18 мая ў гісторыі. Дзень музеяў. Уварванне Расіі ў Рэч Паспалітую. Дэпартацыя крымскіх татар. Нарадзіліся Мікалай ІІ, Ян Павал II, доўгажыхарка Г. Барысевіч, рок-музыка А. Кулінковіч.

Міжнародны дзень музеяў (International Museum Day, з 1977 года). Ноч музеяў.

У гэты дзень музеі ва ўсім свеце адчыняюць свае дзверы для ўсіх жадаючых, цалкам бясплатна і з радасцю паказваючы свае выставачныя залы, новыя экспанаты. Да свята прымеркаваны адкрыцці новых выставак, фестываляў, у музеях арганізуюцца тэматычныя лекцыі, экскурсіі, навуковыя чытанні, спецыяльныя заняткі з дзецьмі, праходзяць музейна-тэатральныя паказы.

У свята ў музеях заўсёды шмат наведвальнікаў. Акрамя Міжнароднага дня музеяў праходзіць яшчэ адно свята – Ноч музеяў.

Дзень памяці ахвяр дэпартацыі народаў Крыма.

Устаноўлены Вярхоўным Саветам Крыма ў 1994 годзе.

18 мая 1944 гады ў Сярэднюю Азію з Крыму быў адпраўлены першы эшэлон крымскіх татараў, грэкаў, балгараў, немцаў, армян і іншых народаў, якія насялялі Крым. Іх дэпартацыя праводзілася па незаконных абвінавачваннях органамі ўлады СССР у «масавым дэзерцірстве» з Чырвонай Арміі, а таксама ў супрацоўніцтве з нямецкімі акупацыйнымі войскамі падчас Вялікай Айчыннай вайны і ўдзеле крымскіх татараў у калабарацыянісцкіх фармаваннях.

Да 20 мая было выселена больш за 180 000 чалавек. Па канчатковых дадзеных, з Крыма было дэпартавана звыш 200 000 крымскіх татараў. Затым, у маі-чэрвені 1944 года, з тэрыторыі паўвострава дэпартавалі яшчэ грэкаў, балгараў, армян, немцаў, італьянцаў, румынаў.

Мемарыяльны комплекс ахвярам дэпартацыі ў пасёлку Сірэнь.

1792 год. Войскі Расіі ўварваліся на тэрыторыю Рэчы Паспалітай з мэтаю скасавання Канстытуцыі 3 мая.

На гэты момант армія Рэчы Паспалітай павінна была налічваць 100 000, але не дасягла нават і 70 000, з якіх баяздольных было толькі 56 000, астатнія – ненавучаныя рэкруты. Пяхоты і кавалерыі было 40 000 і 30 000 адпаведна, пры 200 гарматах. Гэта была даволі значная сіла, але войскі былі раскіданы на велізарных прасторах краіны, і не змаглі дзейнічаць эфэктыўна. Больш таго, 18 000 салдат прускага дапаможнага корпуса не прыбылі з прычыны здрады прускага саюзніка.

Камандуючым арміяй быў прызначаны каралеўскі пляменнік, малады князь Юзэф Панятоўскі. Пры фармаванні арміі яму дапамагалі генералы: А. Касцюшка, М. Вяльгорскі і Ю. Заёнчак. Як потым высветлілася, найбольшую вартасць на поле бою ў польска-літоўскім войску мела пяхота і артылерыя, а хутка сфармаваныя групы нацыянальнай кавалерыі лёгка прыходзілі ў паніку.

Армія расійскіх акупантаў была падзелена на дзве часткі: беларуская армія – 32 000 пяхоты генерала М. Крачэтнікава, 64 000 у Малдаўскай арміі ветэранаў нядаўняй вайны з Асманскай імперыяй пад камандаваннем М. Кахоўскага. Першая шла ў Літву, а другая на Падолле і Валынь.

Пяхота Кароннага корпуса.

1868 год. Нарадзіўся Мікалай ІІ (1868-1918).

Расійскі імператар, палкоўнік, адмірал брытанскага флота і фельдмаршал брытанскай арміі, святы ў РПЦ. У 1915-1917 гадах жыў у Магілёве пры Стаўцы.

