У вёсках Магілёўшчыны масава адключаць начное асвятленне па рашэнні сельсаветаў, хоць гэта незаконна

Адпаведны сацыяльны стандарт ёсць, але асвятлення па вёсках Магілёўскага рэгіёна няма, як і няма на яго грошай.

У вёсках шматлікіх сельскіх саветаў Магілёўшчыны летам – з 1 чэрвеня па 31 жніўня – цалкам адсутнічае асвятленне вуліц у вячэрні і начны час, паведамляюць мясцовыя жыхары, чытачы mogilev.media. Такая сітуацыя паўтараецца з года ў год і, верагодна, прымае сістэматычны характар. 

Пры зваротах на “гарачую лінію”, у дыспетчарскія службы, у арганізацыях райэнэрга нам сказалі, што адключэнне вулічнага асвятлення ноччу – не іх ініцыятыва, а рашэнне мясцовых уладаў. Сельскія выканкамы пры гэтым падцвярджаюць факт прыняцця такога рашэння.   

Пра падобную сітуацыю, толькі на тэрыторыі Лагойскага раёна, яшчэ тры гады назад пісала “Звязда”. Газета тады паведамляла, што летам адключалі вулічнае асвятленне дзеля эканоміі сродкаў па рашэнні райвыканкама. Але рашэнне ўлады было прызнана Генеральнай пракуратурай  парушэннем заканадаўства. 

Як паведамляла пракуратура, у выніку адключэння асвятлення эканомія была нязначная – у Мінскім раёне, напрыклад, удалося сэканоміць толькі 6,2% ад фактычных затрат.

Разам з тым, такая сітуацыя з асвятленнем негатыўным чынам паўплывае на крымінагенную абстаноўку, колькасць правапарушэнняў. Нязначная эканомія сродкаў непараўнальная з затратамі на раскрыццё правапарушэнняў і злачынстваў, лячэнне і рэабілітацыю пацярпелых, кампенсацыю страт у сувязі з атрыманымі грамадзянамі траўмамі.

Наконт эканоміі спецыялісты падказваюць іншае выйсце: калі фінансавання на асвятленне вуліц не хапае, неабходна распрацаваць і зацвердзіць праграму па эканоміі, а недахоп сродкаў перакрываць за кошт дзейных мерапрыемстваў па эканоміі энергазатрат, а не элементарнага адключэння. Гэта прамы абавязак сельвыканкамаў – арганізаваць асвятленне вуліц, што дакладна прапісана ў артыкуле 43 Закона “Аб мясцовым кіраванні і самакіраванні ў Рэспубліцы Беларусь”. 

Нагадаем, што ў краіне дзейнічаюць пэўныя мінімальныя дзяржаўныя стандарты, да якіх адносіцца і ўдзельная вага асветленых вуліц – не менш як 80% ад агульнай колькасці іх у населеным пункце.

Фота з адкрытых крыніц.

Вось у якіх вёсках Магілёўскага раёна памяняюцца межы

Змены закрануць пяць вёсак двух сельскіх саветаў. Гэта рашэнне дэпутатаў Магілёўскага раённага Савета – паведамляе “Прыдняпроўская Ніва”.

Зменяцца межы вёсак Засценкі, Старое Пашкова, Забалацце, Жукава Пашкаўскага сельскага савета і вёскі Будзішча Вендаражскага сельсавета.

На думку чыноўнікаў, змяненне межаў населеных пунктаў дасць магчымасць навесці парадак на зямлі і больш эфектыўна выкарыстоўваць участкі з наступным уводам іх у селькагаспадарчы абарот.

Фота з адкрытых крыніц

Šukańnie: как привезти могилевскую (белорусскую) деревню в Вильнюс и сделать из этого арт-лабораторию и фестиваль

Традиционная культура белорусских деревень постепенно исчезает вместе с ее носителями. Мы поговорили с авторками проекта низовой этнографии Šukańnie (Шуканне): Полиной, Алиной и Александрой о том, почему они организовали экспедицию по белорусским деревням и как превратили собранные материалы в арт-лабораторию и выставку. 

Девушки говорят о себе как о сообществе городских энтузиасток, которые ощущают особую связь с деревней, ее жителями и культурой. Участницы творческой группы уже давно ездят вместе в экспедиции, теперь они решили привезти находки в город, чтобы как можно больше людей узнали про жизнь  деревень и даже, возможно,  сами отправились в этнографические поездки.

