Mogilev.media на протяжении десяти недель знакомил своих читателей с воспоминаниями одного из организаторов, творческих вдохновителей блистательного театрального действия “M@rt-контакт” Владимира Петровича. Про фестиваль, от которого могилевчанам, похоже, только и остались – воспоминания. Субъективные заметки бывшего главного режиссера Могилевского областного драмтеатра Владимира Петровича мы брали из его небольшого и уютного блога, и с любезного разрешения автора публиковали по выходным – без изменений и с сохранением авторского стиля. Последний выпуск Субъективных заметок был напечатан в прошлое воскресенье, но мы продолжаем следить за творчеством автора и предлагаем Вашему вниманию следующую запись “Субъективных заметок”.
Не могу понять людей.
Не могу понять тягу человека разумного к разрушению. Не понимаю, как можно сломать не тобой посаженное деревце, не тобой сделанную лавочку, песочницу, детские качели… Можно продолжать до бесконечности. Потом удивляемся случаям насилия над животными, издевательствам над человеком, развязанной войне? Насилие в семье, стало “нормальным” явлением, многих даже не шокирует. А ведь это звенья одной цепи. Неуважение к чужому труду, плавно перетекает к неприятию другого мнения, других взглядов, других предпочтений…
Был свидетелем прогулки представителей косплей (косплей – костюмированная игра – М.М.) по бывшей Большой садовой, ныне Ленинской. Девушки были одеты в героев комиксов, аниме, компьютерных игр, фильмов. Это было красиво, ярко, необычно. Видно было, что каждый персонаж девушками с любовью продуман. Была проделана колоссальная работа – над образом костюмов, макияжем, реквизитом. Это должно было восхищать, удивлять, радовать глаз. Должно было…
Пока девушки шли, они много разного услышали о себе, в большинстве своем, от сверстников противоположного пола. Громко, по-хамски…
Жалко уничтоженную, загаженую галерею граффити по улице Лазаренко, возле старых домов начала ХХ века. Осталась память в виде 60 фотографий. А ведь там были приличные работы, которые делали облик города более ярким и красочным. Туда специально спускались люди, чтобы посмотреть и на их фоне сфотографироваться.
А расстрелянный красной краской мурал на улице Тимирязевской? Ведь кто-то это делал сознательно? И им было совершенно наплевать, что мурал украшает город, делает его уютным и привлекательным.
Каком-то бдительному горожанину, или функционеру, не понравилось жанровое граффити “Чарка-шкварка-хата з краю?” во дворах улицы Тимирязевской, и оно не долго простояв, было закрашено.
Показательна ситуация с авторскими львами, выставленными летом перед Ратушей.
Два из десяти были разбиты. Львы, художниц Веры Юрковой и Галины Кононовой. Хочется понять – ПОЧЕМУ?
Откуда эта тяга гадить на прекрасное, просто красивое, или ещё проще – радующее глаз? Неужели от тех матросов, бравших Зимний дворец, и потом все на своем пути крушивших? Откуда желание полоснуть лезвием по картине, загадить уродливым граффити мурал, разбить скульптуру, разрушить, испортить, хоть как-то отметиться своей ущербностью в этом мире? И вот яркая радость на казённой площади стала редеть, и львы, которые могли украсить город, канули в Лету. Очень обидно и жалко.
1850 год. Нарадзілася Соф’я Кавалеўская (Корвін-Крукоўская).
Матэматык, механік, пісьменніца і публіцыстка, першая ў свеце жанчына-прафесар, член-карэспандэнт Пецярбургскай акадэміі навук.
Нарадзілася ў сям’і выхадца са старажытнага беларускага шляхецкага роду генерала В. Корвін-Крукоўскага.
Дзяцінства правяла ў Віцебскай губерні, вывучала звычаі і традыцыі беларусаў і ў мемуарах падкрэслівала значэнне беларускай прыроды ў станаўленні яе асобы. Яе першае каханне было звязана з іменем надзвычай вядомага чалавека таго часу, які таксама мае беларускія карані, – Ф. Дастаеўскім.
Каб мець магчымасць займацца навукай, узяла з беларусам У. Кавалеўскім (заснавальнік палеанталогіі) фіктыўны шлюб (пазней стаў сапраўдным) і паехала ў Гайдэльберг вывучаць матэматыку.
У 1874 атрымала ў Гётынгенскім універсітэцеступень доктара філасофіі. У 1883-1891 гадах прыват-дацэнт Стакгольмскага ўніверсітэта
Аўтар прац па матэматычным аналізе, матэматычнай фізіцы і нябеснай механіцы. Даследавала задачу Лапласа пра раўнавагу кольцаў Сатурна.
Лаўрэат прэмій Парыжскай і Шведскай акадэмій навук.
Аўтар аповесцей, драмы, сямейнай хронікі, мемуараў.
Памерла 10 лютага 1891 года.
1908 год. У Лідзе нарадзіўся Стэфан Вітажэнец.
Польскі лётчык, ас-знішчальнік у Другую сусветную вайну ў складзе польскай і англійскай авіацыі.
Скончыў Лідскую гімназію імя гетмана Хадкевіча, лётныя курсы і школы.
Пад час вайны здзейсніў 208 баявых вылетаў. За два месяцы паветранай бітвы над Вялікабрытаніяй збіў 5 нямецкіх самалётаў, адным з іх кіраваў нямецкі ас Хорст Тэтзен. Камандаваў эскадрыльяй, дывізіёнам, знішчальным крылом.
Пасля вайны служыў у апараце камандавання Паветраных Сіл, быў камендантам Цэнтра падрыхтоўкі лётчыкаў у Модліне, палкоўнік. Узначальваў Саюз польскіх лётчыкаў.
Правёў у паветры 4238 гадзін, лётаў на 31 тыпе самалётаў.