Атрымаў грунтоўную хатнюю адукацыю. Служыў афіцэрам у Праабражэнскім палку.

Стаў імператарам у 1894 годзе.

Панаванне Мікалая II было адзначана эканамічным развіццём Расіі. Праведзены грашовая рэформа, першы ўсеагульны перапіс насельніцтва, уведзены заканадаўчая Дзяржаўная Дума, Савет міністраў, краіна ўступіла ў вайсковы блок Антанта. За ініцыятыву па скліканні Гаагскай канфэрэнцыі быў намінаваны на Нобелеўскую прэмію міру ў 1901 годзе. Разам з тым павялічваўся рост сацыяльна-палітычных супярэчнасцяў, рэвалюцыйнага руху (адбыліся дзве рэвалюцыі), Расія прайграла руска-японскую вайну, уступіла ў І Сусветную.

20 жніўня 2000 года праслаўлены ў ліку святых Рускай праваслаўнай царквы.

1888 год. Нарадзілася беларуска Ганна Барысевіч (1888-2007).

Адна з сусветных доўгажыхарак, якая пражыла 118 гадоў і 281 дзень.

Праз спазненне не была занесеная ў Кнігу рэкордаў Гінэса як найстарэйшы чалавек у свеце.

У 2007 годзе афіцыйны сусветны рэкорд даўгалецця прызналі за 114-гадовай жыхаркай Японіі, тым часам як Ганне Барысевіч было больш за 118.

У 2007 годзе яе імя было ўнесена ў Кнігу рэкордаў Расіі, СНД і краін Балтыі «Дзіва».

1906 год. У Пецярбургу заснавана беларуская выдавецкая суполка “Загляне сонца і ў наша аконца” (1906-1914).

Паўстала з ініцыятывы выкладчыка Пецярбурскага ўніверсітэта, беларуса Б. Эпімах-Шыпілы.

Выдадзена 38 кніг кірыліцай і лацінкай агульным накладам больш за 100 000 асобнікаў. Сярод іх першыя падручнікі на беларускай мове «Беларуская чытанка, ці Першае чытанне для дзетак беларусаў» Каруся Каганца, «Першае чытанне для дзетак беларусаў» Цёткі, творы Янкі Купалы і Якуба Коласа, В. Дунін-Марцінкевіча, Ф.Багушэвіча, пераклад паэмы «Пан Тадэвуш» А. Міцкевіча. Быў выпушчаны альманах «Маладая Беларусь».

1910 год. Памерла Эліза Ажэшка (1841-1910).

Папулярная ў свой час беларуская польскамоўная пісьменніца, грамадская дзеячка і педагог эпохі пазітывізму.

Яе празаічныя творы інсцэніраваліся, перакладаліся на беларускую мову і напачатку XX стагоддзя ставіліся на сцэнах шматлікіх беларускіх гарадоў. Блізка сябравала з Ф. Багушэвічам.

Адукацыю атрымала ў Варшаўскім пансіёне. Аказвала дапамогу ўдзельнікам паўстання 1863 года.

Аўтар апавяданняў, раманаў, у тым ліку на тэмы грамадскай эмансіпацыі і барацьбы жанчын за грамадскія правы. Шырокае прызнанне прынеслі раман «Мэір Эзофавіч», апавяданні зборніка «З розных сфер», апавяданні з жыцця беларускіх сялян «Нізіны» і іншыя.

Шмат падарожнічала па Беларусі, сабрала 228 назваў раслін. Усім беларускім назвам за дапамогай знаёмага батаніка яна дала лацінскія адпаведнікі. Шмат назваў раслін, пададзеных Ажэшкай, не фіксуюць іншыя беларускія слоўнікі.

У доме ў Гродна, дзе апошнія гады жыцця яна жыла створаны дом-музей. Яе імем названа вуліца ў Гродна, на якой усталяваны помнік.

1920 год. Нарадзіўся Ян Павал II (Караль Вайтыла, 1920-2005).

264-ы Рымскі Папа, першы пантыфік-славянін і першы папа, які не паходзіў з Італіі, за апошнія больш як 450 гадоў. Святы. Меў вялікую цікавасць да Беларусі, стварыў паўнавартасную каталіцкую структуру ў Беларусі.

