Дзень у гісторыі. 28 сакавіка. Аварыя на АЭС “Тры-Майл-Айленд”. Нарадзіліся “бацька педагогікі” Я.-А. Каменскі, акцёр І. Смактуноўскі, паэт К. Цвірка. Памёр Марк Шагал.

1584 год. Памёр Іван IV Грозны (Жахлівы, Тыран, 1530–1584).

Першы вянчаны цар усяе Русі. Маці ягоная Алена Глінская з беларуска-літоўскага роду.

У 1572 годзе прыняў удзел у каралеўскіх выбарах у Рэчы Паспалітай, але пасля адмовіўся ад стальца. Войскамі Івана Грознага падчас Лівонскай вайны 1558–1583 гадоў былі спустошаны многія беларускія гарады, у тым ліку амаль 100-тысячны (паводле звестак У. Арлова) Полацк.

1592 год. Нарадзіўся Ян Амос Каменскі (1592–1670).

Чэшскі мысліцель-гуманіст, педагог, грамадскі дзеяч, заснавальнік педагогікі, сістэматызатар і папулярызатар класна-ўрочнай сістэмы.

Каменскі пры наведванні Беларусі мог азнаёміцца са “Статутам Слуцкай школы” (адкрыта ў 1617 годзе Янушам VI Радзівілам), які, верагодна, скарэкціраваў яго погляды, што адлюстраваныя ў пазнейшым трактаце “Вялікая дыдактыка” (напісана паміж 1627 і 1638 гадамі).

1611 год. Пачатак аблогі гарнізона Рэчы Паспалітай у Маскоўскім Крамлі рускім апалчэннем пад кіраўніцтвам атамана Заруцкага, Трубяцкога і Ляпунова.

27 жніўня 1610 года Масква цалавала крыж Уладзіславу, які стаў Маскоўскім царом, а ў ноч на 21 верасня у Маскву увайшлі войскі Рэчы Паспалітай, быў сфарміраваны гарнізон у Крамлі. Камандуючымі гарнізона былі Жалкеўскі, А. Гансеўскі.

Першае апалчэнне пад кіраўніцтвам Дз. Трубяцкога, казакоў І. Заруцкага і П. Ляпунова было падтрымана маскоўскімі паўстанцамі Дз. Пажарскага. Паўстанне было задушана, унутраная розніца паміж казакамі і дваранамі, якая завяршылася забойствам Ляпунова, прывяла да ўцёкаў дваран і фактычнага распаду апалчэння.

1902 год. У в. Расохавічы Касцюковіцкага раёна нарадзіўся Сцяпан Маргелаў.

Беларускі эканаміст, географ. Кандыдат эканамічных навук, прафесар.

Скончыў Беларускую сельскагаспадарчую акадэмію. Падчас вучобы ў аспірантуры НДІ сельскай і лясной гаспадаркі ўваходзіў у Прэзідыум Савета, дзе працаваў разам са А. Смолічам і Г. Гарэцкім.

З 1931 працаваў у Інстытуце эканомікі АН БССР: вучоны сакратар інстытута, загадчык секцыі эканамічнай геаграфіі. Адначасова выкладаў у Інстытуце народнай гаспадаркі.

Распрацоўваў тэорыю размяшчэння ў БССР тэхнічных сельскагаспадарчых культур і перапрацоўчай прамысловасці. Адзін з кіраўнікоў групы па складанні Вялікага атласа БССР.

Арыштаваны ў студзені 1937 года. Расстраляны 29 кастрычніка 1937 або 16 чэрвеня 1938 года.

1925 год. Нарадзіўся Інакенцій Смактуноўскі (Смактуновіч).

Рускі акцёр беларускага паходжання. Народны артыст СССР. Герой Сацыялістычнай працы.  

Нарадзіўся ў с. Таццянаўка Томскай вобласці ў сям’і беларуса М. Смактуновіча. Ягонага дзеда-егера Белавежскай пушчы ў 1861 годзе саслалі з сям’ёй у Сібір.