Стэфан Вітажэнец – злева
1926 год. У Вільні выйшаў першы нумар беларускага ілюстраванага сатырычнага часопіса «Маланка».
Выдаваўся да 26 снежня 1928 года раз на два тыдні. Агулам выйшла 43 нумары. Рэдактарамі-выдаўцамі ў розны час былі І. Касяк, М. Луцэвіч, Я. Маразовіч (Янка Маланка).
Асобныя нумары былі канфіскаваныя польскімі ўладамі, замест іх выйшлі аднадзёнкі «Пякучая маланка», «Новая маланка» (1928 год).
Выступаў у абарону інтарэсаў народа Заходняй Беларусі, садзейнічаў фарміраванню яго нацыянальнай і палітычнай свядомасці, асуджаў палітыку сацыяльнага і нацыянальнага прыгнёту польскіх уладаў. Публікаваў вершы, байкі, апавяданні, фельетоны, эпіграмы, гумарэскі, жарты, публіцыстычныя артыкулы, допісы.
1936 год. Нарадзіўся Янка Сіпакоў.
Беларускі пісьменнік, перакладчык. Заслужаны дзеяч культуры. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР.
Працаваў у шклоўскай раённай газеце «Чырвоны барацьбіт», часопісах «Вожык», «Маладосць», «Беларусь», у выдавецтве «Беларуская Энцыклапедыя».
Аўтар вершаў, паэтычных зборнікаў, кніг паэзіі, паэм у прозе, нарысаў, кніг прозы, кнігі прытчаў, фантастычна-прыгодніцкай аповесці, цыклаў мініяцюр, гістарычных апавяданняў, зборнікаў гумарэсак.
Пераклаў на беларускую мову асобныя кнігі паэзіі У. Уітмена, Хо Шы Міна, Ф. Прэшарна, Дантэ Аліг’еры, паасобныя творы А. Пушкіна, А. Міцкевіча, Т. Шаўчэнкі, А. Блока, С. Квазімоды, Р. Гамзатава, К. Чукоўскага і іншых.
Памёр 10 сакавіка 2011 года ў Мінску.
На Першамайскай дэманстрацыі. Янка Сіпакоў, Іван Навуменка, Ніна Маеўская, Барыс Сачанка, Юрась Свірка. 1958 год.
1938 год. Дзень абласцей.
У БССР утвораны вобласці: Мінская, Віцебская, Гомельская, Магілёўская, Палеская (з цэнтрам ў Мазыры). У склад Магілёўскай вобласці ўваходзіў 21 раён, як і сёння, толькі замест Глускага (быў у складзе Мінскай вобласці) быў Бярэзінскі раён.
1940 год. На тэрыторыі Заходняй Беларусі створаны раёны, якія існуюць і сёння: Астравецкі, Ашмянскі, Браслаўскі, Брэсцкі, Бярозаўскі, Валожынскі, Ваўкавыскі, Воранаўскі, Ганцавіцкі, Гродзенскі, Дзятлаўскі, Докшыцкі, Драгічынскі, Жабінкаўскі, Зэльвенскі, Іванаўскі, Івацэвіцкі, Іўеўскі, Камянецкі, Клецкі, Кобрынскі, Лідскі, Лунінецкі, Ляхавіцкі, Маладзечанскі, Маларыцкі, Мастоўскі, Мёрскі, Мядзельскі, Навагрудскі, Нясвіжскі, Пастаўскі, Пінскі, Пружанскі, Свіслацкі, Слонімскі, Смаргонскі, Стаўбцоўскі, Столінскі, Шаркаўшчынскі, Шчучынскі.
1959 год. Адбыўся Усесаюзны перапіс насельніцтва.
Па даных гэтага перапісу насельніцтва Беларусі склала 8 055,7 тысяч чалавек, у тым ліку ў Магілёўскай вобласці – 1 116,9. Насельніцтва па гарадах (тысяч чалавек): Мінск – 509,5,
Асіповічы – 15,8,
Бялынічы – 2,4,
Бабруйск – 97,5,
Быхаў – 13,2,
Глуск – 5,5,
Горкі – 15,1,
Дрыбін – 1,4,
Касцюковічы – 7,0,
Кіраўск – 3,5,
Клімавічы – 11,6,
Клічаў – 3,3,
Краснаполле – 3,5,
Круглае – 2,0,
Крычаў – 19,0,
Магілёў – 122,7,
Мсціслаў – 8,1,
Слаўгарад – 6,6,
Хоцімск – 4,3,
Чавусы – 6,3,
Чэрыкаў – 4,9,
Шклоў – 7,8.
1970 год. Прайшоў Усесаюзны перапіс насельніцтва.
Насельніцтва Беларусі склала 9 002 300 чалавек, у тым ліку ў Магілёўскай вобласці – 1 227,0.
Насельніцтва па гарадах (тысяч чалавек): Мінск – 907,0,
Асіповічы – 19,7,
Бялынічы – 4,2,
Бабруйск – 138,0,
Быхаў – 17,4,
Глуск – 6,0,
Горкі – 22,1,
Дрыбін – 1,8,
Касцюковічы – 8,1,
Кіраўск – 4,7,
Клімавічы – 12,7,
Клічаў – 4,7,
Краснаполле – 4,0,
Круглае – 3,0,
Крычаў – 25,7,,
Магілёў – 121,7,
Мсціслаў – 9,7,
Слаўгарад – 5,6,
Хоцімск – 4,6,
Чавусы – 7,8,
Чэрыкаў – 5,4,
Шклоў – 9,9.
1976 год: Уведзена ў эксплуатацыю Вілейска-Мінская водная сістэма.
Прызначана для водазабеспячэння Мінска. Злучае каналам (62 км) Вілейскае вадасховішча з р. Свіслач.
