Tag: театр

Дзень у гісторыі. 20 снежня. Нарадзіўся Яўхім Карскі. ЗША набылі Луізіяну. Ноч расстрэлаў дзеячоў беларушчыны

Навіна ад

Міжнародны дзень салідарнасці людзей (International Human Solidarity Day, з 2006 года). 

Абвешчаны Генеральнай Асамблеяй ААН у рэзалюцыі, якая была прысвечаная правядзенню першага Дзесяцігоддзя ААН па барацьбе за ліквідацыю галечы. У Дэкларацыі тысячагоддзя адзначаецца, што салідарнасць у ХХІ стагоддзі стане адной з фундаментальных каштоўнасцей чалавецтва.

Салідарнасць – адзінства перакананняў і дзеянняў, узаемадапамога і падтрымка членаў сацыяльнай групы, якія грунтуюцца на агульнасці інтарэсаў і неабходнасці дасягнення агульных групавых мэт, сумесная адказнасць.

У гэтым годзе дзень салідарнасці людзей – гэта дзень салідарнасці ў першую чаргу з народам Украіны.

Дзень супрацоўніка органаў дзяржаўнай бяспекі (Беларусь). 

У гэты дзень у 1917 годзе Савет народных камісараў РСФСР выдаў Дэкрэт аб утварэнні Усерасійскай надзвычайнай камісіі (ВЧК) пры СНК РСФСР для барацьбы з контррэвалюцыяй і сабатажам у Савецкай Расіі. Першым старшынёй ВЧК стаў ураджэнец Беларусі Фелікс Дзяржынскі, які стаў іконай гэбістаў.

У савецкай гарадской тапаніміцы імя беларускага шляхціча Ф. Дзяржынскага – самае папулярнае ў назвах вуліц, плошчаў, гарадоў, пасёлкаў з усіх ураджэнцаў Беларусі, куды больш пашыранае за імя О. Шмідта ці Ф. Скарыны.

1803 год. ЗША зрабілі найбуйное ў гісторыі зямельнае набыццё. У Напалеона Банапарта набыта французская Луізіяна. 

Луізіяна – велізарная тэрыторыя паміж ракой Місісіпі і Скалістымі гарамі, што ўключае сучасныя штаты Луізіяна, Місуры, Небраска, Аёва, Арканзас, Паўночная і Паўднёвая Дакота, Канзас, Мінесота, Мантана, Ваёмінг, Каларада, Аклахома. Пасля здзелкі плошча ЗША адразу павялічылася ў 2 разы. Набыццё абышлося ЗША у 15 мільёнаў долараў, што амаль удвая танней (за гектар), чым пры пазнейшай пакупцы Аляскі ў Расіі. ЗША даказалі, што можна тэрытарыяльна пашырацца не пад час захватніцкіх воін, а цывілізавана, за грошы.

1840 год. Нарадзіўся Казімір Альхімовіч. 

Беларускі і польскі мастак.

Як удзельнік паўстання 1863-1864 гадоў, быў сасланы на Урал.

Пасля ссылкі вучыўся ў Варшаве, Мюнхене, Парыжы.

Яго творчасці характэрная гістарычная і міфалагічная тэматыка, пейзажы Літвы, Татраў, рэлігійныя палотны, жанравыя сцэнкі.

Ствараў карціны на тэмы беларускай, польскай і літоўскай гісторыі: «Пахаванне Гедыміна», «Ліздзейка з дачкой на руінах царквы Пяруна», «Абарона Ольштына», «Смерць Глінскага ў турме» і іншыя.

У творах, створаных пад уплывам ссылкі, гучыць пратэст супраць царскага самадзяржаўя: «Смерць у выгнанні», «Пахаванне на Урале», «На этапе» і іншыя.

Захапляўся роспісам фарфору і фаянсу, разьбой па дрэве.

Ілюстратар твораў Ю. Славацкага,  А. Міцкевіча.

Вялікая колькасць прац мастака захоўваецца ў варшаўскім Народным музеі.

Памёр 31 снежня 1916 года.  

1860 год. Нарадзіўся Яўхім Карскі. 

Беларускі філолаг-славіст, заснавальнік беларускага навуковага мовазнаўства і літаратуразнаўства, этнограф, фалькларыст, палеограф. Акадэмік Пецярбургскай і Чэшскай акадэмій навук, член Інбелкульта.

Абараніў дысертацыю па беларускім мовазнаўстве «Да гісторыі гукаў і форм беларускай гаворкі» (1893). Працаваў прафесарам універсітэтаў Варшаўскага (загадчык кафедрай, дэкан гісторыка-філалагічнага факультэта, рэктар, 1905-1910), Растоўскага  (1915-1916, былы Варшаўскі), Мінскага педінстытута.

Удзельнік беларускага нацыянальнага руху, ганаровы старшыня Першага ўсебеларускага з’езда, старшыня камісіі па адкрыцці БДУ.

Аўтар  больш за 1000 прац, у тым ліку даследаванняў па гісторыі беларускай мовы, дыялекгалогіі, фальклоры, этнаграфіі, гісторыі беларускай літаратуры, сямітомнай працы «Беларусы» – энцыклапедыі беларусазнаўства. Прарадзімай славян  лічыў Палессе, даказваў, што беларусы – аўтахтоны на сваіх землях, склаў этнаграфічную карту Беларусі пачатку ХХ стагоддзя

На радзіме вучонага, на будынку сярэдняй школы ў в. Лаша апрацуе з 1964 года мемарыяльны музей, яго імя носіць Гродзенская абласная бібліятэка.

Памёр 29 красавіка 1931 года.

1890 год. Нарадзіўся Юзаф Ядкоўскі. 

Краязнавец, заснавальнік гісторыка-археалагічнага музея ў Гродна.

У 1910-1914 гадах падарожнічаў па Віленскай, Гродзенскай і Мінскай губернях, рабіў раскопкі, у тым ліку ў Міры.

Стварыў  музей у Гродне (зараз гісторыка-археалагічны музей) і ўзначальваў яго ў 1922-1936 гадах.

Вёў раскопкі ў Ваўкавыску (1925), даследаваў княжацкі хорам (церам), Верхнюю і Ніжнюю цэрквы на тэрыторыі Старога замка ў Гродне.

Аўтар прац «Гродна» (1923), «Гарадзішча Ваўкавыска» (1925), «Раннесярэдневяковае Гродна ў святле археалагічных раскопак у Гродзенскім Старым каралеўскім замку ў 1932 і 1933 гг.», «Абарончы храм на Каложы ў Гродне» (1936).

Засталася нявыдадзенай яго шматтомная праца «Польскія рэліквіі ў Расіі».

Памёр 2 студзеня 1950 года.

1910 год. Нарадзіўся Вітаўт Тумаш. 

Беларускі грамадскі дзеяч, скарыназнаўца.

Актыўна ўдзельнічаў у беларускім студэнцкім жыцці, быў старшынёй Лодзінскага аддзела Беларускага камітэта самапомачы, членам створанага ў Берліне (19 чэрвеня 1941) Беларускага нацыянальнага цэнтра. У ліпені-лістападзе 1941 г. бургамістр Мінска. Пасля пераезду ў Германію, займаўся лекарскай практыкай і працаваў у берлінскім аддзеле Самапомачы, рэдагаваў газету «Раніца».

Адзін з заснавальнікаў і шматгадовы (1955-1982) старшыня Беларускага інстытута навукі і мастацтва ў ЗША, член Беларуска-амерыканскага задзіночання, старшыня Фундацыі імя П. Крэчэўскага. Даследчык спадчыны Ф. Скарыны.

Памёр 27 красавіка 1998 годзе. Пахаваны на беларускіх могілках у Іст-Брансуіку ў Нью-Джэрсі (ЗША).

1937 год. Расстраляны ўраджэнец в. Бяседавічы Хоцімскага раёна Іван Сурта. 

Педагог, дзяржаўны дзеяч, акадэмік, прэзідэнт акадэміі навук.

