Будынак пошты ў неагатычным стылі мае статус гісторыка-культурнай каштоўнасці, але замест рамонта яго сарамліва хаваюць ад гараджан.
Паштовая станцыя ў мястэчку Прапойск (цяпер Слаўгарад) на старой Варшаўскай шашы была пабудавана ў сярэдзіне XIX стагоддзя. Яна ўключана ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Беларусі другой катэгорыі. Гэта прамакутны аднапавярховы будынак з вялікім унутраным дваром і каменнай агароджай. Вокны і парадныя дзверы аформлены ў неагатычным стылі, над уваходам – металічны казырок на чугунных ажурных апорах. Сёння пабудова, якая з’яўляецца помнікам архітэктуры, знаходзіцца ў паўразбураным стане і не выкарыстоўваецца.
Уласнікам будынка з’яўляецца аддзел ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі Слаўгарадскага райвыканкама. Каб схаваць разбурэнні гістарычнай каштоўнасці, на фасад старога будынка быў нацягнуты тэнт. Як піша тэлеграм-канал “Спадчына”, тэнт на паштовай станцыі ў Слаўгарадзе вісіць аж з 2017 года, прычым быў усталяваны «ў мэтах забеспячэння бяспекі і захавання будынка».
– Як ануча можа забяспечваць захаванасць будынка? Навошта глядзець на помнік, калі можна глядзець на анучу з малюнкам на яго фасадзе? – задаюцца пытаннямі аўтары матэрыяла пра слаўгарадскую паштовую станцыю.
Адзначым, што мясцовая ўлада плануе рэканструяваць гістарычны будынак пад раённы музей у рамках дзяржаўнай праграмы “Культура Беларусі” на 2021-2025 гады. Але ці адбудзецца аднаўленне гарадской гістарычнай каштоўнасці пакажа будучыня.
Среди работ – самая дорогая картина в Беларуси. Жемчужины коллекции, которую собирала еще команда Виктора Бабарико, представлены в Выставочном зале и в ратуше да 30 апреля.
Хаим Сутин, Юдель Пэн, Леон Бакст, Евгений Магарил – известные белорусские художники начала XX века и современные мастера Владимир Товстик, Владимир Зинкевич, Владимир Савич, Юрий Яковенко. Эту экспозицию собрал под своей крышей Выставочный зал «Музея истории Могилёва», а шедевры предоставил уже в который раз Белгазпромбанк – более 40 картин и скульптур.
Название выставки «Портрет времени», где каждая из работ особенно ценна и является жемчужиной белорусского искусства.
Если подробнее о значимости этой выставки: Хайм Сутин – крупнейший мастер «Парижской школы», на выставке представлены две работы – «Ева», и «Уснувшая читательница, Мадлен Кастен», причём Белгазпромбанк в 2013 году приобрёл «Еву» на аукционе «Сотбис» за 1.805.000 долларов, она признана самой дорогой картиной в Беларуси.
Юдель Пен – белорусский живописец, видный деятель «еврейского ренессанса» в искусстве начала XX века, известен как учитель многих витебских художников, в том числе Марка Шагала.
Представлен портрет Иосифа Олешкевича, художника начала XIX века который часто выезжал в белорусские губернии, где сделал немало интересных портретов, дружил с Адамом Мицкевичем. Все остальные, представленные мэтры заслуживают особого внимания и изучения.
Стоит отметить, что художественное собрание “Белгазпромбанка” – поистине уникальная коллекция в нашей стране, над которой десятилетиями работала команда специалистов под управлением Виктора Бабарико. В 2021-2022 годах над ней нависла угроза, когда работы арестовывались государством на фоне политического кризиса в стране.
Часть коллекции выставлена в ратуше. Экспозиция будет работать до 30 апреля. Время работы выставочного зала: со среды по воскресенье – с 11:00 до 19:00. В понедельник и вторник – выходные дни.
Нядаўна ў вольным доступе для даследчыкаў паявіўся малюнак Магілёва і некалькіх гарадоў колішняй Магілёўскай губерніі 1830-х гадоў на сімвалічнай мапе губерніі. Аўтарам малюнка з’яўляўся магілёўскі губернскі землямер калежскі саветнік і кавалер Ігнаці Фёдаравіч Лада-Кладніцкі.