«С помощью этого проекта мы пытаемся разобраться, зачем нам, городским жителям, идентифицировать себя через традиционную культуру и понять есть ли ей место в городской современной среде», – говорит Алина.

Полина охарактеризовала этот проект как “телепорт в теплые руки бабушки”, когда все было легко и беззаботно. По ее словам, искренность и любовь помогают многим проходить сложные жизненные этапы, побуждают интересоваться историей и культурой своей страны и доказывают, что нет ничего невозможного.

Экспедиции в Косаричи и Вэлямичи

По словам авторок проекта, в экспедиции они обычно отправляются спонтанно и без ожиданий какого-то конкретного результата, но в этот раз важно было снять хороший видеоматериал для фестиваля. Поэтому было принято решение поехать в деревню Косаричи в Могилевской области, где они  бывали раньше. Там и познакомились с бабой Волей и бабой Верой. В Косаричах также живет единомышленник девушек Андрей Уфимцев, который выкупил здание бывшего сельского клуба и реконструировал его. Теперь там  в соседский центр с коворкингом, кинозалом, библиотекой. Поскольку место уже знакомое и было понятно, куда и к кому идти, не нужно было тратить время на разведку и удалось заснять разные планы деревни и интервью с бабушками.

Слева: интервьюирование бабушки Воли из деревни Косаричи Могилевской области
Справа: архивные фотографии бабушки Веры.
Фото: авторы проекта низовой этнографии Šukańnie.

А вот с экспедицией во вторую деревню получилась история, которая показывает «всю суть нашего белорусского менталитета», как говорит Алина. Девушки нашли инстаграм деревни Вэлямичи, что в Полесье, его ведет девушка Саша, которая родом из этой деревни. Авторки проекта написали ей в директ. Выяснилось, что Саша переехала в Польшу, но дала контакт своего отца – Владимира Яковлевича, который был готов принять их у себя. Так стало ясно, что надо ехать. В Вэлямичах они узнали, что в эту деревню десятилетиями приезжали этнографы из разных стран для сбора уникальной полесской культуры. Там девушкам удалось взять интервью у 94-летней Марыи Мусееуны, которая рассказала про деревенский быт, плетение лаптей, гуканье весны, свадьбу и рецепты. 

«Больше всего во время экспедиции нас впечатлило гостеприимство людей. Оно так близко и понятно на всех уровнях, наша адметнасць. А также было удивительно, какая разная Беларусь может быть в культурном плане. Но главное, мы еще раз убедились, что у нас осталось мало, слишком мало времени, чтобы успеть поговорить с настоящими носителями традиционной культуры, осовременивается», – говорит Александра.

Фестиваль “Šukańnie”

Помимо экспедиции девушки также организовали фестиваль в Вильнюсе. Он состоял из арт-лаборатории, фотовыставки, аудиоэкспозиции, выставки материальных объектов и видеоарта. Идея была в том, чтобы даже те, у кого нет никакой эмоциональной связи с белорусской деревней, могли пропустить ее через себя. Мы размышляли о том, как сейчас говорить о наследии деревень и поняли, что будет здорово использовать перформативные практики и фестиваль. Мы хотели, чтобы наши мероприятия становились местом, где встречаются люди, объединенные деревенской тематикой. Связь может строится на опыте пребывания в деревне или просто на интересе к традиционной культуре,” – говорит Алина.

Арт-лаборатория в Вильнюсе

Участники “Шукання” могли быть и зрителями, и перформерами в рамках арт-лаборатории. Было две рабочих группы: одна сконцентрировалась на телесных практиках и теме деревенского быта, другая — работала с текстом, геймификацией и темой ритуала. Группы работали в течение дня со своими кураторами и одной из эксперток. Сначала участники и участницы лаборатории (15 человек) просмотрели интервью с бабушками, которое было снято во время июньских экспедиций. Затем все участники разделились на две рабочие группы: первая работала с телесными практиками, вторая – с текстом. 

Телесная группа работала с телом, разбирала элементы и действия, характерные для деревенского быта (жать жниво, подоить корову, заготовить травы). Вместе они выстроили повествовательную линию, которая затем вылилась в перформанс. 