У сістэму ўваходзяць вадасховішчы: Заслаўскае, Крыніца, Дразды, зарэгуляваны ўчастак ракі Свіслач ніжэй Мінска да ўпадзення ў яе ракі Волмы.
На злучальным канале размешчана 6 помпавых станцый, з іх 5 для пад’ёму вады, бо Вілейскае вадасховішча размешчана ў 159 метрах над узроўнем мора, а Заслаўскае вадасховішча — 211,8 м.
Самыя магутныя ў краіне помпавыя станцыі падымаюць ваду на 70 метраў да вяршыні водападзелу, адкуль вада самацёкам цячэ ў Заслаўскае вадасховішча. Сістэма разлічана на падачу 22 м³ вады на секунду, але падае толькі 5 м³ на секунду.
1979 год. Здарылася катастрофа Ан-24Б пад Мінскам.
Самалёт рэйса Талін – Мінск – Днепрапятроўск разбіўся ў 13:05 каля былой вёскі Малое Мядзвежына – зараз скрыжаванне вуліц Цімашэнкі і Адзінцова ў Мінску.
Загінулі 13 чалавек. Выжыла толькі 3-гадовая дзяўчынка, якую пры аварыі выкінула ў сугроб.
Пры заходзе на пасадку экіпаж заўчасна выключыў супрацьабледзяненне, што прывяло да ўтварэння лёду на крыле, хваставым апярэнні і пагаршэння падоўжнай устойлівасці самалёта.
1994 год. Біл Клінтан наведаў Беларусь з афіцыйным візітам.
42-і прэзідэнт ЗША (1993-2001) прыбыў з візітам у адказ на наведванне ў 1993 годзе ЗША С. Шушкевічам.
Выступіў у Акадэміі навук, правёў перамовы з Кебічам і Шушкевічам, падпісаў дакументы, усклаў кветкі да манумента на плошчы Перамогі, разам з Зянонам Пазняком наведаў Курапаты, дзе была ўсталявана мемарыяльная «лава Клінтана» (памятны знак «Ад народу ЗША народу Беларусі дзеля памяці»). Клінтан прыехаў з жонкай Хілары і дачкой Чэлсі.
Жонка Шушкевіча Ірына правяла з імі ўвесь дзень, яны перадалі гуманітарную дапамогу дзіцячай паліклініцы, наведалі балетную школу і Тэатр оперы і балета.
Гэта першы і пакуль апошні візіт у Мінск прэзідэнта ЗША ў гісторыі незалежнай Беларусі.
2000 год. Памёр ураджэнец Шклова Уладзімір Шыцік.
Беларускі пісьменнік і журналіст.
Працаваў на папяровай фабрыцы «Спартак», у рэдакцыях газет «Сталинская молодежь», «Калгасная праўда», «Сельская газета», «Літаратура і мастацтва».
Аўтар зборнікаў фантастычных апавяданняў і аповесцей, кніг фантастыкі і дэтэктываў, апавяданняў для дзяцей.
2001 год. Заснавана міжнародная інтэрнэт-энцыклапедыя Вікіпедыя.
Названа ад тэхналогіі Wiki, што ў перакладзе з гавайскай мовы азначае “хутка”. Заснавальнікі – інтэрнэт-прадпрымальнік Джымі Вэйлз і Лары Сэнгер.
Прататып Wikipedia пад назовам Nupedia з’явіўся 9 сакавіка 2000 гада. Сайт быў англамоўным, а артыкулы для яго рыхтавалі вучоныя, прафесійныя рэдактары і карэктары. У выніку такой стараннай працы за год у Nupedia было апублікавана ўсяго 12 артыкулаў. Каб паскорыць папаўненне энцыклапедыі, 15 студзеня 2001 года Вэйлз і Сэнгер адкрылі сайт “Вікіпедыя”. З тых часоў прыняць удзел у рэдагаванні энцыклапедыі можа любы карыстальнік Сусветнай сеткі.
Артыкулы энцыклапедыі ствараюцца на многіх мовах свету калектыўнай працай добраахвотных аўтараў. Адной з асноўных добрых якасцяў Вікіпедыі з’яўляецца магчымасць прадставіць інфармацыю на роднай мове, захоўваючы яе каштоўнасць у аспекце культурнай прыналежнасці.
Беларуская Вікіпэдыя (на тарашкевіцы)працуе з 12 жніўня 2004 году, а беларуская Вікіпедыя ў афіцыйным правапісе заснавана 27 сакавіка 2007 года.
2015 год. Памёр Мікалай Тарасюк.
Беларускі разбяр, музычны майстар. Народны майстар Беларусі.
Беларускай сялянскай працы прысвечаныя цэлыя кампазіцыі з дрэва, лазы і саломкі: «Сялянскі дворык», «Апрацоўка ільну», «Жорны», «Збор ураджая», «Жніво», «Мыццё бялізны», «Кросны» і іншыя. Кампазіцыі, прысвечаныя народным абрадам беларусаў: «Вяселле», «Каляды», «Вячоркі», «Хаўтуры» ды іншыя.
Арганізатар прыватнага музея «Успаміны Бацькаўшчыны» (300 аўтарскіх работ). Яго працы знаходзяцца ў музея-сядзібе «Пружанскі палацык», у Нацыянальным музеі гісторыі і культуры, Брэсцкім краязнаўчым музеі, Мотальскім музеі народнай творчасці і за межамі Беларусі.
Творчасць мастака адлюстравана ў альбоме-манаграфіі «Сялянская энцыклапедыя ў творах Мікалая Тарасюка», атрымала статус нематэрыяльнай гісторыка-культурнай спадчыны. У Польшчы пра яго зняты фільм «Гаспадар».
Шведскі часопіс “Hemslöjden” у адным са сваіх нумароў пяць старонак прысвяціў творчасці М. Тарасюка.