Гэтая рукапісная карта вядомая ў адзіным асобніку, які захоўваецца ў фондах Расійскай дзяржаўнай бібліятэкі. Некалькі спробаў магілёўскіх аматараў старажытнай гісторыі атрымаць ад расійскай бібліятэкі скан выявы ў высокай якасці не давалі плёну. Цяпер жа намаганнямі колішняга намесніка дырэктара Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі Алеся Сушы выява ў высокім пашырэнні трапіла да беларускіх краязнаўцаў. Найбольшую цікавасць на ёй выклікае выява экзэрцыргаўза. Гэты манеж для трэніровак вайскоўцаў размяшчаўся ў раёне сучаснага кінатэатра “Чырвоная зорка” і згарэў яшчэ ў 1860-х гадах. Выява ўнікальная тым, што гэта адзінае адлюстраванне магілёўскага экзэрцыргаўза.
Выява прадстаўлена магілёўскім краязнаўцам і калекцыянерам Алегам Давідам Лісоўскім.
Унікальная магілёўская традыцыя ўпрыгожвання драўляных дамоў пад пагрозай з-за вынішчэння сектароў прыватнай забудовы ў горадзе. Магілёўскія драўляныя цуды прапануюць зрабіць філіялам Музея народнага дайлідства.
Багаты драўляны архітэктуры дэкор горада вылучаецца навукоўцамі ў асобны стыль, так званую «магілёўская разьбу» – адзначаюць стваральнікі петыцыі. Разьба ў выглядзе геаметрычнага і расліннага арнаменту (краявая, скразная i прапіловачная) паярусна размяшчаецца на фасадах драўляных дамоў.
Найбольш багата аздабляліся франтоны, дзе разьба ўтварала некалькі па-рознаму вырашаных радоў. Разьба ўзбагачае пластыку фасадаў вытанчанай святлоценявой мадэліроўкай, узмацняе іх рытмічную пабудову, кантрастна вылучае найбольш значныя элементы, падкрэслівае тэктоніку збудаванняў. У некаторых будынках разныя элементы на фоне сцен вылучаюцца светлым колерам.
Тым часам сітуацыя ў Магілёве складаецца так, што праз 20 гадоў новае пакаленні магілёўцаў не будзе мець уяўлення пра тое, як выглядаў горад век таму – каштоўныя драўляныя будынкі будуць або знесены, або згніюць без догляду, або дэградуюць пад сайдынгам і сіняй металачарапіцай.
На дадзены момант горад разрастаецца і забудоўваецца шмат у чым за кошт зносу драўлянай забудовы без уліку яе мастацка-эстэтычных вартасцей. Падобнае можна назіраць у былым прадмесці (да вайны – суцэльна драўляным) Лупалава, на схілах рэк Дубравенкі і Дзебры. З заўважных страт – дамы па вуліцы Катоўскага, 11 і па Першмавайскай, 60а. Апошні будынак прапаноўвалася перавезці ў Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту, але той адмовіўся, таму што на ўсю тэрыторыю, якую ён займае пад Мінскам, накладзены рэгламенты, якія не дазваляюць новае будаўніцтва. Супрацоўнікамі магілёўскага музея былі выратаваны некаторыя побытавыя рэчы і фрагменты дэкору, але казаць пра паўнавартаснае захаванне не даводзіцца.
Для вырашэння гэтай праблемы аўтары петыцыі прапануюць разгледзець магчымасць стварэння ў Магілёве філіі Беларускага дзяржаўнага музея народнай архітэктуры і побыту. Падпісаць зварот можна тут.
На зносе помніка вядомай беларускай паэткі «без прыцягнення непатрэбнай увагі грамадскасці» настойвае скандальна вядомая гродзенская прарасійская актывістка Вольга Бондарава – паведамляюць СМІ.
Вольга Бондарава лічыць, што помнік парушае Закон Беларусі «аб недапушчэнні рэабілітацыі нацызму» і прыносіць «невымоўныя пакуты ўсё яшчэ жывым ветэранам Вялікай Айчыннай вайны і вязням германскіх канцлагераў».