Пасля рэвалюцыі працаваў старшынёй Клімавіцкага павятовага, Гомельскага губвыканкама, служыў у ВЧК і ДПУ, быў наркамам (1933-1936) аховы здароўя, членам ЦВК БССР

Арыштаваны ў жніўні 1937 года ДПУ, 19 снежня 1937 года прыгавораны да расстрэлу. Расстраляны ў адну ноч з Я. Афанасьевым, В. Дружчыцам, А.Ляшчынскім, М. Матусевічам, Ф. Сулкоўскім, І.Валадзько, Д. Турбовіч, С. Некрашэвіча, М. Піятуховічам і іншымі (усяго больш за 200 чалавек)

1937 год. Расстраляны Сцяпан Некрашэвіч. 

Беларускі навуковец і грамадскі дзеяч, акадэмік. Заснавальнік, разам з Я.  Карскім і І. В. Воўк-Левановічам,  сучаснай літаратурнай беларускай мовы.

Адзін з кіраўнікоў Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянераў, працаваў у  наркамасветы БССР, старшынёй Навукова-тэрміналагічнай камісіі. Удзельнік арганізацыі Інбелкульта, акадэміі навук, яе віцэ-прэзідэнт, дырэктар Інстытута мовазнаўства, старшыня камісіі па ўкладанні слоўніка жывой беларускай мовы.

Распрацаваў тэарэтычныя асновы і прынцыпы стварэння дыялекталагічных слоўнікаў беларускай мовы. Аўтар даследаванняў па гісторыі беларускай мовы, правапісу спрэчных дзеяслоўных форм.

У 1930 годзе арыштаваны ДПУ, у 1931 годзе прыгавораны да высылкі ў Удмурцію. Зноў арыштаваны ў  1937 годзе, 19 снежня 1937 года прыгавораны да расстрэлу.

1937 год. Расстраляны Міхаіл Піятуховіч. 

Беларускі літаратуразнавец, крытык, педагог.

Даследчык беларускай літаратуры. Член навукова-тэрміналагічнай камісіі, Інбелкульта, акадэмік, прафесар і дэкан педагагічнага факультэта БДУ.

З прычыны грубых палітычных абвінавачванняў яго навуковых апанентаў, пераехаў на Каўказ, дзе працаваў у Паўночна-Каўказскім і Паўночна-Асецінскім педагагічных інстытутах.

Арыштаваны ў 1937 годзе, прыгавораны да расстрэлу і расстраляны ў Мінску.

Даследчык заходнееўрапейскай, у тым ліку французскай, беларускай літаратуры, творчасці Якуба Коласа.

Аўтар “Нарысаў гісторыі беларускае літаратуры…”, даследаванняў пра фальклор, Ф. Скарыну, Ф. Багушэвіча, Я. Купалу, Я. Коласа, М. Багдановіча, Ц. Гартнага, Ядвігіна Ш., М. Чарота, К. Чорнага і іншых. Рэдактар-укладальнік хрэстаматыі «Выпісы з беларускае літаратуры: Новы і найноўшы кругабегі», рэдактар і аўтар уступнага артыкула да твораў П. Труса.

1939 год. Адбыўся першы спектакль Гомельскага рускага драмтэатра. 

Ставілі «Рэвізора» М. Гогаля. Тэатр існаваў у 1939-1941, 1945-1946 гадах. У 1946 годзе быў пераведзены ў Магілёў і пераўтвораны ў Магілёўскі абласны рускі драматычны тэатр (1946-1949).

Сённяшні Гомельскі абласны драматычны тэатр створаны ў 1954 годзе, а сучасны будынак тэатра адкрыўся ў 1956 годзе на плошчы Леніна.

1945 год. Выйшаў першы нумар  «Настаўніцкай газеты» накладам 20 000 паасобнікаў.

Выходзіць на беларускай мове, спачатку (1945-1957) як штотыднёвік, потым 2 разы (1958-1998), 3 разы (1998-2022), з  ліпеня 2022 года зноў 2 разы на тыдзень.

Галоўнай праблемай, якую на пачатку свайго існавання вырашала «Настаўніцкая газета», было “адраджэнне нацыянальнай школы, аб’яднанне і папулярызацыя перадавога педагагічнага досведу”. Аднымі з першым рубрык на той час сталі рубрыкі «Метадычная старонка» і «У дапамогу настаўніку».

Асвятляе праблемы адукацыі і выхавання, пытанні  педагогікі і практыкі, адрасавана настаўнікам, выкладчыкам, навукоўцам, навучэнцам, студэнтам, бацькам.

1962 год. На Гомельскім суднарамонтна-суднабудаўнічым заводзе пабудаваны першы ў Беларусі цеплаход на падводных крылах.

У 1918 годзе ў Гомелі былі заснаваны суднарамонтныя майстэрні, якія забяспечвалі патрэбы Дняпроўскай ваеннай флатыліі. На іх базе ў 1935 годзе з’явіўся суднарамонтны завод. 

У 1941-1944 гадах завод працаваў у эвакуацыі ў Сталінградзе. Вырабляў як суднабудаўніча-суднарамонтны (1959-2012, банкрут з 2002 года) пасажырскія цеплаходы на падводных крылах «Палессе», судны розных мадыфікацый, грузавыя цеплаходы класа “рака-мора” “Надзея”.

Загалоўнае фота: Цеплаход на падводных крылах «Палессе» ў Будапешце.

1982 год. Званне Ганаровы грамадзянін Магілёва надана Аркадзю  Гушчыну, генерал-лейтэнанту. 

У 1944 годзе намеснік камандзіра 6-го гвардейскага штурмавога інжынерна-сапернага батальёна забяспечыў фарсіраванне рэк Проні, Басі, пераправу праз Дняпро пры вызваленні Магілёва.

Международный Театральный Форум “M.@rt-контакт” в Могилёве. Продолжение

Навіна ад

Mogilev.media продолжает знакомить вас с воспоминаниями одного из организаторов, творческих вдохновителей блистательного театрального действия “M@rt-контакт”. От которого могилевчанам, похоже, только и остались – воспоминания. Субъективные заметки бывшего главного режиссера Могилевского областного драмтеатра Владимира Петровича мы нашли в его небольшом и уютном блоге, и с любезного разрешения автора решили опубликовать без изменений и с сохранением авторского стиля для наших уважаемых читателей. Предыдущий выпуск Субъективных заметок вы можете найти здесь. 

Часть 7.

“M.@rt-контакт” Субъективные заметки.

То, что изложено ниже, моё видение ситуации и моя правда.

Немаловажной составляющей Молодёжного театрального форума “M.@rt-контакт”, было его открытие и закрытие. Каждый фестиваль старался сделать открытие и закрытие максимально праздничными и запоминающимися. Вот и мы стали думать, накидывать варианты.  Исходили из того, что форум заявлен как молодёжный, значит,  на открытии должны были быть только молодые актёры. Ведущих мы тоже определили из молодёжи. Решили одеть их в рваные джинсы, кеды и майки с логотипом фестиваля.

Первым, написавшим сценарий открытия фестиваля, стал режиссёр нашего театра, Виктор Куржалов. Со свойственной ему скрупулезностью Виктор вгрызался в огромный объём сухой информации, систематизировал её, доводил до ума, приводил в удобоваримый для потенциального зрителя вид. 

Надо сказать, что придуманный им “скелет” открытия форума не менялся из года в год, только  обрастал новым “мясом”. Тем не менее, информации было много: нужно было назвать театры, участвующие в основной программе, познакомить со специальной программой (мастер-классы, встречи с режиссёрами, “молодая режиссура”), а также  представить жюри фестиваля, гостей, спонсоров… Это был огромный объём текста. 

Задавала ритм всему этому довольно скучному перечислению специально подобранная музыка, которая своим звучанием не давала отвлечься от произносимой со сцены информации, и конечно, энергия молодых актёров, увлеченно и с огоньком выполняющих поставленные перед ними задачи. Никто не был  забыт, никто не был обижен. А со временем это стало фишкой нашего фестиваля и его неотъемлемой частью.

Мне тоже два раза пришлось придумывать открытие и закрытие форума. Искались и находились необычные ходы. Насколько они “заходили” зрителю об этом может сказать только сам зритель. Но мы старались).

