У Магілёўскай вобласці за мінулы год выяўлена новых 173 хворых на СНІД і паказчык захварваемасці склаў 17,2 чалавек на 100 000 насельніцтва – інфармуе Магілёўскі абласны цэнтр гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя.
Усяго ў Магілёўскай вобласці за перыяд 1987–2023 гадоў зарэгістраваны 2471 выпадак ВІЧ-інфекцыі. Зараз з ВІЧ пражывае 1950 чалавек (у 2021 – 174 новых выпадкі, у 2022 – 173).
Пераважае палавы шлях перадачы інфекцыі – 72,8%. Удзельная вага жанчын – 39,3%, мужчын – 60,6%.
Больш за ўсё захварэўшых – ва ўзроставай групе 15-49 гадоў – 83,8%.
Сярод пацыентаў з ВІЧ-інфекцыяй у 2022 годзе пераважалі асобы без пэўнай дзейнасці – 39,8%, працоўныя – 31,4%, служычыя – 6,3%. 4,6% пацыентаў выяўлена пры паступленні ў месцы пазбаўлення волі.
Магілёўская вобласць па паказчыках захворвання – “сярэднячок” сярод рэгіёнаў. Лідыруюць традыцыйна Гомельская вобласць, Мінск. Самы нізкі ўзровень мае Гродзенская вобласць.
Самая цяжкая сітуацыя па захворванню у вобласці – у Асіповіцкім раёне.
Увогуле, сітуацыя з распаўсюджваннем ВІЧ/СНІД у краіне з’яўляецца крытычнай. Ацэнкі хворых вагаюцца ад 25 000 да амаль 40 000. Напрыклад, па разліках Spectrum яшчэ ў 2020 годзе колькасць людзей з ВІЧ складала каля 28 000, па дадзеных UNAIDS у 2020 годзе называлася колькасць інфіцыраваных 37 000.
Краіна знаходзіцца на трэцім месцы ў Еўропе па колькасці новых выпадкаў заражэння, саступаючы Расіі і Украіне.
Кіраўнік медыцынскай асацыацыі Хітацу Кікучы абвінавачваецца ў арганізацыі аперацый па трансплантацыі органаў японскім пацыентам у Беларусі і іншых краінах, насуперак Закону аб трансплантацыі ў Японіі. Адзін з хворых памёр – пішуць японскія СМІ.
Дэпартамент сталічнай паліцыі Токіо абвінаваціў 62-гадовага Хітацу Кікучы, кіраўніка некамерцыйнай арганізацыі “Асацыяцыя падтрымкі пацыентаў з цяжкавырашальнымі хваробамі” па падазрэнні ў парушэнні Закона аб трансплантацыі органаў за пасярэдніцтва ў трансплантацыі органаў у беларускім шпіталі без дазволу японскага ўраду. Гэта першы выпадак у Японіі, калі чалавек быў злоўлены па падазрэнні ў арганізацыі перасадкі органаў без дазволу, у Японіі ці за мяжой.
Згодна з заявай японскай паліцыі, з кастрычніка па лістапад 2021 года Кікучы прапанаваў 40-гадоваму мужчыне, які жыў у Токіо і пакутаваў ад цырозу печані, ажыццявіць перасадку органа за мяжой. Пры гэтым ён не атрымліваў неабходны дазвол міністра аховы здароўя, працы і сацыяльнага забеспячэння, на вядзенне бізнеса па перасадцы органаў. Аперацыя па перасадцы печані была зроблена ў сталіцы Беларусі, Мінску.
Reuters паведамляе, што пасля аперацыі стан хворага пагоршыўся. З матэрыяла інфармацыйнага агенцтва можна зрабіць выснову, што пасля вяртання ў Японію пацыенту былі вымушаны зрабіць паўторную трансплантацыю, выкарыстаўшы донарскі матэрыял аднаго з членаў сям’і, але нягледзячы на гэта, мужчына памёр.
Японскія медыя падкрэсліваюць, што Хітацу Кікучы падштурхоўваў пацыента і яго сваякоў да аперацыі словамі: “Стан печані зусім ледзь-ледзь, таму лепш рухацца хутчэй”. Таксама ён паведаміў родным хворага, што “Перасадка органаў можа быць зроблена ў Беларусі, Узбекістане або Кыргызстане”.
Пасля гэтага мужчына пералічыў на рахунак асацыяцыі, якую ўзначальвае Кікучы, каля 33 мільёнаў ен (больш за 250 000 долараў ЗША) на аплату трансплантацыі, а затым, у студзені мінулага года ён быў накіраваны ў Беларусь. Сталічная міліцыя палічыла, што гэтыя дзеянні адбыліся з парушэннем Закона аб трансплантацыі органаў, які забараняе несанкцыянаванае атрыманне органаў.
Хітацу Кікучы
У адказ на расследаванне Кікучы прызнаўся, што сапраўды рэкамендаваў аперацыю па трансплантацыі мужчыне, але адхіліў абвінавачванні ў незаконнасці гэтых дзеянняў, заявіўшы: “Я думаў, што дазвол у Японіі не патрабуецца для аперацыі за мяжой” – піша yomiuri.co.jp.
Прыцягальнасць “беларускага маршрута”
Японскія СМІ паведамляюць, што летась “Асацыяцыя падтрымкі пацыентаў з цяжкавырашальнымі хваробамі” накіравала ў Беларусь яшчэ двух пацыентаў. Аднаму з іх, 50-гадоваму мужчыне, у ліпені перасадзілі нырку. Другі – мужчына гадоў 40 – перанёс адначасовую трансплантацыю ныркі і печані ў верасні.
Усе тры беларускіх пацыенты з Японіі атрымалі не жывую трансплантацыю (ад жывога чалавека), а донарамі органаў былі людзі, якія памерлі на месцы. У Кыргызстане і іншых краінах асацыяцыя, якой кіруе Кікуры таксама арганізоўвала трансплантацыю – былі перасаджаныя ныркі ад жывога донара.
Журналісты мяркуюць, што прыцягальнасць “беларускага маршрута” для арганізацыі трансплантацый звязана з тым, што ў Беларусі дзейнічае “прэзумпцыя згоды” на перасадку органаў чалавека, які заўчасна загінуў, (напрыклад, у аварыі) пацыентам. Гэтая акалічнасць і дала такійскай паліцыі падставу для прад’яўлення абвінавачванняў Кікуры – пад абмежаванне японскага заканадаўства трапляе менавіта перасадка органаў ад нежывога чалавека.
“Стан жанчыны пагоршыўся адразу пасля аперацыі”
Японская “Асацыяцыя падтрымкі пацыентаў з цяжкавырашальнымі хваробамі” была створана ў 2007 годзе і арганізавала каля 180 аперацый па перасадцы органаў за мяжой.
Выданне NHK.news web узяло інтэрв’ю ў аднаго з пацыентаў асацыяцыі. Мужчына, які пагадзіўся на інтэрв’ю, мае 50-гадовы ўзрост і жыве ў рэгіёне Канта.
Яму пяць гадоў таму дыягнаставалі вострую нырачную недастатковасць, тры разы на тыдзень ён праходзіць дыяліз, але, як ён кажа, донара для трансплантацыі знайсці было складана.
– Мне сказалі, што мне давядзецца чакаць у сярэднім ад 18 да 20 гадоў, каб знайсці донара ў Японіі. Падчас лячэння мне сказалі, што я змагу пражыць пяць гадоў, калі буду шмат працаваць, так што я падумаў, што я ніколі не паспею. – патлумачыў ён планаванне трансплантацыі за мяжой выданню.
Гэты хворы сустрэўся з Хітацу Кікучы, а потым іншы чалавек, які мае дачыненне да асацыяцыі, моцна прыспешыў яго, сказаўшы: “У мяне тэрміновая вакансія.”
Мужчына-пацыент не захацеў упусціць гэтую магчымасць і перавёў на прызначаны рахунак прыкладна 22 мільёны ен (каля 168 000 долараў). У гэты час, калі мужчына спытаў дырэктара Кікучы і яго паплечнікаў: «Ці ёсць што-небудзь незаконнае?», яны сказалі: «Усё законна».
Затым яму паведамілі, што аперацыя будзе зроблена ва Узбекістане, і мужчына накіраваўся ва Узбекістан.
– Калі я прыехаў, мне было даручана ехаць у Кыргызстан, а пасля прыезду ў Кыргызстан я наведаў шпіталь, дзе рабілі аперацыю па трансплантацыі. Гэта была пяціпавярховая бальніца, і супрацоўнікі патлумачылі, што я буду ляжаць у рэанімацыі.
Акрамя таго, паводле папярэдніх тлумачэнняў асацыяцыі, яму было вядома, што аперацыю будзе праводзіць турэцкі лекар, які працуе ў нацыянальнай бальніцы і з’яўляецца надзейным. Але на месцы яму сказалі, што лекар, які вядзе пацыента, з’яўляецца егіпцянінам.
Мужчына-пацыент расказаў выданню, што была яшчэ адна японка, якая прыйшла ў гэтую бальніцу, каб атрымаць аперацыю па трансплантацыі пры пасярэдніцтве той жа асацыяцыі. Паводле яго словаў, «стан жанчыны пагоршыўся адразу пасля аперацыі… Мне стала непрыемна ад гэтага, і я вярнуўся дадому».
Мужчына паведаміў, што палову яго грошай яму вярнулі, а астатняе не.
Вядома, што 9 лютага Дэпартамент сталічнай паліцыі Японіі правёў ператрусы ў філіялах “Асацыяцыі падтрымкі пацыентаў з цяжкавырашальнымі хваробамі” падчас якіх быў канфіскаваны спіс з каля 150 пацыентаў.
