Вечарам 30 жніўня кампанія маладых людзей вярталася на машыне пасля адпачынку на беразе Свіслачы ў Асіповіцкім раёне. Навальніца заспела іх на лясной дарозе, пагэтаму сябры спыніліся на ўзбочыне дарогі перачакаць непагадзь. 25-гадовы хлопец вырашыў выйсці з машыны, а калі ён адышоў ад аўтамабіля на 10 метраў, яго забіла ўдарам маланкі – паведамляе прэс-служба Следчага камітэта.
Фота: Следчы камітэт, скрыншот
Два мужчыны аднаго ўзросту – 1982 года нараджэння абодва – патанулі ў рацэ Свіслач у Асіповіцкім раёне 19 жніўня, паведамляе прэс-служба МНС. Цела аднаго мужчыны было выяўлена днём каля аграгарадка Свіслач, цела другога было знойдзена пад вечар у раёне аграгарадка Ліпень.
Фота з адкрытых крыніц
Из Могилёва и Осиповичей в одном зале представлено более 100 фотографий. Всего 17 участников фотопленера, из них пять фотографов из Могилёва, народный фотоклуб « Радуга» и Осиповичский народный фотоклуб «Раніца». Возраст участников от 14 лет до 75 лёт.
Сам фотопленэр проходил в мае 2022 года на слиянии двух рек, Свислочи и Березины, на возвышенности, в историческом месте где находился древний Свислочский замок.
По словам руководителя народного фотоклуба «Радуга» Анатолия Толкачёва идея родилась у известной журналистки и фотографа Ирины Савосиной, которая решила провести в этом месте фотопленэр спустя 35 лет. Тогда приезжали фотографы из Литвы Украины России и Беларуси.
Елена Ермолович, руководитель народного фотоклуба «Раніца» из Осиповичей рассказала про то, что в составе фотоклуба 25 человек, он был организован в 2001 году. Работы предыдущего пленэра 1988 года и 2022 года интересны тем, что фотографии создавались разными людьми и тогда и сейчас.
Возникает вдохновение, когда видишь, что коллеги работают и нам тоже надо быть на уровне. Клуб молодой и глядя на старших интересно вдохновляться и не отставать, быть на том же уровне.
Начало очень хорошее для дальнейших встреч двух фотоклубов Могилёвщины.
Зрителю будет интересно посмотреть на интересные места Беларуси. Выставка будет проходить до 5 февраля 2023 года в Выставочном зале на Болдина.
Фото: mogilev.media
1793 год. Скончыўся Гродзенскі Сойм, “маўклівы сойм” – апошні, надзвычайны сойм Рэчы Паспалітай. Скасавана дзеянне Канстытуцыі 3 мая.
Сойм праходзіў з 17 чэрвеня 1793 года. Скліканы для зацвярджэння руска-прускай канвенцыі ад 23 студзеня 1793 года аб Другім падзеле Рэчы Паспалітай. Адбываўся ў Сенатарскай зале каралеўскага палаца ў Горадні.
Каб зламаць апазіцыю, нешматлікую, але вельмі актыўную, рускі амбасадар Сіверс з першых жа дзён сойма стаў прыбягаць да жорсткіх мер. 22 жніўня Сіверс пайшоў на дэманстрацыю ваеннай сілы. Ён рушыў у Гродна атрады, якія размяшчаліся ў ваколіцах. Яны занялі ўсе найважнейшыя вуліцы. Без білета ад рускага каменданта ніхто не мог выйсці са свайго дома. Каралеўскі замак быў акружаны дзвюма ротамі грэнадзёраў з чатырма гарматамі. Пры іх стаялі артылерысты з запаленымі кнатамі. У двары замка і ў калідорах была расстаўлена моцная ахова.
На світанку 23 верасня казакі выхапілі прама з ложкаў і вывезлі з Гродна чатырох апазіцыянераў: Шыдлоўскага, Скажыньскага, Краснадэмбскага і Мікорскага.
Замак зноў быў аточаны войскамі і гарматамі. Паслы прыйшлі ў жах, убачыўшы, як з імі збіраюцца абысціся. Ціхія і панурыя, праходзілі яны праз строй грэнадзёраў і займалі свае месцы ў зале. Увайшоў кароль. Расійскі генерал Раутэнфельд абвясціў сабраным паслам, што не выпусціць іх, пакуль не падпішуць трактат з Прусіяй.
На чарговы зварот Сіверса, прыняць прапанову Кацярыны II, паслы маўчалі.
