6 ліпеня ў гісторыі. Каранацыя Міндоўга. Перамога пад Лоевам. Мост Ястржэмбскага. Нарадзіліся Я. Лучына, П. Глебка.

Сусветны дзень пацалунку (World Kiss Day ці World Kissing Day).

Упершыню яго прыдумалі ў Вялікабрытаніі.

У многіх гарадах у гэты дзень праходзяць розныя конкурсы пацалункаў, удзельнікі якіх маюць шанц выйграць розныя прызы і падарункі.

Аўтарства першага пацалунку не ўстаноўлена.

Амаль ва ўсім свеце людзі, трапляючы ў рамантычную сітуацыю, адчуваюць неўсвядомленую неабходнасць цалавацца. Такое адчуванне, што прадстаўнікі супрацьлеглага полу запраграмаваны на пацалунак і толькі гэтага і чакаюць.

Існуе нават спецыяльная навука, якая вывучае фундаментальныя фізіялагічныя, псіхалагічныя і іншыя асаблівасці чалавечага пацалунку – філематалогія.

Навукоўцамі-філематолагамі ўстаноўлена, што пацалунак супакойвае нервовую сістэму і прадухіляе стрэсы, дапамагае схуднець, з’яўляецца выдатнай прафілактыкай маршчын, бо задзейнічае каля 30 мышц асобы, распрацоўвае лёгкія, выклікае актывізацыю дзейнасці цэлага шэрагу гармонаў. Тры 20-секундныя пацалункі з раніцы здольныя падтрымліваць рамантычны настрой цэлы дзень, а доўгі пацалунак спыняе прыступ вегетасасудзістай дыстаніі.

Працягласць ідэальнага пацалунку – 3 хвіліны.

Ноч з 6 на 7 ліпеня – Купалле, Ноч на Івана Купалу, перад днём Святога Яна Хрысціцеля, злучэнне двух несумяшчальных стыхій, агню і вады.

Старажытнае земляробчае свята, звязана з летнім сонцастаяннем, з росквітам прыроды і летняй цеплыні. Раней адзначалася ў ноч на 24 чэрвеня.

Пасля 1918 года, калі ў Савецкай Расіі адбыўся зрух у календары, свята “перадзвінулася” на 6-7 ліпеня паводле Грыгарыянскага календара.

Свята старажытных індаеўрапейцаў у гонар Бога (Багіні) Купалы (Купавы). «Сёння Купалле, а заўтра Ян». Сімвал беларускага Купалля – кветка «брат-сястрыца» з пялёсткамі сіняга і жоўтага колераў. Атрыбуты Купальскай ночы: вогнішчы, карагоды са спевамі, пусканне па вадзе вяночкаў, гаданні, пошукі папараць-кветкі, якая зацвітае апоўначы, прывіднае святло ночы, набыццё дара мовы звярамі, птушкамі і дрэвамі, атрыманне здольнасць бачыць схаваныя ў зямлі клады і разумець мову звяроў. У 1983 г. выйшаў беларускі мастацкі фільм «Купальская ноч».

1253 год. Каранацыя Міндоўга (1195-1263).

Першы вялікі князь ВКЛ (1248-1253, 1261-1263), першы і апошні кароль літоўскі (1253-1261).

Міндоўг (існуе версія, што яго імя азначае “шматдумны”) у складаны час пагроз з боку Лівонскага ордэну і мангола-татараў стварыў цэнтралізаваную дзяржаву.

Розныя крыніцы па-рознаму ўказваюць паходжанне Міндоўга. Паводле Васкрасенскага летапісу, ён паходзіць з роду полацкіх Ізяславічаў (Рагвалодавічаў).

1651 год. Перамога войск ВКЛ над казакамі ў бітве пад Лоевам.

У Другой бітве пад Лоевам, падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага, перамагло вялікалітоўскага войска пад камандаваннем Януша Радзівіла.

Праз некалькі тыдняў па першай бітве, Хмяльніцкі здолеў абраць рассеяных казакоў і з падтрымкаю татараў зноў сур’ёзна пагражаў Рэчы Паспалітай. У гэты час польскае паспалітае рушэнне, як і сам кароль Ян Казімір, адмовілася ад далейшых баявых дзеянняў і раз’ехалася па дамах. У глыб Украіны рушылі войскі гетманаў каронных Патоцкага і Каліноўскага.

На сустрэчу з кароннымі войскамі рушыў і Януш Радзівіл з 9 харугвамі літоўскай кавалерыі, 2 татарскімі харугвамі Сянкевіча і Мурзы, агулам 4 000 салдат. 6 ліпеня ён сустрэў і разбіў казацкія аддзелы палкоўніка Марціна Нябабы (15 000 пяхоты), якія накіроўваліся пад Гомель.