Помнік беларускай паэтцы Ларысе Геніюш быў усталяваны на тэрыторыі царквы Святой Жываначальнай Тройцы ў Зэльве ў 2003 годзе, праўда, без ўзгаднення з гарадской адміністрацыяй, але з атрыманнем блаславення царквы.
Знесці помнік ужо пагадзіліся начальнік упраўлення па ідэалагічнай рабоце і па справах моладзі Гарадзенскага аблвыканкама Ігар Булаўка і намеснік старшыні Зэльвенскага райвыканкаму па ідэалагічнай рабоце Галіна Раманчук.
У лістападзе 2022 года блогерка з Гродна Вольга Бондарава звярнула ўвагу на прыватны музей Анатоля Белага ў Старых Дарогах. Бюсты знакамітых беларусаў, устаноўленыя перад будынкам, яна назвала «русаненавісніцкай і пранацысцкай экспазыцыяй» – і паскардзілася раённаму ідэолагу. Сярод іншых быў зняты і бюст Ларысы Геніюш.
Ларыса Геніюш (1910–1983), беларуская паэтэса, празаік, грамадскі дзеяч. Працавала Генеральным сакратаром ураду БНР. Была рэпрэсаваная і ўтрымліваліся ў савецкіх турмах, у ГУЛАГу. Прынцыпова не прымала савецкага грамадзянства, засталася грамадзянкай Чэхаславакіі. Дом Геніюшаў у Зэльве, нягледзячы на нагляд КДБ, прыцягваў літаратараў, мастакоў, навукоўцаў. Яна – аўтар зборнікаў вершаў, успамінаў пра ГУЛАГ. На яе вершы напісаны песні.
Бібліятэкі Магілёва запрашаюць да сябе ўсіх ахвотных у адзіны дзень адкрытых дзвярэй на самыя разнастайныя праекты і цікавосткі.
На сайтах бібліятэк, у іх акаўнтах у сацыяльных сетках і ў саміх бібліятэках горада ўсіх ахвотных і дапытлівых чакаюць прэзентацыі самых разнастайных праектаў, акцый, інтэрактыўных экскурсій, інтэлектуальных гульняў і квэстаў, майстар-класаў і іншых актыўнасцяў.
Згодна з традыцыяй, стартуе СВОП-акцыя “Кніжны фАрт” у акаўнце Instagram #БиблиотекиМогилева, у якой будзе правадзіцца розыгрыш кніжнага бокса (падарункавай скрыні з кнігамі, карыснымі і прыемнымі рэчамі).
У гарадской бібліятэцы імя Карла Маркса адбудзецца канцэпт-прэзентацыя праграмы “Альтэрнатыўная 4K пляцоўка”, якая, як чакаецца, збярэ найбольш актыўную і ініцыятыўную моладзь для імправізацыі “Гэта менавіта я!”
У бібліятэчным філіале № 2 імя Iвана Шамякіна (вул. Якубоўскага, 23) пройдзе інтэрактыўная гульня “Бітва розумаў і вынаходлівасці”. Тут можна будзе таксама наведаць мастацкую тэрыторыю “Моладзевае асяроддзе”.
Літаратурных гурманаў чакае запуск партала “паЧытаем” на сайце CSGPB.By, а для афлайн карыстальнікаў у гарадскіх бібліятэках будзе працаваць інтэрактыўныя тэрыторыі EVENT-чытання “Літаратурны QR-код пашырае гарызонт”.
У бібліятэцы-філіале № 4 імя Міхаіла Лермантава (вул. Народнага апалчэння, 4) урачыста пройдзе адкрыццё міжнароднай кампаніі “Тамбоў і Магілёў чытаюць разам!” Тут можна будзе пазнаёміцца з працай тамбоўскай пісьменніцы Алены Барады.
На YouTube-канале ўстановы “Бібліятэкі Магілёва” адбудзецца прэм’ера плэйліста «Свой сярод сваіх».
Пазнаёміцца з поўнай праграмай адчыненых дзвярэй можна на сайце csgpb.by
Фонды Жыліцкага гістарычнага комплексу-музея ў Кіраўскім раёне папоўнены партрэтам Сафіі Булгак – былой жыхаркі гэтага архітэктурнага і культурнага помніка Магілёўшчыны.