Па працягласці свайго пантыфікату ён саступае толькі Апосталу Пятру і Папу Пію IX (1846-1878).

Аўтар прац па праблемах хрысціянскай філасофіі чалавека, шматлікіх энцыклік, вершаў, паэм, п’ес.

Яго верш «Юдэйская пустыня» пераклала на беларускую мову Х. Лялько.

Стаў першым пантыфікам у гісторыі, які пачаў звяртацца да беларускіх вернікаў па-беларуску ў сваіх святочных віншаваннях з нагоды Вялікадня і Нараджэння Хрыстовага, а таксама падчас сустрэч з дэлегацыямі беларусаў.

Святому прысвечаны шматлікія помнікі ў многіх каталіцкіх краінах. У 2013 годзе ў Магілёве на тэрыторыі касцёла Небаўзяцця Панны Марыі і Святога Станіслава ўстаноўлена скульптура.

1940 год. Нарадзіўся Ян Чыквін (1940-2022).

Беларускі паэт, гісторык літаратуры, перакладчык, доктар гуманітарных навук, прафесар, грамадскі дзеяч Польшчы, прэзідэнт Беларускага Літаратурнага Таварыства «Белавежа».

Скончыў Варшаўскі ўніверсітэт. Працаваў у Варшаўскім, Беластоцкім універсітэтах.

Член Польскага таварыства русістаў, Саюза польскіх пісьменнікаў, Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў, беларускага ПЭН-цэнтра. Быў рэдактарам выдавецкай серыі “Бібліятэка Беларускага літаратурнага аб’яднаньня «Белавежа»”, часопіса «Тэрмапілы».

Узнагароджаны медалём Францішка Скарыны.

Памёр 14 лістапада 2022 года.

1958 год. Нарадзіўся Ян Максімюк.

Беларускі перакладчык, крытык, літаратар на Беласточчыне.

Скончыў Варшаўскі ўніверсітэт. Працаваў настаўнікам, інструктарам і сакратаром Беларускага грамадска-культурнага таварыства ў Беластоку, журналістам «Нівы», перакладчыкам у амерыканскай амбасадзе ў Варшаве.

Перакладае беларускую літаратуру на польскую мову і сусветную літаратуру на беларускую мову. Пераклаў «Уліса» Джойса. Стварае слоўнік падляскай мовы. Вядзе сайт прысвечаны папулярызацыі і кадыфікацыі падляскай мікрамовы. Рэдагаваў літаратурна-мастацкі часопіс «Правінцыя» (Беласток).

З 1998 году жыве ў Празе. Супрацоўнічае з «Радыё Свабода». Разам з С. Шупам заснаваў інтэрнэт-праект Літаратура.орг.

1972 год. Нарадзіўся Аляксандр Кулінковіч (1972-2018).

Беларускі рок-музыка, заснавальнік і лідар гурта “Neuro Dubel”.

Працаваў у моладзевых выданнях. Аўтар вершаў, музыкі. Браў удзел у некаторых запісах і канцэртах гурта «Крамбамбуля».

Памёр 3 жніўня 2018 года. У дзень смерці «Нейра Дзюбель» павінен быў выступаць на фэстывалі «Рок за баброў».

1977 год. У Польшчы памёр Андрэй Блажэвіч (Вангін, 1895-1977).

Беларускі акцёр, вядучы акцёр трупы У. Галубка – Беларускага дзяржаўнага вандроўнага тэатра. Выступаў у характарных ролях.

Бываў на гастролях у Магілёве.

Арыштаваны НКУС у 1937 годзе. Па Другой сусветнай вайне выехаў у Польшчы. Удзельнічаў у аматарскіх спектаклях на Памор’і.

З 1968 году дажываў у доме састарэлых у Гдыні. Наведваў беларускі клуб у Гданьску.

Увесну 1977 году знік з дому састарэлых Гдыні. Толькі праз 25 гадоў высветлілася, з прычыны пагаршэння здароўя яго перавезлі ў Гнеў – у адпаведны дом. Там пасля 19 дзён памёр.