У Беларускі Адзіны тарыфна-кваліфікацыйны даведнік работ і прафесій была ўключана новая спецыяльнасць – фларыст. Пастанова Міністэрства працы ўступіла ў сілу 8 лютага.
Цяпер прафесійны стандарт прадугледжвае ўвядзенне новай прафесіі рабочага “фларыст” (3-5-ы разрады).
Прымяненне гэтага стандарту дасць магчымасць арганізаваць навучанне работнікаў і прысваенне адпаведнай кваліфікацыі па прафесіі рабочага “фларыст”. Вызначыць працоўную функцыю работніка пры выкананні работ па вырабе аксесуараў з жывых і штучных кветак, букетаў розных форм у спіральнай тэхніцы, з выкарыстаннем дэкаратыўных элементаў са штучных і натуральных матэрыялаў, стварэнні кветкавых кампазіцый з жывых зрэзаных кветак, сухацветаў, штучных кветак.
Такую лічбу даюць матэматычныя мадэлі дынамікі захворвання ў краіне на каранавірус.
Хвароба нікуды не падзелася – штодня ў свеце рэгіструюцца дзясяткі тысяч новых хворых, сотні памерлых. Так, па стане на раніцу 7 лютага 2023 года у свеце колькасць захварэўшых склала 676 416 246 (за суткі +92 978). Памерлых 6 773 425 (+700 за суткі).
Нажаль, актуальнай статыстыкі па COVID-19 на Беларусі мы не ведаем. Яна не публікуецца. Недахоп інфармацыі заўсёды нараджае чуткі, плёткі і пэўны недавер да арганізацый, якія абавязаны даваць справаздачу перад выбаршчыкамі і жыхарамі краіны.
Апошняя статыстыка была абнародавана 5 ліпеня: 994 037 выпадкаў. Гэтая ж лічба адлюстроўваецца і па стане на 8 лютага 2023 года. А 5 снежня 2022 года, міністр аховы здароўя Дз. Піневічзаявіў, што “колькасць хворых з COVID-19 не перавышае 3% ад пікавых лічбаў асенне-зімовага максімуму перыяду 2021-2022 года”. І больш ніякіх лічбаў, тым больш абсалютных.
Матэматычныя мадэлі з улікам 3% ад “пікавых лічбаў”, пра якія казаў Піневіч, даюць прырост хворых за перыяд з 5 ліпеня 2022 па 8 лютага 2023 года ад 8 720 да 17 794 хворых. Гэта азначае, што агульная лічба хворых можа скласці на сённышні момант ад 1 002 757 да 1 011 831 хворых.
Любая мадэль можа моцна адрознівацца ад рэальных лічбаў або ў адзін, або ў другі бок, тым больш пры недахопе ведаў пра апошнія трэнды.
Беларускі мастак. Акадэмік Акадэміі мастацтваў. Заснавальнік жанру акадэмічнага нацюрморта ў беларускім жывапісе.
Скончыў факультэт вольных мастацтваў Полацкага ліцэя (піярскае вучылішча), Пецярбургскую Акадэмію мастацтваў.
Узнагароджаны шматлікімі медалямі. З 1845 года жыў і працаваў у сваім маёнтку Захарнічы каля Полацка.
Аўтар соцень прац, у тым ліку па замове свайго заступніка – мітрапаліта І. Сямашкі. Майстар партрэта, рэлігійных твораў, але аддаваў перавагу нацюрмортам. Яго стыль нацюрморта меў шмат прыхільнікаў і паслядоўнікаў у Расійскай імперыі.
Памёр 13 студзеня 1885 года і пахаваны на родавх могілках ў Захарнічах. Разам з ім пахаваны жонка, сын Восіп, унучка Алена, праўнучка – украінская мастачка Ядвіга Мацяеўская.
У яго гонар названы мясцовае возера, вуліцы ў Полацку, Мінску, Уле, дзіцячая мастацкая школа ў Наваполацку. У в. Палата працуе музей “Жыццё і творчасць дынастыі Хруцкіх”, у Наваполацку ўстаноўлены помнік. Яго імя ўнесена ў Пералік памятных дат ЮНЕСКА 2010 года.
Фрагмент карціны Хруцкага “Партрэт жонкі з кветкамі і садавінай”, 1838 выкарыстаны ў якасці выяўленчага элемента абаротнага бока купюры ў 1000 беларускіх рублёў 2000 года выпуска.
1837 год. Адбыўся двубой паміж А. Пушкіным і Ж. Дантэсам.
Двубой на пісталетах паміж вялікім рускім паэтам, камер-юнкерам Аляксандрам Пушкіным і паручнікам баронам Жоржам дэ Гекернам (Дантэсам) – адбыўся на ўскраіне Пецярбурга, у раёне Чорнай рэчкі. Справакаваны ананімнымі лістамі з намёкамі на нявернасць жонкі Пушкіна.
Пушкін быў смяротна паранены ў жывот. З месца дуэлі яго прывезлі дадому, на набярэжную Мыйкі, дзе ў пакутах ён пражыў два дні. І, нягледзячы на намаганні ўрачоў, сканаў 10 лютага 1837 года ад перытаніту.
1886 год. Нарадзіўся Васіль Дружчыц.
Беларускі гісторык. Правадзейны член Інбелкульта.
Скончыў Жыровіцкае духоўнае вучылішча, Літоўскую духоўную семінарыю, Юр’еўскі (Тартускі) універсітэт.
Выкладаў гісторыю ў Літве, Рэчыцы, Бабруйску, удзельнічаў у рабоце Беларускага культурна-асветнага таварыства ў Бабруйску. Працаваў прафесарам кафедры гісторыі Беларусі БДУ, кафедры гісторыі народаў СССР маскоўскага Літаратурнага інстытута, старшынёй камісіі Інбелкульта па гісторыі гарадоў, супрацоўнікам Інстытута гісторыі акадэміі навук. Даследаваў беларускае сярэднявечча, магдэбургскае права на Беларусі, гісторыю кнігадрукавання.
Арыштаваны, 19 снежня 1937 года асуджаны на расстрэл і расстраляны ў ноч на 20 снежня разам з Я. Афанасьевым, І. Валадзько, І. Суртам і іншымі – усяго больш за 200 чалавек)
1889 год. Нарадзіўся Фёдар Турук.
Беларускі гісторык і грамадскі дзеяч. Адзін з заснавальнікаў БДУ.
Скончыў Петраградскія гісторыка-філалагічны і археалагічны інстытуты.
Выкладаў у гімназіях Масквы, Мінска, загадваў аддзелам Белнацкама, беларускім пададдзелам у Наркамаце асветы РСФСР, удзельнічаў ў арганізацыі БДУ, Беларускага навуковага таварыства ў Маскве. Працаваў прафесарам БДУ, Камуністычнага ўніверсітэта нацыянальных меншасцяў Захаду ў Маскве, у 1923-1955 гадах – прафесар розных ВНУ Масквы.
Садзейнічаў выхаду ў свет першага зборніка Янкі Купалы на рускай мове (1919).
Аўтар прац па гісторыі Беларусі. У кнізе «Беларускі рух» (1921) гісторыю Беларусі разглядаў з аб’ектывісцкіх пазіцый. Аўтар прадмовы і складальнік «Курса беларусазнаўства» (1918-1920).
Памёр 20 жніўня 1960 года.
1893 год. Нарадзіўся Антон Неманцэвіч.
Каталіцкі святар, беларускі рэлігійны і культурна-грамадскі дзеяч, выдавец, педагог, публіцыст. Адзін з ініцыятараў беларускага ўніяцкага руху ў Заходняй Беларусі. Беларускі экзарх.
Душпастырскую дзейнасць з 1915 года веў у Колпіне каля Петраграда, Маскве.
Неаднароза пераследаваўся бальшавікамі за рэлігійную дзейнасць: арыштоўваўся ў 1919, 1921 гадах.
Пасля дэпартацыі ў Польшчу абараніў доктарскую дысертацыю, служыў святаром, выкладаў у якасці прафесара ў розных каталіцкіх установах, займаўся аднаўленнем помніка абарончай архітэктуры – царквы ў Сынкавічах.
Выдаваў, рэдагаваў беларускія ўніяцкія часопісы «Да злучэння», «Злучэнне». З верасня 1939 года з’яўляўся Беларускім экзархам Грэка-Каталіцкай Царквы. Увёў беларускую мову ў царкоўнае справаводства і рэлігійнае жыццё.
4 ліпеня 1942 года арыштаваны гестапа ў сваёй рэзідэнцыі ў Альбярціне і дастаўлены ў вязніцу ў Мінск, дзе і памёр 6 студзеня 1943 года.
Беларуская Грэка-каталіцкая царква намагаецца распачаць працэс беатыфікацыі ў Каталіцкай Царкве айца Антона Неманцэвіча як пакутніка.
1909 год. Загінуў Мечыслаў Карловіч.
Беларускі і польскі кампазітар і дырыжор, вядомы сімфанічнымі кампазіцыямі, альпініст, аматар Татраў, фатограф, публіцыст і журналіст.
Нарадзіўся ў Вішневе (зараз Смаргонскі раён). Жыў, вучыўся і займаўся творчасцю ў Гайдэльбергу, Празе, Дрэздэне, Варшаве, Берліне, Закапанэ.
Аўтар 22 песень і розных аркестравых п’ес, у тым ліку 6 сімфанічных паэм, сімфоній, канцэртаў. Прадстаўнік пост-рамантычнага кірунку.