Выявы, створаныя Смактуноўскім на сцэне – князь Мышкін у Вялікім драматычным тэатры, цар Фёдар Іаанавіч у Малым, чэхаўскі Іваноў і Парфіры Галаўлёў – увайшлі ў «залаты фонд» тэатральнага мастацтва.

Яго звалі першым інтэлектуальным акцёрам савецкага кінематографа; лепшыя свае ролі ён сыграў у фільмах «Салдаты», «Дзевяць дзён аднаго года», «Гамлет», «Чайкоўскі», «Дамскі кравец» і ў лірычнай камедыі Э. Разанава «Сцеражыся аўтамабіля».

Памёр 3 жніўня 1994 года.

1934 год. Нарадзіўся Кастусь Цвірка.

Беларускі паэт, перакладчык, фалькларыст, этнограф, мовазнавец, гісторык. Кандыдат гістарычных навук. Сустваральнік, кіраўнік і галоўны рэдактар праекта «Беларускі кнігазбор».

Скончыў БДУ. Настаўнічаў Капыльскім раёне, працаваў у газеце «Рудзенская праўда», на Беларускім радыё, у Доме народнай творчасці, у Міністэрстве сувязі, Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР , у выдавецтве «Юнацтва», часопісе «Полымя».

Аўтар шматлікіх зборнікаў паэзіі , кнігі «Слова пра Сыракомлю: Быт і культура беларусаў у творчасці „вясковага лірніка“», кніг вершаў і казак для дзяцей, мастацкіх нарысаў, звязаных з літаратурнымі мясцінамі Беларусі, манаграфіі «Слова пра Сыракомлю». Суаўтар кнігі «Беларуская фалькларыстыка эпохі феадалізму», складальнік тома «Вяселле. Абрад», кнігі ўспамінаў пра З.Бядулю, зборніка твораў Я.Чачота, «Філаматы і філарэты».

1940 год. Нарадзіўся Уладзімір Мархель.

Беларускі літаратуразнавец і паэт, перакладчык. Кандыдат філалагічных навук.

Скончыў БДУ. Працаваў у калгасе, на шахце ў Растоўскай вобласці, настаўнічаў, працаваў у газеце «Мінская праўда», у Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа АН БССР, у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР.

Аўтар вершаў, літаратуразнаўчых прац.

Даследаваў беларускую літаратуру ХІХ стагоддзя, беларуска-польскія літаратурныя ўзаемасувязі.

Аўтар кніг «Лірнік вясковы: Сыракомля ў беларуска-польскім літаратурным узаемадзеянні», «Вяшчун славы і волі», «Крыніцы памяці: Старонкі беларуска-польскага літаратурнага сумежжа»,  “«Ты як здароўе…»: Адам Міцкевіч і тэндэнцыі адраджэння беларускай літаратуры” і іншых.

Укладальнік кніг твораў В. Каратынскага, Я. Лучыны, А. Міцкевіча, С. Манюшкі, анталагічнага зборніка «Раса нябёсаў на зямлі тутэйшай: Беларуская польскамоўная паэзія XIX ст.», дзе сабраны творы больш як 70 паэтаў, якія апявалі нашу Бацькаўшчыну па-польску.

Выдаў кнігу выбраных перакладаў з польскай мовы «Водгулле» (2000), зборнік санетаў «Згадкі Нясвіжа» У. Сыракомлі і «Зніч любові» Я. Купалы (абедзве 2002).

Памёр 26 жніўня 2013 года.

1972 год. Памёр ураджэнец Магілёва Рувім Фраерман (1891–1972).

Савецкі дзіцячы пісьменнік. Удзельнік Грамадзянскай і Вялікай Айчыннай войн, ваенны карэспандэнт на Заходнім фронце.

Працаваў карэспандэнтам на Далёкім Усходзе, на Каўказе, Маскве.