Дзякуючы гданьскім беларусам яго магіла была адшуканая. На ёй усталяваны помнік з граніту.

Акцёры трупы У. Галубка.

1995 год. Памёр ураджэнец в. Малыя Бортнікі Бабруйскага раёна Іван Балыка (1937-1995).

Беларускі савецкі вайсковы дзеяч, генерал-маёр.

Скончыў ваеннае вучылішча, акадэмію бранятанкавых войск Генеральнага штаба. Служыў у Беларускай ваеннай акрузе, групе савецкіх войск у Германіі, у Забайкаллі, быў ваенным саветнікам у В’етнаме, Емене. Апошнія гады жыцця пражываў у в. Малыя Бортнікі.

Фота з адкрытых крыніц.

Дзень у гісторыі. 13 красавіка. Тайскі новы год. Абраз Бялыніцкай Маці Божай. Выратаванне чалюскінцаў. Дэпартацыя з Беларусі. Катынскае пытанне. Утворана Мінска-Магілёўская дыяцэзія. Заснаваны Ордэн Скарыны

Сангкран – тайландскі новы год.

Сангкран на санскрыце азначае “пераход”, змена пор года.

Адзначаецца з 13 па 15 красавіка. Змена года па старажытнаіндыйскім астралагічным календары, у час, калі сонца пераходзіць з сузор’я Рыб у сузор’е Авена.

У гэты дзень прынята падносіць вытанчаныя стравы будыйскім святарам у знак павагі да будыйскай філасофіі. Хатняя статуя Буды абмываецца чыстай вадой з пялёсткамі руж і язмінам. Тайская моладзь у гэты дзень аблівае равеснікаў вадой.

Сусветны дзень рок-н-ролу.

З датай урачыстасці ў прыхільнікаў да гэтага часу ўзнікаюць некаторыя рознагалоссі. Афіцыйны заснавальнік жанру – Біл Хэйлі ў 1954 годзе напісаў мелодыю “Rock Around The Clock” (“Рок круглыя суткі”), якую пасля музычныя крытыкі прызналі першым у свеце творам новага музычнага жанру. Паколькі завяршыў ён сваю працу ноччу, то некаторыя знаўцы лічаць, што гэта адбылося 12-га красавіка, але ўсё ж большасць прыхільнікаў рок-н-ролу схільна прыняць за дату заснавання накірунка менавіта 13 красавіка.

Музычны тэрмін “рок-н-рол” уведзены ва ўжытак Аланам Фрыдам з Кліўленда, які шмат зрабіў для папулярызацыі новай музыкі.

Сярод заснавальнікаў напрамку быў і легендарны Элвіс Прэслі.

У пачатку 1960-х з’явіўся новы стыль у рок-н-роле – поп-рок. Ліверпульская чацвёрка сваімі кампазіцыямі запусціла ў свет эпідэмію “бітламаніі”. У 1964 годзе з’явіліся “Rolling Stones”, якія адрозніваліся хуткім, магутным і тэхнічным гукам.

У 1970-я гады нарадзіўся псіхадэлічны рок –  “Pink Floyd”, “Deep Purple”, “Led Zeppelin”, “Black Sabbath”. Гэтае дзесяцігоддзе лічаць залатой эпохай у развіцці рок-культуры.

У 1986 годзе была названа першая дзясятка “бацькоў-заснавальнікаў” руху – Чак Бэры, Джэймс Браўн, Рэй Чарльз, Фэтс Даміно, The Everly Brothers, Джэры Лі Льюіс, Літл Рычард, Сэм Кук, Бадзі Холі і Элвіс Прэслі.

А вось днём нараджэння рок-н-рола у Беларусі з’яўляецца дзень 12 красавіка 1968 года, калі ў Мінску распачаўся Першы фестываль біт-ансамбляў Мінска.

У дзень Сусветнага дня рок-н-ролу праходзяць фестывалі, канцэрты, танцавальныя вечарыны.

1538 год (па іншых дадзеных 4 красавіка). Памерла Алена Глінская (1508–1538).