У Жыліцкі музей перададзена копія партрэта Сафіі Булгак, якую намалявала мастачка з Бялыніч Ларыса Журавовіч, паведамляе на сваіх старонках раённая газета Кіравец.
Само мястэчка Жылiчы вядома з XV стагоддзя. Яно належала князям Трабскiм, Хадкевiчам, Сапегам. У XVII стагоддзi тут была ўзведзена крэпасць: яе земляныя валы ў 3-4 чалавечыя росты часткова захавалiся да нашых часоў. У XIX стагоддзi крэпасць страцiла сваё значэнне. I якраз у гэты час Iгнацiй Булгак набыў Жылiчы ў Францiшка Сапегi.
Лідар шляхты Бабруйскага павету Ігнацій Булгак быў двойчы жанаты. Ён ажаніўся з Ізабэлай-Кларай са старажытнай і багатай сям’і Сліжаў. У гэтым шлюбе нарадзіліся двое дзяцей: Джозэф-Вітольд (1829-1892) і Сафія (1832-1881).
Старэйшая дачка Ігната Сафія ў 1853 годзе стала жонкай Генры Валовіча і нарадзіла чатырох сыноў і дзвюх дачок.
Булгакі – старажытны і вельмі разгалінаваны род, які вядзе сваю гiсторыю з XV стагоддзя. Па сямейнаму паданню, дабаснянская лінія роду паходзіць з Навагрудскай зямлі. У Булгакаў быў герб “Сыракомля”. На долю старажытнага роду не выпала нi яркiх перамог, нi гучных здзяйсненняў. Разбагацеў род толькi ў пачатку XIX стагоддзя. І гэта, верагодна, непакоiла ганарыстых уладальнiкаў Жылiч.
Таму ў Жылічах Ігнаці Булгак пачаў будаваць палац. Пра перспектывы і асаблівасці яго рэканструкцыі mogilev.media паведамлялі ў ранейшых публікацыях.
Інтэр’еры палаца былі надзвычай разнастайнымі і маляўнічымі. Калі аздабленне столі ў залах даволі добра захавалася, то сцены выглядаюць сіратліва. Адной з важных задач рэстаўрацыі палаца з’яўляецца аднаўленне інтэр’ераў.
Паколькі ў залах мелася шмат карцін, то вяртанне партрэта Сафіі Буглак вельмі прыемны і важны крок аздаблення і аднаўлення выгляду сценаў палаца.
Фотаздымкі ўзяты з адкрытых крыніц і сацыяльных сетак.
Адрэстаўравалі толькі палац Пацёмкіна-Галынскіх, і на гэтым клопат пра спадчыну палічылі завершаным. Стайні палаца, вінакурню, піўзавод знішчылі, плябанія ў занядбаным стане
Лёс крычаўскай архітэктурнай спадчыны яскрава сведчыць нам пра ўменне мясцовых чыноўнікаў пускаць пыл у вочы. Мясцовыя вертыкаль і прэса гадамі ўсхваляюць на сваіх старонках рэстаўрацыю палаца Пацёмкіна-Галынскіх – архітэктурнай перліны горада. Аднак гэта адзіны аб’ект гісторыка-культурнай спадчыны ў старадаўнім Крычаве, які быў адноўлены ў часы незалежнай Беларусі. Што ж да астатняй архітэктурнай спадчыны горада, то яна як быццам бы ўжо і не патрэбная і нават лішняя.
Што да палаца – ён быў пабудаваны на працягу 1778-1787 гг. па праекце Івана Старова ў стылі класіцызму, аднак змяніў архітэктурны выгляд пры Галынскіх.
У 1980-х гадах пачаліся работы па рэстаўрацыі палаца, але з-за недахопу фінансавання помнік быў закансерваваны на дваццаць год. Урэшце ў 2003 годзе будынак быў уключаны ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей. З гэтага часу пачалося аднаўленне і рэстаўрацыя аб’екта гісторыка-культурнай спадчыны, якое было завершана ў 2008 годзе. У гэты ж час у помнік архітэктуры пераехаў мясцовы краязнаўчы музей. Дарэчы, на сайце мясцовага райвыканкама можна прачытацьзмястоўны матэрыял, прысвечаны падрабязнай гісторыі эклектычнага помніка і сучаснай музейнай экспазіцыі, што ў ім знаходзіцца.