Яго імя носяць Шчэцінская філармонія, Дзяржаўны комплекс музычнай школы ў Кракаве, Шчэп Гарцэрскі ZHP «Orogen» у Кракаве – Новая Гута і Дзяржаўная музычная школа 1-й і 2-й ступені ў Катавіцах, вуліцы ў Быдгашчы, Гданьску, Шчэціне, Любліне і Закапанэ.
У памяць аб ім ўстаноўлены помнік ў Быдгашчы, каля Паморскай філармоніі.
Загінуў у Татрах пад снежнай лавінай падчас адзіночнай паездкі на горных лыжах, каля падножжа Малы Касцелец. Зараз там стаіць мемарыяльная дошка.
1920 год. Памёр ураджэнец в. Казелле (зараз Краснапольскі раён)Міхаіл Курака.
Металург, заснавальнік школы доменшчыкаў.
Працаваў на металургічных заводах Бранска, Данбаса, Сібіры. Удасканаліў канструкцыю доменных печаў і тэхналогіі працэсаў. На Юзаўскім заводзе (Данецк) стварыў школу доменшчыкаў – «куракінскую акадэмію», з якой выйшлі буйныя інжынеры, прафесары і акадэмікі.
У 1917 годзе пераехаў ў Сібір, на будаўніцтва металургічнага завода ў Кузбасе – пабудаваў першы ў Расіі доменны цэх з поўнай механізацыяй. У Томску напісаў кнігу па канструяванню доменных печаў.
Яго імем названы праспект у Навакузнецку, вуліцы у Данецку, Енакіева, Краматорску, Магнітагорску, Марыупале, Магілёве, Ліпецку, Гурьеўскіметалургічны завод Кемераўскай вобласці. Устаноўлены помнікі ў Енакіева, Краснаполлі, мемарыяльныя дошкі ў Навакузнецку, Магілёве, Краматорску, Данецку.
1921 год. Нарадзіўся Іван Мележ.
Народны пісьменнік Беларусі, Лаўрэат Ленінскай прэміі за раманы «Людзі на балоце» і «Подых навальніцы», Дзяржаўнай і Літаратурнай прэмій імя Якуба Коласа. Старшыня Беларускага камітэта абароны Міру.
Аўтар вершаў, 9 зборнікі апавяданняў, шэрагу раманаў пра жыццё Палесся, п’ес. Выйшлі Зборы твораў у 6-ці і ў 10 тамах.
Беларускім тэлебачаннем пастаўлены спектакль «Людзі на балоце», тэлепастаноўкі «Сустрэчы і развітанні» (тэлефільм «Завеі, снежань») і «Страсці эпохі» (паводле рамана «Завеі, снежань»), купалаўскім тэатрам пастаўлены спектаклі «Людзі на балоце», Гомельскім тэатрам – «Подых навальніцы», «Страсці эпохі». Рэжысёрам В. Туравым зняты кінафільмы па яго творах «Людзі на балоце» і «Подых навальніцы».
Яго імем названы Мазырскі драматычны тэатр, цеплаход, вуліцы ў Мінску, Гомелі, Хойніках, Лельчыцах. У Хойніцкім раёне працуе літаратурны музей і ўсталяваны бюст І. Мележа.
Памёр 9 жніўня 1976 года.
1929 год. Нарадзіўся Леанід Лыч.
Беларускі гісторык, публіцыст. Доктар гістарычных навук, прафесар.
Працаваў у Інстытуце гісторыі акадэміі навук, старшынёй Тапанімічнай камісіі пры Прэзідыуме Вярхоўнага Савета Беларусі.
Даследваў пытанні сацыяльна-класавых адносін у савецкі час, гісторыю беларускай культуры, моўную палітыку ў Беларусі ў XIX—XX стагоддзях, міжнацыянальныя адносіны.
Адзін з заснавальнікаў Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына», нязменны сябра Рады аб’яднання.
Суаўтар шэрагу кніг па гісторыі Мінска, Беларусі, культуры Беларусі, аўтар кніг «Беларуская нацыянальная ідэя: тэарэтычны і практычны аспекты», «Нацыянальна культурнае жыццё Беларусі на тэрыторыі функцыянавання нямецкага акупацыйнага рэжыму (чэрвень 1941 ― ліпень 1944 г.)», «Краязнаўства ў кантэксце сучаснага нацыянальна-культурнага жыцця Беларусі» «Беларусы на мяжы нацыянальнай катастрофы», манаграфій, сярод якіх «Беларуская нацыя і мова», «Назвы зямлі беларускай».
Памёр 17 студзеня 2021 года.
1938 год. Расстраляны НКУС Мікалай Гуткоўскі.
Беларуск юрыст, публіцыст. Брат графіка Паўла Гуткоўскага.
Скончыў юрыдычны факультэт Варшаўскага ўніверсітэта.
Удзельнічаў у стварэнні беларускіх арганізацый у Адэсе.
З 1921 года працаваў у Наркамаце асветы БССР, у Інбелкульце, у БДУ, у Пастаянным прадстаўніцтве БССР пры ўрадзе СССР, у СНК БССР. У 1934-1937 гадах працаваў загадчыкам Фундамэнтальнай бібліятэкі БДУ, бібліятэкі Маскоўскага інжынерна-эканамічнага інстытута.
Даследаваў крыніцы заканадаўства БССР, функцыянаванне цэнтральных органаў улады. Удзельнічаў у распрацоўцы беларускай навуковай тэрміналогіі. Аўтар успамінаў і артыкулаў па гісторыі беларускай культуры.
Арыштоўваўся ДПУ у 1930, 1937 гадах. Расстраляны ў Маскве на палігоне «Камунарка».
1947 год. Нарадзіўся Міхась Кенька.
Беларускі літаратуразнавец, перакладчык. Кандыдат філалагічных навук.
Закончыў Магілёўскі педагагічны інстытут. Працаваў у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы акадэміі навук,у выдавецтве «Юнацтва», дацэнт кафедры беларускай літаратуры БДУ.
Даследуе сучасную беларускую прозу і паэзію, тэорыю і практыку мастацкіх перакладаў, творчасць беларускіх пісьменнікаў. Аўтар кніг «Майстэрства Аркадзя Куляшова – перакладчыка», «Міхась Лынькоў: Летапіс жыцця і творчасці».
Пераклаў з польскай мовы раман «Крыжакі» Г. Сянкевіча, апавяданні С. Гродзенскай, аповесці Ю. Крашэўскага, з чэшскай – «Клапзубава каманда» Э. Баса, апавяданні І. Кліма і іншых.
Міжнародны дзень ювеліра (International day of the jeweler).
Слова “ювелір” паходзіць ад французскага joyau – “скарб”, якое, у сваю чаргу ўзыходзіць да лацінскага jocellum – “каштоўнасць”.
Прафесія ювеліра адна з самых старажытных – жаданне атачаць сябе каштоўнасцямі існавала нават у першабытных людзей, а багацце упрыгожванняў сведчыла аб становішчы і статусе іх уладальнікаў. Першыя ўпрыгожванні выраблялі з разнастайных дапаможных матэрыялаў, якія паддаюцца апрацоўцы прымітыўнымі прыладамі тых часоў. Гэта маглі быць каралі з ракавінак, іклаў жывёл, каменьчыкі з дзіркай на скураной палосцы. Самыя раскошныя ўпрыгожванні насіў правадыр племя.
Першабытныя людзі выраблялі амулеты, бранзалеты, пярсцёнкі, якія павінны былі абараняць іх ад злых духаў і хвароб, дапамагаць удаламу паляванню.
У VII стагоддзі да нашай эры людзі сталі вырабляць медныя вырабы, навучыліся гнуць, каваць, свідраваць і абточваць метал.
Родапачынальнікам ювелірнага мастацтва стала Старажытная Элада. Тут упершыню было засвоена разьбярства па камені, з’явіліся ўпрыгожванні, выкананыя з каштоўных металаў з самацветамі.
У Беларусі першым увайшоў у гісторыю ювелірнай справы полацкі злотнік Лазар Богша, які ў 1161 годзе вырабіў крыж-каўчэг для Еўфрасінні. Усяго ж архівы захоўваюць больш за 1 500 імёнаў ювеліраў з беларускіх зямель.
Дзень ювеліра з’яўляецца добрай нагодай здзейсніць прыемную пакупку або зрабіць доўгачаканы падарунак блізкім людзям.
Апанас і Кірыла. Гусінае свята (народны каляндар).
Свята свойскай жывёлы. «Хавай нос у апанасаўскі мароз»
Памяць свяціцеляў Афанасія Вялікага – аднаго з айцоў грэцкай царквы ІV стагоддзя, Кірыла – патрыярха Александрыйскай царквы.
1563 год. Пачатак асады Полацка маскоўскімі захопнікамі Івана IV Жахлівага падчас Лівонскай вайны.
Маскавітаў было ад 31 000 да 150 000 войска і 200 асадных гармат. Абаронцы мелі толькі 2 000 салдат, 400 наемнікаў і нямецкую роту, 38 гармат.
Выбар Полацка для нападу, цалкам відавочны – ён быў найбуйным і найбагатым горадам Вялікага княства Літоўскага, з насельніцтвам ледзь не 100 000 чалавек. Тут рускае войска магло разлічваць на велізарную здабычу. Акрамя таго, узяцце Полацка давала цэлы шэраг тактычных пераваг: кантроль над Дзвіной, прамыя зносіны з Лівоніяй, адкрыты шлях на Вільню.
Полацак спрадвеку лічыўся Рурыкавічамі адной са сваіх галоўных вотчын. Іван IV любіў апрануць свае палітычныя і ваенныя акцыі ў форму святой вайны супраць ворагаў веры і царквы. У паход ён узяў са сваёй казны некалі вывезены крыж Св. Еўфрасінні Полацкай (у 1222 годзе скрадзены і вывезены ў Смаленск, у 1514 году вывезены ў Маскву), каб вярнуць яго ў полацкі Спаскі манастыр.