Процесс работы одной из групп. Фото: Юля Савич

Вторая группа работала с писательскими практиками на тему правил и табу: выстраивала нарратив истории, а затем представила результаты в формате интерактивной читки, где зрители сами выбирали дальнейшие шаги главных героев. Во время работы участники снова обращались к интервью, чтобы узнать этнографические моменты (из чего раньше состоял день, как молодые знакомились, какими ритуалами сопровождалась свадьба) и прочувствовать эмоции (смутак по времени, которое прошло, печаль из-за того, что из деревень все больше уезжают). Вечером состоялся показ, на который пришли зрители, и онлайн-трансляция для тех, кто не смог присоединиться.

Показ работы одной из групп. Фото: Юля Савич

Лаборатория собрала вокруг себя тех, кто интересуются традиционной культурой, и тех, у кого есть личная связь с деревней. В каком-то смысле Šukańnie стало способом дотронуться до Беларуси для тех, кто сейчас не там. Среди результатов лаборатории два  перформанса, но что важнее – это новые связи, эмоции, чувства и опыт.

Выставка с размышлениями

Выставка состояла из фотосерии “Зарослыми сцежками” Анны Костюкевич, звуковой инсталляции “Пачутае” Екатерины Д. и Александры М., инсталляции “Адорвенне” Рамука Янотава и видеоарта “Позирк” Яны Веренчук, который был снят во время экспедиций. 

Фотовыставка “Зарослыми сцежками” Анны Костюкевич. Фото: Юля Савич

На фестивале Анна представила фотопроект “Зарослымі сцежкамі”. Он посвящен теме оставленности, заброшенности. Необитаемые дома в деревнях выдает высокая нескошенная трава у входа, а за дверью – предметы быта, часто устаревшие, вышедшие из употребления. Именно такие кадры особенно ценны для Анны, работа над выставкой вылилась для нее в размышления о корнях, увядании скарбаў и памяти и преобразовалась в проект о личном осмыслении семейного наследия. Фотографии проявлены и напечатаны ручной оптической печатью, Анна работает с пленкой, и для нее очень важен такой долгий и личный процесс взаимодействия с объектом.

“Хотелось привезти частичку фестиваля домой в родной Минск, но все равно так здорово было увидеть неабыякавых людей, чувствовать и проживать это единение. Самое теплое послевкусие от фэста – это чувство о том, как важно любить и эту любовь разделять”, – говорит Анна.

К моменту знакомства с девушками авторка видеоарта “Позирк” Яна Веремчук уже размышляла о съёмке документального фильма о белорусской деревне. Поэтому она присоединилась к команде в обеих экспедициях и отвечала за съёмки. “Повзрослев, я поняла, что белорусская культура, – это не стыдно. Это то, что является одним пазлом в моей картине мира, во мне. Я хотела передать это ощущение другим, кто сомневается в этом, или тем, кто мало знаком с белорусской  культурой. Был подъём в 4 утра и вылазки в поле, чтобы словить рассвет, съёмки нашей природы, интерьеров. И конечно, не без походов на речку, местную дискотеку, катания на лодке!” – рассказывает Яна.

Саша из Вэлямичей, благодаря инстаграму которой девушки поехали в эту деревню, приехала на фестиваль из Польши. “Я не магу паехаць дадому, але на вёску моцна хацелася, там у і паехала, каб неяк зьменшыць сваю тугу. Я ехала на перформанс нічога не чакаючы. То бок, я проста аддалася працэсу. Пра вёску сваю я шмат чаго ведаю і люблю яе, было прыемна ўбачыць яе вачыма дзяўчат,” – рассказывает Александра.

Художник и дизайнер Рамук Янотаў представил на фестивале инсталляцию Adorvieni, собранную из предметов, найденных во время экспедиции. Вот как он сам описывает ее смысл: “Аўтэнтычныя артэфакты, вынятыя з прасторы і змешчаныя ў чорнай актавай зале, губляюць свае утылітарнае значэнне і пертвараюцца ў ледзь не галерэйныя экспанаты. Адсюль паходзіць і назва інсталяцыі: Адорвені – гэта тое, што адарвалі, вынялі, аддзёрлі, як быццам расліну ад яе каранёў.” 

Инсталляции “Адорвенне” Рамука Янотава. Фото: Юля Савич

Ещё в начале работы было решено, что на фестивале будет несколько элементов – перфоманс-лаборатория, аудио и видео- инсталляции, фотовыставка и обязательно часть с артефактами. Роман с Полиной поехали искать кусочки деревни, которые можно было бы взять и перенести в пространство фестиваля, сохранив притом их аутентичность. Искали довольно долго, но когда наткнулись на окна – мгновенно всё сложилось. «Вокны самое ўжо ёсць парталы, дазваляючыя зазірнуць у чужое жыццё, у нашым выпадку – гарадскім жыхарам у вясковыя дамы. Спачатку была ідэя аздобіць іх нечым дадатковым, фіранкамі ці праекцыяй далявіду, але калі яны вышыхаваліся ў кампазіцыю і занялі свае месца на чорным муры насупраць сцэны, стала відавочна, што нічога больш і не трэба. Ніжэйшыя вокны былі размешчнаыя на ўзроўні чалавечага твару, і ў гледачоў была магчымасць зазірнуць у вакно, але замест краявіду, яны быццам глядзеліся ў люстэрка, якое пытала, а ці мы самі не адорвені у пэўным сэнсе?»”, – говорит Рамук.

И еще один объект, который Роман сделал для фестиваля, — два гигантских колоса, которые стали украшением главной сцены.  Их гротескный размер напоминает зрителю, что красота и совершенство, которые мы ищем в произведениях искусства, скрыты в обычных вещах, которые нас окружают.  Кстати, колосья сохранились и скоро будут установлены в Вильнюсе как арт-объект.

«На мой погляд, фэст атрымаўся ўдалы. Я спадзяюся на працяг, і ведаю, што ўжо нешта рыхтуецца. Буду рады зноў папрацаваць з Шуканнем і яго камандай, і вельмі хачу далучыцца да іх ў паўнавартасную экспедыцыю ў Беларусі», – говорит Роман. 

Будущее проекта

После фестиваля впервые подумала, вау, я действительно сделала что-то важное, и во мне и моей крошечной жизни есть смысл. Так что дальше – точно больше. Хотя наша команда разбросана по всему миру, я думаю, мы все равно продолжим делать оффлайн мероприятия, а также осуществлять работу проекта через Инстаграм”, – рассказывает Полина.

У девушек много-много идей, энтузиазма и желания дальше ездить в экспедиции. Уже точно решено провести оффлайн-встречи в Минске и мини-кэмп в одной деревне. Также в планах организовывать совместные этнографические поездки, так как многие хотят присоединиться.

Жыццё глыбінкі. Адрамантуйце дарогі, калонкі і прыпынак для аўталаўкі

Гэта звыклы набор праблемаў для аддаленых паселішчаў Магілёўскай вобласці. Сяляне агучваюць іх на кожнай сустрэчы з прадстаўнікамі ўлады, а тыя абяцаюць даць рады. Праблемы, аднак, зрэдку вырашаюцца.

Днямі да жыхароў вёскі Картыжы, што ў Мсціслаўскім раёне, наведаліся міліцыя, пажарныя і старшыня Ракшынскага сельсавету. Кожны з іх расказваў пра тое, як зрабіць жыццё на вёсцы бяспечным і дабротным.

 

Ад Картыжоў да Мсціслава тры дзясяткі кіламетраў. Да Ракшына, дзе сельсавет, з дзясятак.

Насельніцтва Картыжоў 11 чалавек, пераважна пенсіянеры. Сяляне заклапочаныя станам вясковай дарогі, неадрамантаванымі водаразборнымі калонкамі і прыпынкам для аўталаўкі. Сваю незадаволенасць людзі агучылі візіцёрам.

«Нас асабліва хвалюе стан дарогі ў вёсцы. Улетку, калі суха, па ёй можна прайсці, але як толькі ідзе дождж, праехаць да аддаленых дамоў не можа аўтамабіль хуткай дапамогі» – пераказвае нараканні вяскоўцаў інтэрнэт-рэсурс «Mstlife».

Узнятыя вяскоўцамі праблемы, паабяцалі госці, узятыя на кантроль.

Па словах старшыні сельсавету «сустрэчы з жыхарамі аддаленых вёсак дазваляюць даведацца, што іх хвалюе, асабіста абгаварыць шляхі вырашэння праблем, якія ўзнікаюць».

