Mogilev.media продолжает знакомить вас с воспоминаниями одного из организаторов, творческих вдохновителей блистательного театрального действия “M@rt-контакт”. От которого могилевчанам, похоже, только и остались – воспоминания. Субъективные заметки бывшего главного режиссера Могилевского областного драмтеатра Владимира Петровича мы нашли в его небольшом и уютном блоге, и с любезного разрешения автора решили опубликовать без изменений и с сохранением авторского стиля для наших уважаемых читателей. Сегодня мы завершаем цикл воспоминаний, а предыдущий выпуск Субъективных заметок вы можете найти по этой ссылке.
Часть 10, заключительная. ”M.@rt-контакт”, как явление, его значение, перспективы его дальнейшего существования.
“M.@rt-контакт” Субъективные заметки.
То, что изложено ниже, моё видение ситуации и моя правда.
Международный молодежный театральный форум ”M.@rt-контакт”, как и фестиваль духовной музыки “Магутны Божа”, давали возможность жителям города Могилёва расширить восприятие прекрасного и оценить его многообразие.
Эти два фестиваля через живого человека, непосредственно здесь и сейчас творящего искусство, обменивались энергиями со зрителем, наполняли друг друга эмоциями. За этим шли, этого ждали, потому и разлетались билеты в считанные дни после поступления их в продажу.
За годы существования этих фестивалей появился фестивальный зритель, а так же фестивальные фанаты, в хорошем смысле этого слова)
Город готовился, ждал, и это было волнительно для ждущих, для участвующих, и для готовивших фестивали.
Говоря “город ждал”, трезво понимаю, что ждала их малая толика людей, от всего населения города, и точно знаю, что многие даже не подозревали, о существовании этих фестивалей.
Сухая статистика говорит, что театром интересуется от 3% жителей – то есть около 11 500 человек в городе Могилёве можно назвать любителями театра? И то, что в марте месяце это количество в разы увеличивалось, заслуга Международного молодёжного театрального форума “М.@rt-контакт”.
Но всё хорошее, как впрочем и плохое, когда-нибудь заканчивается, а если не заканчивается, то неминуемо превращается в фарс. За эти годы в Беларуси были закрыты несколько фестивалей, в числе которых “Магутны Божа”, “Теарт”, а так же экспериментальные театральные площадки.
И это при том, что в Беларуси 28 профессиональных театров, тогда как в Лондоне – 150, в Москве – 170 и это без учёта экспериментальных площадок. Чтобы перечислить театральные фестивали Беларуси, с избытком хватит пальцев одной руки. Выводы делайте сами.
Изменения коснулись и нашего фестиваля. Количество стран, желающих к нам приехать, изрядно сократилось, как и сократилось количество театральных критиков, желающих приехать на фестиваль. Приходилось скрести по сусекам и делать вид, что “все идет по плану”.
Что будет дальше и как будет развиваться “М.@rt-контакт”, и будет ли в принципе развиваться, сказать трудно. Не берусь предсказывать, но понимаю, что всё когда-нибудь заканчивается.
Як калядны звычай нямецкіх пратэстантаў стаў дарагі сэрцу кожнаму беларусу – наш забаўляльны лонгрыд.
У Заходняй Еўропе гэты звычай існуе з XVІ ст., а на нашых землях традыцыя ўкаранілася толькі ў ХІХ ст., прычым яна прыйшла разам з нямецкім пратэстантызмам. Ёлачны звычай выклікаў адмаўленне ў праваслаўнай царквы і ў савецкай улады, яго доўга не прымалі жыхары беларускай вёскі.
Зараз жа на плошчах гарадоў, у крамах, офісах зіхацяць святочныя ялінкі. Ім радуюцца і дзеці, і дарослыя. Шмат хто падчас калядных і навагодніх святаў ставяць жывую ёлку ў сваіх кватэрах і дамах. Але адкуль пайшоў звычай яе ставіць?
Вечнае сусветнае дрэва
Навагодняе шанаванне елкі распачалося на тэрыторыі германскіх земляў, дзе елка ў часы паганства атаясамлялася з сусветным дрэвам. Менавіта тут, у старажытных германцаў, яна і стала спачатку навагоднім дрэўцам, а пазней – сімвалам Раства. Цікава, што найдаўнейшае апісанне звычаю ісці на Новы год у лес па ялінку даследчыкі знаходзяць якраз у германскіх народаў.
Першапачаткова хрысціянская царква ставілася да елкі не вельмі добра, таму што такі звычай мае карані ў язычніцтве – гэтакі працяг культу пакланення дрэвам. Пасля хрышчэння звычаі і абрады, звязаныя з ушанаваннем елкі, пачалі паступова набываць хрысціянскі сэнс, і яе сталі выкарыстоўваць як дрэўца – сімвал Раства.
На сённяшні дзень лічыцца, што звычай ставіць калядную ёлку паўстаў у XVІ стагоддзі ў Германіі падчас пратэстанцкай рэфармацыі. Вечназялёнае дрэва з аднаго боку сімвалізавала Дрэва Адама і Евы з кнігі Быцця, а з другога – вечнасць, бясконцасць. Нездарма ёсць загадка пра елку: «зімой і летам адным цветам». У снягі і віхуры яна нагадвае пра хуткую вясну і непазбежнасць перамогі лета над зімою, жыцця над смерцю.