У выніку захопу Полацка 15 лютага 1563 года, Іван Жахлівы горад цалкам спаліў і з зямлёй зраўняў, загадаў без шкадавання засекчы болей за 20 000 гараджан, гнаць на Маскву больш як 60 000, а кабет і дзяўчат распрануць і так – голымі і звязанымі – весці. Манахаў-бернардынаў закатаваць, “жыдоў хрысціць або патапіць у Дзвіне”.
1833 год. Нарадзіўся Станіслаў Сільвестровіч.
Удзельнік паўстання 1863-1864 гадоў. Паўстанцкі начальнік Гродзенскага ваяводства.
Скончыў Тартускі ўніверсітэт. У сваім маёнтку Гожа пад Гродна значна аблягчыў павіннасці сялян. У першыя месяцы паўстання Гожа была цэнтрам паўстанцкай дзейнасці.
Арыштаваны ў ліпені 1863 года разам з паўстанцкім сакратаром, дваюродным братам Зыгмунтам Урублеўскім.
У 1864 годзе быў высланы ў сібірскія шахты на катаргу на 8 год.
Вярнуўся да дому ў 1878 годзе.
Памёр каля 1910 года ў Стрэльчым на Валыні.
1865 год. Абарона Дз. Мендзялеевым доктарскай дысертацыі “Аб ўлучэнні спірта з вадой”.
“Дзень нараджэння расійскай гарэлкі”. Заслуга Мендзялеева ў тым, што ён абгрунтаваў сучасны стандарт утрымання спірту ў гарэлцы, які спрыяльны па ўздзеянні на жывы арганізм – водна-спіртавы раствор з канцэнтрацыяй этанолу 40% па аб’ёме. Грунтуючыся на гэтых дадзеных, была распрацавана рэцэптура гарэлкі пад назвай “Маскоўская асаблівая”, якая ў 1894 годзе была запатэнтавана расійскім урадам як руская нацыянальная гарэлка.
Яшчэ 10 000 гадоў да нашай эры людзі даведаліся пра асаблівасці спіртных напояў з мёду, садавіны і ягад. Наогул прататып гарэлкі вырабіў яшчэ ў XI стагоддзі персідскі лекар Ар-Разі, які шляхам звычайнай перагонкі вылучыў этанол. Мусульманін выкарыстоўваў гарэлку выключна ў медыцынскіх мэтах.
“Гарэлка” – ад нямецкага Brent Wein — “гарэлае віно” (паказвае, што перагнанае, дыстыляванае) з’явілася ў ВКЛ на мяжы XV-XVI стагоддзяў з Германіі. Да канца XVII – пачатку XVIII стагоддзяў паступова выцясніла піва і мёд пітны. У залежнасці ад ступені дыстыляцыі яе мацунак вагаўся ад 15-20 % (простая гарэлка) да акавіты (пад 70%).
Папулярнымі напоямі шляхты былі розныя напоі на аснове гарэлкі – зуброўка, крупнік, крамбамбуля, траянка і іншыя. Старка – гарэлка, вытрыманая ў дубовых бочках на працягу 5-10 гадоў. Асноўнай сыравінай для вырабу гарэлкі доўгі час было жыта, аднак з 1830-х гадоў спірт і гарэлку пачалі атрымліваць пераважна з бульбы, што рэзка знізіла яе сабекошт, а разам з тым і якасць (цяжка ачысціць ад сівушных алеяў). У XIX стагоддзі ў Беларусі выраблялася больш за 16 літраў гарэлкі на чалавека штогод. Зараз 12 прадпрыемстваў вырабляюць 11 мільёнаў дэкалітраў, або 12 літраў на жыхара.
1892 год. Нарадзіўся Алесь Гурло.
Беларускі паэт, празаік, перакладчык, лінгвіст.
Член РСДРП (1909). У Першую сусветную вайну служыў на Балтыйскім флоце, быў цяжка паранены. Удзельнік Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый, Грамадзянскай вайны.
Працаваў у Наркамаце асветы БССР, газеце «Савецкая Беларусь», у тэрміналагічнай камісіі Інбелкульта, у Інстытуце мовы акадэміі навук. Браў удзел у стварэнні тэрміналагічных слоўнікаў; падрыхтаваў і выдаў слоўнік «Тэхнічная тэрміналогія», рыхтаваў слоўнік краўцоўскай мовы Капыля і краёвы слоўнік Капыльшчыны.
Аўтар вершаў, драм, 5 зборнікаў паэзіі, перакладаў на беларускую мову твораў рускіх і ўкраінскіх пісьменнікаў.
Арыштаваны ДПУ у 1930 годзе, у 1931 годзе высланы ў Самару на 5 гадоў.
Памёр 4 лютага 1938 года. Пахаваны на Вайсковых могілках Мінска.
1893год. Заснавальнікам кампаніі The Coca-Cola Company А. Кендлерам зарэгістраваны таварны знак “Coca-Cola”.
Напой – дамінант на сусветным рынку безалкагольных напояў на працягу ўсяго ХХ стагоддзя.
Назва напою адносіцца да двух яго арыгінальных інгрыдыентаў: лісця кокі і арэхаў кола – крыніцы кафеіну.
У сакавіку 1886 года Дж. Пембертон спрабаваў знайсці новы болесуцішальны сродак. Узяў цукровы сіроп, кафеін, дадаў у яго адвар кокі і атрымаў стымулюючы салодкі напой карычневага колеру.
У аптэку “Джэйкобс” у Атланце ён паступіў як лекі ад расстройстваў нервовай сістэмы, на што аўтар атрымаў патэнт. Любы наведвальнік аптэкі, апусціўшы ў аўтамат 5 цэнтаў, мог атрымаць шклянку гаючага напою. Працягваючы эксперыментаваць з сіропам, у яго дадалі газіроўку.
1896 год. Памёр Міхаіл Мікешын. Вядомы расійскі скульптар, мастак, жывапісец, рысавальшчык, ілюстратар беларускага паходжання.
За час навучання ў Акадэміі Мастацтваў атрымаў усе акадэмічныя узнагароды, шэраг медалёў і быў удастоены звання класнага мастака I-й ступені.
Пераможца конкурса (1858) на праект помніка «Тысячагоддзе Расіі» у Ноўгарадзе. 8 верасня 1862 года помнік урачыста адкрыты. Вышыня манумента з крыжом і фігурай анёла ўверсе – каля 16 метраў, дыяметр – каля 9 метраў, вага – 65,5 тон.
Сярод фігур на помніку: хрысціцель Русі Уладзімір Святаслававіч – муж Рагнеды Рагвалодаўны, Пётр Магіла – заснавальнік царквы ў магілёўскім Падміколлі, архібіскуп Георгі Каніскі, вялікія князі Яраслаў Мудры – сын Рагнеды, Аляксандр Неўскі – зяць полацкага князя Брачыслава, Гедымін, Альгерд, Вітаўт, князь Пскоўскі Даўмонт – сын Міндоўга, князь Канстанцігн Астрожскі, выхадцы з літоўскіх зямель князь Р. Пацёмкін, кампазітар М. Глінка.
Цікава, што над фігурамі расійскіх асветнікаў знаходзіцца адліты ў бронзе нецэнзурны надпіс.
У 1865 годзе Мікешын наведвае малую радзіму, Клімавічы. У Клімавічах яго запрасілі на рэкруцкі набор. Мікешын не мог вытрымаць відовішча набору сялян у армію, ціха выйшаў, узяў альбом, аловак і намаляваў гэтыя сцэны з натуры. На працягу 27 гадоў мастак вяртаўся ў Клімавічы, пра якія пакінуў жывыя сведчанні эпохі, жыцця, быту жыхароў. Апошняя замалёўка Мікешына з Клімавіч адносіцца да 1892 года – «Паштовая эстафета».
У 1888 годзе па яго праекце ўзведзены помнік Б. Хмяльніцкаму ў Кіеве, пазней – помнік Кацярыне II у Пецярбургу.
Пахаваны ў Аляксандра-Неўскай лаўры на Нікольскіх могілках.
1918 год. Утварэнне Беларускага нацыянальнага камісарыята.
Белнацкам– аддзел Народнага камісарыята па справах нацыянальнасцей СНК РСФСР. Дзейнічаў у Петраградзе да сакавіка 1918 года, потым у Маскве да сакавіка 1919 года. У процівагу ўраду БНР, вёў агітацыйную, культурна-асветніцкую, выдавецкую працу, прапагандуючы ідэю стварэння беларускай савецкай дзяржавы сярод беларусаў-бежанцаў.
Меў аддзяленні ў Петраградзе, Маскве, Віцебску, Саратаве, Смаленску, прадстаўнікоў у Оршы, Арле, Калузе, Саратаве, Тамбове. Пры Белнацкаме працавалі клубы “Беларуская хатка” ў Петраградзе, “Беларус” у Маскве, выходзіла газета “Дзяннiца”, часопісы “Чырвоны шлях”, “Беларуская крыніца” (“Крыніца”), Беларускі народны ўніверсітэт.
Першы старшыня – камісар А. Чарвякоў, супрацоўнікі: Г. Багдановіч, І. Дварчанін, К. Дуж-Душэўскі, Зм. Жылуновіч, Я. Канчар, П. Каравайчык, Ф. Турук.
1919 год. Адкрыты Магілёўскі губернскі музей.
З 1938 года – абласны краязнаўчы. Быў зусім спустошаны і разрабаваны ў гады Вялікай Айчыннай. Першая пасляваенная экспазіцыя ў трох залах у Доме Саветаў адкрылася ў 1951 годзе. У будынку на сённяшняй плошчы Славы адначасова ўсе экспазіцыі ў 20 залах музея адкрыты 15 лістапада 1967 года. 14 ліпеня 2005 г. музею прысвоена імя Е. Раманава.