Очень креативно подошла к открытию фестиваля, возглавлявшая  тогда театр, Екатерина Аверкова. Артисты, занятые в представлении открытия и закрытия, придумали себе характеры и вместе с Екатериной подобрали одежду соответствующую их персонажу. Получилась компания очень милых “сущностей”, которые говорили только на им понятном языке. Они были везде: в фойе, в гардеробе, зале, на улице, в буфете, в зрительном зале.  Прекрасен был их облик, поведение (у каждого индивидуальное и неповторимое), их взаимодействие со зрителем.

Случилось так, что спектакль на основной сцене в драмтеатре по каким-то причинам задержался, а другой спектакль, в театре кукол, не мог начаться, из-за отсутствия жюри и критиков, которые досматривали спектакль в драмтеатре.  Две “сущности” в фойе кукольного театра, заполненном пришедшим на спектакль зрителем, в  исполении Елены Кривонос и Алексея Цибина в течении часа разыгрывали импровизационное представление.  Это было смешно, трогательно и очень театрально. Артисты спасали ситуацию, заполнив собой создавшуюся паузу. Это был чистейшей воды интерактив и это было круто.

Совсем по-другому обстояло дело с закрытием фестиваля. Да, в конце звучали слова “Закрытие фестиваля” сопровождавшиеся выстрелом больших хлопушек с конфетти и серпантином, но даже придуманное и отрепетированное, оно не могло реализоваться по не зависящим от нас причинам. 

Дело в том, что закрытие должно было состояться после просмотра последнего спектакля, плюс ещё совещание членов жюри и их обсуждение и оценки только что отсмотренного спектакля, награждение лауреатов, вручение Гран-при, выступление молодёжного жюри, и в довесок ко всему, 27 марта – Международный день театра!!!  

У всех участников к тому времени в глазах отчётливо читался прощальный банкет, а у остальных поход в ночной клуб “Cuba”, чтобы отметить закрытие фестиваля и профессиональный праздник. Да и у зрителя, после просмотра двух-трёх часового спектакля смотреть ещё на какое-то действо уже не было сил. Короче, закрытие всегда из-за этого комкалось, все старались быстрее всё закончить и наконец-то выдохнуть и сбросить напряжение. И надо сказать это неплохо удавалось, но это тема отдельной главы…

Международный Театральный Форум “M.@rt-контакт” в Могилёве. Продолжение

Навіна ад

Mogilev.media продолжает знакомить вас с воспоминаниями одного из организаторов, творческих вдохновителей блистательного театрального действия “M@rt-контакт”. От которого могилевчанам, похоже, только и остались – воспоминания. Субъективные заметки бывшего главного режиссера Могилевского областного драмтеатра Владимира Петровича мы нашли в его небольшом и уютном блоге, и с любезного разрешения автора решили опубликовать без изменений и с сохранением авторского стиля для наших уважаемых читателей. Предыдущий выпуск Субъективных заметок вы можете найти здесь. https://mogilev.news/mezhdunarodnyj-teatralnyj-forum-m-rt-kontakt-v-mogiljove-prodolzhenie-vospominanij/ 

Часть 5. 

“M.@rt-контакт”. Субъективные заметки.

То, что изложено ниже, моё видение ситуации и моя правда. 

Интересными и спорными составляющими Молодёжного театрального форума “M.@rt-контакт”, были мастер-классы с ведущими театральными педагогами, режиссёрами, театроведами. Почему это было спорно я объясню чуть ниже.

С чего всё начиналось? Конечно же с наших внутритеатральных потребностей.

Одним из первых у нас появился Юрий Васильев, педагог, актёр, театральный режиссёр. Профессор кафедры сценической речи ЛГИТМиКа, он вел тренинги по актерскому мастерству и сценической речи в театральных школах и драматических театрах Российской Федерации, Австрии, Чехии, Финляндии, Швейцарии, Германии, Словении, Китая,  Южной Кореи, также проводил мастер-классы в театральных школах Берлина, Гамбурга, Штутгарта, Мюнхена, Бонна, Цюриха, Праги. 

И вот этого человека мы с Новиковым заполучили к нам на форум, для проведения тренингов с нашими актёрами. Вот тут я попытаюсь объяснить, по моему мнению, спорность этой задумки. 

Он провёл с нами два, или три тренинга. Конечно это было хорошо, высокопрофессионально, выверено до мельчайших деталей. Тем более, что это была им самим разработанная метода преподавания. И если этим заниматься ежедневно, хотя бы на протяжении нескольких месяцев, и под его личным руководством, то может из этого был какой-нибудь толк, а так… 

Представьте, если бы Кастанеда один раз послушав Дона Хуана, стал бы осваивать его практики самостоятельно? Бред, нонсенс.

Эти тренинги давали одно – они расширяли кругозор и возможности нашей профессии. Это можно было принять к сведению, но применить – никак. 

Так же прошли с переменным успехом тренинги по биомеханике Мейерхольда и сценической пластике. 

Довольно подробно и доходчиво провели тренинг по актёрскому мастерству супруги Кокорины. Вячеслав Кокорин, главный режиссёр Екатеринбургского ТЮЗа, дважды привозивший к нам великолепные спектакли “Каштанка” и “Человек-подушка” провёл с нами, наверное, самый плодотворный мастер-класс. Все упражнения были просты, понятны и результативны. Каждый мог взять нужное для себя на вооружение.

Совсем другой по энергетике и по накалу был мастер-класс Сергея Федотова, главного режиссёра Пермского театра “У моста”. Там довольно агрессивным способом всех участников вывели на эмоцию, на её пик… и на этом тренинг закончился. 

Кто-то плакал, кто-то был крайне перевозбуждён, и все были благодарны за испытанный эмоциональный опыт. Как разовая акция это, наверное, имело право быть, но вводить её в повседневный обиход, могло стать чревато для психики.

Для меня лично много дал мастер-класс польского режиссёра Петра Боровского, педагога, ученика Ежи Гротовского. В основе его тренинга были заложены опыты и техники театральной школы Гротовского. 

 

Петр Боровский

Упражнения, которые он нам давал, вроде были знакомые, но они приобретали новое звучание, какая-то новая в них была смысловая загруженность. Одно из предложенных им упражнений заставило каждого заглянуть в себя, и вытянуть на свет глубоко спрятанное, потаённое… 

Я думаю, что все кто там был будут помнить этот мастер-класс. Конечно, если выполняли предложенные задания предельно честно)

Большие имена на Театре: Григорий Козлов, Анатолий Праудин, Геннадий Тростянецкий, Лев Эренбург, Николай Коляда, если не проводили мастер-класс, то в открытой, непринужденной беседе делились своим творческим опытом, планами, и это было интересно и занимательно. 

Мы всем им за это безмерно благодарны.

Дзень у гісторыі. 3 снежня. Магілёўскую Стаўку заняў бальшавік Крыленка. Самая страшная хімічная катастрофа ў гісторыі чалавецтва. Заканчэнне “халоднай вайны”. Дзень нараджэння SMSкі.

Навіна ад

Міжнародны дзень інвалідаў (International Day of the Disabled, з 1992 года). 

Аб’яўлены Генеральнай Асамблеяй ААН.  Дзень інвалідаў Беларусі.

У гэты дзень не будзе залішнім нагадаць усім пра тое, што сярод нас жывуць людзі, якія заслугоўваюць не толькі спачування, але перш за ўсё дапамогі, забеспячэння іх правоў на годнае жыццё, працу, адпачынак. 

У свеце жыве каля мільярда чалавек з інваліднасцю – амаль 15% насельніцтва Зямлі. У Беларусі доля людзей з інваліднасцю 6%. Асоб з інваліднасцю ў працаздольным узросце – каля 200 тысяч.

 

Сусветны дзень адмовы ад пестыцыдаў (Global No Pesticides Use Day, з 1998 года) у  памяць аб экалагічнай катастрофе, якая адбылася 3 снежня 1984 года на пестыцыдным заводзе ў індыйскім Бхапале.

Мэта – прыцягнуць увагу сусветнай грамадскасці да вырашэння праблем, якія ўзніклі ў выніку вытворчасці і выкарыстання гэтых небяспечных хімікатаў.

Пестыцыды – гэта сінтэтычныя хімічныя рэчывы, якія многія краіны шырока выкарыстоўвалі для павышэння ўраджайнасці сельскагаспадарчых культур.

Аднак, як высветлілася пазней, прамысловы выпуск гэтых хімікатаў прынёс насельніцтву планеты больш шкоды, чым карысці.

Менавіта пестыцыды, на думку экспертаў ААН, сталі галоўнай прычынай “ціхай катастрофы” – так называюць сённяшні стан глеб у Еўропе. Больш за тое, высветлілася, што стойкасць пестыцыдаў настолькі высокая, а іх распаўсюджванне настолькі глабальна, што іх выявілі нават у арганізмах пінгвінаў Антарктыкі, куды пестыцыды былі занесены паветранымі і акіянскімі патокамі.

 

1586 год. У Англію з Амерыкі упершыню завезена бульба. 

Solanum tuberosum, L. — аднагадовая (у культуры) ці шматгадовая (у дзікім стане) травяністая расліна сямейства паслёнавыя, якая аб’ядноўвае да 150 дзікіх і культурных разнавіднасцей. 

Першымі паспыталі бульбу іспанскія маракі, а потым бульба патрапіла ў Іспанію ў 1551 годзе, потым – у Італію, дзе перуанскі «папу» назвалі «тартуфолі». 

Пасля гэтага бульба патрапіла ў іншыя еўрапейскія краіны як дэкаратыўная расліна. Лічылася, што яна не з’яўляецца здаровай для хрысціян. 

У Рэчы Паспалітай бульба стала вядомая ў XVII стагоддзі. Лічыцца, што ўпершыню бульбу ў краіну завёз кароль Ян III Сабескі пасля перамогі над туркамі ў бітве пад Венай (12 верасня 1683 года).

Сучасную навуковую назву культуры ў 1596 годзе ўвёў Каспар Баўгін.

Беларуская назва віду паходзіць ад агульнаўжывальнай назвы тапінамбура — «бульва», які быў шырока распаўсюджаны ў Рэчы Паспалітай з першай паловы XVIII стагоддзя і быў выцеснены ў канцы XVIII стагоддзя падобнай па спосабу вырошчвання і смаку бульбай, якая ў беларускай і літоўскай мовах пераняла яго назву (у літоўскай мове «бульба» — bùlvė).

Сярод іншых беларускіх назваў можна згадаць такія, як паслён клубняносны, канцадалы, картопля, картохля, кунада, курдопа, кардока, картошка, картохі, карточка.

Беларусь па вытворчасці бульбы займае звычайна 11-14 месцы ў свеце (1,5%). Больш за беларусаў бульбы збіраюць ў КНР, Індыі, Расіі, ЗША,  Украіне, ФРГ, Бангладэш, Францыі, Польшчы, Нідэрландах, Вялікабрытаніі, у асобныя гады – у Перу, Канадзе. Амаль столькі ж, як у Беларусі збіраюць ў Егіпце і Турцыі, толькі больш таварнай.

 

1907 год. Нарадзіўся Рыгор Крушына (Казак) 

Беларускі паэт, празаік, крытык. Член літаб’яднання «Маладняк».

З 1944 года жыў у Германіі, працаваў у Мюнхене на радыё «Свабода». 

Адзін з заснавальнікаў у 1951 годзе Беларускага інстытута навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку. Рэдагаваў часопіс «Конадні». Аўтар шэрагу зборнікаў вершаў, паэм, апавяданняў, крытычных артыкулаў, нарысаў, у тым ліку пра рэпрасаваных беларускіх аўтараў.

Упершыню ўвёў у беларускую літаратуру такія віды верша як паліндром, туюг, газэлі, канцона, японскія танкі, пісаў санеты, трыялеты, рандо, актавы, тэрцыны, працягваючы пачатае М. Багдановічам, У. Дубоўкам, Я. Пушчам. 

Першы беларускі пісьменнік – член Міжнароднага ПЭН-клуба.

Памёр 27 сакавіка 1979 года. Пахаваны на беларусіх могілках у Іст-Брансуіку, штат Нью-Джэрсі.

 

1917 год. Магілёўская Стаўка занята войскамі Чырвонай Арміі Мікалая Крыленкі. 

Крыленка адхіліў ад пасады кіраўніка Стаўкі генерала М. Духоніна. Генерал быў арыштаваны і на аўтамабілі прывезены на чыгуначны вакзал, дзе яго адвялі ў вагон Крыленкі, але рэвалюцыйныя салдаты і матросы выцягнулі Духоніна з цягніка і забілі. 

Стаўка Вярхоўнага галоўнакамандуючага дзейнічала ў Магілёве да 26 лютага 1918 года і была пераведзена ў Арол у сувязі з набліжэннем да горада аўстра-германскіх войскаў. 

У Магілёве на вуліцы Крыленкі, 2 устаноўлена мемарыяльная дошка з надпісам: “Пад яго камандаваннем рэвалюцыйныя войскі ліквідавалі контррэвалюцыйную стаўку ў г. Магілёве 20 лістапада/3 снежня 1917 года”.

 

1918 год. Рада і Урад Беларускай Народнай Рэспублікі пакідаюць Мінск. 

Перад захопам Мінска бальшавікамі Рада і ўрад БНР пераехалі ў Вільню, а затым, у выніку наступлення Чырвонай Арміі і дзейнасці польскіх ваенізаваных фарміраванняў, у Гродна. 

Гародня была сталіцай БНР да верасня 1919 года. 

БНР створана 9 сакавіка, яе незалежнасць была абвешчана раніцай 25 сакавіка 1918 года. Беларуская мова ў якасці дзяржаўнай абвешчана 28 красавіка 1918 года. 

Мела дзяржаўныя атрыбуты: Часовую канстытуцыю (11 кастрычніка 1918), пячатку (28 красавіка 1918), сцяг і герб (чэрвень 1918), пашпарты грамадзян БНР (лета 1918). Галоўным кіраўнічым органам была Рада БНР, выканаўчы орган Народны Сакратарыят, з 11 кастрычніка 1918 года перайменаваны ў Раду Народных Міністраў БНР.

Фота: Тэрыторыя БНР

 

1943 год. Паводле аператыўнай зводкі Саўінфармбюро: на працягу 3 снежня на паўночным захадзе ад Гомеля савецкія войскі “з баямі занялі больш за 100 населеных пунктаў; сярод іх буйныя населеныя пункты Шапчыцы, Доўск, Свержань, Малашкавічы, Доўцы, Красніца, Каменка Рыскоўская, Хімы, Стоўпня, Вуглы, Буда-Люшэўская, Новая Слабада, Старая Рудня, Пірэвічы, Кругавец, Рудзянка, Скепня і чыгуначная станцыя Салтанаўка… Знішчана звыш 700 нямецкіх салдат і афіцэраў і 8 танкаў праціўніка… Вызвалена 10 тысяч савецкіх грамадзян, якіх немцы вывозілі на катаргу ў Нямеччыну”.


 1955 год. Пры ЮНЕСКА прынята рашэнне аб заснаванні Міжнароднага Агенцтва па атамнай энергетыцы (МАГАТЭ). 

Заснавана ў 1957 годзе. Штаб-кватэра знаходзіцца ў Вене. Агенцтва створана як незалежная міжурадавая арганізацыя ў сістэме ААН, а са з’яўленнем Дагавора аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі яго праца набыла асаблівае значэнне.

Мэта работы Агенцтва ў краіне — канстатаваць, што працы у мірнай ядзернай галіне не пераключаюцца на ваенныя мэты. Дзяржава, падпісваючы такое пагадненне нібы гарантуе, што не праводзіць даследаванняў ваеннай накіраванасці, таму гэты дакумент і называецца пагадненнем аб гарантыях.

 

1984 год. Адбылася самая страшная хімічная катастрофа ў гісторыі чалавецтва. 

Каля 4000 чалавек загінулі і тысячы атрымалі калецтвы ў выніку таго, што воблака метылавага ізацыяніду накрыла паселішчы вакол завода карпарацыі “Юніён карбід” па вырабу пестыцыдаў у індыйскім Бхапале.

 

1989 год.  Заканчэнне “халоднай вайны”. 

Прэзідэнт ЗША Джордж Буш і генеральны сакратар ЦК КПСС Міхаіл Гарбачоў падчас Мальтыйскага саміта (2-3 снежня) заявілі, што іх краіны больш не з’яўляюцца супернікамі. Гэта адбылося менш як праз месяц пасля падзення Берлінскай сцяны.

1992 год. Дзень нараджэння SMSкі. 

У Вялікабрытаніі адбылася першая ў свеце перадача SMS-паведамлення: супрацоўнік Sema Group Н. Папуорт пры тэставанні новай тэхналогіі перадачы тэксту з персанальнага кампутара на мабільны тэлефон аператара сотавай сувязі Vodafone адправіў свайму калегу паведамленне: “Merry Christmas”. SMS – Short Messaging Service – “служба кароткіх паведамленняў”.

Упершыню ідэя SMS была выказана фінскім інжынерам М. Макконенам яшчэ ў 1984 годзе на канферэнцыі па будучыні мабільных камунікацый у Капенгагене. У 1985 годзе нямецкі даследчык Ф. Хілебранд распрацаваў фармат SMS, які прадугледжваў не больш за 160 знакаў для кожнага паведамлення. У 1989 годзе ідэя перасылкі тэкстаў з дапамогай мабільных тэлефонаў была рэалізавана групай інжынераў, сярод якіх былі Ф. Хілебранд, Б. Жыльбер, Ф. Тросбі, К. Холі, Й. Харыс.

Характэрна, што спачатку SMS адпраўлялі з кампутара, і толькі пазней удалося наладзіць прамую перапіску паміж мабільнымі прыладамі.

Толькі ў нулявыя гады XXI стагоддзя эсэмэскі сталі звыклымі і даступнымі кожнаму.

 

1994 год. Памерла Ірына Ждановіч. 

Беларуская артыстка. Прыма Нацыянальнага акадэмічнага тэатр імя Янкі Купалы. Народная артыстка. Рэжысёр.

У 11-гадовым узросце сыграла хлопчыка ў пастаноўцы «Раскіданага гнязда» Янкі Купалы, у 14 гадоў была ў штаце Беларускага дзяржаўнага тэатра.

Выконвала ролі сваіх сучасніц, раскрывала духоўны свет гераінь А. Астроўскага, У. Шэкспіра, Г. Ібсена, Лопэ дэ Вэгі. Значнае месца ў творчасці актрысы занялі ролі ў п’есах А. Маўзона «Канстанцін Заслонаў»,  Максіма Горкага, В. Віткі, Л. Талстога.

 

2002 год. Сур’ёзныя для пачатку зімы маразы былі зафіксаваны метэаролагамі на захадзе Якуціі: мінус 56°С на метэастанцыі Хабардзіна Мірнінскага ўлуса, столькі ж – у Нюрбе і мінус 60°С у гэтым жа ўлусе на метэастанцыі Чумпурук.

Адмоўныя анамаліі былі амаль на ўсім Еўразійскім мацерыку – ад узбярэжжа Ціхага акіяна да Германіі. У Арктыцы, на востраве Візе быў абноўлены гістарычны мінімум –43,7°С. На Еўрапейскай частцы Расіі тэмпература трымалася на 12-22° градусаў ніжэй за норму, у Арэнбургу зафіксавана тэмпература −36,8°С. На Урале і Заходняй Сібіры маразы дасягалі −30 −35°С, ва Усходняй Сібіры да −57°С. У Германіі замерз Дунай, былі спынены рухі суднаў, таўшчыня лёду месцамі дасягала да 70 см, замерзлі лагуны ў Венецыі. 20-30 градусныя маразы назіраліся ва Украіне, Беларусі, Румыніі, Польшчы, Эстоніі, Латвіі і Літве. У Кітаі тэмпература апускалася да –30 –35°С.

Дзень у гісторыі. 21 лістапада. Разгром рускіх войск Альгердам. Першы палёт на паветраным шары. Асвячэнне Чырвонага касцёла. Адкрыццё драматычнага тэатра імя Якуба Коласа

Навіна ад

Сусветны дзень прывітанняў (World Hello Day, з 1973 года). 

У 1973 годзе, у разгар халоднай вайны амерыканцы Браян і Майкл Маккорман са штата Небраска ў знак пратэсту супраць узмацнення міжнароднай напружанасці адправілі лісты з ветлівымі прывітаннямі ва ўсе канцы свету і папыталі адрасата проста павітаць каго небудзь яшчэ.

Яны нікому не навязвалі сваіх ідэй барацьбы за мір ва ўсім свеце. Яны толькі прасілі адрасата павітаць яшчэ каго-небудзь, яшчэ ну хаця б чалавек з дзесяць.

Гэта ідэя была падтрымана ў больш як 180 краінах. З таго часу Сусветны дзень прывітанняў адзначаюць і грамадзяне ўсіх прафесій і ўзростаў, і буйныя палітычныя лідэры, і прамысловыя магнаты, і сусветна вядомыя асобы кіно і тэлебачання.

Сусветны дзень тэлебачання (World Television Day, з 1998 года). 

Устаноўлены Генеральнай Асамблеяй ААН у гонар даты правядзення першага Сусветнага тэлевізійнага форума 1996 года. 

Дзяржавам было прапанавана адзначаць гэты дзень, абменьваючыся тэлевізійнымі праграмамі, прысвечанымі такім праблемам, як мір, бяспека, эканамічнае і сацыяльнае развіццё і пашырэнне культурнага абмену.

У тэлебачання няма адзінага вынаходніка. Дзякуючы намаганням савецкіх навукоўцаў Б. Розінга, С. Катаева, А. Канстанцінава, П. Цімафеева, П. Шмакава, амерыканскіх У. Зварыкіна, Ф. Фарнсуорта, брытанскага А. Кэмпбэла-Суінтана і іншых тэлебачанне з’явілася на пачатку 1930-х гадоў.

У Еўропе масавае распаўсюджванне тэлевяшчанне атрымала толькі ў 1950-я, у астатнім свеце – на пачатку 1970-х гадоў.

Сёння ў свеце не засталося дзяржаў, якія не ахоплены тэлевяшчаннем. Да найбольш буйных тэлекампаній свету адносяцца: CBC, NBC, ABC – у ЗША; BBC, ATV – у Вялікабрытаніі; Раі – у Італіі; NHK – у Японіі і іншыя.

У 1933 годзе быў  створаны Камітэт па радыёфікацыі і радыёвяшчанні пры СНК БССР. У Беларусі тэлевяшчанне з Масквы пачалося ў 1939 годзе. 1 студзеня 1956 года на Беларусь пачаліся рэтрансляцыі праграм маскоўскага Цэнтральнага тэлебачання, з’явілася “Беларускае тэлебачанне”. У верасні 1991 года Дзяржтэлерадыё БССР было перайменавана ў Дзяржаўны камітэт Рэспублікі Беларусь па тэлебачанні і радыёвяшчанні.

1368 год. На Увядзенне адбылася Тросненская бітва. Найбольш буйная перамога ВКЛ над Вялікім княствам Маскоўскім у XIV стагоддзі. 

Цяжкаўзброеная літоўская конніца на чале з вялікім князем Альгердам на рацэ Тросне ўшчэнт разграміла лёгкую, дрэнна ўзброеную і тактычна недасведчаную маскоўскую, абодва ваяводы – Дзмітры Мінін і Акінф Шуба – і амаль усе ратнікі былі забіты ці ўтапіліся ў рацэ. 

“Первая Литовщина” маскоўскіх летапісаў была распачата Альгердам у падтрымку саюзнага ВКЛ Вялікага княства Цвярскога. 

Раптоўнае з’яўленне Альгерда “в силе тяжце”, забяспечанае поўнай сакрэтнасцю руху войска, заспела вялікага князя маскоўскага Дзмітрыя і яго саюзнікаў знянацку.  

Перамога адкрыла Альгерду шлях на Маскву, трохдзённая аблога якой была, аднак, безпаспяховай. За год да гэтага быў пабудаваны мураваны Маскоўскі крэмль. 

Альгерд хадзіў на Маскву яшчэ двойчы – у 1370 і 1372 гадах.

На фота: Помнік Альгерду ў Віцебску, planetabelarus.by

1783 год. Адбыўся першы ў гісторыі палёт чаловека на паветраным шары.

Французы Пілатр дэ Розье і маркіз д’Арланд здзейснілі палёт на паветраным шары братоў Мангольф’е (сферы, якія напаўняюцца цёплым паветрам, сталі называцца  мангальф’ерамі). 

Напоўнены гарачым паветрам шар вышынёй 22,7 м і дыяметрам 15 м падняўся з саду замка дэ ла Мюэт у заходнім прыгарадзе Парыжа. Паветраплавальнікі дасягнулі вышыні 915 м і за 25 хвілін пакрылі адлегласць 9 міль, а затым шчасліва прызямліліся ў полі каля дарогі на Фантэнбло.

Да гэтага, 27 жніўня 1783 года, француз Жак Шарль напоўніў сферу вадародам (такія шары сталі называцца шарльерамі) і запусціў яе з Марсава поля ў Парыжы, але яна была без пасажыраў.  

19 верасня 1783 года браты Мангальф’е ў Версалі адправілі ў палёт першых жывых істот: барана, пеўня і качку. Палёт заняў каля 8 хвілін, шар праляцеў 3 км. На вышыні 500 м сфера прарвалася, аднак спусцілася на зямлю настолькі плаўна, што ні адна жывёліна не пацярпела. Гэта натхніла на запуск у палёт людзей.

1790 год. Памёр Караль Станіслаў Радзівіл “Пане Каханку”. 

Дзяржаўны дзеяч Рэчы Паспалітай.

Ваявода віленскі, староста львоўскі, вялікі мечнік літоўскі. “Пане Каханку” яго называлі паводле любімага выслоўя, з якім ён звяртаўся да ўсіх, не выключаючы і караля.

Генеральны маршалак Радамскай і Барскай канфедэрацый. Праціўнік гарантыйнага трактату (1768), паводле якога Рэч Паспалітая станавілася расійскім пратэктаратам.

Калі расійскія войскі з баямі ўзялі Нясвіж і Слуцк, быў вымушаны з’ехаць у Прусію. Да 1777 года знаходзіўся на эміграцыі ў Венгрыі, Турцыі, Чэхіі, Францыі, Венецыі.

Найзаможны магнат Рэчы Паспалітай і Еўропы ІІ паловы XVIII стагоддзя. Яму належала 16 гарадоў і 683 вёскі. Здабыў сабе сярод шляхты агромністую папулярнасць дзякуючы шчодрасці, сармацкім звычаям, схільнасці да бясед і жартаў, з іншага боку, вядомы дзікімі выбрыкамі і раздражняльнасцю.

Доўгі час па смерці хадзілі анекдоты аб дзіўных выпадках з ягонага жыцця. Караль Радзівіл – герой паэмы А. Міцкевіча «Пан Тадэвуш», твораў Г. Жэвускага, В. Поля, І. Ходзькі, Ю. Крашэўскага.

wikimedia.org

1869 год. Нарадзіўся Казімір Стаброўскі. 

Беларускі жывапісец, педагог.

Творчасць звязана з мастацкім жыццём Беларусі, Польшчы, Расіі. Вучыўся ў Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў, акадэміі Жуліяна ў Парыжы. Удзельнічаў у мастацкіх выставах у Пецярбургу, Парыжы, Мюнхене, Венецыі.

Падарожнік па Малай Азіі (Бейрут, Палесціна, Канстанцінопаль), Еўропе, Расіі, Егіпту.

Заснавальнік і кіраўнік (1904-1909) Школы прыгожых мастацтваў у Варшаве, аб’яднання мастакоў «Sursum Corda».

Ствараў кампазіцыі фантастычна-сімвалічнага характару, пейзажы, партрэты ў стылі мадэрн, у тым ліку С. Дамброўскага, Ф. Радашэўскага, Л. Рытлінскай, В. Семяшковай і іншых.

59 яго прац захоўваюцца ў Нацыянальным музеі ў Варшаве.

Памёр 8 чэрвеня 1929 года.

1910 год. У Мінску асвечаны касцёл Святога Сымона і Святой Алены, Чырвоны касцёл. 

Каталіцкі парафіяльны касцёл у неараманскім стылі пабудаваны ў1905-1910 гадах на сродкі грамадска-палітычнага дзеяча Эдварда Вайніловіча (1847-1928) у памяць аб яго заўчасна памерлых дзецях – Сымоне і Алене Вайніловічах. 

Касцёл знаходзіцца на плошчы Незалежнасці і з’яўляецца адным з сімвалаў Мінска. Помнік культуры і гісторыі. Пры касцёле пахаваны сам фундатар Э. Вайніловіч.

Увечары 26 жніўня 2020 года, у час адной з мірных акцый пратэсту пасля прэзідэнцкіх выбараў, пачаліся масавыя затрыманні. АМАП зачыніў усе дзверы ў касцёл, заблакаваўшы на 40 хвілін некалькі дзясяткаў людзей, якія там схаваліся. Дзеянні праваахоўных органаў выклікалі абурэнне ў грамадскасці. Генеральны вікарый Мінска-Магілёўскай архідыяцэзіі біскуп Юрый Касабуцкі заявіў рашучы пратэст на дзеянні АМАПу. Яго падтрымаў біскупскі вікарый Магілёва і Магілёўскай вобласці біскуп Аляксандр Яшэўскі. 27 жніўня Мітрапаліт Мінска-Магілёўскі архібіскуп Тадэвуш Кандрусевіч заклікаў да раследвання неадэкватных і супрацьпраўных дзеянняў, якія мелі месца на тэрыторыі касцёла святога: 

“Гэтыя і падобныя дзеянні супрацоўнікаў сілавых структур не спрыяюць зняццю напружанасці дзеля хутчэйшага ўсталявання міру і згоды ў беларускім грамадстве ў той час, калі Каталіцкі Касцёл заклікае да прымірэння і дыялогу з мэтаю вырашэння нябачанага ў нашай краіне сацыяльна-палітычнага канфлікту”. 

У той жа дзень вакол касцёла жанчыны са звязанымі рукамі ўтварылі ланцуг салідарнасці. Падтрымаць жанчын выйшаў ксёндз Уладзіслаў Завальнюк.

wikimedia.org

1921 год. Нарадзіўся Янка Юхнавец. 

Беларускі паэт.

У Вялікую Айчынную вайну, у пачатку акупацыі, арыштаваны СД, летам 1944 года вывезены ў Германію. Скочыў Вольны універсітэт у Мюнхене. З 1949 года жыў у ЗША.

Аўтар трох зборнікаў паэзіі, кніг выбранай паэзіі «Творы» (Нью-Ёрк, 1989-1990), «Сны на чужыне» (Мінск, 1994; з серыі «Галасы беларускага замежжа» выдавецтва «Мастацкая літаратура»).

Шмат твораў Я. Юхнаўца не выдана.

Памёр 6 студзеня 2004 года ў Нью-Ёрку.

1925 год. Нарадзіўся Сямён Герус. 

Беларускі графік.

Першы выкладчык графічнага аддзялення мастацкага факультэта  Беларускага тэатральна-мастацкага інстытуту, студэнтаў навучаў тэхнікам графічнага мастацтва – лінарыту, дрэварыту, літаграфіі, афорту і іншым, заахвочваў звяртацца да гістарычнай тэматыкі.

Сярод яго вучняў – Арлен Кашкурэвіч, Людвіг Асецкі, Рыгор Віткоўскі і іншыя.

Член  мастацкай суполкі «Пагоня».

Першым сярод беларускіх мастакоў у паваенныя гады ўзняў гістарычную тэматыку ў выяўленчым мастацтве. Аўтар цыклу графічных твораў, што прысвечаны К. Каліноўскаму і Ф. Скарыне, партрэтаў вядомы дзеячаў культуры і гісторыі, серый пейзажаў «Плошча Перамогі», «Стары Мінск», кампазіцыі «Мы – беларусы», «Янка Купала ў Вязынцы» і іншых.

Прамёр у 1998 годзе.

1926 год. У Віцебску створаны Другі Беларускі дзяржаўны тэатр. Зараз Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Якуба Коласа. 

Адзін з найстарэйшых прафесійных беларускіх тэатраў. Створаны з выпускнікоў Беларускай драматычнай студыі ў Маскве. Ва ўрачыстасцях з гэтай нагоды прынялі ўдзел Янка Купала, Райніс, Францішак Аляхновіч, Цішка Гартны, Кузьма Чорны. 

21 снежня 1944 года тэатру прысвоена імя Якуба Коласа. 

У 1946 годзе за спектакль «Несцерка» В. Вольскага тэатру прысуджана Сталінская прэмія. 

З 1964 года тэатр працуе ў будынку на плошчы Тысячагоддзя (да 1974 – Тэатральная).

wikimedia.org

1928 год. Нарадзілася Ганна Арашонкава. 

Беларускі мовазнавец. Кандыдат філалагічных навук. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР за ўдзел у комплексе прац у галіне беларускай лінгвагеаграфіі.

Працавала ў Інстытуце мовазнаўства Акадэміі навук Беларусі, Мінскім педінстытуце.

Даследавала сучасную беларускую мову і культуру мовы, лексікаграфію, дыялекталогію.

Суаўтар прац «Дыялекталагічны атлас беларускай мовы», «Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак», «Агульнаславянскі лінгвістычны атлас», “Беларуская граматыка”, «Слоўнік беларускай мовы», «Слоўнік цяжкасцей беларускай мовы» і «Кароткі слоўнік беларускай мовы»,«Руска-беларускі слоўнік сельскагаспадарчай тэрміналогіі».

Международный Театральный Форум “M.@rt-контакт” в Могилёве. Продолжение

Навіна ад

Mogilev.media продолжает знакомить вас с воспоминаниями одного из организаторов, творческих вдохновителей блистательного театрального действия “M@rt-контакт”. От которого могилевчанам, похоже, только и остались – воспоминания. Субъективные заметки бывшего главного режиссера Могилевского областного драмтеатра Владимира Петровича мы нашли в его небольшом и уютном блоге, и с любезного разрешения автора решили опубликовать без изменений и с сохранением авторского стиля для наших уважаемых читателей. Выпуски Субъективных заметок мы запланировали на выходные дни, первую часть можно найти здесь, а вторую здесь.

“M.@rt-контакт” Субъективные заметки. Продолжение.

То, что изложено ниже, моё видение ситуации и моя правда. 

Продвинутой, креативной, неугомонной, дерзкой составляющей фестиваля “M.@rt-контакт”, которая его переодически встряхивала, была молодёжная редакция форума. Находясь на третьем этаже, в комнатушке в десять квадратных метров, обложившись, блокнотами, ноутбуками, компьютером, принтером, пачками бумаг, переступая друг через друга, они сутки напролёт творили то, что каждое утро с нетерпением ждали участники фестиваля. Это были полноценные брошюры формата А4, на 6-8 страниц с фотографиями, рецензиями, интервью, впечатлениями и критикой. 

Назову двоих редакторов, которые с первого фестиваля подняли планку молодёжного печатного освещения фестиваля. Это – Тимофей Яровиков и Виталий Шум. Пусть меня простят те, кого я не назвал, вас было много за эти годы, и все вы по своему уникальны… Хотя не могу не назвать мозговой центр последних лет, нашу заведующую литератуной частью – Волю Семченко. 

Но вернёмся к молодёжной редакции. Это было уникальное литературное образование, сплочённое театром. В основном, там были студенты, или уже закончившие факультет журналистики в университете им. Кулешова.  

Семь дней непрерывного стрима, семь дней просмотра всех фестивальных спектаклей, интервью, фоторепортажи, ночами верстка, редактура, и… уже утречком, выспавшиеся и отдохнувшие члены жюри, критики и журналисты, под чашечку кофе, в комнате отдыха, получали ещё тёпленькие экземпляры молодёжного вестника фестиваля. 

А команда в это время спала в комнатушке, кто в спальниках, кто на стульях, кто на полу, набираясь сил на ближайшие сутки, предварительно отправив “кого не жалко” на обсуждение просмотренных накануне спектаклей.

Третий этаж любили, там был по-настоящему молодёжный движ. Энергетика была колоссальная, её можно было ножом резать. Какие споры, какие материи там  поднимались?.. А если ещё и разногласие в просмотренном спектакле?!

Это был чрезвычайно плотный сгусток эмоций, событий и впечатлений. Я думаю, что все, кто прошёл через третий этаж нашего театра, будут вспоминать о нём, как о ярком и насыщенном событий своей жизни.

Посещали третий этаж и мэтры беларуской и зарубежной критики. Так же молодые журналисты получали мастер-классы от журналиста, педагога, театрального критика, Татьяны Орловой, которая частенько поднималась к ним на третий этаж.

Не всегда рецензии и критические заметки молодых журналистов совпадали с мнением маститых критиков (что вполне нормально), что соответственно вызывало недоумение и огорчение по поводу несмышлёнышей, но фестиваль стремительно двигался дальше и новые впечатления “гасили” так и не успевший разгореться конфликт.

“M.@rt-контакт” многих людей “подсадил на иглу” любви к Театру. Хорошо это или плохо?. Наверное хорошо.

Фото: mogilevnews.by

Магілёўскі драмтэатр – гісторыя аднаго будынка і відэазамалёўка ад Магілёў.media

Навіна ад

Яго будаўніцтва стала падзеяй для горада, а ў 1985 годзе міністэрства культуры хацела яго разбурыць – але будынак адстаяла грамадскасць. 

Думка аб пастаянным тэатры ў Магілёве зарадзілася яшчэ ў сярэдзіне ХІХ стагоддзя. У 1847 годзе магілёўскі губернатар М. А. Гамалея неаднаразова звяртаўся ў вышэйшыя інстанцыі з прапановай стварэння ў горадзе тэатра, аднак адсутнасць матэрыяльных сродкаў рабіла гэта немагчымым. Тады было вырашана сабраць сродкі праз народныя ахвяраванні.

Запрашэнне да ахвяраванняў суправаджалася наступным зваротам: “Адсутнасць у Магілёве тэатра – істотнай прыналежнасці ўсякага губернскага горада – адчуваецца ўсімі гараджанамі. Спектаклі, якія даюцца тут прыезджымі трупамі акцёраў, звычайна ўладкоўваюцца так-сяк у прыватнай, зусім непрыстасаванай хаце і таму… не адказваюць свайму значэнню, а недахоп месцаў не дае магчымасці наведваць тэатральныя відовішчы найбяднейшаму насельніцтву, якое такім чынам пазбаўлена адной з найкарысных забаваў, што можа паслужыць таксама і выхаваўчым сродкам. З прычыны гэтага пабудаваць, хаця б сціплы, але прыстойны будынак пастаяннага тэатра ўяўляецца настойлівай неабходнасцю… Усялякая добраахвотная лепта будзе прынята з удзячнасцю і глыбокай падзякай.”

 

Праект будынка распрацаваў губернскі архітэктар П. Р. Камбураў, будаўніцтва вёў інжынер У. С. Мільяноўскі. Тэатр пачалі будаваць у 1886 г., калі па ўсёй губерні былі сабраны неабходныя сродкі. У 1888 г. будаўніцтва было завершана, а праз год адкрыты першы тэатральны сезон пастаяннай драматычнай трупы Дзеркача.

Месца для тэатра было выбрана ў цэнтры горада на скрыжаванні Дняпроўскага праспекта (вул. Першамайская) і вул. Дваранскай (вул. Камсамольская). Калісьці тут праходзіў роў з абарончым валам, які быў скапаны ў 1809 г.

Але тэхнічна месца было не зусім удалым: там, дзе раней праходзіў роў, трэба было закласці фундаменты глыбінёй да 15 аршын (прыкладна 10,6 м). Гэта запатрабавала больш сродкаў, чым было выдаткавана на будаўніцтва, таму тэхнічнае абсталяванне (жалезная заслона, сістэма пажарных лесвіц, водаправодных труб і інш.) было ўстаноўлена не цалкам. З-за нізкай якасці мясцовай цэглы (слабая трываласць) давялося адмовіцца ад першапачатковага праекта трохпавярховага будынка эліпсавіднай формы.

Тэхнічныя недапрацоўкі і памылкі неаднаразова сказваліся на стане будынка, і ў 1980-х гадах ён прыйшоў у заняпад.

У 1985 г. Міністэрства культуры Беларусі прапанавала разбурыць тэатр, а на яго месцы пабудаваць новы, на што выдаткавала сродкі. Аднак на абарону старога тэатра стала грамадскасць горада. Тэатр амаль на 15 год зачынілі на рэканструкцыю, пасля якой у 2000 г. ён быў уведзены ў строй.

Міліцыя заявіла аб новым відзе махлярства. Зламыснікі запрашаюць сваіх ахвяраў сустрэцца ў тэатры

Навіна ад

Паведамляецца, што па Беларусі зарэгістравана каля сотні падобных выпадкаў, якія падаюцца, як кіберзлачынствы.

Схема выглядае бездакорна. На папулярных сайтах знаёмстваў махляры размяшчаюць анкеты пад выглядам прывабных дзяўчат. Калі паяўляецца зацікаўлены кавалер, то яму паступае прапанова наведаць разам тэатр альбо кіно. У дадатак да прапановы махляр адпраўляе спасылку на сайт для пакупкі білетаў онлайн. І вось гэты сайт якраз з’яўляецца лавушкай, хоць і можа выглядаць як старонка рэальнай установы культуры – паведамляе прэс-служба УУС.

Далей працуе стандартная фішынгавая схема – карыстальніку для набыцця білетаў неабходна ўвесці дадзеныя банкаўскай карткі, авалодаўшы якімі зламыснікі здымаюць усе сродкі з рахунку падманутага кавалера. Лішне казаць, што вонкава гэтыя фішынгавыя сайты-лавушкі, і па назве даменнага імя вельмі нагадваюць сапраўдныя сайты тэатраў і каназалаў.

Выяўленыя выпадкі супрацьпраўнай дзейнасьці гэта толькі верхняя частка айсберга, папярэджваюць праваахоўнікі. Трэба ўлічваць, што пэўная колькасць падманутых кавалераў шчасліва жанатыя афіцыйным шлюбам і не імкнецца да публічнасці што да паходаў у тэатр з рамантычнымі незнаёмкамі.

 

Расійскія артысты Хазанаў, Ярмольнік, Шыфрын, Пугачова, Галкін “адпачываюць” у Латвію пакуль трывае вайна ва Ўкраіне

Навіна ад

У Латвіі перабываюць расійскія артысты, якія адкрыта выказвалі сваю пазіцыю адносна агрэсіі Расіі супраць Украіны. Там жа «адпачываюць» і тыя хто ніяк не адрэагаваў на тое, што творыць Расіі ва Ўкраіне. Найбольш расійскія артысты ўпадабаюць балтыйскае ўзмор’е.

Генадзь Хазанаў

Генадзь Хазанаў абвяргае чуткі аб эміграцыі, але ў Латвіі «адпачывае» амаль паўгода.

У Латвіі ён перабывае – як мінімум, з сярэдзіны сакавіка. Яго бачылі ў кампаніі з яшчэ адным расійскім артыстам Леанідам Ярмольнікам.

Як піша латвійскае выданне Press нагодаю для чутак пра эміграцыю Хазанава стаў неадназначны каментар дырэктар расійскага тэатру «Ленком» Марка Варшавера. Ён заявіў, што вярнуцца артыст (Хазанаў, ММ) не можа, і загадкава дадаўшы: «Так здарылася».

Геннадий Хазанов находится в Латвии и прокомментировал слухи об эмиграции - PRESS.LV

Паводле Press Генадзь Хазанаў паабяцаў, што гледачы яго пабачаць на сцэне «Ленкома». Ён адмаўляе, што эміграваў з Расіі, але ягоны каментар гучыць не пераканаўча.

«Трэба проста пільна глядзець на тое, што адбываецца ў маскоўскіх тэатрах. Тады ніякіх пытанняў не ўзнікне. Я гуляю ў спектаклях. Цяпер лета, вакацыі. Але ж гэта не значыць, што я эміграваў», – падае словы расійскага артыста Press, спасылаючыся на канал «Тeleprogramma.pro».

Генадзь Хазанаў мае нерухомасць у краінах Балтыі. Ён удзельнічаў у пастаноўках Рыжскага рускага тэатра.

Леанід Ярмольнік

У Леаніда Ярмольніка ёсць кватэра ў Юрмале. Ён яе прыдбаў у 2012 годзе. Як хвалілася жонка артыста, яны туды ездзілі “як на дачу”, піша выданьне “Фокус”.

Леонид Ярмольник, Леонид Ярмольник и хазанов выехали из России, русско-украинская война

Леанід Ярмольнік жыў у  Заходняй Украіне, калі яго бацька служыў ува Львове.

Яфім Шыфрын

Пра жаданне пакінуць Расіі раней выказваўся яшчэ адзін тамтэйшы артыст Яфім Шыфрын. Ягоны бацька быў рэпрэсаваны ў Савецкім Саюзе, а будучы артыст нарадзіўся ў Магаданскай вобласці. Пазней ягоная сям’я пераехала ў Латвію і пасялілася ў Юрмале. У Латвіі Шыфрын скончыў школу і пачаў вучыцца ў мясцовым універсітэце.

У адным з інтэрв’ю Шыфрын назваў сябе латышом і нават па-латышску звярнуўся да прэзідэнткі краіны Агаты Муцэніецэ, піша выданьне BB.lv.

Ала Пугачова і Максім Галкін

У Латвіі цяпер Ала Пугачова з мужам Максімам Галкіным. Яны абодва асудзілі ўварванне Расіі ва Ўкраіну і вымушаныя былі пакінуць радзіму. Аселі ў Ізраілі.

Мала часу таму наведаліся ў балтыйскую краіну, дзе Галкін дае канцэрты, на якіх выказваецца супраць расійскай агрэсіі. Па ягоным словах вучыць латышскую мову.

фота з рэсурсаў: bb.lv,  focus.ua, easytravel.eu

Магілёўскі тэатр паставіў «Прымакоў» паводле п’есы Янкі Купалы. Са сцэны загучыць беларуская мова

Навіна ад

На сайце Магілёўскага драматычнага тэатру напісана, што спектакль на беларускай мове. Яго анонс таксама беларускамоўны.

Рэжысёр-пастаноўшчык купалаўскіх «Прымакоў» – Таццяна Пацай. Яна ж і галоўны рэжысёр тэатру.

Беларускамоўныя спектаклі ў магілёўскім тэатры паказвалі ў 2018 годзе

Магілёўскі тэатру не часта здзіўляе гледачоў беларускамоўнымі пастаноўкамі. Мясцовыя тэатралы згадваюць, што апошні раз спектакль на беларускай мове глядзелі ў верасні 2018 году. Тады адбылася прэм’ера «Жоўтага пясочку» паводле апавядання Васіля Быкава. Таксама без увагі тэатралаў не застаўся пастаноўка «Таямніца старой ратушы». Прэм’ерны яе паказ адбыўся ў маі таго ж году.

Тыя хто сёння наведаюцца на купалаўскіх «Прымакоў» са шкадаваннем згадваюць аб удзелу тэатру ў анлайн-фестывалі, арганізаванага Міністэрства культуры непрызнанай Беларуссю ЛНР. Паводле іх кіраўніцтва магло знайсці прычыну, каб адмовіцца.

Пра што п’еса Купалы?

П’еса Янкі Купалы падаецца яшчэ і як «сцэнічны жарт у адной дзеі». За аснову для яго ўзяты папулярны ў народзе анекдот.

Гераіня п’есы Даміцэля, прачынаецца і ў сваёй пасцелі і замест мужа, бачыць кума Максіма. Тым часам яе муж Трахім спіць у чужой хаце, з кумой Паланеяй.

Дзеці ж, разгубленыя начнымі прыгодамі сваякоў, кахаюць адзін аднаго і хочуць ажаніцца. Такі «вясёлы, эратычны і бядотны» сюжэт. У Янкі Купалы іншых не бывае.

Класік беларускай літаратуры завершыў «Прымакоў» 31 ліпеня 1913 года. Упершыню яны пабачылі свет у газеце «Рунь» у 1920 годзе. Машынапісны тэкст п’есы з праўкамі аўтара захоўваецца ў Літаратурным музеі Янкі Купалы.