Аўтар многіх аповесцей, пераважна для дзяцей, раманаў.

Найбольш вядомы твор – «Дзікі сабака дзінга, або Аповесць пра першае каханне» (1939), па якім пастаўлены мастацкі фільм (1962) і радыёспектакль (1971).

1979 год. Адбылася самая цяжкая аварыя ў дачарнобыльскай гісторыі ядзернай энергетыкі – аварыя на амерыканскай АЭС “Тры-Майл-Айленд”.

Была сур’ёзна пашкоджана актыўная зона рэактара, частка ядзернага паліва расплавілася.

Насельніцтва не эвакуіравалася, але было прапанавана пакінуць пяцімільную (8 км) зону цяжарным жанчынам і дзецям дашкольнага ўзросту. Работы па ліквідацыі наступстваў аварыі вяліся ў 1979–1993 гадах і абышліся ў 975 мільёнаў долараў ЗША. Была праведзена дэзактывацыя тэрыторыі станцыі, паліва было выгружана з рэактара. Аднак частка радыеактыўнай вады ўвабралася ў бетон ахоўнай абалонкі, і гэтую радыеактыўнасць практычна немагчыма выдаліць.

1982 год. У Крычаве нарадзілася Аксана Мянькова.

Беларуская лёгкаатлетка.

На Летніх Алімпійскіх гульнях 2008 у Пекіне атрымала залаты медаль у кіданні молату. Але, у 2016 годзе пазбаўлена гэтага медаля па прычыне ўжывання допінгу.

Пераможца нацыянальнага адкрытага публічнага конкурсу «Трыумф. Героям спорту 2008» у Беларусі ў намінацыі «Спартсменка года».

Падпісала адкрыты ліст спартыўных дзеячаў краіны, якія выступаюць за дзеючую ўладу Беларусі пасля жорсткіх падаўленняў народных пратэстаў у 2020 годзе.

1985 год. Памёр уражэнец Лёзна Марк Шагал (1887–1985).

Сусветна вядомы беларускі, расійскі і французскі мастак.

Існуе версія, што яго продкі Сегалы жылі на Школішчы ў Магілёве, а прадзед мастак Хаім Сегал распісаў драўляную Халодную сінагогу ў Магілёве.

Стваральнік Віцебскай народнай мастацкай школы, афарміцель спектакляў маскоўскага Камернага яўрэйскага тэатра. Жыў у Парыжы, ЗША.

У Віцебску працуе мемарыяльны Дом-музей Марка Шагала, ёсць вуліца і праезд яго імя, у Іерусаліме названа плошча.

1991 год. У Магілёве зноў асвечана Ануфрыеўская царква (1798) у Свята-Мікольскім манастыры.

Будаўніцтва храма было распачата ў 1793 годзе пры Георгіі Каніскім.

У гады савецкай улады царква выкарыстоўвалася пад кніжны склад.

5 жніўня 1993 года ў храме адбылося паседжанне Сінода, на якім было вырашана прылічыць да ліку мясцовашанаваных святых свяціцеля Георгія Каніскага, арцыбіскупа Магілёўскага і Беларускага.

У царкве знаходзіцца спіс Баркалабаўскай іконы Божай Маці.

 

Дождж змыў апошні снег і пераўтварыў гарадскі пляж у Магілёве ў востраў. Фотазамалёўка.

Начныя дажджы змылі снег і абверглі прагнозы на мінімальную паводку Дняпра. Рака ўжо выйшла месцамі з берагоў у Магілёве і падтапіла гарадскі пляж.

Яшчэ пару дзён таму крыгі ад студзеньскага крыгахода ўпрыгожвалі берагі Дняпра. І здавалася, што паводка зноўку будзе мінімальнай, як і ўсе апошнія гады. Але адзін моцны дождж змыў снег з палеткаў і дазволіў Дняпру выйсці месцамі ў пойму.