Першы магілёўскі музей пры губернскім статыстычным камітэце быў адкрыты 15 лістапада 1867 года. Меў больш за 1500 экспанатаў, сярод іх: кальчуга са старажытнага кургана на Быхаўшчыне, грамата 1679 года караля Станіслава Панятоўскага на пацверджанне Мсціславу Магдэбургскага права, сані Напалеона і іншыя.
1929 год. Нарадзіўся Анатоль Грыцкевіч.
Беларускі гісторык. Доктар гістарычных навук, прафесар. Даследчык гісторыі Беларусі перыяду феадалізму.
Скончыў Мінскія інстытуты – медыцынскі,педагагічны замежных моў, БДУ. Працаваў лекарам, у Інстытуце гісторыі АН БССР, у інстытуце культуры, дырэктарам НДІ Цэнтральнай і Усходняй Еўропы, быў прэзідэнтам МГА “Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына” (2001-2005)
У манаграфіях “Частновладельческие города Белоруссии в ХVI—ХVIII вв.”, “Социальная борьба горожан Белоруссии в ХVI—ХVIII вв.” вызначыў колькасць прыватнаўласніцкіх гарадоў, іх тыпы, узровень эканамічнага развіцця, сістэму кіравання, іх ролю як ваеннай апоры, грунтоўна прааналізваў Магдэбургскае права.
Аўтар публікацый па гісторыі шляхецкага стану, генеалогіі шляхты і выбранцаў, кніг “Выбранае”, “Сцягі Оршы”.
Памёр 20 студзеня 2015 года.
1930 год. Памёр Бенедыкт Дыбоўскі.
Расійскі, беларускі і польскі заолаг, прыродазнавец, урач. Член-карэспандэнт АН СССР
Доктар медыцыны (1860), прафесар заалогі i палеанталогіі ў Варшаве. За ўдзел у паўстанні ў 1864 годзе асуджаны да смяротнага пакарання, якое пасля звароту да царскага ўрада нямецкіх вучоных, палітыка Ота фон Бісмарка, заменена на 15 гадоў катаргі ў Сібіры.
Даследаваў жывёльны i раслінны свет возера Байкал, рэк Амур i Ангара, узбагаціў заалогію шэрагам новых адкрыццяў, вывучаў Камчатку.
3 1882 года прафесар заалогіі ў Львоўскім універсітэце, у якім арганізаваў музей заалогіі з камчацкіх экспанатаў. Вывучаў беларускія азёры Любань, Свіцязь, Чорнае i іншыя, гісторыю і этнаграфію беларусаў.
Пахаваны на Лычакоўскіх могілках у Львове.
Польская манета ў 10 злотых.
1957 год. У Мінску заснаваны Дзяржаўны музей Беларусі.
Зараз Нацыянальны музей гісторыі і культуры Беларусі.Размешчаны ў гістарычным будынку былога банка па вуліцы Карла Маркса, 12.
Адзін з найбольш папулярных музеяў краіны з самай вялікай музейнай калекцыяй – больш за 400 000 адзінак захоўвання.Штогод музейны збор павялічваецца прыблізна на 2 000 – 3 000 адзінак.
Шэраг музейных прадметаў занесены ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў 1-й і 2-й катэгорыі: скарб манет рымскай чаканкі І-ІІ стагоддзяў, «пояс Вітаўта», царскія вароты з іканастаса Георгіеўскай царквы Давыд-Гарадка XVIII стагоддзя, партрэт Ёзафа Празора другой паловы XVIII стагоддзя.
Мае 5 філіялаў: Музей гісторыі беларускага кіно, Музей сучаснай беларускай дзяржаўнасці, Дом-музей І з’езда РСДРП, Музей гісторыі тэатральнай і музычнай культуры Беларусі, Музей прыроды і экалогіі Беларусі.
Свой пачатак музей бярэ ад Мінскага абласнога музея (1919).
1961 год. Першы запуск амерыканцамі ў космас жывой істоты —шымпанзэ.
У СССР запускалі сабак, а амерыканцы адправілі шымпанзэ Хэма (1956-1983) на караблі «Меркурый-Рэдстаўн-2».
Палёт доўжыўся 16 хвілін 39 секунд. З-за няправільна разлічанай траекторыі руху карабель падняўся на вышыню 253 км замест запланаваных 182, узровень кіслароду і ціск у кабіне ўпалі.
Бартавыя камеры запісалі тое, што адбывалася ў кабіне і жах на пысе шымпанзэ з-за бязважкасці. Скончыўся палёт у Атлантычным акіяне. Хэм не пацярпеў – адразу пасля ўскрыцця капсулы быў зроблены здымак, дзе ўсмешлівы шымпанзэ цягне лапы да яблыка.
1975 год. Нарадзіўся Альгерд (Алег) Бахарэвіч.
Беларускі пісьменнік і перакладчык.
Працаваў настаўнікам, журналістам. Вакаліст і аўтар тэкстаў панк-гурта «Правакацыя» (1993-2000). Адзін з заснавальнікаў літаратурнага аб’яднання «Бум-Бам-Літ». Сябра беларускага ПЭН-цэнтра. У 2012 годзе пасля публікацыі эсэ «Цёмнае мінулае Каяна Лупакі» (з крытыкай Янкі Купалы) выйшаў з Саюза беларускіх пісьменнікаў.
У 2007-2013 гадах жыў у Гамбургу, з 2020 года жыве ў Аўстрыі.
Піша пераважна прозу – аўтар больш 20 кніг, раманаў, аўтар і зборніка вершаў.
Перакладчык твораў нямецкіх класікаў і сучасных аўтараў.
Вёў на Радыё Свабода цыкл перадач «Гамбурскі рахунак Бахарэвіча», «Каляндар Бахарэвіча», «Цуды і дзівосы Беларусі», калонкі ў чэшскім часопісе HOST, на сайце грамадска-культурніцкай кампаніі «Будзьма беларусамі» і іншыя.
Па яго асобных творах растаўлены спектаклі. Паасобныя яго творы перакладаліся на англійскую, французскую, нямецкую, чэшскую, украінскую, балгарскую, славенскую, рускую, польскую, літоўскую мовы.
У 2015 годзе апавяданне Бахарэвіча «Талент заікання» ўвайшло ў анталогію найлепшай еўрапейскай кароткай прозы «Best European Fiction».
Лаўрэат шматлікіх фестываляў, прэмій, у тым ліку, «Гліняны Вялес», імя Ежы Гедройца (5), «Кніга году» (2), Эрвіна Піскатара (Германія).
2020 год. Вялікабрытанія афіцыйна выйшла з Еўрапейскага Саюза.
Першы выхад у гісторыі ЕС. Брытанцы прагаласавалі за брэксіт – 52%, супраць – 48% у чэрвені 2016 года, але потым доўга спрачаліся паміж сабой, якім ён уласна павінен быць: мяккім, жорсткім, паўмяккім. Двойчы змянілі прэм’ераў, двойчы пераабралі парламент – і нарэшце ў студзені 2020 года Барыс Джонсан падпісаў пагадненне аб разводзе з ЕС пасля 45 гадоў сумеснага жыцця.
У выніку выхаду Брытанія сутыкнулася з дэфіцытам самых нечаканых рэчаў – некаторых прадуктаў харчавання, алкаголю, паліва, будматэрыялаў і запчастак. 60% імпарту завозілася з Еўропы. Сутыкнулася са значнымі праблемамі на рынку працы: ні кухараў, ні афіцыянтаў, ні сезонных працоўных у палях. Краіна пазбавілася танных іспанскіх салат, він, алівак, алею, нідэрланскіх кветак, польскай гародніны і цвікоў, недарагіх румынскіх сядзелак, італьянскіх піцаёла, грэцкіх цырульнікаў.
Брэксіт адправіў эканоміку Вялікабрытаніі ў накдаўн. У сярэднетэрміновай перспектыве Брытанія недалічыцца ад 4 да 7% эканамічнага росту. Скараціўся экспарт, бо рынак ЕС адкрываў брытанцам доступ да кішэняў паўмільярда патэнцыйных кліентаў. Брэксіт-бар’еры ў гандлі абышліся Вялікабрытаніі 1/7 яе ранейшага тавараабароту. Іміграцыя ў Брытанію абвалілася амаль на 90% – з-за квіда і брэксіту, але вырасла колькасць нелегальных мігрантаў, а на палях гніе ўраджай і няма каму вадзіць фуры, няма каму забіваць свіней, вырошчваць індычку да Калядаў. Брытанцы пазбавіліся права працаваць у любой з 27 краін ЕС.
Брэксіт паставіў пад пагрозу і даходы Вялікабрытаніі, і адзінства каралеўства. Ірландцы і шатландцы ўсё больш жадаюць разводу з Англіяй. Развод з ЕС знізіў ролю Брытаніі ў сусветнай палітыцы, яна зблізілася з ЗША, а на еўрапейскім фронце голас Брытаніі гучыць усё цішэй.
Дзень мабілізацыі супраць ядзернай пагрозы (Day of mobilization against the nuclear threat, з 1985 года).
Адзначаецца з моманту прыняцця Дэлійскай дэкларацыі аб прынцыпах свабоды ад ядзернай зброі і негвалтоўнага міру. Дэкларацыя змяшчае заклік да спынення гонкі ядзернага ўзбраення, скарачэння і паступовай ліквідацыі ядзерных арсеналаў і ліквідацыі пагрозы ядзернай вайны.