Вялікая княгіня Маскоўская. Маці Івана Грознага, удава Васіля ІІІ, першая руская кіраўніца пасля княгіні Вольгі і Соф’і Вітаўтаўны. Дачка князя Васіля Львовіча з літоўскага роду Глінскіх і яго жонкі Ганны Якшыч, якая была родам з Сербіі, дачкі сербскага ваяводы.

Дзядзька Алены, князь Міхаіл Львовіч, быў буйным дзяржаўным дзеячам ВКЛ. Пасля паражэння мецяжу Глінскіх збег разам са сваякамі і Аленай у Маскву.

Па адной з легенд Глінскія вядуць паходжанне ад Мамая, па іншай – ад Вольгавічаў, адной з галін Рурыкавічаў.

У 1537 годзе заключыла з каралём польскім і вялікім князем літоўскім Жыгімонтам I мір, які завяршыў руска-літоўскую вайну 1534–1537 гадоў (Старадубская вайна). Пры Алене была пабудавана Кітайгарадская сцяна, праведзена грашовая рэформа.

Пахавана ў Крамлі, ва Узнясенскім жаночым манастыры.

1756 год. Папа Рымскі падпісаў булу аб каранацыі абраза Бялыніцкай Маці Божай.

Урачыстая каранацыя абраза адбылася 20 верасня 1761 года. Свята іконы – 25 (12) красавіка.

Бялыніцкі абраз Божай Маці – Каралевы Беларусі – абраз Багародзіцы, які шануецца каталіцкім, праваслаўным і ўніяцкім насельніцтвам усходняй Беларусі як цудатворны.

Існуюць дзве розныя традыцыі тлумачэння паходжання абраза – праваслаўная і каталіцкая, якія апавядаюць сва врсіі пра гісторыю абраза. 

Першае праваслаўнае паданне кажа, што пасля разгрому Кіева войскамі Батыя некалькі манахаў, узяўшы з сабой старажытны абраз візантыйскага пісання, сышлі на поўнач, дашлі да ўзвышша ля ракі Друць, дзе і заснавалі царкву Св. Іллі Прарока і мужчынскі манастыр. Ужо ў першую ноч на абраным месцы ад іконы пачало зыходзіць незвычайнае ззянне. Цуд паўтараўся і ў наступныя ночы, якія сталі ад ззяння белымі. У памяць аб гэтым цудзе мястэчка, дзе быў заснаваны манастыр, нібыта і атрымала назву Бялынічы. Пазней абраз перайшоў да манахаў-кармелітаў.

Па іншай версіі праваслаўных ікона была выкрадзена каталікамі з варот праваслаўнага Аршанскага Куцеінскага манастыра і перададзена ў кармеліцкі манастыр. Бялыніцкі касцёл і кляштар каталіцкага манаскага ордэна кармелітаў абутых быў заснаваны Л. Сапегам у 1622 годзе, лічыцца, што фундацыя была знакам падзякі Богу за перамогу ў 1618 годзе над войскамі маскоўскага цара.

Абедзве версіі каталіцкага падання гавораць, што абраз з’явіўся ў кармеліцкім Бялыніцкім кляштары цудоўным чынам. Па адной версіі ікона была намалявана анёлам на аконнай аканіцы. Па іншай – абраз напісаў пілігрым-жывапісец падчас спеваў манахамі літаніі Божай Маці. Жывапісец завяршыў сваю працу да моманту сканчэння спеваў. Жывапісцам быў анёл.

Большасць гісторыкаў схільныя лічыць, што цудатворны абраз у Бялынічах быў напісаны ў 1634–1635 гадах невядомым мастаком.

1934 год. Скончылася аперацыя па выратаванні чалюскінцаў, якую ўзначальваў ураджэнец Магілёва О. Шмідт. Летчыкамі былі выратаваны ўсе 104 удзельнікі дрэйфу на ільдзіне.

Летам 1933 года пачалася навуковая экспедыцыя пад кіраўніцтвам О. Шмідта на параходзе “Чалюскін” з мэтай праверкі магчымасці праходу Паўночным марскім шляхам транспартнымі караблямі. Экспедыцыя прайшла пяць мораў Ледавітага акіяна, але ў Берынгавым моры “Чалюскін” аказаўся заціснуты льдамі. 