З часам, калі рэфармацыя пачала пашырацца на іншыя краіны Еўропы, ідэя ставіць ёлку, як знак Божага нараджэння і рэфармацыі, таксама пайшла ў народ. А калі эмігранты паехалі ў Амерыку, яны прывезлі гэту вясёлую традыцыю з сабой. У тыя часы не было адмысловых цацак, таму ёлку ўпрыгожвалі садавіной, арэхамі і свечкамі, а на верх ставілі зорку, якая сімвалізавала Віфліемскую, а таксама анёла, які рэпрэзентаваў арханёла Гаўрыіла.
Такім чынам відавочна, штокарані звычаю ўпрыгожваць ялінку сягаюць у еўрапейскае сярэднявечча і звязваюцца яшчэ з пракаветнымі дахрысціянскімі традыцыямі, якія гарманічна спалучыліся з хрысціянскімі звычаямі і ўяўленнямі.
Нямецкія пратэстанты прыносяць калядную традыцыю
У Рэчы Паспалітай ёлачны звычай пашырыўся на рубяжы ХVІІІ – ХІХ стагоддзяў дзякуючы нямецкім пратэстантам, якія даволі масава рассяляліся ў беларускіх гарадах. Напрыклад, свая лютэранская абшчына існавала ў XVIII стагоддзі ў Магілёве, і ёй была пабудавана лютэранская кірха ў горадзе – на тым месцы, дзе зараз перасякаюцца вуліца Ленінская і завулак Мігая. Наогул, гэтая традыцыя пашыралася з захаду на ўсход.
Лютэранская кірха ў Магілёве
Прыблізна ў гэты ж час ёлачны звычай з’явіўся і ў Расійскай імперыі, аднак выключна сярод вышэйшых слаёў насельніцтва, якія часта мелі нямецкае паходжанне. Не трэба забываць, што княгіня Аляксандра Фёдараўна, цар Пётр ІІІ і Кацярына ІІ нарадзіліся і выраслі ў Германіі ў лютэранскіх сем’ях з іх традыцыямі.
Паступова на працягу ўсяго XIX стагоддзя ёлка ў Расійскай імперыі, куды ўваходзіла і Беларусь, набывае хрысціянскую сімвалічнасць, хоць дагэтуль успрымалася як мілая нямецкая забава, якая выконвала эстэтычную функцыю.
Як і ў краінах Заходняй і Цэнтральнай Еўропы, расійская ёлка, паступова становіцца «хрыстовым дрэвам». А ўжо да пачатку ХХ стагоддзя ёлка трывала заняла сваё месца ў дамах розных слаёў гарадскога насельніцтва.
Што цікава, праваслаўная царква напачатку не вітала гэту ідэю, а кіруючы Сінод наогул заклікаў насельніцтва не ставіць ёлкі ў сябе дома, бо яны лічылі, што праваслаўны люд не павінен мець нічога агульнага з гэтай пратэстанцкай традыцыяй немцаў. Але, нягледзячы на ўсю крытыку, калядныя ёлкі вельмі моцна ўкараніліся ў дарэвалюцыйнай Расіі.
З часам вечназялёнае дрэва пачалі ставіць на галоўных плошчах гарадоў, на чыгуначных вакзалах і ў іншых грамадскіх будынках. Такім чынам, канчаткова ёлачны звычай на беларускіх землях, якія ўваходзілі ў склад Расійскай імперыі, быў замацаваны ўжо ў ХІХ стагоддзі.
З каляднай у навагоднюю і савецкую
Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі сітуацыя карэнным чынам змянілася. Савецкая ўлада забараніла калядныя ёлкі, абвясціўшы іх буржуазнай традыцыяй, павязанай з хрысціянствам.
З той пары ёлка атрымала нелегальны статус. У 1929 годзе дайшло да таго, што камсамольскія патрулі хадзілі і зазіралі ў вокны людзей, правяраючы на наяўнасць там упрыгожанага вечназялёнага дрэва.
І раптам, на сыходзе 1935 года ў газеце «Правда» з’яўляецца нататка кандыдата ў члены Палітбюро ЦК ВКП(б) Паўла Постышава: “Давайце арганізуем да Новага году дзецям добрую ёлку!”
У выніку дарэвалюцыйны звычай быў нібыта адроджаны. Але цяпер ёлка называлася не каляднай, а навагодняй або проста – савецкай. Такім чынам, быў зроблены, так бы мовіць, рэбрэндынг каляднай ёлкі.
Свята і яго атрыбутаў чалавек прагне ў любы час, і ў савецкі прагнуў таксама. Вяртанне і рэабілітацыя ёлкі маглі паслужыць савецкаму рэжыму, вяртаючы людзям звыклыя радасці жыцця. Але старая традыцыя была хутчэй не адроджана, а выкарыстана для стварэння новага свята. Для савецкага кіраўніцтва заданне было простае: засланіць святкаванне Раства, якое ў першую чаргу звязвалася з ёлкай, прапанаваўшы людзям новае грандыёзнае свята – Новы Год.
Ёлка рэкамендавалася ў новай якасці – як дзіцячая забава, прыдатная для юных будаўнікоў камунізму. Нездарма ў тыя часы казалі, што навагодняя ёлка – гэта свята радаснага і шчаслівага дзяцінства ў савецкай краіне.
Да свята Раства ёлачны звычай больш не меў прамога дачынення, у яго трэба было ўдыхнуць зусім новы сэнс. Віфлеемскую зорку замянілі на чырвоную савецкую, а сама ёлка стала знакам новага камуністычнага свята – Новага Года.
Дуалістычная ёлка беларускай культуры
Нягледзячы на тое, што ў беларускіх гарадах ёлкі ставілі ў дамах і цэнтральных плошчах яшчэ пачынаючы з ХІХ стагоддзя, у вясковым асяродку такую традыцыю доўгі час масава не падтрымлівалі.