Лаўрэат Усесаюзнага фестывалю народнай творчасці (1987), спецыяльнай прэміі «За духоўнае адраджэнне» (2002).
Старадаўні калядны абрад “Шчодрыца” – Шчодры вечар, або Шчадрэц – адрадзілі ў аграгарадку Кадзіна Магілёўскага раёна.
Удзельнікамі абраду сталі выхаванцы тэатральнага гуртка, школьнікі мясцовай школы і работнікі Кадзінскага дома культуры.
Калядныя абрады праводзяцца па ўсёй Беларусі, але ў кожным рэгіёне ёсць свае асаблівасці. Па традыцыі на стары Новы год калядоўшчыкі вялікім і вясёлым гуртом ходзяць па хатах суседзяў, водзяць Казу і Мядзведзя, танчаць і спяваюць шчадроўкі – хвалу гасцінным гаспадарам, варожаць.
Асаблівасцю Шчадраца ў Магілёўскім раёне стала забытая традыцыя перадачы дзяўчатамі адна адной свечкі-шчодрыцы – абярэга ад адзіноты.
Гісторыю абраду захавала жыхарка Кадзіна Ніна Пятрэня.
– Свечку прыносілі ў хату той прыгажуні, якая хацела выйсці замуж. – тлумачыць хармейстар раённага цэнтра культуры Ірына Якаўлева – Лічылася, што шчодрыца дапамагала ва ўладкаванні асабістага шчасця. Свечка перадавалася з хаты ў хату толькі ў Шчодры вечар і заставалася ў незамужняй дзяўчыны на цэлы год – да наступнага свята. Лічылася, што за гэты перыяд яна абавязкова павінна сустрэць наканаванага. Дарэчы, кожная дзяўчына ўпрыгожвала свечку самастойна – рабіла для яе своеасаблівую карункавую або атласную спаднічку”.
Традыцыйна Каляды былі самым спрыяльным часам для варажбы – усе вечары са Шчодрай Каляды да Вадохрышча дзяўчыны толькі гэтым і бавілі час. Аднак свечка-абярэг у варожбах не ўдзельнічала, з ёй было прынята мець зносіны сам-насам: прасіць дапамогі праз малітву аб любым і вырашэнні сардэчных спраў.
Самае галоўнае вясёлае музычнае дзейства ў Кадзіна па традыцыі разгарнулася на сельскіх вуліцах. Вялікі і шумны гурт на чале з Калядай, Казой і гарманістам спявалі песні-калядкі і зазіралі ў кожны дом. У стракатым натоўпе пераапранутых былі заўважаны Мядзведзь, цыганы, Механоша, пераапранутыя неслі ўпрыгожаную рознакаляровымі стужкамі “калядную зорку”.
Калядоўшчыкі ўваходзілі ў хаты са словамі: “Мы – людзі не простыя, з далёкага краю, ідзём вакол святла ажно ад пана Лета. Не адны ідзём, свечку-шчодрыцу з сабой нясем!” Дзяўчына, якая жыве ў гэтым доме прымала свечку, прыбірала і несла да бажніцы. З малітвай яе ставілі пад выявы: “Свяці-свяці, Шчодрыца, шчасце хай памножыцца!”
Як толькі вясёлая гурма трапляе ў хату, пачынаецца жартоўнае паданне па класічных канонах.
Ніводнае беларускае народнае свята не абыходзіцца без музыкаў. На свяце ў Кадзіна сярод усіх музычных інструментаў вылучаўся незвычайны самаробны “бусел”.
Яго прыдумаў і зрабіў акампаніятар Падгорскага клуба Магілёўскага раёна Віктар Пастухоў. Гэта шумавы інструмент, якога больш няма ў Беларусі. Каб ён загучаў, варта ўсяго толькі стукнуць ім аб зямлю, як кіем. Яго асновай стаў раздвоены сук, паміж галінамі якога нацягнута струна з маленькімі талерачкі. Унізе на ножцы прылады прадугледжана гумка, каб стук быў мякчэйшым. Уверсе прымайстравана “бусліная” галава з доўгім носам.
У наступным годзе Віктар Пастухоў хоча зрабіць “саву” са званочкамі і бразготкамі – яшчэ адну музычную навінку.
Рамонт лепшага ў Магілёве басейна – ў Палацы Гімнастыкі на вуліцы Крупская – завершаны.
Але запланаванае адкрыццё не адбудзецца з тэхнічных прычын. Рамонтнікі не змаглі наладзіць працу новага абсталявання да 15 студзеня.
Будаўнічыя працы скончаны своечасова, праблемы ўзніклі менавіта з наладкай абсталявання. Кіраўніцтва палаца абяцае ўсё паналаджваць на працягу двух тыдняў.
Паведамляецца, што доктара сацыялагічных навук, прафесара Юрыя Бубнава затрымалі на працоўным месцы – на кафедры гуманітарных дысцыплін Магілёўскага дзяржаўнага універсітэта харчавання, якую ён узначальвае.
У Магілёве Юрый Бубноў вядомы як эксперт-сацыёлаг, адзін са стваральнікаў Цэнтра гарадскіх ініцыятыў, фестывалю “Дранік-фэст” “Вялікага гарадскога пікніка” і іншых ініцыятыў.
Верагодна, яго затрымалі яшчэ 12 студзеня – у гэты дзень на Тэлеграм-канале, звязаным з сілавікамі, з’явілася абразлівая публікацыя пра Юрыя Міхайлавіча Бубнава. Гэта прыводзіць да думкі, што затрыманне вучонага можа мець палітычную падаплёку.
Стары Новы год. Гэты феномен з`явіўся ў Савецкай Расіі ў выніку каляндарнай рэформы 1918 года.
24 студзеня 1918 года СНК РСФСР прыняў дэкрэт аб увядзенні грыгарыянскага календара. Пасля 31 студзеня ў 1918 годзе, замест 1 лютага адразу ж наступіла 14 лютага. Ранейшая дата 1 студзеня па юліянскім календары ссунулася на 14 студзеня. Так узнікла новае неафіцыйнае свята, якое атрымала назву “стары Новы год”.
Традыцыя сустракаць стары Новы год захавалася і ў Беларусі, ва Украіне, у Сербіі (Сербскі Новы год, Малыя Каляды), Чарнагорыі (“правільны Новы год”), Македоніі, Грэцыі (Дзень Святога Васіля), Румыніі, у нямецкамоўных кантонах Швейцарыі (“стары дзень Святога Сільвестра”).
Цікава, што новы год у гэтыя дні сустракаюць берберы Алжыра, Марока, Туніса і іншых краін Паўночнай Афрыкі, якія жывуць па ўласным календары. Свята ў бербераў носіць назву Yennayer, вядомае таксама як “мараканскі Новы год”, але афіцыйным яно не з’яўляецца.
1770 год. Нарадзіўся Адам Ежы Чартарыйскі.
Польскі і расійскі дзяржаўны дзеяч, пісьменнік. Намагаўся аднавіць Рэч Паспалітую ў межах 1772 года.
Удзельнічаў у абарончай вайне супраць Расіі (1792). Служыў ад’ютантам и дарадцам Аляксандра I, расійскім міністрам замежных спраў (1804-1806), куратарам Віленскай навучальнай акругі (1803-1824).
Аўтар плана аднаўлення Рэчы Паспалітай і Вялікага Княства Літоўскага.
Падчас паўстання 1830-1831 гадоў узначаліў Сенат і кансерватыўны Нацыянальны ўрад у Варшаве.
З 1831 года ў эміграцыі ў Англіі, Францыі развіваў праграму аднаўлення незалежнай Рэчы Паспалітай пры падтрымцы заходнееўрапейскіх дзяржаў. Развіваў ідэі славянскага федэралізму без Расіі.
Мецэнат літаратуры і навукі. Аўтар палітычных і публіцыстычных твораў, успамінаў, навуковых даследаванняў, вершаў.
Памёр 15 ліпеня 1861 года.
1893 год. Нарадзілася Канстанцыя Буйло (Калечыц).
Беларуская паэтэса, Заслужаны дзеяч культуры.
Яе дэбютны зборнік вершаў “Курганная кветка” (1914) рэдагаваў Янка Купала, афармляў Язэп Драздовіч.
Аўтар шэрагу п’ес, зборнікаў вершаў, кніг для дзяцей. Многія вершы паэтэсы пакладзены на музыку, песня “Люблю” стала народнай.
Максім Гарэцкі ў сваёй “Гісторыі беларускай літаратуры” лічыў яе “найбольш выдатнай пасля Цёткі жаноцкай сілай у нашай поэзіі”.
Памерла 4 чэрвеня 1986 года.
1894 год. Нарадзіўся Пятро Юргялевіч.
Беларускі мовазнавец.
Працаваў сакратаром Мсціслаўскага райкамапартыі, рэдактарам Калінінскай акруговай газеты «Наш працаўнік» (Клімавічы), у Дзяржвыдавецтве, навуковым сакратаром Інстытуту мовазнаўства акадэміі навук, дацэнтам Менскага вышэйшага педінстытута.
Даследаваў унармаванне беларускай літаратурнай мовы, гісторыю беларускай мовы і гаворак.
У лістападзе 1935 года арыштаваны. Вязень ГУЛАГу.
Працаваў дацэнтам у Гомельскім педінстытуце (1940-1941), дацэнтам і загадчыкам кафедры ў Магілёўскім (1944-1968) педінстытуце.
Аўтар і суаўтар «Вайсковага расейска-беларускага слоўніка» (1933), «Нарысу сучаснай беларускай мовы з гістарычнымі каментарамі», «Беларуская граматыка: марфалогія» (1958).
Памёр у 1973 годзе ў Магілёве.
1916 год. Нарадзіўся Уладзіслаў Чарняўскі.
Беларускі каталіцкі святар Перакладчык Бібліі і Катэхізіса на беларускую мову.
Член ордэна марыянаў.
Ксёндзам служыў у Крэве, Вільні, Вішневе Валожынскага раёна. У 1968 годзе Папам Рымскім прызначаны дарадчыкам пры Кангрэгацыі абрадаў.
Дабіўся папскага блаславення на правядзенне богаслужэнняў па-беларуску. Доўгія гады ён быў адзіным святаром на Беларусі, хто вёў службу на роднай мове.
Памёр 22 снежня 2001 года. Пахаваны ў Вішневе. У 2016 годзе ў Вішневе адкрыўся музей святара.
1920 год. У в. Плёсы (зараз – Бабруйскі раён) нарадзіўся Мікола Аўрамчык.
Беларускі пісьменнік, перакладчык.
Падчас Вялікай Айчыннай вайны пры акружэнні ў 1942 года трапіў у палон, вывезены ў Рур на каменнавугальныя шахты. У красавіку 1945 года вызвалены англічанамі.
Пасля вайны працаваў на аднаўленні Данбаса, працаваў у рэдакцыях газет «Чырвоная змена», «Літаратура і мастацтва», у часопісах «Полымя», «Маладосць».
На літаратурную дзейнасць маладога паэта з Бабруйшчыны блаславілі Якуб Колас і Янка Купала.
Аўтар вершаў, больш за 10 кніг паэзіі, зборнікаў вершаў для дзяцей, выбраных твораў, кнігі «Знаёмыя постаці», прысвечанай беларускім дзеячам.
Пераклаў на беларускую мову паасобныя творы Дж. Байрана, А. Міцкевіча, Л. Украінкі, І. Франко, М. Джаліля і іншых.
Друкаваўся ў перыядычных выданнях, у тым ліку часопісе «Дзеяслоў».
Разам з Н. Гілевічам суаўтар паэмы “Сказ пра Лысую гару”, у якой з’едлiва апiсвалiся норавы беларускіх лiтаратараў, занятых не творчасцю, а дзялёжкай зямельных участкаў.
Памёр 8 мая 2017 года ў Мінску
1939 год. Нарадзіўся Васіль Шаранговіч.
Народны мастак Беларусі, творца ў галіне кніжнай і станкавай графікі.
Працаваў у выдавецтве «Беларусь», рэктарам Беларускай акадэміі мастацтваў, дырэктарам Музея сучаснага выяўленчага мастацтва.
Яго працы ў кніжнай графіцы адметныя тонкім разуменнем структуры і ладу літаратурнага твора, паглыбленай пранікнёнасцю ў псіхалогію персанажа, вострым пачуццём гармоніі элементаў афармлення кнігі: «Віленскія камунары» М. Гарэцкага, «3 майго летапісу» і «Новая зямля» Якуба Коласа, «Дзесяць дзён, якія скаланулі свет» Дж. Рыда, «Збор твораў» М. Багдановіча, «Зямля навагрудская, краю мой родны…» і «Пан Тадэвуш» А. Міцкевіча, «Старыя беларускія хронікі» У. Караткевіча і шматлікія іншыя.
Аўтар гравюр «Памяці вогненых вёсак» (1979-1985), станковых работ: «Смерць Гражыны» (паводле А. Міцкевіча), «Партрэт Ф. Скарыны», «А хто там ідзе», сэрыі «Край нарачанскі», «Блакада. 1943 год» і іншых.
Памёр 31 снежня 2021 годзе праз два дні пасля смерці жонкі.
1942 год. Нарадзілася Вера Вярба (Гертруда Сакалова).
Беларуская паэтэса, якая атрымала вядомасць ў 20-гадовым узросце, перакладчыца.
Адна з яркіх прадстаўніц плеяды жанчын-паэтэс, якія сваёй творчасцю аздобілі і ўзбагацілі беларускую літаратуру другой паловы ХХ стагоддзя.
Працавала ва ўпраўленні кніжнага гандлю Дзяржкамітэта па друку, у рэдакцыі газеты «Літаратура і мастацтва», часопісаў «Работніца і сялянка», «Беларусь».
Аўтар шматлікіх кніг, зборнікаў паэзіі. Яе творчасць высока ацэньвалі М. Аўрамчык, В. Бечык, А. Куляшоў, В. Рагойша, А. Лойка, захапляла Г. Бураўкіна, іншых літаратараў.
Адзін з вершаў – «Ручнікі» – з першага зборніка быў пакладзены на музыку М. Пятрэнкам, стаў шлягерам «Песняроў».
Пра значнасць яе паэзіі ў культурнай прасторы сведчаць пераклады яе твораў на шматлікія мовы свету.
Памерла 15 ліпеня 2012 года.
На фота: Іван Пташнікаў, Вера Вярба і Іван Чыгрынаў.1962 г.
1944 год. Нямецка-фашыскія карнікі спалілі разам з жыхарамі вёску Ала Шацілкавіцкага раёна Гомельскай вобласці.
Вёска не адноўлена пасля вайны, яе тэрыторыя уваходзіць у склад сучаснага Светлагорскага раёна. Стаяла на р. Ала.
Загублена 1758 жыхароў (100 мужчын, 508 жанчын, 200 старых, 950 дзяцей). Па колькасці ахвяр на 2-м месцы ў Беларусі пасля в. Боркі Кіраўскага раёна. Уратавацца ўдалося толькі 8 жыхарам.
У 2020 годзе пабудаваны мемарыял на месцы вёскі.
1947 год. Памёр Вацлаў Міхневіч.
Літоўскі і беларускі архітэктар, прадстаўнік неаготыкі.
Працаваў гарадскім архітэктарам Вільні, заснаваў праектна-будаўнічае бюро „Architekt“, быў галоўным інжынерам у міністэрстве шляхоў зносін Літвы.
Аўтар праектаў каля 30 будынкаў у Вільнюсе і каля 30 касцёлаў па ўсёй Літве і ў Беларусі, у тым ліку ў Відзах і ў Дзярэчыне. Найважнейшыя праекты: крыты рынак, Польскі тэатр на Пагулянцы, Зямельны банк. Суаўтар праекта мячэці ў Каўнасе.
На фота: Касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Панны Марыі ў Відзах, 59 м. Спрачаецца аб чэмпіёнстве па вышыні з Геранёнскім касцёлам.
1962 год. Пачалася эксплуатацыя нафтаправода «Дружба».
Па ім транспартуецца нафта з Волга-Уральскай нафтагазаноснай правінцыі ў краіны Усходняй Еўропы.
Маршрут нафтаправода праходзіць ад расійскага Альмецьеўска да Мазыра, затым разгалiноўваецца: паўночны ўчастак – па Беларусі, Польшчы, Германіі, Латвіі і Літвы і паўднёвы – па тэрыторыі Украіны, Чэхіі, Славакіі і Венгрыі.
У сістэму ўваходзіць 8900 км трубаправодаў (па Беларусі – 2910 км).
Па нафтаправодзе ў Еўропу да ўвядзення санкцый экспартавалася да 67 мільёнаў тон нафты.
1972 год. Нарадзіўся Алесь Лагвінец.
Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, палітолаг, перакладчык.
Скончыў факультэт міжнародных адносін БДУ, Польскую дыпламатычную акадэмію.
