалюцыянер, адзін з кіраўнікоў паўстання 1863 году.
Начальнік штабу паўстанцаў, камандуючы сіламі Гарадзенскага, Люблінскага і Падляшскага ваяводстваў. Генерал, камандуючы арміяй Парыжскай Камуны (1871).
Пахаваны ў Парыжы на могілках Пер-Лашэз, каля сцены Камунараў.
У Гродне і Катавіцах імем Урублеўскага названы вуліцы.
1924 года. Нарадзіўся Аркадзь Жураўскі.
Беларускі мовазнавец.
Доктар філалагічных навук, прафесар.
Працаваў дырэктарам Інстытуту мовазнаўства імя Я. Коласа. Даследаваў гісторыю беларускай мовы і беларускага мовазнаўства.
Першым у славянскім мовазнаўстве даказаў існаванне беларускага варыянту царкоўнаславянскай мовы ў старабеларускі перыяд, прааналізаваў мову дзеячаў беларускай культуры мінулага.1941 год. Загінуў Алесь Пруднікаў.
Беларускі паэт.
Будаваў чыгунку Асіповічы – Магілёў – Раслаўль, працаваў у Дзяржвыдавецтве, БелТА, ва ўстановах адукацыі.
У сакавіку 1933 году быў арыштаваны савецкімі органамі ўнутраных спраў. Праз восем месяцаў вызвалены з турмы і адразу адпраўлены ў армію.
Актыўны барацьбіт за беларусізацыю. Суаўтар артыкула пра знойдзены скарб старажытных манет у вёсцы Стары Дзедзін. Скарб лічыцца самым вялікім у Магілёўскай вобласці і адным з найстаражытнейшых у краіне. Манеты датаваныя 980-985 гадамі.
1947 год. Нарадзіўся Віталь Скалабан.
Беларускі гісторык, літаратуразнавец.
Даследчык гісторыі беларускага нацыянальнага руху, культуры XIX – пачатку XX стагоддзяў, архівазнаўства, краязнаўства і бібліяграфіі.
Ён быў прадстаўніком дынастыі Капетынгаў, сынам караля Генрыха I і Ганны Кіеўскай, якая была ўнучкай беларускай княжны Рагнеды і праўнучкі князя Рагвалода. Рагнеда – продак амаль 30 францускіх каралёў.
Рагнеда – летапісная легенда беларускай гісторыі. Кіеўскі князь Уладзімір забіў ейнага бацьку Рагвалода і гвалтам зрабіў яе жонкай. Яна спрабавала яго забіць, калі дазналася, што ён хоча ажаніцца з іншай.
Ейнага сына Ізяслава, які за матчыны крыўды кінуўся быў на бацьку з кінжалам, Полацк прызнаў за свайго валадара і так аднавілася полацкая дынастыя Рагвалодавічаў. Другі яе сын Яраслаў, вядомы як Мудры, княжыў у Кіеве.
Сама Рагнета прыняла хрысціянства і стала першай беларускай манашкай.
1392 год. Вялікім князем Літоўскім стаў Вітаўт Кейстутавіч.
Вітаўт Вялікі – знакавы валадар Вялікага Княства Літоўскага. Яго лічылі гаспадаром Літвы, так у сярэднявеччы называлі беларускія землі. За ім дзяржава дасягнула наймагутнейшай велічы.
Дзеля ўмацавання сваёй улады Вітаўт ліквідаваў некалькі ўдзельных княстваў – у Полацку, Віцебску, Ноўгарадзе-Северскім, Кіеве, на Валыні і ў Падоллі.
У дачыненнях з Тэўтонскім ордэнам ён мусіў выкарыстоўваць Жамойць у якасці разменнай манеты. Па бітве пад Грунвальдам цяперашняя Летува была прыгорнутая Вялікім Княствам, тэрыторыя якога на той момант прасціралася ад Балтыйскага да Чорнага мораў.
1579 год. Войскі Рэчы Паспалітай пад кіраўніцтвам Стэфана Баторыя ўзялі ў аблогу Полацк, каб выбіць адтуль маскоўцаў.
30 жніўня войскі Івана IV капітулявалі.
Полацк пад акупацыяй маскоўскага цара Івана, празванага беларусамі Жахлівым, быў больш за шаснаццаць гадоў – ад 1563 да 1579 года. Старажытную сталіцу краю маскоўцы зрабілі стратэгічным цэнтрам заваёвы Беларусі.
За валадараннем Стэфана Баторага Магілёў атрымаў прывілей на самакіраванне – Магдэбургскае права.
1777 год. У Лондане адкрылі першы ў свеце цырк Філіпа Эстлі «Амфітэатр Эстлі».
Будынак меў купалападобны дах, круглую глядацкую залу, манеж, аркестр, сцэну.
У Беларусі да Другой сусветнай вайны цырк быў і ў Магілёве. Ён стаяў на Дняпроўскім праспекце (цяпер вуліца Першамайская) насупраць сабора святога Іосіфа (зруйнаваны і на яго месцы ўзведзеная гасцініца Дняпро).
У вайну цырк згарэў. Ацалела ўваходная арка, з якой зрабілі па вайне Трыумфальную з пазначэннем войск, якія вызвалялі ад нацыстаў горад. На ўрачыстыя падзеі да гэтай аркі ўскладаюць вянкі.
1917 год – нарадзіўся Янка Брыль.
Народны пісьменнік Беларусі. Быў сябрам Беларускага ПЭН-цэнтру, які ліквідавалі ўлады.
Служыў у польскай марской пяхоце, быў беларускім партызанам.