Пасля гэтай перамогі, Радзівіл вызваліў з аблогі трохтысячны аддзел у Крычаве, а 4 жніўня заняў Кіеў.

1715 год. Памёр Ян Фрыдэрык Сапега (1680-1715).

Вялікі канцлер літоўскі.

Займаў шматлікія дзяржаўныя пасады, у тым ліку старосты прапойскага.

Сабраў вялікую бібліятэку (3 500 кніг), напісаў гісторыю абраза Дзевы Марыі ў Кодні, гістарычна-генеалагічны нарыс роду Сапегаў, у Кодзенскім касцёле стварыў партрэтную галерэю прадстаўнікоў свайго роду.

1796 год. Памёр Адам Нарушэвіч (1733-1796).

Беларускі паэт і гісторык. Вялікі пісар літоўскі (1781-1788). Біскуп смаленскі, луцкі.

Выкладаў лацінскую мову ў Віленскай акадэміі. Адзін з першых лепшых у Еўропе перакладчыкаў Карнелія Тацыта, а пераклады Гарацыя – самыя поўныя і дасканалыя.

Аўтар 7-томнай «Гісторыі Польшчы», гісторыі Крыма – «Таўрыя».

Заснавальнік у польскай гістарыяграфічнай школы – «школы Нарушэвіча».

Аўтар шматлікіх одаў, ідылій, сатырычных твораў.

1851 год. Нарадзіўся Янка Лучына (Іван Неслухоўскі, 1851-1897).

Беларускі паэт, перакладчык.

Аўтар твораў розных жанраў на польскай, рускай, беларускай (вядомы 14 вершаў) мовах, нарыса «З крывавых дзён», які прысвечаны паўстанню 1863-1864 гг., зборніка «Вязанка».

1859 год. Купец Хаім Цэйтлін, за 5 400 рублёў, атрымаў падрад на будаўніцтва драўлянага моста праз р.Дняпро ў Магілёве.

Будаўніцтва важнага моста да пабудаванай дарогі Орша-Доўск (1841-1851)  пачата і скончана летам 1860 года. Яго праект быў створаны інжынерам М. Ястржэмбскім (1810-1874) – начальнікам Магілёўскай акругі шляхоў зносін.

Вялікі ўдзел у будаўніцтве моста прыняў гарадскі галава Р. Гартынскі. Мост атрымаў імя імператара Аляксандра I. 

Вышыня збудавання ў 40 футаў (больш за 12 м) была абумоўлена высокімі вясновымі водамі, даўжыня ў 90 пагонных сажняў (каля  192 м) – затапленнем значнай часткі поймы ракі падчас паводкі. Мост меў 8 арачных пралётаў. У 1902 годзе падчас рэканструкцыі ён быў пашыраны. Пры падрыхтоўцы да пераносу сталіцы БССР у Магілёў, рэканструкцыя моста была ўключана ў генеральны план гарадской забудовы.

У ліпені 1941 года мост не спраўляўся з нагрузкамі і таму побач з ім вайскоўцы ўзвялі яшчэ дзве пантонныя пераправы. Пасля акружэння горада германскімі войскамі мост быў падарваны адступаючымі чырвонаармейцамі. Нямецкія сапёры аднавілі разбураную апору, замяніўшы ферму звычайным бэлечным пакрыццём. Работы завяршыліся зімой 1941 года, пасля чаго мост насіў імя генерала Мюлера. У маі 1943 года Дняпроўскі мост быў разбамбаваны савецкай авіяцыяй, пасля чаго зноў адбудаваны германскімі ваеннымі. Падчас акупацыі дзейнічала і іншая пераправа праз Днепр – у раёне гарадскога пляжу, дзе быў збудаваны нізкі мост.

Пры адступленні з горада ў чэрвені 1944 года гітлераўцы ўзарвалі ўсе пераправы праз раку. 20 лістапада 1944 года мост быў адноўлены. У лютым 1956 года гарвыканкам інфармаваў міністра камунальнай гаспадаркі “аб аварыйным стане Дняпроўскага моста і немагчымасці яго далейшай эксплуатацыі”.

Пры будаўніцтве новага моста, быў зрэзаны ўзгорак каля Вала Чырвонай Зоркі (цяпер Архірэйскі Вал), і вуліца Чалюскінцаў працягнулася да плошчы Арджанікідзэ. Да канца 1959 года будаўнічыя работы былі завершаны. Новы мост да 1967 года заставаўся адзінай у Магілёве аўтамабільнай пераправай праз Дняпро.

1864 год. У в. Багацькаўка (зараз – Мсціслаўскі раён) нарадзілася Еўфрасіння Гарэцкая (1864-1935).

Беларуская народная спявачка, збіральніца і захавальніца мясцовага фальклору. Маці Максіма і Гаўрылы Гарэцкіх.

Памёрла  4 сакавіка 1935 года.