На развітанне для сялянаў артысты раённага Цэнтру культуры і народнай творчасці зладзілі канцэрт. А траім мясцовым жыхарам уручылі лісты падзякі за падтрыманне парадку на сваёй тэрыторыі.

Картыжы – вёска з 250-гадовай гісторыяй. Упершыню яна згадваецца ў 1756 годзе як паселішча Мсціслаўскага ваяводства Вялікага княства Літоўскага.

У 1910 годзе ў вёсцы было 43 двары і пражывала 266 чалавек (123 мужчыны і 143 жанчыны). Паводле перапісу 2009 году, у Картыжах засталося 23 чалавекі. За наступныя 13 гадоў вяскоўцаў паменела ўдвая.

фота: mstlife.by

Не хапіла асфальту. Вяскоўцы з Бялыніцкага раёну заклікаюць уладу адрамантаваць 500 метраў дарогі

Паводле жыхароў пасёлку, які разлёгся вакол чыгуначнай станцыі Друць, сёлетняй вясной дарогу да Бялынічаў рамантавалі, аднак, іхнае паселішча гэтыя працы абмінулі.

Вяскоўцы наракаюць, што іхны бальшак увесь у калдобінах. Яго разбіла сельскагаспадарчая тэхніка і лесавозы. Каб супакоіць незадаволенасць мясцовай грамадскасці заасфальтавалі пляцоўку, дзе звычайна разварочваецца аўтобус з райцэнтру ды спыняюцца аўтамабілі з дачнікамі.

Дарожнікі, паводле пасялкоўцаў, не дарамантавалі да іх участак у 500 метраў.

«Няўжо цяжка было заадно ўкатаць і гэтыя няшчасныя некалькі сотняў метраў?!»- абураюцца вяскоўцы ў лісце бялыніцкай раёнцы «Зара над Друццю».

Як адзначае выданне, у кепскім стане і дарогі ў самім пасёлку. Яны таксама ў выбоінах. «Зара над Друццю» піша, што чакае ад дарожнікаў адказу на яе запыты.

фота: zara.by

Асіповічам 150 год. Экскурс у гісторыю гораду

Юбілей Асіповічы адзначылі на прамінулых выхадных – 6-7 жніўня. Паводле афіцыйнай інфармацыі, святкавалі яго з размахам.

«Сотні жыхароў гораду былі задзейнічаны ва ўрачыстым шэсці прадпрыемстваў, працоўных калектываў і грамадскіх арганізацый, – паведаміла мясцовая раёнка. – На галоўнай плошчы гораду яблыку не было дзе ўпасці. Прыкавала ўвагу шматлікіх гледачоў сваім выступленнем рота Ганаровай варты Мінскай ваеннай камендатуры ў суправаджэнні ваеннага аркестра».

Асіповічы, як “цэнтр сусвету”

Асіповічы, адзін з самым «маладых» райцэнтраў Магілёўшчыны, але пасля Магілёва і Бабруйску – найвялікшы горад рэгіёну. Тут жыве амаль 30 тысяч чалавек.

 

Асіповічы буйны чыгуначны вузел. Цягнікі разыходзяцца тут на захад у бок Слуцка, поўнач – у Мінск, поўдзень – у Бабруйск і Гомель і на ўсход у Магілёў. Ад Асіповічаў да сталіцы 90, а да Магілёва – 140 кіламетраў.

 

Лічыцца, што ад 18 стагоддзя на месцы Асіповіч была аднайменная вёска. Яе насельніцтва займалася земляробствам, рыбалоўствам, паляваннем ды сплаўляла лес. З гістарычных звестак вядома, што ў 1777 годзе ў ёй было 16 сялянскіх двароў. Ёю валодаў Дамінік Еранім Радзівіл – апошні прадстаўнік нясвіжскай мужчынскай лініі роду Радзівілаў.

Чым славуты Дамінік Еранім Радзівіл

З 1810 году ён служыў у войску Княства Варшаўскага, меў званне палкоўніка. У чэрвені 1812 годзе наперадзе свайго палку ачоліў урачысты ўваход войскаў Напалеона ў Вільню, калі той паабяцаў свабоду і незалежнасць Вялікаму Княству Літоўскаму і Рэчы Паспалітай.