Заснавальнікі даты сцвярджаюць, што магчымасці ратавання ад уздзеяння ядзернага выбуху вельмі абмежаваныя. У выніку буйнамаштабнай ядзернай вайны адбудзецца глабальная кліматычная катастрофа.
Хоць ядзерная зброя выкарыстоўвалася ў ваенных дзеяннях усяго двойчы, у 1945 годзе, усе наступныя дзесяцігоддзі міжнародная дыпламатыя і ваенная стратэгія дзяржаў знаходзіліся пад моцным уплывам планаў вядзення магчымай ядзернай вайны, якія распрацоўваліся.
Трынітраталуолавы эквівалент бомбы, скінутай на Хірасіму, складаў 13 кт. Выбуховая моц савецкай стратэгічнай ракеты SS-18, у 1540 разоў больш.
Занепакоенасць выклікае агрэсія Расіі, якая мае значны ядзерны арсенал, супраць Украіны.
Міжнародны Дзень Без інтэрнэту (International Internet-Free Day), апошняя нядзеля студзеня.
Сваю гісторыю гэтае свята вядзе з пачатку 2000-х гадоў, а ініцыятарам яго ўстановы, па адных дадзеных, з’яўляецца “Брытанскі Інстытут сацыяльных вынаходстваў”, а па іншых – брытанскі некамерцыйны анлайн-праект “DoBe.org”.
Галоўная мэта дадзенага свята – цалкам адцягнуць людзей ад кампутараў і глабальнай сеткі хаця б на адзін дзень, каб пражыць гэты дзень выключна ў “рэальным” свеце, мець зносіны з іншымі людзьмі выключна “ўжывую” або прысвяціць яго свайму ўлюбёнаму хобі, вядома ж, не звязанаму з інтэрнэтам.
Дзень беларускай навукі (з 1993 года).
Апошняя нядзеля студзеня. Вядучым даследчым і навуковым цэнтрам краіны з’яўляецца Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, заснаваная ў 1928 годзе. У Нацыянальнай акадэміі працуе больш за 18 тысяч даследчыкаў, тэхнікаў, дапаможнага і абслуговага персаналу, сярод якіх нямала дактароў і кандыдатаў навук.
Адзін з найважнейшых паказчыкаў навуковай дзейнасці – навукаёмістасць ВУП – у апошнія гады складае каля 1%. Гэта вышэй, чым у большасці краін СНД, але значна ніжэй, чым у развітых краінах. У краінах супастаўных з Беларуссю па памеры і насельніцтве – Фінляндыі і Швецыі – навукаёмістасць ВУП роўная 3%.
1720 год. Нарадзіўся Францішак Багамолец.
Польскі і беларускі драматург, публіцыст, выдавец. Выкладчык у Віленскім, Варшаўскім езуіцкіх калегіумах. Вылучаўся шматбаковай дасведчанасцю.
Заснаваў і рэдагаваў у Варшаве часопісы «Wiadomości Uprzywilejowane Warszawskie», «Kurier Warszawski».
Аўтар вершаў, больш за 20 камедый для школьнага тэатра, у якіх з пазіцый памяркоўнага асветніцтва крытыкаваў норавы Рэчы Паспалітай, заганы шляхты. Складаў вершы.
Апублікаваў хронікі М. Бельскага, М. Стрыйкоўскага, М. Кромера, А. Гваньіні, лісты Я. Каханоўскага, П. Каханоўскага, С. Любамірскага, М. Сарбеўскага.
Выступаў супраць засілля ў літаратуры лацінскай мовы, але дапускаў запазычанні з блізкароднасных моў, у тым ліку з беларускай. Збіраў беларускія прыказкі і прымаўкі, якімі хацеў дапоўніць зборнік С. Рысінскага.
Меў непасрэднае дачыненне да першай польскай оперы – «Ашчасліўленая беднасць», напісанай паводле яго лібрэта кампазітарам М. Каміньскім і пастаўленай 11 ліпеня 1778 ў Нацыянальным тэатры ў Варшаве.
Памёр 24 красавіка 1784 года.
1864 год. У Вільні арыштаваны Вінцэнт-Канстанцін Каліноўскі.
Палітычны дзеяч, публіцыст, паэт. Адзін з кіраўнікоў паўстання 1863-1864 гадоў.
Царскім уладам ён быў выдадзены камісарам Магілёўскай губерні Вітаўтам Парфяновічам.
Публічна павешаны 22 сакавіка 1864 года на гандлёвай плошчы Лукішкі ў Вільні.
Таемна пахаваны на Гедзімінавай (Замкавай) гары ў Вільні, побач з іншымі лідарамі і ўдзельнікамі паўстання, забітымі на загад расійскай акупацыйнай улады. Усе магілы былі зраўняныя з зямлёй.
Урачыстае перапахаванне К. Каліноўскага і іншых паўстанцаў адбылося 22 лістапада 2019 года на могілках Росы ў Вільні.
Адзін з першых беларускіх мастацкіх фільмаў быў «Кастусь Каліноўскі» (1928).У 1943 годзе ў гонар героя была названая савецкая партызанская брыгада, якая дзейнічала каля Гродна і Беластока.
У гонар деяча названыя вуліцы ў Мінску, Гродна, Магілёве, Пінску і іншых гарадах Беларусі, гімназія № 1 у г. Свіслач. Адзіны беларускі помнік усталяваны ў Свіслачы. Бюст усталяваны ў Нью-Ёрку.
Указ прэзідэнта Беларусі ад 15 студзеня 1996 года № 26 зацвердзіў Ордэн Кастуся Каліноўскага. Узнагарода не выкарыстоўваецца, але не выходзіла і адпаведнай пастановы аб яе скасаванні.
У 2022 годзе на Украіне створаны беларускі полк імя Каліноўскага.
1878 год. Нарадзіўся Уладзімір Самойла. Беларускі публіцыст, літаратурны крытык, філосаф.
Удзельнік беларускага літаратурна-грамадскага руху, адзін з заснавальнікаў кніжнага таварыства «Мінчук» (1906). Супрацоўнічаў у мінскіх і віленскіх перыядычных выданнях «Минский курьер», «Наша ніва».
Хатні настаўнік Івана Луцэвіча, адыграў значную ролю ў творчым станаўленні Янкі Купалы, адзін з першых высока ацаніў яго здольнасці і літаратурную творчасць.
Аўтар артыкулаў, эсэ прысвечаных творчасці расійскіх і замежных пісьменнікаў.
З 1918 года жыў у Вільні, працаваў выкладчыкам у гімназіі і публіцыстам у газетах «Віленская мова», «Віленскія навіны», быў адным з вядучых публіцыстаў заходнебеларускага друку вызваленчага кірунку, рэцэнзентам на выданні Інбелкульта і Акадэміі Навук, працаваў бібліятэкарам Беларускага музея імя І. Луцкевіча.
Арыштаваны НКУС у кастрычніку 1939 года. Вязень беластоцкай турмы.
Расстраляны, верагодна, у 1941 годзе.
1884 год. Нарадзіўся Антон Луцкевіч.
Беларускі палітычны і грамадскі дзеяч, публіцыст, літаратурны крытык, гісторык, мовазнаўца, выдавец.
Адзін з заснавальнікаў Беларускай сацыялістычнай грамады, сябра рэдакцый газет “Наша доля” і “Наша ніва”, адзін з выдаўцоў газеты “Гоман”. Старшыня Віленскай беларускай рады, сябра Рады БНР.
Ініцыятар абвяшчэння і аўтар праекта Трэцяй Устаўной граматы, паводле якой Беларуская Народная Рэспубліка абвешчаная незалежнай дзяржавай. З кастрычніка 1918 года старшыня Народнага сакратарыята БНР, з лістапада – старшыня Рады Народных Міністраў (прэм’ер-міністр) і міністр замежных спраў.
Грамадска-палітычны дзеяч у Заходняй Беларусі.
Арыштаваны НКУС 30 верасня 1939 года ў Вільні. Перавезены ў мінскую турму, 14 чэрвеня 1941 года прыгавораны да 8 гадоў лагераў. Памёр 23 сакавіка 1942 года ў лагеры ў Аткарску Свярдлоўскай вобласці.
1904 год. У Магілёўскім Іосіфаўскім кафедральным саборы праасвяшчэнным Максімам быў прачытаны народу Найвышэйшы маніфест аб вайне з Японіяй і здзейснены малебен аб дараванні перамогі расійскім войскам.
У маі 1910 года тут 3 дні знаходзіліся мошчы Святой Еўфрасінні Полацкай, якія накіроўваліся з Кіева ў Полацк. Праз 25 гадоў, 29 студзеня 1929 года гарадскія улады вырашылі сабор зачыніць. У 1932 годзе, у будынку адкрыўся музей гісторыі рэлігіі і атэізму. У 1937 годзе было прынята рашэнне аб зносе сабора і будаўніцтве гасцініцы “Дняпро” для новай беларускай сталіцы ў Магілёве.
Сабор Святога Іосіфа – першы ўзор класіцызму ў культавым дойлідстве на тэрыторыі Беларусі, праваслаўны сабор на Саборнай плошчы ў Магілёве. Першы камень у падмурак будучага сабора, ля пляцоўкі з драўлянай царквой Уваскрэсення Хрыстова, быў закладзены 29 мая 1780 г. Кацярынай ІІ і аўстрыйскім імператарам Іосіфам II.
Храм быў пабудаваны ў 1798 годзе па праекце М. Львова і ўпрыгожаны карцінамі і іконамі Ул. Баравікоўскага.