Працаваў у Еўрапейскім гуманітарным унівэрсітэце, каледжы Саўт-Ўэстэрн (Канзас, ЗША), перакладчыкам у Эўрапарламенце, дарадцай старшыні Руху «За Свабоду» А. Мілінкевіча, намеснікам старшыні Руху.
Член Назіральнай рады Цэнтра беларускіх даследаванняў. Сурэдактар кнігі «Беларусь і беларусы сярод суседзяў: гістарычныя стэрэатыпы і палітычныя канструкты», перакладчык кнігі «Бунт у імя свабоды: забыты беларускі ген?» (сумесна з В. Мазуркевіч).
Лаўрэат «Прэміі Еўропы» нямецкага фонда імя Г. Шварцкопфа «Маладая Еўропа», прэміі імя Льва Сапегі.
Жыве ў Варшаве.
1980 год. Нарадзіўся Андрэй Курэйчык.
Беларускі і расійскі сцэнарыст, акцёр.
Працаваў памочнікам старшыні Беларускага Саюзу тэатральных дзеячоў, аглядальнікам “Белгазеты”, галоўным рэдактарам АНТ, на кінастудыях у Галівудзе.
Аўтар шматлікіх сцэнароў для беларускіх тэатраў на беларускай і рускай мовах, каля 30 сцэнараў для кіно. Друкаваў свае п’есы ў «Arche», «Полымя», «Нёман», «Першацвет», аўтар 2 кніг.
Movie Research прызнала яго самым паспяховым сцэнарыстам расійскага кіно 2006-2008 гадоў.
Абладальнік 12 міжнародных прэмій, апошняя – у 2022 годзе – фінская KOURA за радыё-спектакль пра беларускіх палітвязняў «Галасы новай Беларусі».
17 жніўня 2020 года ўвайшоў у Асноўны склад Каардынацыйнай рады для забеспячэння трансферу ўлады ў Беларусі.
Увосень 2021 года ў сувязі з пераследам за палітычную дзейнасць, эмігрыраваў у Фінляндыю.
2021 год. Памёр Леанід Шчамялёў.
Народны мастак, заслужаны дзеяч мастацтваў, лаўрэат дзяржаўнай прэміі БССР.
Выкладаў у Мінскім мастацкім вучылішчы, Рэспубліканскай школе-інтэрнаце па музыцы і выяўленчым мастацтве імя І. Ахрэмчыка, у Беларускім політэхнічным інстытуце, працаваў Першым сакратаром Праўлення Саюза мастакоў, старшынёй Праўлення Мастацкага фонду.
Працаваў у розных жанрах станковага жывапісу. Яго творы вылучаюцца свабоднай пластычнай манерай выканання з выкарыстаннем гучнага колеру і святлоценявых дынамічных эфектаў, адсутнасцю дэталізацыі, экспрэсіўнасцю.
Шмат яго прац прысвечана гераізму народа ў Вялікай Айчыннай вайне, у тым ліку «Палявы трыбунал», «Генерал Даватар», «Першы дзень міру».
Сярод карцін, прысвечаных гістарычным асобам, дзеячам культуры і мастацтва: «Кастусь Каліноўскі», «Рэпін у Здраўнёве», «Леся Украінка».
Псіхалагічная глыбіня, шчырасць характарыстык уласцівы дзясяткам яго твораў пра сучаснікаў.
Не апошняе месца ў яго творчасці займаюць выразныя і маляўніча-пластычныя краявіды: «Вязынка», «Лошыца», «Вясна на Дзвіне», «Зіма ў Ракаве», «Зіма ў Пінску» і іншыя. Аўтар шматлікіх нацюрмортаў.
Творы мастака захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музеі, Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва, мастацкага цэнтра «Жыльбел», фондах Саюза мастакоў Беларусі і Міністэрства культуры Расіі, Траццякоўскай галерэі, абласных краязнаўчых музеях Беларусі і іншых.
Грошы – праз трох пасярэднікаў, мясцовыя могуць атруціць.
Беларускія журналісты і расследвальнікі высветлілі, што жыхароў розных гарадоў краіны актыўна рэкрутуюць працаваць будаўнікамі на акупаваных Расійскай Федэрацыяй тэрыторыях Украіны. Падобныя аб’явы стракацяць таксама і ў магілёўскіх пабліках, прысвечаных пошуку працы. Так, групы УКантакце “Могилев работа”, “Работа | Могилев”, утрымліваюць як старыя, так і зусім новыя запрашальныя аб’явы.
Аб’явы размяшчаюць расійскія рэкрутынгавыя арганізацыі. У самых апошніх аб’явах варыянт з працай у ДНР і ЛНР па будаўніцтве дамоў – адзін з шматлікіх варыянтаў працаўладкавання. У аб’явах гаворыцца пра бясплатнае пражыванне і харчаванне, высокую па беларускіх мерках зарплату – ад 3 250 да амаль 6 000 рублёў, калі перавесці на беларускія. Бяруць нават без вопыту працы.
Журналісты і расследвальнікі аднаго з беларускіх выданняў змаглі звязацца як з рэкруцёрамі, так і з працаўнікамі, якія мелі вопыт працы ў акупаваных гарадах. Працадаўцы сцвярджаюць, што ніякай небяспекі ў анэксіраваных гарадах Данбаса для працаўнікоў няма.
– Родныя хвалююцца – гэта зразумела. – расказаў адзін з наймальнікаў, Сяргей – Ну, там ціха, усё нармальна. Мы ўжо там два месяцы да гэтага працавалі на дэмантажных работах, зараз перайшлі на аддзелачныя ў жылых дамах. Не ведаю, усё быццам як нармальна. Здарэнняў ніякіх не было, усё добра, працуем як належыць. Калі, вядома, нешта будзе зноў, то назад усе паедзем.