Члены экспедыцыі вымушаны былі пакінуць судна і перайсці на лёд. 13 лютага 1934 года параход быў раздушаны льдамі і затануў. На дрэйфуючай крызе быў створаны лядовы лагер, у якім аказаліся 104 чалавекі, уключаючы 10 жанчын і дзвюх маленькіх дзяўчынак, якія нарадзіліся падчас плавання. Гэты лагер праіснаваў 2 месяцы. На выратаванне чалюскінцаў былі кінуты палярная авіяцыя і караблі.

За выратавальную аперацыю чалюскінцаў (5 сакавіка – 13 красавіка 1934 года) сем лётчыкаў сталі першымі Героямі Савецкага Саюза.

У Магілёве ў гонар чалюскінцаў названа вуліца.

1940 год. Адбыўся Другі этап сталінскай дэпартацыі з Заходняй Беларусі “вызваленага” насельніцтва.

Былі дэпартаваны асобы, якія былі абвінавачаны ў “адданасці польскаму ўраду і падрыхтоўцы ваенных дзеянняў супраць СССР”. Больш за 24 000 чалавек вывезена ў Сібір і Казахстан. 

Першы этап дэпартацыі адбыўся 10 лютага, трэці – 29 чэрвеня 1940 года, яшчэ два ў 1941 годзе.

1943 год. Германскае радыё паведаміла аб знойдзеных рэштках польскіх афіцэраў, якія былі знішчаны ў Катыні.

Эксгумацыя ў Катыні, якой кіраваў прафесар Герхард Бутц, працягвалася да 7 чэрвеня. 

З 8 брацкіх магіл выцягнута і зноўку пахавана 4 143 рэшткаў цел. У 70% выпадкаў іх удалося ідэнтыфікаваць. На ўсіх трупах з магіл 1-7 была зімовая вопратка, у прыватнасці шынялі, футравыя і скураныя курткі, швэдры і шалікі. Трупы з магілы № 8 былі ў летнім адзенні. З гэтым узгадняецца факт, што ў магілах 1-7 былі знойдзены фрагменты газет за сакавік-красавік 1940 года, а ў магіле № 8 – газеты за пачатак траўня. На трупах не было слядоў казурак (трупных мух), што пацвярджае, што пахаванні вырабляліся ў халодную пару года.

У 2007 годзе польскі кінарэжысёр Анджэй Вайда зняў пра гэтыя падзеі фільм, заснаваны на сведчаннях відавочцаў тых трагічных падзей. Ахвярай злачынства быў і бацька рэжысёра.

Пачатак эксгумацыі немцамі

1966 год. Нарадзіўся Юрась Барысевіч.

Беларускі эсэіст, перакладчык і мастак.

Скончыў Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт.

Працаваў перакладчыкам, карэспандэнтам БелТА, рэдактарам у НВА «Інтэграл», газеце «Культура», Мінскім інстытуце кіравання, часопісах «Мастацтва» і «The Green Cross Optimist».

Удзельнік мастацкіх суполак «Другі фронт мастацтваў», «Schmerzwerk», «pARTisan». Адзін з заснавальнікаў і тэарэтыкаў («камісараў») авангарднай суполкі «Бум-Бам-Літ». Займаецца даследчыцкай і перакладчыцкай працай, жывапісам і перформансам.

Аўтар кніг пра сучаснае мастацтва і літаратуру, зборніка філасофскіх тэкстаў «Alter Nemo», эсэ пра балет, жывапіс, тэатр, кінематограф, камп’ютарную графіку, шматлікіх артыкулаў. Яго некаторыя працы перакладаліся на польскую, славенскую, англійскую, украінскую, латышскую, нямецкую мовы.

Перакладчык з французскай, англійскай, польскай і нямецкай. Пераклаў на французскую мову санеты Янкі Купалы.

У якасці мастака з 1988 года ўдзельнічае ў мастацкіх выставах у Беларусі, Польшчы, Францыі, у фестывалях перформансу – «Нутраная Амерыка» у в. Амерыка Круглянскага раёна, у Беларсі, Латвіі, Польшчы, Украіне. Чытаў лекцыі па сучасным беларускім мастацтве ў Варшаўскім універсітэце, Любліне і Беластоку.