У кастрычніку 2011 года намеснік старшыні Магілёўскага гарвыканкама Ігар Шардыка заявіў, што Іосіфаўскі сабор у ліку першых стаіць у чарзе на аднаўленне разбураных архітэктурных помнікаў Магілёва. Прайшло 11 гадоў, але ніякіх выразных крокаў па аднаўленні святыні не зроблена.
1924 год. Нарадзіўся Арцём Баханькоў.
Беларускі мовазнавец, доктар філалагічных навук, прафесар.
Працаваў ў Інстытуце мовазнаўства акадэміі навук, загадчыкам кафедры беларускай мовы пры Прэзідыуме НАН Беларусі.
Даследаваў лексіку, дыялекталогію, гісторыю беларускай мовы, лексіку мовы Ф. Скарыны. Аўтар і суаўтар шматлікіх даследаванняў, сярод якіх «Гістарычная лексікалогія беларускай мовы», «Лексікалогія сучаснай беларускай літаратурнай мовы», «Тлумачальны слоўнік беларускай мовы», «Беларуска-рускі слоўнік».
Памёр 12 жніўня 2001 года.
1956 год. Нарадзіўся Сяргей Бароўскі.
Беларускі футбаліст і трэнер.
У 1972-1987 гадах – гулец, у 1984-1985 – капітан мінскага «Дынама». У чэмпіянаце СССР правёў 400 матчаў, з іх 270 у вышэйшай лізе. Чэмпіён СССР (1982).
У 1981-1985 гадах выступаў за зборную СССР, у 1982 годзе ўдзельнічаў у чэмпіянаце свету ў Іспаніі.
У 1989 годзе пачаў трэнерскую кар’еру: нацыянальная зборная,у розных клубах Латвіі, Малдовы, Літвы, Украіны, Беларусі (“Металург”, “Дынама” Мінск, “Шахцёр”, БАТЭ).
Пад яго кіраўніцтвам зборная атрымала адну з найвядомейшых перамог – у 1995 годзе над зборнай Нідэрландаў (1:0) і адно з найцяжэйшых паражэнняў – у 2000 годзе ад Андоры (0:2).
У 2014 годзе прывёў салігорскі «Шахцёра» да перамогі ў Кубку Беларусі 2013/2014, вывеў яго ў раўнд плэй-оф Лігі Еўропы, на 3 месца чэмпіяната Беларусі.
Пуцін падпісаў закон аб ратыфікацыі пагаднення з Беларуссю аб узаемным прызнанні віз.
Раней гэта пагадненне было ратыфікавана Саветам Федэрацыі Расіі і беларусім Парламентам.
Пагадненне заключана 19 чэрвеня 2020 года ў Мінску і рэгулюе працэсы міграцыі ў Беларусі і Расіі. Згодна з дакументам, замежнікі і асобы без грамадзянства атрымліваюць права ўязджаць, пакідаць, заставацца, следаваць транзітам па тэрыторыі Беларусі і Расіі на аснове візы адной з дзяржаў і дакументаў па ідэнтыфікацыі асобы.
Папросту гэта азначае, што беларускія візы прызналі ў Расіі, а замежнікі, якія атрымалі візу Беларусі ці Расіі, змогуць перасекчы межы другой краіны без неабходнасці атрымання дадатковай візы.
Штогод на тэрыторыі Беларусі фіксуецца да 80 міні-землятрусаў – распавёў старшыня Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Уладзімір Гусакоў.
Землятрусы рэгіструюць спецыяльныя сейсмічныя датчыкі, якія ўстаноўлены ў раёне БелАЭС, дзе геафізічны маніторынг неабходна праводзіць рэгулярна. Яны рэгіструюць не толькі землятрусы, але і любыя іншыя геафізічныя ваганні.
Акадэмік лічыць, што трэба абавязкова працягваць праводзіць маніторынг яшчэ і ў сувязі з тым, што зараз праводзіцца пошук месца для будаўніцтва другой беларускай АЭС.
Нагадаем, што ў кастрычніку 2016 года загадчыца аддзела Цэнтра геафізічнага маніторынга НАНБ Таццяна Аронава даводзіла інфармацыю, што за ўсю гісторыю на тэрыторыі Беларусі адбылося толькі 9 больш-менш адчувальных землятрусаў. Аднак з-за асаблівасцяў геаграфіі яны былі не моцнымі і ўяўлялі сабой «адгалоскі» землятрусаў у больш сейсманебяспечных краінах Еўропы. Самы магутны – Гудагайскі ў 1908 годзе – дасягнуў магнітуды ў 4,5 бала і інтэнсіўнасці ў 7 балаў. Ён якраз адбыўся каля сённяшняй БелАЭС.
Пасля 1908 года ў раёне сённяшняй БелАЭС штуршкоў не назіралася.
Але, яны фіксаваліся пад Салігорскам у 1978, 1983, 1985 и два ў 1998-м. Магнітуда самага магутнага з іх не перавышала 3,5. “Усяго ў гэтай мясцовасці інструментальна зафіксавана звыш 1 400 землятрусаў, але ўсе – дастаткова слабыя, – удакладніла тады Аронава.
Але варта адзначыць, што тэрыторыя Беларусі стала крыніцай яшчэ і ўласных, рукатворных землятрусаў, што звязана са здабычай калійных солей шахтным спосабам.
Таццяна і Павал (народны каляндар.). Таццяна (праваслаўны каляндар).
Свята студэнтаў у Расіі і некаторых постсавецкіх краінах.
Царква шануе святую пакутніцу, дачку рымскага консула Таццяну, якая падверглася жорсткім пераследам за веру Хрыстову пры імператары Аляксандры ў ІІІ стагоддзі.
На Таццяну прагляне сонейка – да ранняга прылёту птушак.
Снег на Таццяну – лета дажджлівае: “Калі снегапад – улетку дождж часціць”.
Мароз і сонца – да добрага лета.
25 студзеня ў Расіі і некаторых постсавецкіх краінах адзначаецца Дзень студэнта. Гэта звязваецца з тым, што на дзень святой Таццяны, 12 (23) студзеня 1755 года ўказам імператрыцы Лізаветы Пятроўны быў заснаваны Маскоўскі ўніверсітэт.
Чаму гэтае свята адзначаюць таксама і ў Беларусі? Справа не толькі ва ўплыве расійскай культуры, справа таксама ў тым, што ў 1923 годзе “архаічная і бессэнсоўная Таццяна” была заменена савецкімі ўладамі ў дырэктыўным парадку Днём пралетарскага студэнцтва.
Афіцыйным і міжнародным Днём студэнта з’яўляецца 17 лістапада.
1804 год. Нарадзіўся Антон Адынец.
Паэт, перакладчык, мемуарыст, выдавец.
Вучыўся ў Віленскім універсітэце, член таварыства філарэтаў, якому прысвяціў «Песню філарэтаў». Сябра А. Міцкевіча, Т. Зана, І. Дамейкі, І. Ходзькі, І. Лялевеля, Я. Чачота.
Аўтар вершаў, кнігі паэзіі «Poezje». У 1829-1830 гадах разам з А. Міцкевічам вандраваў па Германіі, Швейцарыі і Італіі, асобна – па Францыі і Велікабрытаніі, сустракаўся з В. Гюго.
Жыў у Дрэздэне, дзе перакладаў В. Скота, Дж. Байрана, у Вільні рэдагаваў альманах «Melitele», газету «Kurier Wileński».
Уваходзіў у кола энтузіястаў, разам з А. Кіркорам, М. Маліноўскім, І. Ходзькам, У.Сыракомляй, якія выступалі за культурнае адраджэнне Літвы, аднаўленне Віленскага ўніверсітэта.
У 1858 годзе апынуўся ў цэнтры скандала: напісаў верш у гонар Аляксандра II, у якім называў цара спадчыннікам Ягелонаў, што выклікала абурэнне віленскай грамадскасці.
З 1866 года жыў у Варшаве, публікаваў мемуары, уласныя лісты да сяброў з цыклу «Лісты з падарожжа», дзе распавядаў пра еўрапейскае падарожжа з Міцкевічам. Гэта публікацыя была ўспрынята з небывалым энтузіязмам.
У 1884 годзе разам з І. Дамейкам наведваў Беларусь, сустракаўся ў Крошыне з Паўлюком Багрымам.
Памёр 15 студзеня 1885 года ў Варшаве.
1869 год. Нарадзіўся Адам Гурыновіч.
Беларускі паэт
Актыўны ўдзельнік рэвалюцыйнага руху Пецярбурга.
Як беларускі дзеяч і паэт сфарміраваўся пад уплывам народніцкага «Гомана» і творчасці Ф. Багушэвіча, традыцыі паўстання 1863 года, ідэй К. Каліноўскага.
Паэт-рэвалюцыянер, пясняр народнай нядолі, які заклікаў да рашучай барацьбы з панамі і самаўладствам, першым з беларускіх літаратараў звярнуўся да рабочай тэмы.
Адзін з пачынальнікаў беларускай дзіцячай паэзіі.
Пераклаў на беларускую мову асобныя творы А. Пушкіна, І. Крылова, М. Някрасава, А. Талстога, А. Міцкевіча, Э. Ажэшкі, І. Франко і іншых.
Імем паэта названа вуліца ў Мядзелі. У в. Золькі пастаўлены мемарыяльны знак.
У 1893 годзе быў арыштаваны ў Вільні, утрымліваўся ў Віленскай цытадэлі, Петрапаўлаўскай крэпасці.
Пасля вызвалення памёр 4 лютага 1894 года.
1890 год. Завяршылася коласветнае падарожжа журналісткі Нэлі Блай, якая паспаборнічала з героем Жуля Верна.
Яна аб’ехала вакол Зямлі за 72 дні 6 гадзін 10 хвілін 11 секунд па маршруце: Нью-Ёрк – Лондан – Парыж – Брындызі – Суэц – Цэйлон – Сінгапур – Ганконг – Ёкагама – Сан-Францыска – Нью-Ёрк.