Карыстальнікі паблікаў і чатаў, якія ўжо працавалі ў Марыупалі, альбо чые знаёмыя зараз там знаходзяцца, даюць крыху іншую карціну:
– Выходзіць так, што праз тры пасярэднікі грошы атрымліваем. Гэта сапраўды не самы лепшы варыянт. У крамах у мясцовых нічога нельга купляць, бо могуць атруціць. Харчавацца можна толькі ў сталовых. Без дазволу працадаўцы нікуды нельга адтуль выехаць. Яны як бы ўвогуле не хочуць, каб толькі на месяц-два туды ехалі. Месяцаў на шэсць. Лепш па выніку ў Маскву амаль за тыя ж грошы ў спакоі працаваць, чым там. Пастаянна напружанне ў Марыупалі: што на будоўлі, што ў інтэрнаце – напісаў карыстальнік Юрый, сябар якога знаходзіцца ў Марыупалі.
Мінчук Дзмітрый, які ўжо не раз ездзіў на вахтавыя будоўлі за мяжу, рэкамендуе беларусам увогуле не разглядаць варыянты працы на акупаваных тэрыторыях:
– Нармальныя фірмы яшчэ пашукаць трэба. А гэтыя пасярэднікі набіраюць людзей, большую частку грошай забіраюць сабе, засяляюць у самыя дрэнныя ўмовы і ўсё. Ну і не варта нават разглядаць гэтыя вакансіі, не тое што ехаць – гэта лічыцца зона баявых дзеянняў. І ніхто ніякіх гарантый не дае, упадзе снарад заўтра ці не.
– У асноўным, беларусы і ездзяць. – разам з тым, расказаў працадавец Сяргей – З Гомеля вельмі шмат, са Жлобіна, Рэчыцы, Рагачова. Цяпер там нашых чалавек 30. Шмат, мы нават не паспяваем жыллё абсталяваць.
У кінатэатрах Магілёўшчыны зноў назіраюцца аншлагі на прагляд самых касавых карцін у гісторыі.
Сямейная стужка пра вушастую жывёлу з апельсінавага гаю “Чабурашка” стала самай касавай у расійскай гісторыі кінастужкай. Аналітыкі звязваюць гэта з адсутнасцю заходніх блокбастэраў, якіх не было ў расійскіх кінатэатрах на навагоднія канікулы з-за санкцый.
Стужка ўжо прынесла расійскім кінатэатрам касу 3,162 мільярда расійскіх рублёў. Усяго за дзесяць дзён у кінатэатрах карціна Дзмітрыя Дз’ячэнкі ўпэўнена пераўзышла ранейшага лідара кіно ў Расіі – камедыю “Халоп” (3,073,8 млрд. рубл.). “Чабурашка” дэманструе шалёны тэмп атрымання прыбыткаў, таму вельмі хутка ён пакіне пасля сябе і ранейшага лідара – першы “Аватар”, які прынес 3,51 мілд. руб.
Сёняшні канкурэнт “Чабурашкі” у кінатэатрах Магілёва і Бабруйска – “Аватар: шлях вады” з’яўляецца працягам першага “Аватара”, які сабраў у ЗША і Канадзе 760 507 625 долараў і 2 029 172 169 дол. у астатнім свеце. Агульны збор склаў 2 789 679 794 долара. Улічваючы інфляцыю “Аватар” займае другое месца ў спісе самых фінансава паспяховых фільмаў усіх часоў і народаў пасля “Унесеных ветрам”.
Не дзіва, што новы “Аватар: шлях вады” складае ўпэўненую канкурэнцыю фільму “Чабурашка”. Прыняўшы вобраз аватара, салдат Джэйк Салі становяцца лідарам людзей народа на ві і прымае на сябе місію па абароне новых сяброў ад эгаістычных бізнесменаў з Зямлі. Цяпер яму ёсць за каго змагацца – з Джэйкам яго прыгожая каханая Нейтыры. Калі ўзброеныя зямляне вяртаюцца, Джэйк гатовы стрымаць іх.
Паказ кінастужак “Чабурашка” і “Аватар: шлях вады” у магілёўскіх кінатэатрах працягнецца яшчэ некалькі тыдняў.
Чатыры машыны без глушыцеляў апанавалі кальцо на вуліцы Касманаўтаў у Магілёве і зладзілі сумесны дрыфт па заснежаным асфальце.
Як паведамляе прэс-служба абласнога УУС, 21-гадовы хлопец у выніку вымушаны будзе заплаціць штраф у памеры 259 рублёў, 24-гадовы магілёвец пазбаўлены правоў на 1 год і таксама заплаціць штраф, а трэці кіроўца таксама прыцягнуты да адміністрацыйнай адказнасці. На ўсіх парушальнікаў па выніку складзены 24 пратаколы.
Відэа: Тэлеграм-канал прэс-службы Магілёўскага абласнога УУС
Многія магілёўскія СМІ падзяліліся цудоўнай навіной, што вежавы гадзіннік на вуліцы Першамайскай у Магілёве, насупраць драмтэатра, нарэшце будзе адрамантаваны і хутка зноў пачне працаваць.
Але, як вядома з інтэрв’ю былога магілёўскага гадзіннікавага майстра Генадзя Галоўчыка, пра якое пісалі mogilev.media, прычына, па якой гарадскі гадзіннік стаіць амаль два гады заключаецца не ў паломцы. Легендарны гадзіннікавы майстар, аўтар гадзінніка на магілёўскай Ратушы а таксама фігуры металічнага трубача Магіслава быў звольнены са сваёй пасады, паводле якой даглядаў за гадзіннікам на тэатральнай плошчы. Гэта адбылося ў сакавіку 2021 года пасля таго, як Галоўчык звольніўся з Ратушы ў знак пратэста.
Увесь гэты час гадзіннік не працаваў выключна з-за адсутнасці майстра, што даглядаў бы механізм.