Урэшце кракаўскі пасол Іосіф Анквіц сказаў, што «маўчанне азначае згоду». Як раз у гэты час падлогавы гадзіннік гучна прабіў палову а чацвёртай раніцы і адзначыў падзею, якая ўвайшла ў гісторыю як «маўклівы сойм».
Па выніках сойма Расійская імперыя станавілася пратэктарам Рэчы Паспалітай. Ліквідавалася Канстытуцыя 3 мая. Войска Рэчы Паспалітай змяншалася да 15 тысяч чалавек. Ліквідавалася Таргавіцкая канфедэрацыя. Замацоўваўся другі падзел Рэчы Паспалітай, у выніку чаго ўся тэрыторыя сучаснай Магілёўшчыны ўвайшла ў склад Расіі (пасля Першага Падзела Рэчы Паспалітай мяжа праходзіла па Друці).
wikimedia.org
1859 год. У кнігарнях Лондана ў продажы з’явіўся зялёны томік кнігі Чарльза Дарвіна “Паходжанне відаў шляхам натуральнага адбору, або Захаванне спрыяльных парод у барацьбе за жыццё”.
Велізарны па тых часах тыраж кнігі ў 1250 асобнікаў быў раскуплены за дзень, які азнаменаваў сабой з’яўленне ў сусветнай навуцы тэорыі эвалюцыі жывой прыроды, якая стала краевугольным каменем сучаснай біялогіі, або дарвінізму.
Зрэшты, камерцыйны поспех вызначыла зусім не эпахальнае навуковае значэнне гэтага выдання. Некалькімі днямі раней у прэсе з’явілася паведамленне аб маючым адбыцца выхадзе кнігі, у якой даказваецца, што чалавек пайшоў не ад Адама і Евы, а ад малпы. Так што да навукоўцаў дайшлі ўсяго два-тры дзясяткі асобнікаў дарвінаўскай працы.
Англійскі прыродазнавец, натураліст і падарожнік Чарльз Дарвін абагульніў вынікі ўласных назіранняў і дасягненні сучаснай яму біялогіі і селекцыйнай практыкі, выявіў асноўныя фактары эвалюцыі арганічнага свету.
Дарвін напісаў яшчэ тры кнігі па пытаннях эвалюцыі, існаванне якой было прызнана большасцю вучоных яшчэ пры жыцці Дарвіна, у той час як яго тэорыя натуральнага адбору, як асноўнае тлумачэнне эвалюцыі, стала агульнапрызнанай толькі ў 1930-х гадах.
tunnel.ru
1871 год. Нарадзіўся Уладзімір Тэраўскі.
Беларускі дырыжор, кампазітар, фалькларыст царкоўнаслужыцель. Стаяў ля вытокаў стварэння нацыянальнай оперы i нацыянальнай музычнай школы.
Па словах З. Бядулі “хорам Тэраўскага магла б ганарыцца любая нацыя, болей культурная за нашу”, Тэраўскі – “мастак-самародак”.
Стварыў музыку да шматлікіх спектакляў купалаўскага тэатра, у тым ліку «Машэка», «Кастусь Каліноўскі» Е. Міровіча. Найбольш вядомай стала музыка да спектакля «На Купалле» М. Чарота.
Напісаў песні і рамансы на словы Я. Купалы, Я. Коласа, З. Бядулі і іншых. Запісваў і гарманізаваў народныя песні.
Аўтар гімна «Ваяцкі марш» («Мы выйдзем шчыльнымі радамі…»), гімна «Беларуская марсельеза», музыкі да песні «Купалінка», якую многія лічаць народнай.
У 1931 годзе звольнены з работы ў купалаўскім тэатры. Служыў псаломшчыкам, рэгентам царкоўнага хору ў розных саборах Мінска.
Зноў арыштаваны 17 жніўня 1938 года. Прыгавораны 1 лістапада да расстрэлу, расстраляны 10 лістапада 1938 года.
wikimedia.org
1906 год. У Вільні пачалося выданне штотыднёвай грамадска-палітычнай, навукова-асветніцкай і літаратурна-мастацкай газеты нацыяльна-адраджэнскага кірунку «Наша ніва».
Выдавалася ў Вільні, па-беларуску, з 10 (23) лістапада 1906 да 7 (20) жніўня 1915. Друкавалася кірыліцай і лацінкай, тыражом 4 500 асобнікаў. Выхад газеты быў спынены ў сувязі з набліжэннем расійска-нямецкага фронту да Вільні.
Газета друкавала вершы, нарысы, мастацкую прозу, навукова-папулярныя артыкулы, навіны.
На старонках газеты ўпершыню апублікаваны многія творы Я. Купалы, Я. Коласа, М. Багдановіча, Цёткі, А. Гаруна, З. Бядулі, М. Гарэцкага, Ц. Гартнага, К. Каганца і шматлікіх іншых.
Дзякуючы «Нашай ніве» адбывалася станаўленне беларускай літаратурна-мастацкай крытыкі, публіцыстыкі, культуралогіі, фалькларыстыкі.
Газета прапагандавала здабыткі іншанацыянальных культур, змяшчала ў перакладзе на беларускую мову творы еўрапейскіх аўтараў.
wikimedia.org
1922 год. Аляксандр Грын завяршыў у Пецярбургу напісанне фантастычнай феерыі “Пунсовыя ветразі”.
Твор аб непахіснай веры і ўсёпераможнай, узнёслай мары, аб тым, што кожны можа зрабіць для блізкага чалавека цуд. Прысвяціў яго сваёй жонцы Ніне.
А.Грын – сапраўднае прозвішча Грынеўскі (1880-1932). Рускі пісьменнік, паэт, прадстаўнік неарамантызму. Яго бацька – Стэфан Грынеўскі – ураджэнец сучаснай Віцебскай вобласці, за ўдзел у паўстанні 1863-1864 гадоў быў у 20-гадовым узросце бестэрмінова сасланы ў Сібір.
А. Грын – стваральнік выдуманай краіны «Грынландыя», у якой адбываецца дзеянне шматлікіх яго твораў, у тым ліку самых вядомых «Беглая па хвалях» і «Пунсовыя ветразі».
feo.travel
1953 год. Уведзена ў эксплуатацыю Асіповіцкая ГЭС на рацэ Свіслач у Асіповіцкім раёне.
Малая гідраэлектрастанцыя, чацвёртая па магутнасці ГЭС у краіне пасля Віцебскай, Полацкай, Гродненскай.
Да верасня 2012 г. з’яўлялася самай буйной ГЭС краіны. Магутнасць 2175 кВт.
Гадавой выпрацоўкі электраэнергii каля 8-10 мільёнаў кВт хгадзiн дастаткова для забеспячэння сацыяльна-пабытовых патрэб у электраэнергіі г. Асіповічы.
wikimedia.org
1959 год. Крывіцкае (Беларускае) навуковае таварыства імя Ф. Скарыны атрымала правы культурнай і навуковай установы ў ЗША.
Існавала ў 1946-1949 гадах у Германіі, у 1949-1976 – у ЗША.
Заснавана ў 1946 годзе ў лагеры для перамешчаных асоб у германскім г. Рэгенсбургу. Старшынямі ў розны час былі Я. Станкевіч, А. Адамовіч і А. Махноўскі. Мела на мэце аб’яднаць намаганні вучоных-беларусаў для навуковай працы ў галіне беларусазнаўства.
Пры таварыстве дзейнічалі секцыі: літаратурная, мовазнаўчая, гістарычная і педагагічная.
У 1952 годзе пры таварыстве быў заснаваны Інстытут найноўшай гісторыі Беларусі і Прэсавае бюро.
Таварыства займалася зборам дакументаў, рукапісаў, беларускіх выданняў, якія захоўваліся ў створаным пры ім Беларускім архіве, выдавецтвам кніг, слоўнікаў, выпускам навукова-літаратурнага часопіса «Веда».
З 1957 г. уваходзіла ў Беларуска-амерыканскую дапамогу (Нью-Ёрк) і Задзіночанне славянскіх навуковых арганізацый ЗША.
Таварыства спыніла дзейнасць у 1976 годзе ў сувязі са смерцю Я. Станкевіча.
Фота: Янка Станкевіч, wikimedia.org
1957 год. Нарадзілася Алена Сідарава. Беларуская акцёрка тэатра і кіно. Заслужаная артыстка.
Працавала ў Брэсцкім акадэмічным тэатры драмы і музыкі, Нацыянальным драматычным тэатры імя Янкі Купалы. На сцэне сыграла больш за 50 ролей. Сярод найлепшых роляў – Маша ў «Чайцы» А. Чэхава, Гільда ў «Жанчыне з мора» Г. Ібсена, Кіра ва «Успамінах» А. Арбузава.
Здымалася ў 30 кінафільмах, серыялах, камедыях, у меладраме «Фабрика грез» Дз. Астрахана у галоўнай ролі разам з А. Абдулавым.
Пасля масавых фальсіфікацый на прэзідэнцкіх выбарах 2020 года, жорсткага разгону акцый пратэсту, збіцця і катаванняў затрыманых пратэстоўцаў, калектыў Купалаўскага тэатра 13 жніўня запатрабаваў спыніць гвалт у дачыненні да мірных грамадзян і выступіў за пералік галасоў з удзелам незалежных назіральнікаў.
26 жніўня акцёрка разам з большасцю трупы і іншымі супрацоўнікамі тэатра звольнілася ў знак пратэсту.
vokrug.tv
1958 год. Нарадзіўся Аляксандр Дабравольскі.
Беларускі палітык. Сябра палітрады Аб’яднанай грамадзянскай партыі. Дырэктар Усходнееўрапейскай Школы палітычных даследаванняў.
Народны дэпутат СССР (1989), уваходзіў у склад Міжрэгіянальнай дэпутацкай групы – першай дэмакратычнай парламенцкай апазіцыі ў СССР. Працаваў разам з А. Сахаравым, Б. Ельцыным, А. Сабчаком, В. Быкавым, А. Адамовічам.
Адзін з ініцыятараў стварэння Аб’яднанай дэмакратычнай партыі (1990), заснавальнік (1992) Незалежнага Інстытута сацыяльна-эканамічных і палітычных даследаванняў.
Дэпутат Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь XIII склікання, прадстаўнік групы дэпутатаў Вярхоўнага Савета ў Канстытуцыйным Судзе (1996) па справе імпічменту прэзідэнта Лукашэнкі.
У 2001 годзе падчас прэзідэнцкіх выбараў быў намеснікам кіраўніка выбарчага Штаба Адзінага кандыдата ад шырокай грамадзянскай кааліцыі Уладзіміра Ганчарыка, у 2006 – намеснікам кіраўніка Штаба Адзінага кандыдата ў прэзідэнты ад Аб’яднаных дэмакратычных сіл Аляксандра Мілінкевіча.
1966 год. Нарадзіўся Міхась Скобла. Беларускі паэт, парадыст, перакладчык, эсэіст, літаратуразнавец. Лаурэат прэстыжных літаратурных прэмій.
У канцы 1980-х з’яўляўся удзельнікам таварыства «Талака».
Працаваў у часопісе «Роднае слова», газеце «Народная Воля», выдавецтве «Беларускі кнігазбор», у Міністэрстве культуры і друку, вёў аўтарскую праграму «Вольная студыя» на Радыё Свабода (1998-2017). З’яўляўся намеснікам старшыні Саюза беларускіх пісьменнікаў (2002-2010).
Аўтар 12 кніг, укладальнік паэтычных анталогій «Краса і сіла: беларуская паэзія ХХ стагоддзя» і «Галасы з-за небакраю: паэзія свету ў беларускіх перакладах ХХ стагоддзя».
Уклаў і пракаментаваў выдадзеныя ў серыі «Беларускі кнігазбор» аднатомнікі У. Жылкі, Л. Геніюш, Р. Крушыны, Р. Барадуліна, зборы твораў А. Салаўя, Л. Геніюш (у 2 тамах), мемуарныя зборнікі М. Улашчыка, М. Стральцова.
Апублікаваў тамы эпісталярнай спадчыны Ларысы Геніюш, Зоські Верас.
Узнагароджаны медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.
wikimedia.org
17 лістапада 1872 года з’яўляецца афіцыйнай датай заснавання горада Асіповічы. Спачатку назву атрымала чыгуначная станцыя, у далейшым і горад.
ekskursii.by
Некаторыя цікавыя факты.
Горад узнік у сувязі з будаўніцтвам Лібава-Роменскай чыгункі.
Пачатковая гісторыя горада шмат у чым звязана з дзейнасцю братоў Дараганаў, у тым ліку Восіпа Дарагана ― начальніка ўпраўлення Рыга-Арлоўскай чыгункі, якія ў 1896 годзе пабудавалі чыгунку Асіповічы-Радуцічы-Старыя Дарогі (39 верст). У гонар апошняга станцыя Радуцічы перайменавана ў Дараганава. У мясцовым музеі дзейнічая экспазіцыя “Сям’я Дараганаў”.
museums.by
Горад размешчаны на левым беразе ракі Сіняя – правым прытоку Свіслачы
Знаходзіцца за 136 км ад Магілёва і за 93 км ад Мінска. Бліжэйшыя гарады: Старыя дарогі (37 км), Бабруйск (41 км), Глуск (42 км), Мар’іна Горка (44 км).
За 7 км ад горада на рацэ Свіслач створана Асіповіцкае вадасховішча пры будаўніцтве ГЭС (1953). Асіповіцкая ГЭС да 2000-х гадоў была самай магутнай у краіне.
nemiga.info
Цэнтр раёна з ліпеня 1924 года. Горадам абвешчаны ў 1935 годзе.
Пасля будаўніцтва чыгункі Асіповічы-Раслаўль (1932) стаў чыгуначным вузлом.
Да вайны ў горадзе жыло амаль 14 000 чалавек.
Максімум насельніцтва 35 500 чалавек у Асіповічах было ў 2001 годзе. Зараз крыху менш за 30 000.
З 29 на 30 ліпеня 1943 года тут адбылася Супердыверсія ўсіх часоў. Падпольшчык-чыгуначнік-электраманцёр Фёдар Крыловіч (1916–1959) аднаасобна і самастойна двума мінамі знішчыў 4 эшалоны з танкамі, у тым ліку найноўшыміі «Тыгр», цыстэрнамі, 12 вагонаў харчавання, 5 паравозаў, вугальны кран, вугальны склад. Пачаўся моцны пажар, які паспрыяў уцёкам ваеннапалонных з мясцовага лагера. Крыловіч у 1949 годзе за гераічны ўчынак быў узнагароджаны ордэнам Леніна.
А. Салжаніцын даў апісанне Асіповічаў, праз якія некалі праязжаў, у «Архіпелаг ГУЛАГ».
Пабрацім балгарскага г. Траўна.
Асіповічы – горад чыгуначнікаў і вайскоўцаў. Горад – сталіца ракетных войск краіны. Тут месціцца 465-я ракетная брыгада, непадалёку дзейнічае вайсковы палігон.
Адным з горадаўтваральных прадпрыемстваў з’яўляецца ААТ “Асіповіцкі завод аўтамабільных агрэгатаў”. Ён выпускае запчасткі 3000 найменняў, а таксама лодкі металічныя “Марына”, “Свіслач”, “Русалка”, “Удача”, “Хваля”, шклапластыкавыя “Хваля 4Д”, спартовыя лодкі і байдаркі.
Тут працуе адно з чатырох прадпрыемстваў у свеце па вытворчасці тазасцёгнавых пратэзаў – ЗАТ «Алтымед».
Другое ў Беларусі і вобласці прадпрыемтсва па вырабу чыгуначных грузавых вагонаў – Асіповіцкі завод транспартнага машынабудавання – былы СП СЗАТ «Асіповіцкі вагонабудаўнічы завод» (танк-кантэйнеры, таварныя, платформы для негабарыту).
Вытворцай усім вядомай прадукцыі – рубероіду – з’яўляецца ААТ «Дах».
На СП ТАА «БелГа» у свой час распрацавалі шакалад «Ідэал».
Каля горада знаходзіцца адно з трох у краіне газасховішчаў (360 млн. куб. м).
У горадзе працуе ДЮСШ, з якой звязаны Залатыя прызёры (каноэ, веславанне) алімпіяды ў Пекіне (2008), сярэбраныя ў Лондане (2012) браты Аляксандр і Андрэй Багдановічы.
Да 2000-х гадоў у горадзе было больш за ўсё хворых на СНІД, наркаманію ў вобласці.
У горадзе ёсць Свята-Крыжаўзвіжанская царква (1826 года, перавезена ў горад з Замошша ў 1946), музей горада ў Доме афіцэраў, Музей ваеннай тэхнікі, помнік паравозу-“эмка” машыніста Чумакова, які загінуў у 1922 (устаноўлены ў 2002 годзе).
sobory.ru
Каля Асіповічаў знаходзіцца в. Вяззе. У ёй па вул. Багдановіча да канца ХХ стагоддзя стаяў дом, дзе юны М.Багдановіч адпачываў з маці. Дом знесены, а мемарыяльная дошка перанесена на суседні дом. У Вяззі Максім пачаў размаўляць на беларускай мове. Працуе музей М.Багдановіча ў мясцовай школе. Працуюць санаторый “Вязье”, Асіповіцкая ГЭС; рыбгас.
У Ялізава месціцца СЗАТ “Шклозавод “Ялізава”, у Татарцы – торфапрадпрыемства, у Жорнаўцы – доследна–паказальны лясгас.