Дняпро ў Магілёве ўпёрся ў мураваную набярэжную. Толькі маленькая дарожка яшчэ вядзе на тэрыторыю гарадскога парку.

Месцамі ўжо затоплены пешаходныя і веладарожкі гарадскога парку.

Ужо некалькі дзён стражытная ратуша ізноў бачыць былую веліч Дняпра.

Любавацца шырынёй паўнаводнага Дняпра ў Шклове, Магілёве, Быхаве можна будзе яшчэ некалькі дзён. 

Камсамольскую вуліцу ў Магілёве пашыраюць для аўтамабіляў і звужаюць для пешаходаў

У еўрапейскіх гарадах вуліцы ў цэнтры звужаюць, каб абмежаваць рух аўтамабіляў, а ў Магілёве наадварот – пашыраюць. 

Рэканструкцыя вуліцы Камсамольской дайшла да прыпынка “Каледж мастацтваў”, і стала бачна, што праезджую частку пашыраюць за кошт пешаходных тратуараў. 

Магілёўскія гарадскія актывісты звярнулі ўвагу на брукаванку, якую знайшлі каля Драматычнага тэатру. Яе ўжо знялі і некуды прыстроілі. 

Але цяпер стала зразумелым, што беды магілёўцаў на гэтым не скончыліся. Гарадская архітэктура аказваецца, вырашыла, што машынам і аўтобусам цесна на Камсамольскай, і звужае і так вузкія каля Каледжа мастацтваў пешаходныя дарожкі. 

У многіх еўрапейскіх гарадах для машын звужаюць вуліцы, каб абмежаваць рух транспарту. Там уводзяць аплату за ўезд у цэнтр, выносяць дарогі ў тунэлі, развіваюць велаінфраструктуры і г.д. Гэта робіць цэнтры гарадоў вальнейшымі ад аўтамабіляў і больш экалагічнымі, а людзей здаравейшымі. 

На вуліцы Камсамольскай усё адбываецца з дакладнасцю наадварот. Што дасць з’яўленне новай паласы для аўтобусаў і тралейбусаў? Праезд для аўтамабільнага транспарту стане сапраўды лягчэйшым. Але пешаходам да раварыстам і сёння там цяжка разыйсціся. А заўтра гэта стане зусім цяжкавырашальнай задачай.

Фота: mogilev.media

120 прадпрыемстваў Мікалаева просяць дапамогі, каб аднавіць працу

У Мікалаеве наладжваецца эканамічнае жыццё і да гарадскіх уладаў звярнулася па дапамогу каля 120 малых і сярэдніх прадпрыемстваў – паведамляе news.pn.

Яны просяць дапамогу, каб аднавіць працу – гэтаму можа паспрыяць ААН.

Прадпрыемствы спрабуюць аднавіць дзейнасць і маюць патрэбу ў дапамозе фінансамі і абсталяваннем, а таксама ў рамонце і рэканструкцыі.

Пішам, як вайна ва Ўкраіне ўплывае на жыццё еўрапейскіх гарадоў, якія маюць партнёрскія дачыненні з гарадамі Магілёўскай вобласці.

Зараз збіраецца банк дадзеных такіх прадпрыемстваў, каб перадаць інфармацыю міжнародным партнёрам – ААН, UN DP (Праграма развіцця ААН), якія прагнуць перайсці ад закупкі ежы для людзей да дапамогі малому і сярэдняму бізнэсу, каб людзі зараблялі сродкі і куплялі гэтую ежу самастойна. 

– Мы падтрымліваем гэты падыход і ўсяляк будзем садзейнічаць гэтаму – паведаміў мэр Мікалаева Аляксандр Сянкевіч – А таксама выкарыстоўваем гэты час для ўмоўнай “хатняй працы” – сумесна з антыкарупцыйнай ініцыятывай ЕС ва Украіне пачынаем перагляд усіх рэгулятарных актаў. У выніку імкнемся даць бізнэсу камфортныя ўмовы вядзення спраў, празрыстасць працэсаў і памяншэнне выдаткаў. Без актыўнага бізнэсу ў Мікалаеве не атрымаецца ніякага імклівага аднаўлення.