Запытайцеся нават сёння ў старэйшых вясковых жыхароў, калі пачалі ставіць ялінкі, дык пачуеце ў адказ, што толькі ў пасляваенныя гады. А так да Калядаў ці Вялікадня як святаў, з якіх у розныя часы распачынаўся Новы год, у хаце вешалі саламяных павукоў, што гэтаксама сімвалічна пазначалі колаварот часу.
Непрыняцце ёлачнага звычаю ў вясковым асяродку звязанава ў першую чаргу з тым, што елка ў беларускай народнай культуры мела дуалістычную сімволіку.
Менавіта ялінка ў балта-славянскай традыцыi лiчыцца за дрэва, звязанае са светам памерлых. Яе галінкі і сёння выкарыстоўваюцца ў пахавальных абрадах – з іх робяць вянкі, іх кідаюць на дарогу памерламу і г.д.
Гэта звязваецца ў першую чаргу з вечнай зелянiнай елкі, што не магло не асацыявацца з вечнасцю жыцця, з магчымасцю працягваць iснаванне ў іншых яго вымярэннях.
Варта адзначыць, што беларускія сяляне не садзілі яліну ў межах сядзібы, бо ў міфалагічным плане “калючасць”, “адмоўнасць” елкі адлюстроўвалася ў сувязі яе з дэманалагічным светам. Акрамя таго, елка як дрэва, што расце ў сырых, цёмных месцах, лічыцца недобранадзейнай, чорнай.
Разам з тым у беларускай традыцыі існуе ўяўленне пра елку як пра дрэва «свянцонае». У яе ніколі ня бʼе Пярун, таму падчас навальніцы найлепей было хавацца менавіта пад елкай.
Гэтыя асаблівасці тлумачыць этыялягічная легенда, у якой апавядаецца, што калі слугі цара Iрада хацелі забіць немаўля Хрыста, то Божая Маці, уцякаючы, хавалася пад елку. Дрэва само апускала сваё галлё, каб прыкрыць іх. За гэта Бог асвяціў елку і прызначыў заўжды яе ставіць у хаце або затыкаць за абразы на Каляды і Вялікдзень.
Елка гэтаксама займае значнае месца ў вясельным комплексе беларусаў. Упрыгожаная ў Зборную суботу «елачка» сімвалiзавала дзявоцкасць маладой, яе хараство. Атрыбут уяўляў сабой невялiкае дрэўца, нават яго вершалiну або галiнку, прычым толькi зiмой – яловую, летам жа ў якасцi «елачкi» выступалi галiнкi пладовых дрэў.
«Елачку» ўторквалi ў каравай цi ставiлi на спецыяльную падстаўку, упрыгожвалi стужкамі i кветкамi. Такое выкарыстанне яліны ўпiсвалася ў больш агульную iдэю пераходу, асноўную i для вясельнага, i для пахавальнага абрадаў.
Хоць падчас калядных і новагодніх святаў у беларускіх вёсках не было традыцыі ставіць яліну ў хаце, аднак елка была неад’емных атрыбутам масленкавых, велікодных ды юр’еўскіх звычаяў.
10 студзеня ў Вярхоўным судзе Беларусі пройдзе суд аб ліквідацыі Беларускага добраахвотнага таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры. Пазоў на разбіральніцтва падало Міністэрства юстыцыі, працэс будзе весці суддзя Кацярына Якутовіч.
Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры было створана 19 чэрвеня 1965 году пастановай Цэнтральнага камітэта камуністычнай партыі Беларусі і Савета Міністраў БССР.
Першы ўстаноўчы з’езд адбыўся ў снежні 1966 года, які прыняў Статут Таварыства і абраў огран кіравання. Кіраўнікамі таварыства ў розныя гады працавалі: І. Клімаў (1966-1977), Н. Сняжкова (1977-1986), Н. Мазай (1986-1995), М. Дзямчук (1995-1997), С. Марцалеў (1997-2007).
З 2007 года старшынёй арганізацыі з’яўляецца гісторык-этнолаг і культуролаг Антон Астаповіч – ураджэнец Асіповіч. Сярод тых, хто працаваў у якасці намесніка старшыні быў ураджэнец Мсціслава доктар гістарычных навук Міхась Ткачоў.
Таварыства спачатку дзейнічала як дзяржаўна-грамадская інспекцыя па ахове гісторыка-культурнай спадчыны і фонд, які фінансаваў рэстаўрацыю шматлікіх помнікаў, у тым ліку Сафійскага сабора ў Полацку, кальвінісцкіх сакральных будынкаў у Заслаўі і Смаргоні.
У далейшым таварыства стала поўнасцю незалежным ад дзяржавы аб’яднаннем. Яно, у прыватнасці, змагалася супраць зносу розных гістарычных аб’ектаў і выказвала прапановы па іх уключэнні ў спіс культурных каштоўнасцей.
Парэшткі еўрапейскіх львоў і вавілонскай вежы, першыя краманьёнцы, дзверы ў “замагільны свет”, карабель Кука, якар Тытаніка і іншыя самыя цікавыя археалагічныя адкрыцці 2022 года сабралі эксперты ўкраінскага “Громадське радіо”.
Вавілонская вежа, верагодна, знойдзена.