1900 год. Нарадзіўся Іван Лупіновіч (1900-1968).

Беларсукі глебазнавец-аграхімік, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар, заслужаны дзеяч навукі БССР, акадэмік, віцэ-прэзідэнт АН БССР, прэзідэнт Акадэміі сельскагаспадарчых навук БССР.

Заснавальнік Беларускага геаграфічнага таварыства. Унёс значны ўклад у вывучэнне праблем меліярацыі і асваення Палесся. Пад яго кіраўніцтвам абаронена 50 кандыдацкіх і 7 доктарских дысертацый.

Памёр 9 кастрычніка 1968 года.

1905 год. Нарадзіўся Пятро Глебка (1905-1969).

Беларускі грамадскі дзеяч, навуковец, паэт, драматург, перакладчык. Акадэмік АН БССР.

К. Чорны пісаў: “Ён самы асвечаны і культурны з усіх сённяшніх жывых беларускіх пісьменнікаў і самы большы абладальнік яснай думкі… Яго талент узбагачан думкаю, ясным розумам”. Узначальваў групу па складанні «Руска-беларускага слоўніка», інстытуты мовазнаўства, мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. 

П. Глебка стаіць крайні справа

1927 год. Нарадзіўся Кастусь Харашэвіч (1927-2013).

Беларускі мастак.

Вучань Барыса Кіта. Удзельнік Саюза беларускай моладзі.

Сябра мастацкай суполкі «Пагоня». Аўтар больш чым 500 карцін, якія адлюстроўваюць знакавыя падзеі ў гісторыі Павілля і ўсёй Беларусі, жыццё выбітных беларусаў Я. Купалу, Ф. Багушэвіча, Б. Кіта і іншых.

1977 год. Нарадзіўся Максім Мірны.

Беларускі тэнісіст.

Экс-першая ракетка свету ў мужчынскім парным разрадзе, 10-разовы пераможца турніраў Вялікага шлема, лідар зборнай Беларусі ў Кубку Дэвіса. Алімпійскі чэмпіён Летніх Алімпійскіх гульняў 2012 года ў парным разрадзе разам з Вікторыяй Азаранка.

1989 год. Адроджана самая старажытная (992 або 1104 г.) у краіне Полацкая епархія.

Не працавала ў 1938-1943, 1955-1989 гадах. У розны час называлася Полацкая і Віленская, Полацкая і Віцебская, Полацкая, зараз Полацкая і Глыбоцкая.

Адраджалася нямецкай адміністрацыяй ў 1943 годзе ў сувязі з пераносам мошчаў Еўфрасінні Полацкай з Віцебска ў Полацк.

Епархія мае кафедральныя саборы  – Богаяўленскі (Полацк), Раства Прасвятой Багародзіцы (Глыбокае), 100 прыходаў, жаночыя манастыры ў Полацку, Браславе, Глыбокім.

2005 год. Святым сінодам Рускай праваслаўнай царквы адноўлена Магілёўска-Мсціслаўская епархія.

Заснавана ў 1632 годзе як Мсціслаўская, Аршанская і Магілёўская. З таго часу і да 1935 года мела розныя назвы. У 1942-1944 і 1989-2005 гадах – Магілёўская епархія. З яе складу ў 2004 годзе выдзелілася Бабруская і Быхаўская епархія.Да епархіі адносяцца Бялыніцкі, Горацкі, Дрыбінскі, Клімавіцкі, Касцюковіцкі, Краснапольскі, Крычаўскі, Круглянскі, Магілёўскі, Мсціслаўскі, Слаўгарадскі, Хоцімскі, Чавускі, Чэрыкаўскі, Шклоўскі раёны. Кафедральныя саборы – у гонар Праабражэння Гасподняга ў Магілёве, Аляксандра Неўскага ў Мсціславе.

Дзень у гісторыі: 12 верасня. Над Беларуссю збілі мірны паветраны шар з двума грамадзянамі ЗША. Нарадзіўся эканаміст Сцяпан Аскерка. Памерлі: першы гаспадар Вялікага Княства Літоўскага Міндоўг і літаратуразнаўца, перакладчык Яўген Барычэўскі. Войскі Рэчы Паспалітай і Святой Рымскай імперыі перамаглі асманаў

1263 год. Памёр Міндоўг.

У гісторыі Беларусь, на землях якой дзяржаўнасць пачалася з больш ранніх Полацкага і Тураўскага княстваў, Міндоўг выступае як першы ўладар Вялікага Княства Літоўскага – дзяржавы, якая ў далейшым ахапіла ўсю сучасную тэрыторыю Беларусі, Літвы і шэраг суседніх зямель.

1612 год. Памёр Пётр Скарга.

Царкоўны і палітычны дзеяч Рэчы Паспалітай.