Брылю належаць словы: «Калі б беларуса прымусіць быць беларусам, які б атрымаўся выдатны беларус!».
нікальнай у сусветнай літаратуры стала створаная Янкам Брылём разам з Алесем Адамовічам і Уладзімірам Калеснікам дакументальная аповесць «Я з вогненнай вёскі…».
У гонар пісьменніка названы вуліцы ў Мінску і польскай Гдыні.
1922 год. Пакладзены пачатак архіўнай справы Беларусі.
Прэзідыумам ЦВК БССР былі прыняты пастановы «Аб архіве», «Аб зацвярджэнні Палажэння аб Цэнтральным архіве Беларусі», створаны Цэнтральны архіў Беларусі.
У Магілёве абласны архіў размясцілі на ўскрайку гораду, на вуліцы Чалюскінцаў.
1946 год. Нарадзілася Вікторыя Мазур.
Вядучая салістка беларускай аперэты. Народная артыстка Беларусі, выхаванка Магілёўскага музычнага вучылішча. Прыма Беларускага дзяржаўнага акадэмічнага музычнага тэатру.
1947 год. Нарадзіўся Мікалай Селяшчук.
Беларускі мастак, афарміцель кніг.
Аздабляў кнігі вядомых беларускіх аўтараў, імкнуўся да стварэння вобразаў-ідэяў, а яго карціны, па словах крытыкаў, нагадваюць тэатр.
Творы аўтара экспанаваліся і захоўваюцца ў больш чым 20 краінах Еўропы, Азіі, Амерыкі, Афрыкі. Пабачыць яго карціны можна і ў Магілёўскім абласным мастацкім музеі імя Паўла Масленнікава.
У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў.
Дзяржаўны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага, доктар медыцыны.
Падарожнік па Еўропе. Ганаровы грамадзянін Венецыі. Герой Інфлянцкай вайны.
Непахісны абаронца свабодаў пратэстантаў. Аўтар кніг энцыклапедычнага зместу пра коней, па конегадоўлі, коннай яздзе, ветэрынарыі – «Гіпіка».
1943 год. Пачалася партызанская аперацыі «Рэйкавая вайна».
Умоўная назва дзеянняў партызан па адначасовым масавым разбурэнні чыгуначных камунікацый.
Аперацыя праводзілася на тэрыторыі ў 1000 км па фронту і 750 км углыб. За першую ноч аперацыі ў Беларусі, Латвіі, Літве, Украіне, Арлоўскай, Бранскай, Смаленскай, Калінінскай, Ленінградскай абласцях Расіі 67 партызанскімі атрадамі ўзарвана 42 тысяч рэек.
1899 год. Нарадзіўся Баляслаў Грабінскі.
Медык, дзеяч беларускай эміграцыі.
Старшыня партыі Беларуская хрысціянская дэмакратыя і Беларускага нацыянальнага камітэту ў Вільні. Сябра Рады Беларускай Народнай Рэспублікі, Беларускага інстытуту навукі і мастацтва, Беларуска-амерыканскага згуртавання.
Першым заўважыў пад час падарожжа ў Італію «Партрэт Скарыны ў Падуі», зроблены ў 1942 годзе італьянскім мастаком Джакома Форна ў «Зале Сарака» славутага Падуанскага ўніверсітэту.
1968 год. Памёр ураджэнец беларускага мястэчка Целяханы Канстанцін Ракасоўскі.
Савецкі ваеначальнік.
У жніўні 1937 года Ракасоўскі быў арыштаваны па абвінавачванні ў сувязях з польскай і японскай разведкамі, стаўшы ахвярай ілжывых паказанняў.
Два з паловай гады правёў пад следствам. Яго ўтрымлівалі ва Унутранай турме Упраўлення дзяржбяспекі, жорстка катавалі і білі.
У 1940 годзе Ракасоўскі быў вызвалены, у сувязі са спыненнем справы і рэабілітаваны.
Палкаводчы аўтарытэт Ракасоўскі набыў у бітве пад Масквой. Паспяховым быў яго ўдзел у бітве за Сталінград і на Курскай дузе. Ягоны талент раскрыўся падчас аперацыі «Багратыён», у выніку якой ад нацыстаў вызвалілі Беларусь.
1971 год. Памёр Янка Маўр.
Пісьменнік. Адзін з заснавальнікаў беларускай дзіцячай літаратуры, заснавальнік прыгодніцкага і навукова-пазнавальнага жанраў у беларускай літаратуры, стваральнік першай беларускай навукова-фантастычнай аповесці.
Аўтар славутых «Палескіх рабінзонаў» і «У краіне райскай птушкі». Яго ўклад у беларускую дзіцячую літаратуру каштоўны тым, што ён як першаадкрывальнік і першапраходца вызначыў далейшыя яе кірунак і развіццё. Яму ўдалося пашырыць часавыя і прасторавыя межы беларускай дзіцячай літаратуры.
Творы Янкі Маўра перакладзены на шматлікія мовы і выдаваліся ў розных краінах, у тым ліку ў ЗША, Вялікай Брытаніі, Кітаі.
У гонар пісьменніка носяць вуліцы ў Мінску, Пінску, мінская абласная бібліятэка, школа ў Барысаўскім раёне.
1986 год. Нарадзілася Дарʼя Домрачава.
Беларуская біятланістка, чатырохразовая алімпійская чэмпіёнка, двухразовая чэмпіёнка свету. Уладальніца некалькіх малых Крыштальных глобусаў, пераможца Кубка свету па біятлоне. Самая тытулаваная спартсменка Беларусі ў гісторыі зімовых Алімпійскіх гульняў. Герой Беларусі.
У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў.