Археолагі, напэўна, знайшлі частку легендарнай вежы. Гаворка ідзе пра знойдзеныя незвычайныя цагліны падчас раскопак на месцы горада Вавілона. Доктар Ірвінг Фінкель з Брытанскага музея лічыць, што менавіта падобную цэглу загадаў вырабіць цар Навухаданасар II для будаўніцтва вавілонскай вежы.
У 586 г. да н.э. Навухаданасар II захапіў Ерусалім. Там ён выбраў самых высокакваліфікаваных рабочых, якія адправіліся ў Вавілон, каб пабудаваць вежу са спецыяльнай цэглы. У першых частках Старога запавета ёсць ускосныя звесткі пра яўрэяў, адпраўленых у Вавілон для гэтай місіі, прычым вядзецца гаворка таксама пра цэглу, з якой рабілася вежа. Адзначана, што ў знойдзенай зараз археолагамі цэглы на месцы колішняга Вавілона (на поўдзень ад сучаснага Багдада) ёсць усе прыкметы будаўнічага матэрыялу таго часу, які супадае са звесткамі са Старога запавета: у ёй ёсць смала, раствор і бітум, якія згаданы ў біблейскай гісторыі.
Доктар Фінкель: “У кнізе Быцця літаральна сказана, што яны выкарыстоўваюць цэглу замест каменя і бітум для раствора”.
Францыя – суперсенсацыя пра засяленне Еўропы.
Краманьёнцы – непасрэдныя продкі сучасных людзей – некалькі разоў засялялі Еўропу, але па нейкіх прычынах потым зноў тэрыторыю кантралявалі неандэртальцы.
Археолагі знайшлі доказы таго, што людзі сучаснага анатамічнага тыпу жылі ў Еўропе 54 тысячы гадоў таму. Раней самым старажытным помнікам Еўропы, дзе былі знойдзены рэшткі краманьёнцаў, лічылася балгарская пячора Бачо-Кіро, куды старажытныя людзі прыйшлі 45-43 тысяч гадоў таму.
Французскія археолагі выявілі ў гроце Мандрэн у даліне Роны культурныя пласты з тыповымі інструментамі неандэртальцаў, між якіх быў адзін пласт з больш развітай каменнай прамысловасцю. Марфалагічны аналіз знойдзеных зубоў паказаў, што каля 54 тысяч гадоў таму людзі сучаснага анатамічнага тыпу ўжо знаходзіліся ў басейне ракі.
Швейцарцы аднавілі твар егіпецкай жрыцы.
Археолагі і навукоўцы пры дапамозе судова-медыцынскіх тэхналогій узнавілі твар Шэп-ан-Ісідзі – егіпецкай жанчыны, якая жыла ў VII стагоддзі да нашай эры. Надпісы на саркафагу паказваюць, што жанчына належала да заможнай сям’і і паходзіла з роду жрацоў Амона ў Фівах. Мумія захоўваецца з 1820 года ў бібліятэцы абацтва ў Санкт-Гален (Швейцарыя). Цяпер мы ведаем, як выглядалі людзі таго часу.
Гэта новае даследаванне адрозніваецца ад аналагічных работ, якія выкананы раней.
Яно заснавана “выключна на судова-медыцынскай экспертызе знешнасці і анатамічных доказах”. Эксперты толькі рэканструявалі твар, не дадаючы аксэсуараў, такіх як ювелірныя вырабы, адзенне ці парыкі.
Дзверы ў іншы свет у Егіпце.
Археолагі выявілі ў адным з некропаляў дзверы ў “іншы свет”. Група егіптолагаў выявіла рэдкую магілу старажытнага царства з ілжывымі дзвярыма, якія нібыта сімвалічна вялі ў іншы загробны свет Дуат.
На далёкай сцяне вывучанай магілы археолагі знайшлі надпісы, якія добра захаваліся. Яны выглядаюць так, быццам мастак скончыў маляваць іх літаральна днямі. Надпісы занялі бачнае месца ў цэнтры магілы і закрылі панэль з “ілжывымі дзвярыма” у іншае вымярэнне.
Карабель капітана Кука.
Пасля 22 гадоў пошукаў знойдзены патанулы карабель падарожніка і адкрывальніка капітана Джэймса Кука.
З 1999 года працягваліся пошукі карабля Кука, падчас якіх археолагі знайшлі некалькі іншых караблёў XVIII ст. І вось карабель Endeavur быў знойдзены каля ўзбярэжжа ЗША, недалёка ад вострава Род.
Карабель Endeavur быў пабудаваны ў Англіі ў 1764 годзе. Праз чатыры гады Джэймс Кук адправіўся на ім ў экспедыцыю ў Ціхі акіян. У 1770 годзе ён высадзіўся ў Аўстраліі, а потым дабраўся да ўзбярэжжа Новай Зеландыі.
Кук быў забіты на Гаваях падчас трэцяга падарожжа ў Ціхі акіян, а яго карабель быў затоплены ў 1778 годзе падчас вайны ў ЗША за незалежнасць.
Старажытныя піраміды і гарады ў Амазоніі знайшлі пры дапамозе дрона.
На працягу доўгага часу навуковая супольнасць лічыла, што толькі адна з вялікіх цывілізацый папярэдняй Амерыкі развівалася ў трапічных лясах і дасягнула ўрбанізму – імперыі майя.
Цяпер навукоўцы больш уважліва глядзець на Амазонію, якая раней разглядалася выключна сельскагаспадарчым рэгіёнам без буйных гарадоў і складанай дзяржаўнай структуры.
Вучоныя нямецкага археалагічнага інстытута даследавалі Льянас-дэ-Мохас (вільготныя раўніны) на паўднёвым захадзе Амазонкі (тэрыторыя Балівіі) і знайшлі 24 невялікія паселішчы, з якіх толькі 15 былі вядомыя раней. Найбольшыя з іх – Катока і Ландзівар аказаліся складанымі арганізаванымі гарадамі з грамадскімі і цырыманіяльнымі месцамі.
Акрамя таго, археолагі выявілі канічныя піраміды вышынёй 22 метры. І гэта іх вышыня сёння. Немагчыма вызначыць іх першапачатковую вышыню, таму што піраміды пабудаваны з зямлі, якая ў Амазонскіх умовах змываецца моцнымі дажджамі.
Якар Тытаніка.
Археолагі ўпершыню паказалі 15-тонныя якар і бронзавыя шпілі “Тытаніка”. З часу аварыі прайшло больш за 110 гадоў, і толькі цяпер дайверы з экспедыцый Oceangate здолелі зрабіць унікальныя кадры гіганцкага якара, якарнага ланцуга, аднаго з катлавых бронзавых шпіляў.
Еўрапейскія львы.
Львы шырока прадстаўлены ў мастацтве многіх еўрапейскіх народаў і іх міфах. Але гэта не з’яляецца доказам існавання дзікіх львоў на гэтай тэрыторыі.
Ці маглі львы жыць на тэрыторыі Грэцыі, Балгарыі, Венгрыі, Румыніі, Украіны і Беларусі 3000 гадоў таму? Археолагі лічаць, што так, маглі. Гэтае пытанне, безумоўна найперш цікавае магілёўцам, і сёлета яго абмяркоўвалі ў сур’ёзных навуковых часопісах.
Гэта здаецца неверагодным, але археолагі, у прыватнасці, зоаархеолагі сур’ёзна вывучаюць гэтае пытанне, а некаторыя лічаць, што гэта вельмі магчыма.
Калісьці людзі даліны Немей на поўдні Грэцыі жылі ў смяротным страху перад львамі, якія хаваліся на навакольных пагорках і палявалі на насельніцтва. Толькі магутны Геракл, якога выклікаў цар суседняга Тырынфа, змог забіць звера. Сын Зеўса загнаў магутнага драпежніка ў кут пячоры і задушыў голымі рукамі. Пасля гэтага людзі жылі без страху, а Геракл працягваў рабіць свае знакамітыя подзвігі.
Магчыма, гісторыя пра немейскага льва – гэта не толькі міф. У 1978 годзе два нямецкія навукоўцы зрабілі ўражлівае адкрыццё. Падчас раскопак таго самага Тырынфа яны выпадкова натыкнуліся на косці кошкі каля чалавечага шкілета. Яны зрабілі выснову, што гэта костка льва, і, магчыма, таго самага віду, які сёння насяляе часткі афрыканскага кантыненту.
Тая костка была толькі першай з дзесяткаў, знойдзеных у Тырынфе і ў іншых месцах на працягу наступных дзесяцігоддзяў. Знойдзены чатыры фрагменты костак лап і кавалак рэбраў, якія звязаны з рознымі перыядамі часу паміж 1700-1600 г.г. да н.э. і каля 1200 г. да н.э. Шмат костак датуецца больш чым 1000 годам да пачатку бронзавага веку ў Грэцыі, які ў паўднёва-ўсходняй Еўропе вядомы як медны век.
Хаця некаторыя дэталі застаюцца незразумелымі, многія археолагі і гісторыкі зараз выкарыстоўваюць гэтыя доказы, каб зрабіць выснову, што сучасныя львы калісьці жылі побач з людзьмі на тэрыторыі Еўропы на працягу сотняў гадоў.
У паўднёва-ўсходняй Еўропе, уключаючы Грэцыю, апошнія знаходкі ільвіных костак датуюцца прыблізна 7-м стагоддзем да нашай эры. У той час як вучоныя апісваюць знікненне грэчаскага льва з дзікай прыроды прыблізна ў 1200 г. да н.э., калі мастацкія выявы львоў становяцца менш жорсткімі, менш дакладнымі і больш непадобнымі на рэальныя. Магчыма, ільвы выжылі ў класічным перыядзе паміж 500 і 300 г. да н.э.
Прамых доказаў жыцця львоў каля Магілёва пакуль няма, але прыродныя і кліматычныя ўмовы тут не надта адрозніваліся ад ўкраінскіх, і знаходжанне львоў на тэрыторыі Беларусі тэарэтычна верагодна.
Калісьці ніхто не верыў у дзікіх львоў у Грэцыі, цяпер з’явіліся доказы. Потым знайшліся косткі львоў ў Венгрыі, Румыніі, Украіне… Магчыма іх знойдуць і ў Беларусі.
Mogilev.media продолжает знакомить вас с воспоминаниями одного из организаторов, творческих вдохновителей блистательного театрального действия “M@rt-контакт”. От которого могилевчанам, похоже, только и остались – воспоминания. Субъективные заметки бывшего главного режиссера Могилевского областного драмтеатра Владимира Петровича мы нашли в его небольшом и уютном блоге, и с любезного разрешения автора решили опубликовать без изменений и с сохранением авторского стиля для наших уважаемых читателей. Предыдущий выпуск Субъективных заметок вы можете найти здесь.
Часть 9
“M.@rt-контакт” Субъективные заметки.
То, что изложено ниже, моё видение ситуации и моя правда.
Отдых, общение, знакомства и встречи…
Фестиваль, это не только показ спектаклей, их обсуждение, посещение мастер-классов, но и общение, налаживание связей, встречи людей, которые не виделись десятилетиями. И для этого должно было быть место, куда после сыгранного спектакля могли пойти актёры, режиссёры, и другой театральный и околотеатральный люд.