Прафесар, першы рэктар Віленскай акадэміі, стваральнік і першы рэктар полацкага езуіцкага калегіума, заснавальнік калегіумаў у Рызе і Дэрпце (Тарту).

Ініцыятар і прапагандыст Брэсцкай уніі 1596 году.

У ХІХ стагоддзяў разглядаўся польскай інтэлігенцыяй як прарок трагічнага лёсу краіны, бо папярэджваў, што прамаруджванне цэнтралізацыі ўлады шкодна адаб’ецца на лёсе краіны.

1683 год. Войскі Рэчы Паспалітай і Святой Рымскай імперыі перамаглі асманскае войскам і выратавалі ад іх Еўропу.

Бітве адбылася пад Венаю ля мястэчка Каленберг. Войскамі Рэчы Паспалітай кіраваў кароль і вялікі князь Ян Сабескі.

З Венскай бітвы пачаўся заняпад турэцкай магутнасці, Асманская імперыя ўжо не ўяўляла сур’ёзнай пагрозы для хрысціянскай Еўропе.

Сярод захопленых трафеяў была кава. Ад таго часу зачалася традыцыя шырокага ўжывання кавы ў Рэчы Паспалітай і Вялікім княстве Літоўскім.

Нарадзіўся Сцяпан Аскерка.

Беларускі, прускі эканаміст, юрыст.

Упершыню ўвёў у навуковы ўжытак слова «план».

Сфармуляваў ідэі, якія былі пакладзены ў аснову прускага шляху развіцця капіталізму ў сельскай гаспадарцы.

1929 год. Нарадзіўся Мікалай Матукоўскі.

Драматург.

Кіраўнік літаратурнай часткі Нацыянальнага акадэмічнага тэатру імя Янкі Купалы.

Аўтар п’ес, па якіх ставіліся спектаклі, сцэнарыяў кінафільмаў, у тым ліку «Траянскі конь», «Мудрамер», кнігаў публіцыстыкі, эсэ.

1934 год. Памёр Яўген Барычэўскі.

Літаратуразнаўца і перакладчык.

Прафесар БДУ. Працаваў у Інстытуце мастацкай культуры.

Аўтар шэрагу кніг, сярод якіх хрэстаматыі «Мир искусств в образах поэзии…», «Тэорыя санету», у якой адзначаў, што ўпершыню строгія страфічныя формы з’явіліся ў Максіма Багдановіча.

Удзельнічаў у працы над 2-томным зборніку твораў Багдановіча.

Даследчык творчасці Янкі Купалы, Якуба Коласа, Максіма Гарэцкага.

1960 год. Нарадзіўся Алесь Агееў.

Гісторык. Кандыдат гістарычных навук, дацэнт.

Рэдактар гісторыка-краязнаўчага альманаха «Магілёўская даўніна».

Даследуе палітычную гісторыю Беларусі XIX–ХХ стагоддзя, гісторыю Магілёўшчыны, Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэту імя Аркадзя Куляшова.

Аўтар 220 навуковых прац, шэрагу кніг, у тым ліку ў суаўтарстве з Алегам Трусавым «Магілёўская ратуша. Гістарычны лёс і адраджэнне».

Звольнены з МДУ імя А. Куляшова ў 2021 годзе.

1992 год. Адкрыўся Навагрудскі гісторыка-краязнаўчы музей.

Экспазіцыя размешчана ў 9 залах, якія адлюстроўваюць найбольш значныя падзеі гісторыі гораду і раёну, знаёміць з утварэннем Вялікага княства Літоўскага, каранацыяй Міндоўга, дзейнасцю вялікіх князёў літоўскіх, гісторыяй рассялення татараў, атрыманне магдэбургскага права, пра Навагрудскі замак, падзеі паўстанняў 1831 і 1863 гадоў, выбітных ураджэнцаў і жыхароў, у тым ліку вучонага ў галіне астранаўтыкі Барыса Кіта.

Музей мае разнастайную і этнаграфічную калекцыю.

1995 год. Беларускім верталётам Мі-24 у Бярозаўскім раёне збіты амерыканскі паветраны шар D-Caribbean.

Паветраны шар удзельнічаў у міжнародных спаборніцтвах паветраных шароў і заляцеў у паветраную прастору Беларусі з тэрыторыі Польшчы.

Пілоты Алан Фрэнчэль і Джон Сцюарт загінулі.

Арганізатары чэмпіянату папярэдзілі дыспетчарскія службы ўсіх краінаў, праз чый паветраны калідор транзітам скіроўваліся экіпажы.

Збіты паветраны шар стаў прычынай міжнароднага скандалу і расследавання.

Ніхто з беларускіх афіцыйных асобаў не ўзяў на сябе адказнасць за інцыдэнт.

На месцы аварыі  паставілі камень з надпісам «Прабачце».

 

У публікацыя выкарыстаныя звесткі рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніц