17 мая ў гісторыі. Дзень Інтэрнэта. Дамейка прыбывае ў Чылі. Нарадзіліся В. Навадворская, А. Агурбаш. Загінуў М. Кахановіч

Дзень нараджэння Інтэрнэту. Дзень зацвярджэння стандарту World Wide Web, WWW.

17 мая 1991 года на афіцыйным узроўні быў зацверджаны стандарт для старонак Сусветнай павуціны (World Wide Web). Да таго часу ўжо дастаткова прымальна працавалі электронная пошта, перапампоўка дадзеных і рассыланне навін для працы з кліентамі кампаній. Аўтарства вынаходства Інтэрнэту належыць Ціму Бернерсу-Лі, якому дапамагаў Роберт Кайо.

Пасля з’яўлення Сусветнага павуціння ва ўжытку кампутарнікаў з’явілася слова “вэб” (з ангельскай – “павуціна”), свет даведаўся аб стварэнні вэб-сервераў, вэб-старонак і вэб-сайтаў. Для поўнага пагружэння ў Інтэрнэт-свет бракавала значнай дэталі – адмысловай праграмы, якая бы адчыняла ўсе гэтыя “вэбы” у тым выглядзе, якім сёння ўжо нікога не здзівіш. Так і з’явіліся браўзэры.

Сусветнае павуцінне зрабіла фурор у прэсе і зрабіла сур’ёзны пераварот у галіне інфармацыйных сістэм. Інтэрнэт пачаў напаўняцца і развівацца штосекундна. На распрацоўку гіпертэксту для Сусветнага павуціння спатрэбілася два гады. Цяпер дзякуючы HTML (мове разметкі гіпертэксту) магчыма стварэнне, захоўванне і адлюстраванне тэксту.

На сённяшні дзень Сусветная павуціна ўяўляе сабой сетку, у якой злучаны мільёны вэб-сервераў. Па няведанні людзі блытаюць тэрміны “Інтэрнэт” і “Сусветнае павуцінне”. Гэта два розныя паняцці. Функцыянаванне Інтэрнэту без Павуціння дапушчальна (але што тады ў ім рабіць без фільмаў, фота, бібліятэк і музыкі?), а вось Павуціна асобна ад Інтэрнэта дзейнічаць не можа.

Міжнародны дзень барацьбы з гамафобіяй (International Day Against Homophobia, Transphobia and Biphobia, з 2004 года).

Адзначаецца ў памяць пра выключэнне гомасексуальнасці з Міжнароднай класіфікацыі хвароб 17 мая 1990 года.

У 2003 годзе ў канадскай правінцыі Квебек арганізацыяй Fondation Emergence быў абвешчаны і праведзены ў чэрвені Народны дзень супраць гамафобіі. Услед за гэтай ініцыятывай у жніўні 2004 года французскі ўніверсітэцкі лектар і актывіст кампаній за правы меншасцей Луі-Жорж Тэн прапанаваў адзначаць аналагічны дзень у сусветным маштабе.

Асноўнай задачай мусіла стаць прыцягненне грамадскай увагі да геяў, лесбіянак, бісексуалаў і транссексуалаў (ЛГБТ), асабліва ў тых краінах, дзе пытанні сексуальнасці дагэтуль лічацца табу, а ЛГБТ-людзі падвяргаюцца дыскрымінацыі.

У Беларусі адносіны да ЛГБТ меньшасцей рэзка адмоўныя. Гэта адбітак выхавання і прапаганды.

Сусветны дзень барацьбы з артэрыяльнай гіпертаніяй (World Hypertension Day, з 2005 года).

Устаноўлены па ініцыятыве Сусветнай арганізацыі аховы здароўя.

Асноўная мэта Дня – кожны чалавек павінен вымяраць артэрыяльны ціск і ведаць свае лічбы артэрыяльнага ціску.

Гіпертанія – шырока распаўсюджаная ў свеце эпідэмія. У шматлікіх краінах больш за 50% людзей ва ўзросце звыш 60 гадоў маюць падвышаны артэрыяльны ціск, толькі адна траціна асоб, якія пакутуюць гіпертаніяй, атрымлівае лячэнне і прыкладна 12% з ліку гэтых людзей знаходзіцца пад медыцынскім кантролем. Каля 45% хворых людзей не ведаюць, што яны маюць высокія лічбы артэрыяльнага ціску.

Гіпертанія – «ціхі забойца». Павышэнне ціску вядзе да павелічэння частаты інсультаў на 60% і павелічэнне рызыкі інфарктаў на 20%.

Артэрыяльны ціск часцей павялічваецца ў людзей, якія маюць фактары рызыкі: якія злоўжываюць салёнай, тлуснай ежай, алкаголем, знаходзяцца ў стрэсавых сітуацыях, маюць павышэнне ўзроўню халестэрыну, кураць, маюць нізкую фізічную актыўнасць.

Выяўленне гіпертаніі з’яўляецца першым крокам на шляху барацьбы з гэтым захворваннем.

Сусветны дзень электрасувязі і інфармацыйнага грамадства, Міжнародны дзень тэлекамунікацый  (World Information Society Day, World Telecommunication and Information Society Day, з 1969 года). 

Устаноўлены Генеральнай Асамблеяй ААН у памяць таго, што 17 мая 1865 года ў Парыжы было падпісана першае міжнароднае Тэлеграфнае Пагадненне, і быў заснаваны Міжнародны Тэлеграфны Саюз, з 1932 года – Міжнародны Саюз электрасувязі (МСЭ).

Услед за тэлеграфам з’явіліся радыё і тэлефон.

Інфармацыйныя тэхналогіі прыкметна змянілі аблічча цывілізацыі. Яны зрабілі сапраўдны выбух у сусветнай эканоміцы, у выніку чаго рэзка павысілася колькасць і якасць прадукцыі. 

1838 год. Ігнат Дамейка (1802-1889) прыбыў у Чылі.

Беларускі, польскі і чылійскі навуковец, геолаг. Нацыянальны герой Чылі.

У 14-гадовым узросце стаў адным з самых юных студэнтаў Віленскага універсітэта. Член таварыства філаматаў разам з Я. Чачотам, А. Міцкевічам. Удзельнік Лістападаўскага паўстання 1830-1831 гадоў, быў ад’ютантам 25-га пяхотнага палка. Пасля сканчэння Горнай школы ў Парыжы атрымаў запрашэнне на працу ў Чылі.

Працаваў прафесарам горнай школы (зараз універсітэт яго імя) у Кікімба (1838-1846), прафесарам, загадчыкам кафедры хіміі, рэктарам (1867-1883) універсітэта Сант’яга. Чылійскі “Гранд дэ адукатар”, фактычны заснавальнік прыродазнаўчых даследаванняў, сучаснай адукуацыі, увёў метрычную сістэму, арганізаваў метэаралагічную службу.

Склаў з каментарамі геаграфічную, геалагічную і эканамічную карту былых земляў Рэчы Паспалітай.

У 1884 годзе наведаў сяброў і калег у Кракаве, Варшаве, Вільні, на радзіме ў Мядзведцы, у Міры і Навагрудку.

Памёр 23 студзеня 1889 года. Дзень пахавання быў абвешчаны днём нацыянальнай жалобы Чылі.

Імем вучонага названы малая планета, мінерал, шматлікія расліны, выкапнёвыя жывёлы, роды дыназаўраў, птэразаўраў, рыб, падвід лісіц, названы горад, універсітэт і вуліцы ў Сант’яга-дэ-Чылі і яшчэ ў 9 гарадах Чылі, у Вільнюсе, Навагрудку, горны хрыбет у Андах, бібліятэка ў Буэнас-Айрэсе, шэраг навучальных і навуковых устаноў у Чылі, музей і абеліск у в. Крупава Лідскага раёна. У Мядзведкаўскай школе адкрыты музей, а ў вёсцы Мядзведка ўстаноўлены бюст і памятны камень, помнік усталяваны і ў Сант’яга.

1845 год. Нарадзіўся Мікалай Нікіфароўскі (1845-1910).

Беларускі этнограф, фалькларыст, краязнавец.

Большую частку жыцця працаваў у навучальных установах Віцебска.

Пакінуў багатую спадчыну па этнаграфічнаму вывучэнню Віцебшчыны, асабліва плённую пасля знаёмства з ураджэнцам Магілёва П. Шэйнам (1826-1900).

Член Таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі пры Маскоўскім універсітэце, геаграфічнага таварыства, рэдактар часопіса «Этнографическое обозрение». Аўтар каля 20 даследаванняў, датычных матэрыяльнай і духоўнай культуры, вуснапаэтычнай творчасці беларусаў.

У Віцебску ў гонар вучонага ўсталявана мемарыяльная шыльда.

М. Нікіфароўскі сядзіць крайні справа.

1934 год. Савецкія карнікі расстралялі Алеся Салагуба (1906-1934).

Беларускі паэт, публіцыст. Вязень Лукішак.

Скончыў Віленскую беларускую гімназію. У 1928 годзе нелегальна перайшоў у БССР, дзе скончыў БДУ (1931).

У жніўнІ 1933 года арыштаваны НКУС. Расстраляны ў 27-гадовым узросце.

Аўтар вершаў, зборніка вершаў «Лукішкі».

У 1961 годзе ў часопісе «Полымя» апублікаваны яго «Лукішскі дзёньнік».

1934 год. У засценках НКУС загінуў Міхал Кахановіч (1882-1934).

Беларускі палітычны дзеяч, педагог, рэдактар, публіцыст.

Жыў у Магілёве ў 1915-1918 гадах, працаваў выкладчыкам у рэальным вучылішчы, член Беларускага нацыянальнага камітэта, старшыня Магілёўскага беларускага камітэта, рэдактар газеты “Могилевский вестник” (1917).

Грамадскі дзеяч на Віленшчыне, дырэктар Віленскай беларускай гімназіі (1919-1922). Як пасол сейму Польскай Рэспублікі адстойваў нацыянальныя і сацыяльныя правы беларускага народа.

Аўтар успамінаў пра І. Луцкевіча.

Арыштаваны НКУС у 1933 годзе.

Праўнукі і прапраўнукі М. Кахановіча жывуць у Магілёве.

1950 год. У Баранавічах нарадзілася Валерыя Навадворская (1950-2014).

Расійскі палітычны дзеяч, дысідэнт, журналіст, заснавальнік і старшыня ультра-ліберальнай партыі “Дэмакратычны саюз”.

Будучы яшчэ маладой дзяўчынай, Навадворская даведалася пра існаванне ГУЛАГа, працэс Сіняўскага і Даніэля і ўвод войскаў Варшаўскай дамовы ў Чэхаславакію, што развіло ў ёй непрыманне савецкай улады.

5 снежня 1969 года на святочным вечары, прысвечаным Дню Канстытуцыі СССР у Крамлёўскім палацы з’ездаў, перад прэм’ерай оперы Вано Мурадэлі «Кастрычнік» Навадворская раскідала рукапісныя ўлёткі з антысавецкім вершам уласнага сачынення. З гэтага моманту пачаўся яе шлях барацьбіта за дэмакратычныя каштоўнасці і шматгадовы пераслед з боку КДБ.

Навадворская ў маладосці.

1952 год. Нарадзіўся Анатоль Красоўскі (1952-1999).

Беларускі педагог, выдавец, прадпрымальнік, кандыдат філасофскіх навук.

Скончыў БДУ. Аўтар дзясяткаў навуковых прац і шэрагу навучальных дапаможнікаў, распрацоўшчык школьнага курсу «Этика и психология семейной жизни».

Займаўся дабрачыннасцю, аказваў фінансавую падтрымку шэрагу грамадскіх арганізацый Беларусі.

Вядомы як сябр палітыка В. Ганчара, аднаго з лідараў беларускай апазіцыі ў канцы 1990-х. 16 верасня 1999 г. разам з Ганчаром быў выкрадзены пры нявысветленых абставінах.

В. Ганчар і А. Красоўскі.

1970 год. У Мінску нарадзілася Анжаліка Агурбаш (Ялінская).

Спявачка, актрыса, мадэль, прадстаўніца Беларусі на “Еўрабачанні-2005”.

Удзельніца групы «Верасы» (1990-1995). Заслужаная артыстка Беларусі.

У 1988 годзе выйграла першы ў Беларусі конкурс прыгажосці «Мінская прыгажуня».

Лаўрэат конкурсаў “Славянскі базар”, “Залаты шлягер”, “На скрыжаваннях Еўропы”, фіналістка расійскай “Песні года” 2010 і 2011 гадоў.

1999 год. Накіраваўся ў Другое адзіночнае кругасветнае марское падарожжа Яўген Гвоздзеў (1934–2008).

Ураджэнец Пінска, беларусі Кругасветны падарожнік, мораплавацель ў адзіночку на яхтах у 1992, 1999–2003, 2008 гадах.

Другая кругасветкаа цягнулася з 17 мая 1999 па 9 жніўня 2003 года на самаробнай яхце са шкловалакна даўжынёй 3,7 м.

Загінуў 2 снежня 2008 года ў Неапалітанскім заліве пад час падарожжа.

У яго гонар названа вуліца ў расійскай Махачкале, у гістарычным парку “Расія – мая гісторыя” Махачкалы прысвечана экспазіцыя.

1999 год. Памёр Міхаіл Біч (1937-1999).

Беларускі гісторык. Доктар гістарычных навук, прафесар.

Скончыў БДУ. Працаваў настаўнікам у  школах Пастаўскага і Мастоўскага раёнаў, у Інстытуце гісторыі НАНБ

Даследчык гісторыі рабочага, народніцкага рухаў, перыядычнага друку Беларусі і праблем нацыянальнага Адраджэння. Пад яго кіраўніцтвам абаранілі кандыдацкія дысертацыі 6 даследчыкаў.

Аўтар каля 300 навуковых прац, у тым ліку 2 манаграфій, раздзелаў у 7 калектыўных кнігах, 4 вучэбных дапаможнікаў.

2000 год. Магілёўскі машынабудаўнічы інстытут пераўтвораны ў дзяржаўны тэхнічны (з 2003 года — Беларуска-Расійскі) ўніверсітэт.

Рэгіянальны навукова-адукацыйны цэнтр. Адкрыты 1 верасня 1961 года.

У 2014 годзе агенцтва “Эксперт РА” прысвоіла ВНУ рэйтынгавы клас “D” які азначае “прымальны ўзровень” падрыхтоўкі выпускнікоў.

Мае 8 корпусаў, 8 факультэтаў, 6 000 студэнтаў на 22 спецыяльнасцях па беларускіх адукацыйных стандартах і 10 спецыяльнасцях па расійскіх адукацыйных стандартах.

У рамках універсітэта развіваецца сістэма бесперапыннага адукацыйнага працэсу: ліцэй – архітэктурна-будаўнічы каледж – універсітэт – інстытут павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў.

Дзень у гісторыі. 11 сакавіка. Тэракт у Мадрыдзе. Віленска-Радамская унія. Вывяржэнне Этны. Аварыя на Фукусіме. Нарадзіліся паэты А. Гарун, Т. Кляшторны, акадэмік А. Мігдал, коласветчык Я. Гвоздзеў

Еўрапейскі дзень памяці ахвяр тэрарызму.

У памяць аб тэрактах у Мадрыдзе 11 сакавіка 2004 года.

За 2 дні да выбараў у іспанскі парламент у мадрыдскіх электрычках узарваліся 10 бомб. 193 чалавекі загінулі, больш за 2 000 атрымалі раненні. 

Міжнародная тэрарыстычная арганізацыя “Аль-Каіда” з дапамогай відэазапісу апавясціла свет аб тым, што гэтая акцыя, праведзеная ёю роўна праз 2,5 гады пасля падзей у ЗША 11 верасня 2001 года, з’яўляецца помстай за ўдзел іспанскіх ваенных у аперацыях ЗША ў Іраку і Афганістане. 

Тэракт паўплываў на зыход  выбараў і прымусіў іспанцаў сысці з Ірака. 

106 год. Цай Лунь атрымлівае паперу з валокнаў бамбука.

Да яго паперу ў Кітаі рабілі з пянькі, а яшчэ раней з шоўку, які выраблялі з сапсаваных коканаў шаўкапрада. Цай Лунь раструшчыў валакно шаўкоўніцы, драўняны попел, анучы і пяньку. Усё гэта ён змяшаў з вадой і атрыманую масу выклаў на форму – драўляную раму і сіта з бамбука. Пасля сушкі на сонцы, ён гэтую масу разгладзіў з дапамогай камянёў. У выніку атрымаліся трывалыя аркушы паперы.

Пасля вынаходства Цай Луня, працэс вытворчасці паперы стаў хутка ўдасканальвацца. Сталі дадаваць для падвышэння трываласці крухмал, клей, натуральныя фарбавальнікі.

1401 год.  У Радаме каронная рада зацвердзіла  Віленска-Радамскую унію.

Перамовы па Уніі пачаліся ў снежні 1400 года ў Гродна. Унія была падпісаная ў трох асобніках: першы акт падпісаны Ягайлам, другі Вітаўтам і літоўскай шляхтай 18 студзеня 1401 года ў Вільні. Віленскую дамову пацвердзілі ў Радаме.

Унія ў пэўнай ступені зняла спрэчкі паміж Ягайлам і Вітаўтам за ўладу. 

Ва ўмовах уніі ВКЛ заставалася самастойнай дзяржавай у саюзе з Польшчай. Пажыццёва перадавала кіраўніцтва ВКЛ вялікаму князю Вітаўту з захаваннем вярхоўнай улады Ягайлы. Пасля смерці Вітаўта ўлада пераходзіла да Ягайлы ці яго законных нашчадкаў.

Бакі дамовіліся пра супольны саюз для ўзаемнай абароны, што дазволіла Вітаўту зладзіць наступ супраць крыжакоў. 

У канчатковым выніку супольныя дзеянні літоўска-польскага хаўрусу дазволілі атрымаць вырашальную перамогу над Тэўтонскім Ордэнам у Грунвальдскай бітве.

Войцех Герсан. Кейстут і Вітаўт у палоне ў Ягайлы

1669 год. Пачалося вывяржэнне вулкана Этна на італьянскай Сіцыліі. Працягвалася да ліпеня.

Рэкі расплаўленай лавы пахавалі 50 гарадоў, загінула ад 20 да 100 тысяч чалавек.

Мясцовыя жыхары называюць вулкан  «Монгібела» –  «Гара гор». Этна сапраўды ўзрушае сваімі памерамі: плошча 120 квадратных кіламетраў, а акружнасць вулкана складае 200 кіламетраў.

Пры вывяржэнні ў 1964 годзе Этна вырасла яшчэ на 50 м і зараз яе вышыня складае 3350 м. Масіў налічвае 270 кратараў, і лава выплюхваецца з расколін глыбінёй у адзін кіламетр. Гэтаму вулкану належыць першынство па колькасці вядомых чалавеку вывяржэнняў. З часоў хрысціянскага летазлічэння адбылося 150 магутных вывяржэнняў Этны.

1827 год. Нарадзіўся Каятан Крашэўскі.

Ураджэнец Беларусі, польскі пісьменнік, кампазітар, астраном-аматар. Брат пісьменніка Ю. Крашэўскага.

Скончыў Свіслацкую гімназію.

Аўтар гістарычных аповесцей, абразкоў і мемуараў, падзеі якіх адбываюцца пераважна на Беларусі, а таксама камедый, вершаў, гавэндаў.

Пісаў музыку: канцэрты, санаты, мініяцюры для фартэпіяна.

Меў бібліятэку з 10 000 тамоў, у тым ліку зборы Сапегаў. Заснавальнік прыватнай астранамічнай абсерваторыі.

Памёр 1 ліпеня 1896 года.

1872 год. Памёр Плацыд Янкоўскі (1810-1872).

Беларускі пісьменнік і перакладчык, публіцыст, уніяцкі і праваслаўны святар.

Валодаў 10 мовамі. З сялянамі размаўляў на беларускай мове. 

Аўтар аповесцей, апавяданняў, гумарэсак, краязнаўчых, біяграфічных нарысаў, якія былі папулярнымі ў Беларусі і Літве. Выдаў больш дзесяці кніг прозы на польскай мове. Пераклаў на польскую мову асобныя творы Шэкспіра, Гётэ і іншых. 

У «Літоўскіх епархіяльных ведамасцях» з 1864 года друкаваў апавяданні, нарысы, жыццяпісы, успаміны.

У 2006 годзе ў Беларусі ўпершыню выдадзены яго «Записки сельского священника», дзе сабраныя нарысы і ўспаміны з апошняга перыяду жыцця.

1887 год. Нарадзіўся Алесь Гарун (Прушынскі).

Беларускі паэт, празаік, драматург, публіцыст, грамадскі дзеяч. Віцэ-старшыня Усебеларускага з’езда 1917 года, сустваральнік БНР, рэдактар газеты «Беларускі шлях», адзін са стваральнікаў беларускай нацыянальнай арміі.

У 1907 годзе быў арыштаваны за антыўрадавую дзейнасць, асуджаны на ссылку і пажыццёвае пасяленне ў Сібіры. Працаваў у Іркуцкай губерні, на баржы на рацэ Лене, на залатых прыісках у Якуціі.

Публікаваўся ў газеце «Наша ніва». Аўтар  вершаў, паэм, паэтычных водгукаў на вершы сучаснікаў, зборніка «Матчын дар», які з’яўляецца адным з найвыдатнейшых паэтычных дасягненняў ХХ стагоддзя.

У гонар паэта ў Фрунзенскім раёне Мінска названа вуліца.

Памёр у Кракаве па дарозе на курорт Закапанэ 28 ліпеня 1920 года.

1899 год. Нарадзілася Вольга Галіна (па  мужу Александроўская, дзявочае Грудзінская).

Беларуская актрыса. Народная артыстка.

У 1923-1962 гадах служыла актрысай ў купалаўскім тэатры, пачынала працаваць пад кіраўніцтвам Е. Міровіча. У 1948-1963 гадах выкладала ў Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце.

Іграла ў пастаноўках па творах І. Папова, А. Астроўскага, М. Горкага, А. Чэхава, Я. Рамановіча, Лопэ дэ Вэга, У. Шэкспіра, Л. Талстога і іншых.

Выступала ў перыядычным друку з успамінамі пра дзеячаў беларускага тэатра, з рэцэнзіямі на спектаклі, артыкуламі-разважаннямі пра сутнасць акцёрскага майстэрства.

Памерла 4 снежня 1980 года.

1903 год. Нарадзіўся Тодар Кляшторны.

Беларускі паэт.

Працаваў на радыё, у рэдакцыях беларускіх газет і часопісаў. Быў сябрам літаратурных аб’яднанняў «Маладняк», «Узвышша», БелАПП.

Выдаў 5 зборнікаў паэзіі, многіх паэм. Аўтар інтымнай, пейзажнай, філасофска-медытацыйнай лірыкі, вершаў песеннага складу, вершаў-зваротаў, вершаў-пасланняў, твораў публіцыстычнай скіраванасці, баек, пародый, эпіграм, апавяданняў.

Пераклаў на беларускую мову пятую частку «Прыгод удалага ваякі Швейка» К. Ванека, асобных твораў П.  Тычыны, В.  Брусава, І. Харыка, А. Кутатэлі, М. Асеева, У. Маякоўскага і іншых.

Яго творы перакладаліся на літоўскую, рускую і ўкраінскую мовы. На яго вершы І. Іваноў і М.Равенскі напісалі песні.

Арыштаваны НКУС у лістападзе 1936 года, асуджаны 29 кастрычніка 1937 года да вышэйшай меры пакарання і расстраляны ў тую ж ноч.

Імя паэта носіць вуліца ў в. Камень на Лепельшчыне. У вясковым Доме культуры дзейнічае бібліятэка-музей Т.  Кляшторнага.

1911 год. Нарадзіўся Леў Гарошка.

Беларускі рэлігійны і грамадскі дзеяч, грэка-каталіцкі святар, архімандрыт, даследчык гісторыі рэлігіі і царквы ў Беларусі, беларускай культуры, літаратар і педагог. 

Арганізатар беларускага душпастырства ў Берліне і Мюнхене. Рэктар Беларускай каталіцкай місіі ў Францыі, Вялікабрытаніі. Выдавец малітоўніка «Божым шляхам», часопіса «Божым шляхам». Кіраўнік Беларускай секцыі радыё Ватыкана.

Памёр 28 ліпеня 1977 года ў шпіталі ў Парыжы ў выніку няўдалай хірургічнай аперацыі. Пахаваны на могілках Святога Панкрата ў Лондане.

Яго багаты архіў захоўваецца ў Скарынаўскай бібліятэцы ў Лондане. На думку гісторыка С. Абламейкі, спадчына Льва Гарошкі “змяшчае на сваіх старонках дзясяткі не выдадзеных тамоў каштоўнай рэлігійнай літаратуры, дзясяткі тамоў якасных навукова-гістарычных прац, абсалютная большасць з якіх так і засталіся невядомыя на Бацькаўшчыне”.

1911 год. У г. Ліда нарадзіўся Аркадзь Мігдал.

Савецкі фізік-тэарэтык, акадэмік АН СССР.

Вучыўся у Ленінградскім ўніверсітэце, адкуль яго выгналі ў 1931 годзе за «непралетарскае паходжанне». У 1933 годзе быў арыштаваны, сядзеў у вязьніцы.

З канца 1930-х гадоў вывучаў праблемы ўзаемадзеяння нейтронаў з атамамі. У выніку ім быў развіты арыгінальны метад «устрэсвання», які прынёс аўтару заслужаную вядомасць.

Працаваў у Інстытуце фізічных праблем АН СССР, прафесарам Маскоўскага інжынерна-фізічнага інстытута, у Інстытуце атамнай энергіі, Інстытуце тэарытычнай фізікі. У 1947 годзе быў апанентам на абароне кандыдацкай дысертацыі А. Сахаравым.

Заснавальнік новых кірункаў у ядзернай фізіцы і фізіцы металаў. Даследаваў праблему палярызацыі і вакууму ў моцных магнітных палях.

У навуковы ўжытак увайшлі такія азначэнні, як асаблівасць Мігдала-Кона, скачок Мігдала, канстанта Мігдала.

Памёр у ЗША 9 лютага 1991 года.

1913 год. Памёр ураджэнец Беларусі Андрэй Вількіцкі (1858-1913).

Рускі гідрограф, геадэзіст, палярны даследчык, генерал корпуса гідрографаў, начальнік Галоўнага Гідраграфічнага ўпраўлення. 

З’яўляецца адным з найбольш паважаных спецыялістаў у асяроддзі ваенных гідрографаў.

Яго імем названыя мыс, ледавік, гара і заліў на архіпелагу Новая Зямля, востраў і астравы Вількіцкага ў Карскім і астравы ва Усходне-Сібірскім морах, праліў.

У Пецярбургу ўстаноўлена мемарыяльная дошка.

1934 год. Нарадзіўся ў Пінску Яўген Гвоздзеў. 

Самы вядомы адзіночны коласветчык з Беларусі, падарожнік і мараплаўца.

Пасля сканчэння мараходнай вучэльні ў Астрахані, плаваў суднавым механікам на буйных рыбалавецкіх судах Каспія. Займаўся ветразным спортам. Сам будаваў свае яхты.

Як яхтсмен перасёк Каспій у адзіночных і калектыўных паходах больш за 50 разоў.

Быў у двух коласветных падарожжах (1992-1996 – першае і адзінае ў гісторыі адзіночных кругасветак плаванне на звычайным шпацырным швертбоце; 1999-2003).

У трэцяе падарожжа вакол Зямлі 74-гадовы мораплавец адправіўся з Наварасійска 19 верасня 2008 года. Перасёк Чорнае мора, Басфор, дасягнуў Італьянскага берага і 30 лістапада апошні раз выйшаў на сувязь.

10 снежня 2008 года цела нашага земляка з глыбокай ранай на галаве было знойдзена на пляжы Кастэльпарцыяна на поўдні Італіі.

1938 год. Расстраляны ў ГУЛАГу айцец Іаан (Іван Пашын, 1881-1938).

Беларускі праваслаўны дзеяч, архіерэй, свяшчэннамучанік, епіскап Тураўскі (1923-1926), Рыльскі (1929-1933).

Беларус. Нарадзіўся ў сям’і праваслаўнага святара. Маці паходзіла са старадаўняга беларускага святарскага роду Завітневічаў.

Скончыў Слуцкае духоўнае вучылішча, Мінскую духоўную семінарыю. Служыў у цэрквах і настаўнічаў  у царкоўна-прыходскіх школах Гомельшчыны, Міншчыны

Арыштоўваўся НКУС у 1926, 1932 гадах, высылаўся ў Сібір, Комі АССР.

Расстраляны па абвінавачванню ў правядзенні «антысавецкай агітацыі сярод зняволеных».

У 2004 годзе Сінодам БПЦ далучаны да Сабора беларускіх святых.  Абраз з выявай святога знаходзіцца ў гродзенскім Пакроўскім саборы (на фота).

1941 год. Памёр у ГУЛАГу Аляксандр Уласаў (1874-1941).

Беларускі грамадска-палітычны і культурны дзеяч, выдавец, публіцыст, рэдактар-выдавец газеты «Наша ніва», польскі сенатар.

Прыцягнуў да супрацы ў “Нашай Ніве” Я. Коласа, Я. Купалу, З. Бядулю, Ядвігіна Ш. Член Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.

Меў багатую бібліятэку, шмат архіўных матэрыялаў пра «нашаніўскі» перыяд, нацыянальную асвету ў Заходняй Беларусі. 

Яго рукапісная спадчына зберагаецца ў Літаратурным музеі Я. Купалы, цэнтральных навуковых бібліятэках акадэмій навук Беларусі, Літвы.

Арганізатар і адзін з кіраўнікоў Таварыства беларускай школы. Пад яго апякунствам дзейнічала Радашковіцкая беларуская гімназія імя Ф. Скарыны.

У верасні 1939 года вітаў далучэнне Заходняй Беларусі да БССР, выказваўся за адкрыццё беларускай школы ў Радашковічах, а праз месяц арыштаваны НКУС, утрымліваўся ў вілейскай турме. 

У лістападзе 1940 года асуджаны на 5 гадоў зняволення ў сібірскіх лагерах.

1996 год. Памёр ураджэнец Бабруйска Леанід Марчанка (1941-1996).

Беларускі мастак-графік.

Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут

Майстар беларускай пейзажнай графікі, паслядоўнікам ідэй нацыянальнага рамантызму.

Яго афорты, літаграфіі –  характарыстыкі кожнай істотнай дэталі  раслін, нябеснай прасторы, воднай плыні. Ён шматпланава адлюстроўваў прасторы роднага краю.

Творы мастака знаходзяцца ў калекцыях Нацыянальнага мастацкага музею, Дзяржаўнай Траццякоўскай галерэі, маскоўскага Цэнтральнага Дома мастака, Музея сучаснага мастацтва ў Кёльне, Музеі імпрэсіянізму ў Германіі, прыватных зборах.

2011 год. Наймацнейшае ў гісторыі Японіі землетрасенне магнітудай 9,1.

Катаклізм выклікаў цунамі і аварыю на АЭС Фукусіма I, затапленне аэрапорта Сендай.

Тры працуючых энергаблока былі спынены дзеяннем аварыйнай абароны, усе аварыйныя сістэмы спрацавалі ў штатным рэжыме. Але,  на наступны дзень, на АЭС адбыўся выбух. Узровень радыяцыі каля станцыі перавысіў норму ў 20 разоў. Як і аварыі на Чарнобыльскай АЭС прысвоены 7, вышэйшы, узровень тэхнагеннай аварыі.

Наступнае землетрасенне на ўзбярэжжы прэфектуры Фукусіма магнітудай 7,3 адбылося праз 11 гадоў – 16 сакавіка 2022 года. Вучоныя лічаць гэты катаклізм афтэршокам землетрасення 2011 года. У выніку цунамі загінула 4 чалавека, 225 паранены.

Прычыны землетрасенняў – зрухі літасферных пліт.

Індэкс беларускага пашпарта ніжэйшы за ўсіх суседзяў

Без візы беларусы могуць наведаць толькі 44 краіны свету. Па мабільнасці грамадзян Беларусь параўнальная з мізэрнай Науру.

Згодна “Індэкса пашпартоў свету” (Henley Passport Index), больш за ўсіх па безвізаваму рэжыму могуць ездзіць грамадзяне Швецыі, Фінляндыі, Германіі, Люксембурга, Іспаніі, Францыі, Італіі. Жыхары гэтых краін без візы маюць права наведаць 129 краін свету.

Сярод нашых суседзяў самы высокі рэйтынг па колькасці бязвізавых напрамкаў у Польшчы і Літвы – іх грамадзяне могуць без візы наведаць па 124 краіны свету. Амаль столькі ж краін адкрыты для грамадзян Рэспублікі Латвія – 123.

Высокі ўзровень мабільнасці і ў грамадзян Украіны. Без афармлення папярэдніх дакументаў украінцы могуць вандраваць па 95 краінах свету.

Грамадзяне Расійскай Федэрацыі могуць наведаць без віз 79 краін свету, але іх узровень мабільнасці горшы за Тонга і Кірыбаці, бо жыхары гэтых маленькіх ціхаакенаскіх краін могуць наведаць без дакументаў 80 і 81 краіну адпаведна.

Ацэнка мабільнасці сярод суседніх краінаў самая горшая ў Беларусі, бо грамадзяне нашай рэспублікі без спецыяльных дакументаў могуць паехаць толькі ў 44 краіны свету.  Прычым столькі ж краін без візы могуць наведваць грамадзяне самай маленькай незалежнай рэспублікі ў свеце – Рэспублікі Науру.

Адзначым, што ўзровень мабільнасці вышэй за беларускі і ў Малдовы, жыхары якой могуць без папярэдніх дакументаў паехаць у 75 краін свету. Але ёсць і краіны СНД, індэкс пашпартоў якіх яшчэ горш, чым у Беларусі: Казахстан – 39 краін, Азербайджан – 34 краіны, Арменія – 33, Узбекістан  – 27 краін, а Кыргызстан і Таджыкістан – 26 і 25 краін адпаведна.

Henley Passport Index – рэйтынг усіх пашпартоў свету ў адпаведнасці з колькасцю пунктаў прызначэння, у якія іх уладальнікі могуць патрапіць без папярэдняй візы, і заснаваны на эксклюзіўных дадзеных Міжнароднай асацыяцыі паветранага транспарту

Выява: passportindex.org