І гэта адзіны станоўчы прыклад. У той жа самы час страчаных і занядбаных гістарычных аб’ектаў у Крычаве – процьма. Яскравы прыклад, акрамя самога палаца Пацёмкіна-Галынскіх побач з ім захаванымі доўгі час заставаліся стайні, якія былі часткай палацава-паркавага комплексу. Падчас рэстаўрацыі палаца ўнікальная гаспадарчая пабудова канца XVIII стагоддзя была практычна знішчана, засталіся толькі падмуркі, аб чым пісалі mogilev.media. Падмуркі ад былых стайняў, якія непасрэдным чынам адносіліся да палацава-паркавага комплексу, цяпер знаходзяцца за жалезным плотам музейнай тэрыторыі ў разбураным і занядбаным стане.
Пра стайні ў Крычаве зараз нагадвае толькі банер з выявай дваранскай карэты з рамізнікам на фоне палаца Пацёмкіна-Галынскіх. Выглядае такі банэр як сапраўдны здзек над знішчанай ўнікальнай гаспадарчай пабудовай.
Будынак вінакурні таксама аказаўся знішчаным. Узведзены ён быў яшчэ напрыканцы XVIII стагоддзя. Першы яго ўладальнік – «святлейшы» князь Рыгор Пацёмкін, які наладзіў там скураную вытворчасць. Але неўзабаве ўладальнікам стаў мясцовы шляхціц Іван Галынскі. Менавіта ён перапрафіляваў вытворчасць і наладзіў выпуск спірту. З канца XVIII стагоддзя і ажно да 1940-х гадоў у гэтым будынку была размешчана вінакурня, а пазней спіртзавод.
З пасляваеннага часу – піўны завод. Пасля таго, як напрыканцы 1990-х піўзавод быў закрыты мясцовымі ўладамі, будынак знаходзіўся ў занядбаным стане. Рэстаўрацыі гэтага цікавага помніка прамысловай архітэктуры, на вялікі жаль, так і не адбылася.
Гэты помнік прамысловай гісторыі Крычаў страціў назаўжды, бо на пачатку 2020 года яго зруйнавалі. Цяпер на месцы былой вінакурні знаходзяцца некалькі пагоркаў з будаўнічым смеццем, кавалкі сценаў са старой чырвонай цэглы, а таксама не да канца зруйнаваныя падмуркі, пра што паведамлялі mogilev.media.
У занядбаным стане на сённяшні дзень знаходзіцца будынак былой плябаніі. Нягледзячы на тое, што за савецкім часам яе перабудавалі ў двухпавярховы будынак пошты, аднак ён і дагэтуль ўяўляе сабой гістарычную каштоўнасць. Плябанія – адзінае, што захавалася ад касцёльнага комплексу, хоць і не захавалася ў аўтэнтычным выглядзе. Цяпер будынак плябаніі-пошты закінуты, з выбітамі вокнамі і дзвярыма, аб чым таксама пісалі mogilev.media.
Дырэктар “Магілёўаблтурыста” Алена Карпенка прэзентавала ў Мінску перспектывы новага турыстычнага сезону-2023 у Магілёўскай вобласці: “З вараг у грэкі”, “Мсціслаўскае княства”, “Таямніца кропелькі мёду”, “Настальгічная экскурсія ў СССР”, “Фаварыты Кацярыны”, “Траса E95” і іншыя цікавосткі.
Новы сезон 2023 года ўжо распачаўся, і “Магілёўаблтурыст” у мінскім Доме прэсы прадставіў новыя турыстычныя маршруты – пра што пішуць “Магілёўскія ведамасці”.
Магілёўшчына найбольш прыцягвае турыстаў сваёй багатай гісторыяй, гарадской архітэктурай, спецыяльнымі мясцовымі традыцыямі і культурай, чыстай прыродай. Але вельмі важна гасцінна сустрэць турыстаў і даць ім яркія, цёплыя эмоцыі.
Падчас прэс-канферэнцыі дырэктар дзяржаўнага камунальнага ўнітарнага прадпрыемства “Магілёўаблтурыст” Алена Карпенка распавяла аб новых аб’ектах і маршрутах, якія прапануюць турыстам у 2023 годзе.