Таким местом в Могилёве был ночной клуб “CUBA” с радушным хозяином, нашим другом, любителем театра и артистов, Виталиком Озеровым. “Кубу” любили, она была местом встреч, знакомств, общения, необязательного трёпа, расслабления после только-что сыгранного конкурсного спектакля.
Иногда случалось, что в клубе встречались коллективы нескольких театров, из разных городов и стран. Находили друг друга однокурсники, коллеги, с которыми когда-то пересекались на театральных подмостках, ученики одного Мастера, но разных годов выпуска, или просто друзья друзей…
И глядя на всё, ты понимал, что огромная, разношёрстная театральная семья, связанная общими интересами, мыслящая в одном направлении, неизлечимо больна Театром. И ещё приходило понимание, что эта часть фестиваля едва ли не самая важная, и что на неё отведено меньше всего времени. Трезво понимаю, что огромные коллективы с техническими службами, держать лишний день фестивалю очень затратно, но при этом выхолащивается вся прелесть участия в фестивале. Коллектив приехал, показал спектакль, (удача, если есть возможность остаться на обсуждении), и спешно уехал. При этом нет никакой, или очень-очень редкая возможность, посмотреть спектакли других театров. Сама идея фестиваля-праздника становится тогда несколько умозрительной. Потому очень нужна мощная спонсорская поддержка, с которой у нас “увы и ах”…
Это не голословное утверждение. Есть пример Театрального фестиваля “Реальный театр” в Екатеринбурге. Не знаю механизмов их спонсирования, но 75-летие театра, совмещённое с проведением фестиваля, по прошествии лет очень ярко запечатлелось в памяти.
Отдельно хочется сказать несколько слов о Виталике Озерове, бывшем владельце ночного клуба “CUBA”. Этот человек любил театр, любил актёров, предлагал свою площадку под театральные постановки, придумывал креативные праздники с нашими актёрами, такие, как “Новый год” в мае месяце со Снегурочкой и Дедом морозом одетыми соответственно погоде, или вечер со Снежной Королевой, величественно восседающей на троне в самый разгар лета. Виталик не пропускал ни одной премьеры, некоторые спектакли смотрел по нескольку раз, и всегда приводил в театр своих друзей.
Мечта Виталика Озерова сбылась, когда в рамках фестиваля “M.art-контакт” в ночном клубе “CUBA” показали несколько интерактивных постановок словенского театра “KUD LJUD” и спектакль Cafe “Поглощение”, режиссёра Евгения Корняга. А также на площадке клуба проходили небольшие сольные концерты могилевских музыкантов в поддержку форума.
В программе форума также предусматривались экскурсии по достопримечательностям города Могилёва. На это не всегда хватало времени, но тем не менее, некоторые добирались до Подникольского женского монастыря. Многие любили ходить пешком из гостиницы через площадь с “Звездочётом” и дальше, по “Большой садовой”, ныне “Ленинской”, шли к театру. Когда погода не капризничала, городу уделяли больше внимания, но это было довольно редко, стоял март иногда со снегом, а иногда с серой изморозью и пронизывающим ветром.
На каком-то фестивале на такую погоду “нарвался” польский уличный театр. Хоть у них и было написано в райдере, что погода для их выступления не помеха, тот день они скорее всего запомнят надолго. Их выступление проходило на “Площади Славы”, стояла минусовая температура с порывистым пронизывающим всё и вся ветром. Женщины выступали в трико и лёгких платьях, мужчины в кожаных жилетках на голое тело. Спектакль был ярок, талантливо исполнен, но сюжет не запомнился, так как не покидала мысль, как они это всё выдерживают?
Зрителей, а их было человек сто, едва спасала зимняя и демисезонная одежда. Парни прикрывали собой девушек, а “одиночки” искали место, где ветер был менее силён.
Так что март был всегда непредсказуем, и от его настроения складывалась “культурная программа” прибывших на фестиваль.
Но это был бонус от природы, который мог быть, или не быть, ведь главное происходило на театральных подмостках.
Магілёўцаў запрашаюць адсвяткаваць Новы год на плошчы Адзінства. З 23:30 31 снежня да 2:00 1 студзеня тут разгорнецца святочнае мерапрыемства — “Начная ДыскаЁлка”.
У праграме – выступленне артыстаў цыганскага шоу “Джалма” і абласной філармоніі, ды-джэя “Мажора”. Таксама запланаваны шматлікія конкурсы, сярод гледачоў будуць разыграныя прызы і сувеніры.
Адзначыць свята можна будзе яшчэ на 12 адкрытых пляцоўках у горадзе.
З 1:00 да 2:00 жыхароў абласнога цэнтра чакаюць каля Магілёўскага мясакамбіната і «Бабулінага гладыша».
З 1:00 да 3:00 – каля кінатэатраў “Космас” і “Ветразь”; каля Дамоў культуры філіяла ААТ «БЕЛАЗ» і «Магатэкса» (вул.Грышына, 87);
А таксама на вуліцах:
Цярохіна-Залатавустаўскага;
Крупскай, 137 (каля Палаца гімнастыкі);
Куляшова, 20;
Каралёва, 8;
Прафсаюзнай, 21;
Бярозаўскай, 12.
Акрамя таго, у першы дзень новага года з 14:00 да 16:00 на плошчы Адзінства пройдзе дзіцячая гульнявая праграма “Калі б я быў Дзед Мароз”, а з 18:00 да 21:00 святочны дзень працягне навагодняя дыска-праграма “Харавод. НонСтоп”.
Жыхары кааператыўных дамоў на Саломенцы самі арганізавалі дзецям атмасфернае навагодняе свята з удзелам двухмятровага Зайца – сімвала 2023 года.
За дзень да заканчэння каляндарнага года вясёлае і кранальнае свята для дзетак адбылося ў дварах вуліцы Каштанавая. Дзеці і дарослыя вадзілі карагоды, танчылі, упрошвалі бабу Ягу расчараваць Дзеда Мароза і паклікаць Новы Год.
Пастаноўка казкі “Марозка” стала нечаканым і вельмі прыемным падарункам для жыхароў мікрараёна. У адрозненні ад афіцыйных святкаванняў у цэнтры горада тут усё прайшло па сямейнаму. Усім хапіла ўвагі казачных герояў і іх цяпла.
Данілка (11 гадоў): “Я быў на навагоднім свяце ў Палацы піянераў. Там было больш эфектаў, але была простая пастаноўка. А тут лепш! Тут мы самі ігралі і танцавалі з жывымі лялькамі!”
Арганізавалі свята самі жыхары кааператыўных дамоў мікразоны, якія нанялі аніматараў. Артысты дзейнічалі раскавана і нязмушана, завялі публіку і атрымалі заслужаную падзяку.
Але лепш самім паглядзець фрагмент відэа замалёўкі. Прыемнага прагляду і добрага навагодняга настрою!
У нядзелю і на святы паміраюць праведнікі – лічылі нашы продкі. Сёння нас назаўжды пакінуў выдатны Чалавек, вельмі аўтарытэтны спецыяліст, навуковец, журналіст, літаратуразнаўца ад Бога, плённы пісьменнік, які да апошняга часу працаваў над сваімі новымі творамі.
Арганізм чулага, неардынарнага, вельмі добрага чалавека не вытрымаў выпрабаванняў лёсу апошніх гадоў. Стрэс пасля звальнення з універсітэта імя Куляшова, цяжкая хвароба памножаная на кавідную інфекцыю (або грып) прывялі да маркотнага фіналу.
Нарадзіўся Віталь 5 чэрвеня 1976 года ў Магілёве. Скончыў Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. А. Куляшова па спецыяльнасці “Руская мова і літаратура. Беларуская мова і літаратура”. Надалей ён вучыўся ў аспірантуры па спецыяльнасці “Беларуская літаратура”, “Літаратура народаў краін замежжа (польская літаратура)”. Ягоныя навуковыя інтарэсы – славянскія літаратуры (польская, украінская, беларуская).
Віталь Іванавіч быў кандыдатам філалагічных навук, доўгія гады працаваў дацэнтам кафедры літаратуры і міжкультурных камунікацый у Магілёўскім дзяржаўным універсітэце імя Куляшова.
Як педагог, Віталь найперш займаўся навучаннем магілёўскіх журналістаў. вучыў іх праектным метадам, даючыся раскрыцца іх індывідуальнасці. Выдаў дзясяткі метадычных дапаможнікаў для сваіх гадаванцаў. Да сваіх студэнтаў ён адносіўся не проста як да студэнтаў, а як да сваіх дзетак. Увогуле праца была ягоным другім домам. Ён літаральна бесперапынна працаваў з імі.
Менавіта падтрымка студэнтаў у 2020 годзе, у тым ліку ў вершаванай форме, рэзка пагоршыла яго адносіны з кіраўніцтвам універсітэта, зламала прафесійную кар’еру і прывяла да звальнення ў наступным годзе. Для спадара Еўмянькова гэта стала надзвычай моцным псіхалагічным ударам. Ен нібыта згубіў матывацыю да жыцця.
Выратавала яго літаратура. Ён стаў нашмат болей пісаць… На жаль, бальшасць твораў так і засталіся незавершанымі і неапублікаванымі. Таму Віталь пакінуў нам не такую вялікую па аб’ёме, але вельмі нацыянальна арыентаваную і пранікнёную, напісаную на нерве літаратурную спадчыну.
Найбольш значным раманам напісаным у 2008 годзе сталі “Успаміны Ваяводы або Пялёсткі белай ружы. Шляхецкая гавэнда.” У кнізе адлюстраваны падзеі, якія адбыліся на тэрыторыі Навагрудскага ваяводства напярэдадні першага падзелу Рэчы Паспалітай. Аўтар асэнсоўвае шляхецкую гісторыю, пададзеную Адамам Міцкевічам у паэме «Пан Тадэвуш», нібыта запрашае чытача ў эпоху рыцараў-сарматаў, якія жылі і паміралі ў імя Айчыны, Веры і Кахання.
Апошняя ягоная незавершаная паэма “Філаматы” прысвечана 1820-м гадам. Але ў ёй лёгка пазнаць сучасных палітычных герояў. Яна была часткова прагаворана ім для ютуба і апублікавана на ўласным канале. Прапануем паслухаць яе і вам.
Mogilev.media продолжает знакомить вас с воспоминаниями одного из организаторов, творческих вдохновителей блистательного театрального действия “M@rt-контакт”. От которого могилевчанам, похоже, только и остались – воспоминания. Субъективные заметки бывшего главного режиссера Могилевского областного драмтеатра Владимира Петровича мы нашли в его небольшом и уютном блоге, и с любезного разрешения автора решили опубликовать без изменений и с сохранением авторского стиля для наших уважаемых читателей. Предыдущий выпуск Субъективных заметок вы можете найти здесь.