Дамінік Еранім Радзівіл удзельнічаў у напалеонаўскай выправе на Маскву, за ўдзел у бітве пад Смаленскам узнагароджаны Ордэнам Ганаровага легіёну.

З кастрычніка 1812 году атрымаў званне маёра Імператарскай Гвардыі, браў удзел у бітве пад Ліпскам. Атрымаўшы цяжкую кантузію ў бітве пад Ханаў, памёр у Францыі 11 лістапада 1813 году.

Улады Расейскай імперыі арыштавалі маёнткі Дамініка Радзівіла за ўдзел яго ў вайне на баку Напалеона.

З вёскі да гораду…

Асіповічы разрасліся да памераў мястэчка, а затым гораду падчас будаўніцтва Лібава-Роменскай чыгункі ў другой палове XIX стагоддзя. Асіповічы – сталі першым паселішчам сучаснай Магілёўшчыны, дзе праклалі чыгунку. У Магілёве тагачасная прыкмета цывілізацыі з’явілася толькі напачатку 20 стагоддзя.

Асіпаўчане лічаць сімвалам гораду помнік паравозу, а дзень чыгуначніка святкуюць тут з асаблівым размахам.

Подзьвіг партызана

У 1943 годзе на станцыі Асіповічы партызан Фёдар Крыловіч знішчыў чатыры нямецкія эшалоны з палівам, снарадамі і танкамі «Тыгр». Гэтая дыверсія ў тым ліку паспрыяла перамозе Савецкіх войск у бітве на Курскай дузе.

За подзвіг Кірыловіча ўзнагародзілі ў 1949 годзе ордэнам Леніна і тое, дзякуючы заступніцтву будучага кіраўніка савецкай Беларусі Кірыла Мазурава. Помнік герою паставілі толькі ў 2009 годзе, калі Беларусь была незалежнай.

Асіповічы – горад артылерыстаў-ракетчыкаў

У Асіповічах за савецкім часам было некалькі буйных вайсковых частак. Цяпер тут дыслакуюцца артылерысты-ракетчыкі. Непадалёк ад райцэнтру распрасціраецца вайсковы палігон, які выкарыстоўваецца падчас беларуска-расійскіх манеўраў.

Фота з рэсурсаў: gzt-akray.by, planetabelarus.by, be-tarask.wikipedia.org, ekskursii.by 

Да чатырох гектар і нават бязмежна – вызначаны максімальныя памеры прыватных участкаў

Памеры зямельнага надзелу для будаўніцтва дому ў сельскай мясцовасці могуць сягаць да аднаго гектара.

У выпадку, калі ахвочы наважыцца пасяліцца на хутары, то абмежаванняў не будзе наогул – памеры ўчастка будуць залежыць ад мясцовых умоваў і асабістых пажаданняў уласніка.

Змены Зямельнага кодэксу, публікуе Нацыянальны прававы партал.

Паводле новых нормаў зямельнага заканадаўства максімальны памер участка для вядзення падсобнай гаспадаркі можа складаць да 4 гектар. Цяпер не патрабуецца рэгістрацыя грамадзяніна па месцы жыхарства.

Змены закранулі паўнамоцтвы мясцовых органаў улады на продаж зямельных участкаў без аўкцыёну – але, за выключэннем Мінска і абласных цэнтраў.

 

Два жыхары Горацкага раёна злавілі злодзея – ён паспеў абнесці вясковую краму

Аляксандр Міхайлоўскі і Аляксандр Ляўтко праходзілі міма сельскага магазіна ў роднай вёсцы Копцеўка, калі заўважылі, што адно з вокан узламанае. Пашкоджанымі былі рашотка і шклопакет. 

Неўзабаве, побач з крамай два Аляксандры пабачылі незнаёмага нецвярозага мужчыну. Пры сабе ў яго былі і скрадзеныя ў краме тавары – паведамляе  Магілёўскае абласное Упраўленне ўнутраных спраў. 

Жыхары Копцеўкі на месцы затрымалі падазроную асобу і выклікалі міліцыю. Віна затрыманага была ўстаноўленая ў ходзе далейшых следчых мерапрыемстваў, а пільныя сяльчане атрымалі падзякі і каштоўныя падарункі.