Ён нагадаў, што пасля пачатку поўнамаштабнага ўварвання амаль усе буйныя прадпрыемствы закрыліся практычна адразу.

– Іншыя спыніліся, калі іх пачалі бамбіць. Ніводнае прадпрыемства не магло працаваць… Некаторых людзей адправілі ў вымушаны адпачынак. Тыя, хто выехаў за мяжу і не працаваў, таксама не атрымлівалі заробку. – распавёў мэр.

Пабрацімства Мікалаева з Магілёвам было замацаванае дамовай у 2009 годзе.

31 мая 2022 году мэр украінскага гораду заявіў, што Пагадненне аб пабрацімстве з Магілёвам скасаванае і выказаў спадзеў, што яно будзе адноўленае, калі Беларусь стане свабоднай.

Магілёў. media працягвае сачыць за жыццём Мікалаева, нягледзячы на спыненне партнёрскіх сувязяў з Магілёвам.

Мікалаеў месціцца за 65 кіламетраў ад Чорнага мора. Да вайны ў ім жыло 490 тысяч чалавек. Траціна з іх вымушана была пакінуць горад. Паводле Генштабу Узброеных сіл Украіны Мікалаеў адзін з асноўных кірункаў наступу расіян.

Яго рэгулярна абстрэльваюць, знішчаючы гарадскую інфраструктуру і змушаючы мясцовую ўладу капітуляваць. Прэзідэнт Украіны Уладзімер Зяленскі прысвоіў Мікалаеву ганаровае званне «Горад-герой».

Ідзе вясна, хімічныя гіганты масава труцяць магілёўцаў – дайджэст назіранняў за тыдзень

Вясна ідзе – пачаліся затапленні Проні, Бесядзі, але вясновага крыгахода ўжо не будзе. Пачаўся збор бярозавіка.

Непрыемны, рэзкі пах – па выхадных у Магілёве ў зоне хімічных гігантаў заўважылі тэндэнцыю – прадпрыемствы масава выкідаюць адыходы вытворчасці

На трэцяй частцы Магілёўшчыны эпідэміёлагі выявілі антысанітарыю.

У Чэрыкаве дарога да пантоннай пераправы ператварылася ў кашу, таму што будаўнікі не памянялі праект – не разлічвалася, што яна будзе эксплуатавацца зімой і ў час паводкі. Чэрыкаўцам прыйдзецца цярпець.

Сейм Літвы ў першым чытанні прыняў законапраект аб прыпыненні выдачы віз беларусам.

Больш за 80% украінцаў сталі выступаць за ўваход краіны ў НАТА і ЕС.

На мінулым тыдні ў Беларусі адзначалі 80-я ўгодкі Хатынскай трагедыі, а mogilev.media згадвалі пра “старэйшую сястру” Хатыні, вёску Боркі.

У Магілёве п’яны на “Porsche” збіў чалавека насмерць, уцякаючы ад ДАІ.

У Магілёве запрацавала платная паркоўка на двух вуліцах у цэнтры горада, а на Фацінскім бульвары пад новую паркоўку знішчылі частку сквера.

На вуліцы Камсамольскай у Магілёве працягваюцца рамонтныя працы, чытачы mogilev.media заўважылі знікненне старажытнай брукаванкі.

У Глуску сталі прападаць кантэйнеры для асобнага збору смецця.

На мінулым тыдні стартаваў Чэмпіянат Беларусі па футболе. Адзіная каманда з Магілёўшчыны, прадстаўленая на ім – “Белшына” – атрымала паразу ў першай гульні.

Пачаўся новы паляўнічы сезон.

На Венеры выявілі вулкан, які дзейнічае.

Беларускі “Еўраопт” пачаў гандляваць таварамі з IKEA. 

Лепшым настаўнікам Магілёўшчыны стаў бабруйскі трудавік.

Тыповы магілёўскі пейзаж выхаднога дня, ад якога хочацца плакаць – фота

Чытачы mogilev.media падзяліліся сваімі сумнымі назіраннямі. Прадпрыемствы, размешчаныя на ўчастку Свабоднай эканамічнай зоны на паўднёвым усходзе Магілёва па выхадных днях вось так радуюць жыхароў навакольных паселішчаў.

У паветры стаіць моцны непрыемны пах. Падобныя выкіды рэдка назіраюцца ў працоўныя дні – заўважылі чытачы.

Дым падымаецца ледзь не з усіх труб Омск-карбона, з труб “Кранаспана” і “ВМГ індастры”.

Фота ад чытачоў mogilev.media

Зноў будуць сірэны ў Магілёўскай вобласці

Сірэны грамадзянскай абвесткі будуць уключаны ў населеных пунктах Магілёўскай вобласці з 28 па 30 сакавіка, паведамілі ў рэгіянальным упраўленні МНС.  

Ратавальнікі адзначаюць: праверка сістэмы абвесткі – планавая, таму турбавацца не трэба.

«Магчымыя ўключэнні гукавых сірэн і правядзенне СМС рассылання. Просьба захоўваць спакой. Ніякіх дзеянняў рабіць не варта» – гаворыцца ў паведамленні.

“Тыдзень лесу” пройдзе на Магілёшчыне з 17 па 23 красавіка – Мінлясгас

Міністэрства лясной гаспадаркі апублікавала тэрміны правядзення 16-й рэспубліканскай добраахвотнай акцыі “Тыдзень лесу” ў рэгіёнах.  

Першымі да акцыі далучацца больш цёплыя рэгіёны: у Брэсцкай вобласці кампанія пройдзе з 1 па 8 красавіка, у Гомельскай і Мінскай – з 8 па 15 красавіка, у Віцебскай і Гродзенскай – з 15 да 22 красавіка.

Стаць удзельнікам акцыі можа кожны. Для гэтага дастаткова звярнуцца ў бліжэйшы лясгас ці лясніцтва і заявіць аб сваім жаданні. Лесагаспадарчыя ўстановы забяспечаць валанцёраў усім неабходным пасадачным матэрыялам, а таксама інвентаром, абазначаць аб’екты, якія маюць патрэбу ў пасадцы лесу.

Фота з адкрытых крыніц

Веснавога крыгаходу на Дняпры ўжо дакладна не будзе. Фотазамалёўка.

Нават надзея на праход смаленскага лёду знікла.

Толькі старыя ільдзіны нагадваюць у Магілёве пра зімовы студзеньскі крыгаход.

Крыгі на беразе яшчэ сведчаць як высока ўзімку ўзнялася вада Дняпра.

Цяпер вада ў Дняпры ізноў крыху ўзнялася, але не дасягнула ўзроўню зімовай паводкі. І, як і ў апошнія гады, рака зноўку не выйдзе ў пойму. 

Пяць чалавек атруціліся ўгарным газам, мужчыну выратавалі на пажары – зводка МНС

На Магілёўшчыне за 25 сакавіка адбыліся адразу тры надзвычайных здарэння, якія маглі трагічна скончыцца для шасцярых чалавек – паведамляе прэс-служба МНС.

У Магілёве падчас пажару быў выратаваны мужчына 1978 года нараджэння. З атручэннем дымам ён шпіталізаваны, прычына пажару высвятляецца.

У вёсцы Скляпава Круглянскага раёна і ў вёсцы Бялынкавічы Касцюковіцкага цэлыя сем’і труціліся ўгарным газам з-за таго, што занадта рана закрывалі заслонку ў печы. У першым выпадку шпіталізаваны і былі трое – дзве жанчыны і мужчына, у другім выпадку – пара 1972 і 1973 гадоў нараджэння.

Фота ілюстрацыйнае