Часть 8.
“M.@rt-контакт” Субъективные заметки.
То, что изложено ниже, моё видение ситуации и моя правда.
Жюри, театральные критики, театроведы…
Обдумывая формат фестиваля, нам с Новиковым пришлось решать, будет ли он на конкурсной основе, или это будет просто показ спектаклей и их последующее обсуждение. Остановились на том, что фестиваль должен быть конкурсный, с номинациями “лучший спектакль”, “лучший режиссер”, “лучший актер” и т.д. по списку.
Для того чтобы это случилось и случилось на профессиональном уровне, нужны были люди, которые могли бы профессионально спектакли оценить. Я наивно полагал, что на каждом фестивале мы будем собирать новую команду из критиков и театроведов, что молодёжный формат будут оценивать молодые представители этих профессий. Новиков смотрел на это более скептично и более прагматично. В конечном итоге у нас образовался костяк из ведущих белорусских критиков: Татьяны Орловой, Людмилы Громыко, Алексея Стрельникова, Сергея Ковалева, Валентина Салеева, Вячеслава Грибайло, который ежегодно дополнялся критиками и театроведами других стран, таких как Украина, Германия, Польша, Литва, Молдова, Россия. Получался своеобразный коктейль из разных эстетик, степени насмотренности, пристрастий, ви́дений театра…
Тем не менее молодежное жюри было. И хоть оно было неформальным, оно имело голос, который иногда шел вразрез с мнением жюри официальным. Первыми двигателями этого неформального объединения состоящего из студентов факультета журналистики МГУ им А.А. Кулешова, были Тимофей Яровиков, на тот момент работавший у нас заведующим литературной частью, и один из представителей могилёвского андеграунда, Виталий Шум.
Занимательно было наблюдать, как “набивали синяки”, спорили, отстаивали свое мнение и на ходу учились молодые парни и девушки влюбленные в Театр.
Между критиками маститыми и только ставшими на этот путь, происходил обмен энергиями, знанием и профессионализмом. Иногда юношеский максимализм и бескомпромиссность выдавали на гора́ такое, что более опытным профессионалам, приходилось вразумлять ”молодость” пространными лекциями об этике и эстетике театра))
Кстати говоря, подведение итогов фестиваля у профессионального жюри, редко отличалось от итогов жюри молодёжного. Молодежное жюри могло отдельно отметить спектакль, который “зашел” по тематике, драйву, молодежному посылу, в то время, как официальное жюри, не отметило его никак. В ответственный момент вручения наград, это разночтение в оценке спектаклей обоих жюри, вносило особую пикантность и интригу.
Важнейшей составляющей форума было обсуждение просмотренных спектаклей. Первые годы обсуждения проходили в театре, последующие – в гостинице “Могилёв”.
На обсуждение приглашались коллективы уже просмотренных накануне спектаклей, режиссеры, директора, журналисты и прочий театральный люд. Первые годы я часто, точнее сказать ежедневно посещал эти обсуждения и у меня сложилось о них своеобразное впечатление. Да, когда было хорошо, то и говорили, что это хорошо, когда было плохо… Только один раз (я только о том, что я видел) был единодушный разгром спектакля, при том, что в самом театре, на тот момент, ситуация была неоднозначная, он переживал не лучшие времена.
По прошествии времени, думаю, что театру эта поездка на фестиваль и публичный разгром был нужен. Отрицательный опыт тоже опыт. Мы ведь тоже, съездив на фестиваль после долгого забвения, стали подниматься, как коллектив и театр в целом. Правда, мы на том фестивале выиграли в трёх номинациях)).
К слову, сейчас с тем театром всё хорошо.
Профессия театрального критика важна и продуктивна только тогда, когда получаешь от него подробный разбор увиденного спектакля, с учётом сильных и, главное, слабых его сторон, с конструктивными пожеланиями, как из этих “слабых сторон” выйти. Повторюсь, это моё понимание театральной критики.
Так как театральную критику на фестивале представляли разные страны, это было всегда интересно и занимательно. Иногда мнение критиков и театроведов по спектаклю было различным, но редко диаметрально противоположным.
Хотелось больше конкретики и бескомпромиссности, а превалировала обтекаемость формулировок и излишняя дипломатичность. Это остро чувствовали молодые журналисты, которые составляли молодежное жюри и освещали ход фестиваля.
Это был колоссальный опыт для всех. И всем, огромное спасибо!!!
18 декабря от нас безвременно ушёл театральный критик, светлый, неравнодушный человек, беззаветно любящий Театр, Алексей Стрельников. Ему было 39 лет.
Народны фотаклуб “Радуга” абвясціў вынікі штогадовага гарадскога конкурса навагодніх паштовак. Іх тэма – адчуванні года мінулага і надзеі на наступны год.
Сёлета прафесіяналы і аматары даслалі свае працы з Магілева, Мінска, Гродна, Асіповіч, Аўстраліі, Літвы, Масквы, Філадэльфіі. Усяго было даслана 80 паштовак ад 30 фатографаў.
Найбольш уразілі журы і былі прызнаны лепшымі паштоўкі Генадзя Карчэўскага (на вокладцы). Прыемна, што адзін з самых аўтарытэтных магілёўскіх фатографаў працягвае займацца творчасцю.
Другой была прызнана праца з гістарычным і нацыянальным каларытам Яфіма Чарнаглаза.
Прызавое месца заняла шматзначная праца легендарнага магілёўскага майстра фатаграфіі Аляксандра Ліціна.