1990 год. ТАСС надрукавала паведамленне аб прызнанні СССР адказнасці НКУС за трагедыю ў Катынскім лесе.

Гэта адбылося падчас візіту ў Маскву прэзідэнта Польшчы В. Ярузэльскага. У паведамленні гаварылася: “Выяўленыя архіўныя матэрыялы ў сваёй сукупнасці дазваляюць зрабіць выснову аб непасрэднай адказнасці за злачынствы ў катынскім лесе Берыі, Мяркулава і іх падручных. Савецкі бок, выказваючы глыбокае шкадаванне ў сувязі з катынскай трагедыяй, заяўляе, што гэта адно з цяжкіх злачынстваў сталінізму”.

26 лістапада 2010 года Дзярждума Расіі прыняла заяву «Аб Катынскай трагедыі і яе ахвярах», у якой прызнала Катынскі растрэл злачынствам, учыненым па прамым указанні Сталіна і іншых савецкіх кіраўнікоў.

На сёння ў Расіі імкнуцца да рэвізіі гэтых паведамленняў і заяў, да перагляду гісторыі пытання.

24 чэрвеня 2022 года з мемарыяльнага комплексу ў Катыні знялі сцяг Польшчы. Мэр Смаленска А. Барысаў заявіў, што такое рашэнне было прынятае міністэрствам культуры.

1991 год. Утвораны Мінска-Магілёўская каталіцкая архідыяцэзія і Гродзенская дыяцэзія.

Мінска-Магілёўская архідыяцэзія ўтворана шляхам  аб’яднання Мінскай і Магілёўскай архідыяцэзій.

Першым Мітрапалітам Мінска-Магілёўскім быў прызначаны Казімір Свёнтак (1914–2011). У 2007 годзе Папа Бенедыкт XVI прызначыў архібіскупам Мінска-Магілёўскім Тадэвуша Кандрусевіча, з верасня 2021 года Папа Францыск прызначыў архібіскупам-мітрапалітам Іосіфа Станеўскага.

У склад архідыяцэзіі уваходзяць дэканаты: Бабруйскі, Барысаўскі, Валожынскі, Вілейскі, Магілёўскі, Маладзечанскі, Мядзельскі, Нясвіжскі, Стаўбцоўскі, два ў Мінску.

Архібіскуп-мітрапаліт Іосіф Станеўскі

1995 год. Пастановай Вярхоўнага Савета Беларусі заснаваны Ордэн Францыска Скарыны.

Адна з найвышэйшых дзяржаўных узнагарод за асаблівыя заслугі ў справе нацыянальна-дзяржаўнага адраджэння.

Ордэнам узнагароджваюцца грамадзяне за значныя поспехі ў справе нацыянальна-дзяржаўнага адраджэння Беларусі, дасягненні ў галіне нацыянальнай мовы, літаратуры, мастацтва, а таксама прапаганды культурнай спадчыны беларускага народа; за адмысловыя заслугі ў гуманітарнай, дабрачыннай дзейнасці, у справе абароны чалавечае годнасці і правоў грамадзян, за міласэрнасць і іншыя высакародныя ўчынкі.

Сярод узнагароджаных – Мемарыяльны комплекс «Брэсцкая крэпасць-герой» і больш за 30 асоб. Сярод асоб – Нобелеўскі лаўрэат Ж. Алфёраў, экзарх Філарэт, беларускія гісторыкі, мовазнаўцы, мастакі, спявакі.

У паловы з тых, хто узнагароджаны Ордэнам Ф. Скарыны, вельмі сумнеўныя дасягненні “у галіне нацыянальнай мовы, літаратуры, мастацтва…, у прапагандзе культурнай спадчыны беларускага народа” – журналіст А. Зімоўскі, Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі Алексій II, рускія спявакі Н. Бабкіна, М. Баскаў, расійскія дзяржаўныя дзеячы П. Барадзін, Б. Ельцын, Ю. Лужкоў, Г. Селязнёў, В. Матвіенка, а яшчэ французскі мадэльер – П’ер Кардэн.