Рэпарцёр адправілася ў шлях 14 лістапада 1889 года, калі раман Жуля Верна “Вакол свету за 80 дзён” чыталі ўжо 17 гадоў.
Адной лістападаўскай раніцай 1889 года Жуль Верн атрымаў тэлеграму, падпісаную “Блай”.
У ёй паведамлялася, што парыжскім цягніком у Ам’ен прыбудзе амерыканскі кругасветны падарожнік, які вырашыў пабіць рэкорд Філеаса Фога і ахвяраваў сваім каштоўным часам, каб зрабіць крук і наведаць вялікага летуценніка і фантаста.
Пісьменнік паспяшаўся на вакзал. Ён чакаў сустрэць прапаленага шукальніка прыгод, а з вагона сышла маладая дзяўчына.
Спансаваў ваяж выдавец Джозэф Пулітцэр. Усе газеты свету стракацелі загалоўкамі: “Ці здзейсніцца мара Жуля Верна?”, “Ці паб’е Нэлі Блай рэкорд Філеаса Фога?”
За час падарожжа журналісткі раман Жуля Верна “Вакол святла ў 80 дзён” быў перавыдадзены 10 разоў.
Па прыбыцці ў Нью-Ёрк Блай салютавалі дзесяццю артылерыйскімі залпамі.
1903 год. Нарадзілася Любоў Мазалеўская.
Беларуская актрыса, рэжысёр, педагог. Заслужаны дзеяч мастацтваў.
Скончыла Беларускую драматычную студыю ў Маскве, працавала ў тэатрах імя Якуба Коласа, Янкі Купалы, выкладала ў Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце. Арганізатар, галоўны рэжысёр (1956-1961, 1963-1964) Беларускага рэспубліканскага тэатра юнага гледача.
Сярод яе тэатральных пастановак: «Папараць-кветка» і «На хвалях Серабранкі» І. Козела, «Горад майстроў» Т. Габэ, «Даходнае месца» А. Астроўскага, «Пакуль вы маладыя» І. Мележа, «Закон Лікурга» паводле Т. Драйзера і шматлікія іншыя.
Знялася ў шэрагу карцін беларускай кінастудыі.
Памерла 18 ліпеня 1964 года.
1911 год. Памёр ураджэнец Магілёва Вацлаў Федаровіч.
Беларускі краязнавец, калекцыянер, юрыст. Член-карэспандэнт Кракаўскай Акадэміі навук.
Скончыў юрыдычны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта. Працаваў адвакатам у Саратаве, Балашове, Царыцыне, Ерэване. 3 1884 года жыў і працаваў у Віцебску. Намеснік старшыні Віцебскай вучонай архіўнай камісіі.
Удзельнічаў у археалагічных раскопках, калекцыяніраваў зброю, археалагічныя, нумізматычныя, сфрагістычныя, этнаграфічныя матэрыялы.
Сабраў вялікі збор (больш за 1 000 тамоў) кніг па гісторыі Беларусі і Літвы.
Стварыў прыватны музей, у якім былі сабраны прадметы даўніны, знойдзеныя ім на тэрыторыі Віцебскай, Магілёўскай, Мінскай і Віленскай губерняў. Пасля рэвалюцыі музей нацыяналізаваны і на яго аснове з 1923 у Віцебску дзейнічаў Музей мясцовых страражытнасцей (больш за 7000 прадметаў).
Цяпер у фондах Віцебскага абласнога краязнаўчага музея захоўваюцца толькі троху больш за 200 прадметаў са збору В. Федаровіча.
Публікваў артыкулы па гісторыі ў «Витебских губернских ведомостях». Складальнік і ініцыятар выдання літаратурна-краязнаўчага зборніка «З ваколіц Дзвіны» (1912).
1917 год. Нарадзіўся Ілля Прыгожын (Рувімовіч).
Бельгійскі фізік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі (адзін з 22 Нобелеўскіх лаўрэатаў – беларусаў і выхадцаў з Беларусі). Доктар археалогіі, кампазітар. Віцэ-прэзідэнт Бельгійскай акадэміі навук. Замежны член АН СССР, Беларусі, Украіны, Румыніі, ГДР, ЗША.
Нарадзіўся ў сям’і ўраджэнца Магілёва. На эміграцыі з 1921 года.
Скончыў Брусельскі вольны ўніверсітэт. Прафесар фізічнай хіміі.
Большая частка яго работ прысвечана нераўнаважнай тэрмадынаміцы і статыстычнай механіцы незваротных працэсаў.
У галіне статыстычнай механікі правёў глыбокія даследаванні ўраўнення Ліўвіля для ансамбля на аснове фармальнай аналогіі яго рашэнняў з рашэннямі ўраўнення Шрэдынгера.
Даказаў адну з асноўных тэарэм лінейнай тэрмадынамікі нераўнаважных працэсаў – аб мінімуме вытворчасці энтрапіі ў адкрытай сістэме. Для нелінейнай вобласці ў суаўтарстве з Гленсдорфам сфармуляваў агульны крытэр эвалюцыі Гленсдорфа – Прыгожына. Увёў тэрмін «пераадкрыццё часу».
1938 год. У Празе памёр Тамаш Грыб.
Беларускі грамадска-палітычны і культурны дзеяч.
У Пецярбургу ўваходзіў у беларускі навукова-літаратурны гурток Б. Эпімах-Шыпілы.
Дэлегат І Усебеларускага з’езда (1917), адзін з аўтараў Устаўных грамат БНР, сябра Рады БНР, міністр земляробства і міністр ўнутраных спраў БНР. Член Цэнтральнай Беларускай вайсковай рады,лідар Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянераў.
Арыштоўваўся ДПУ, польскімі ўладамі за беларускую незалежніцкую дзейнасць.
Дзеяч беларускага руху ў Празе, стваральнік Беларускага (Крывіцкага) культурнага таварыства імя Ф. Скарыны.
Аўтар прац па гісторыі, нацыянальна-палітычнаму жыццю Беларусі.
Перакладаў публіцыстыку з рускай і чэшскай моў. Складаў бібліяграфію беларусазнаўства.
1938 год. Нарадзіўся Уладзімір Высоцкі.
Бард, паэт і акцёр.
Аўтар больш за 700 песень і вершаў. Сыграў 20 роляў у тэатры і 30 у кіно.
Род Высоцкіх паходзіць з в. Сялец, што на Пружаншыне, прозвішча можа быць звязана з назвай г. Высокае Камянецкага раёна. Ягоны дзед, таксама Уладзімір Сямёнавіч, ураджэнец Брэста.
Высоцкі добра ведаў пра свае беларускія карані і часта бываў у Беларусі.
У жніўні 1969 г. пры здымках фільма «Сыны ідуць у бой» ён з М. Уладзі жыў у в. Літоўка каля Навагрудка (у 2012 г. тут усталяваны помнік Высоцкаму).
Памёр 25 ліпеня 1980 года.
Магілёвец Міхась Булавацкі зрабіў пераклады вершаў Высоцкага на беларускую мову.
помнік у Навагрудку
1955 год. Нарадзіўся Аляксандр Лакотка.
Беларускі архітэктар, гісторык архітэктуры, этнограф, мастак.Заслужаны дзеяч навукі. Дырэктар Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук. Доктар гістарычных навук, доктар архітэктуры, прафесар. Акадэмік акадэміі навук Беларусі.
Стварыў новую навуковую канцэпцыю гістарычнага феномена беларускай архітэктуры як своеасаблівага сінтэзу ўсходнееўрапейскіх і заходнееўрапейскіх традыцый дойлідства, раскрыў ролю ўсходнееўрапейскіх і заходнееўрапейскіх традыцый у эвалюцыі беларускіх гарадоў, ахарактарызаваў гістарычныя працэсы зменлівасці тыпаў паселішчаў.
Вылучыў і сістэматызаваў агульныя і рэгіянальныя асаблівасці вясковага жылля беларусаў, прааналізаваў яго этнічныя рысы, распрацаваў тыпалагічную класіфікацыю ўсіх кампанентаў вясковага жылога комплексу, даследаваў уплыў ландшафтных умоў на фарміраванне жылога асяроддзя, узаемасувязь вясковага і традыцыйнага гарадскога жылля.
Пад яго кіраўніцтвам распрацаваны Генеральны план Беларускага дзяржаўнага музея народнай архітэктуры і побыту, праекты многіх сядзіб. Ініцыятар стварэння музеяў у г. п. Глуша Бабруйскага раёна і в. Моталь Іванаўскага раёна.
1961 год. У в. Ніканавічы Быхаўскага раёна нарадзіўся Сяргей Украінка.
Беларускі паэт.
Скончыў філалагічны факультэт БДУ, дзе быў актыўным членам літаб’яднання “Узлёт” на чале з прафесарам А. Лойкам. Працаваў настаўнікам беларускай мовы і літаратуры, дырэктарам школы на Быхаўшчыне, выкладчыкам кафедры беларускай літаратуры МДУ імя А. Куляшова.
Аўтар вершаў у зборніках “Вусны”, “Квадра”, “Дняпроўскія хвалі” і іншых, часопісе “Полымя”, перыёдыцы, прозы, крытыкі ў “Крыніцы”, “ЛіМ”, “Роднае слова”. Аўтар паэтычных кніг “Маё Купела”, “9 гранаў”.
Лірычны герой яго вершаў – асоба, паяднаная з Бацькаўшчынай, яе гісторыяй і сучаснасцю.
Аўтар вершаў, якія прысвечаны М. Багдановічу, М. Гарэцкаму.