Водны сплаў па Дняпры
Днепр – асноўная водная артэрыя вобласці. Па рацэ і яго прытоках распрацаваны сплавы на байдарках і плытах. Маршрут іх ідзе па вялікім шляху “З варагаў у грэкі”. Гэта можа быць аднадзённы сплаў у Магілёве (ад 1 гадзіны да 6 гадзін) і трохдзённы маршрут – ад Шклова да Магілёва з начлегамі.
Магілёў
Абласны цэнтр парадаваў новымі турамі – “City-тур Mагілёў”, “Легенды Магілёва”, “Смачны Магілёў”, “Настальгічная экскурсія ў СССР” і “Магілёў алімпійскі”. У горадзе з’явіліся новыя аб’екты паказу – адкрылі дзверы ў сваю ўнутраную кухню драматычны тэатр, магілёўскі вінзавод, кампанія “Дамачай”. Кулінарныя майстар-класы па падрыхтоўцы нацыянальных страў даюць ва ўніверсітэце харчавання.
Мсціслаў
Мсціслаў – турыстычны гонар рэгіёна. У мінулым годзе тут былі распрацаваны два новыя маршруты – “Мсціслаўскае княства” і “Габрэйская гісторыя Мсціслава”. У раёне з’явіліся новыя аб’екты для наведвання: конезавод – аб’ект прамысловага турызму, і аграсядзіба з майстар-класам “Піца па-Мсціслаўскі”.
Плюс патрыятызм
Не абышло дзяржаўнае прадпрыемства і рэгіянальныя ваенна-патрыятычныя туры. У апошнія гады з’явіліся маршруты: “Партызанскімі сцежкамі” (Буйнічы – Kлічаў – Усакіна) і “Дняпроўскі рубеж” (Шклоў – Магілёў – Быхаў).
У Слаўгарадскім раёне створаны новы маршрут “Таямніца кропелькі мёду”, які ўключае ў сябе майстар-класы на аграсядзібе.
Таксама вывучаецца перспектыва новых маршрутаў: “Фаварыты Кацярыны” (Магілёў – Шклоў – Крычаў – Слаўгарад) і “Траса E95” (Орша – Фашчаўка – Магілёў – Вараніно – Быхаў).
Жылічы
З адкрыццём маёнтка Булгакава ў Жылічах павінен запрацаваць цудоўны маршрут “Невядомая Ўсходная Беларусь” (Баркалабава – Быхаў – Жылічы) і (Кіраўск – Жылічы – Калгас імя К. Арлоўскага).
Алена Карпенка таксама распавяла пра пілотны праект стварэння “Чыгірынскага класцера” з аб’яднанай інфраструктурай аграсядзіб, баз адпачынку, туркампаній і культурных мерапрыемстваў, якія ўжо карыстаюцца вялікай папулярнасцю.
Фотаздымкі з сацыяльных сетак жыхароў Магілёўшчыны.
Бабруйскі раённы гісторыка-краязнаўчы музей звярнуўся да ўраджэнцаў Бабруйшчыны, якія пражываюць у вобласці і за яе межамі, з заклікам перадаць фотаздымкі старэйшыя за 1960 год для стварэння выставы і папаўнення фондаў.
Для гэтага музейныя работнікі просяць дасылаць фотаздымкі, якія звязаны з паўсядзённым жыццём, гісторыяй і падзеямі ў Бабруйскім раёне. Фотаздымкі прымаюцца даўнейшыя за 1960 год.
Да фота павінна быць дададзены прозвішча, імя, імя па бацьку адпраўніка, дата, геаграфічнае становішча і кароткае апісанне фатаграфіі. А таксама кантактныя дадзеныя адпраўніка: хатні адрас, тэлефон, электронная пошта (калі такія маюцца).
Фотаздымкі прымаюцца на паперы або ў электронным выглядзе. Калі немагчыма перадаць арыгіналы, то просяць адпраўляць іх сканы на электронную пошту альбо па Viber, а кантактныя дадзеныя можна знайсці тут.
На аснове сабраных матэрыялаў у музеі будзе створана экспазіцыя “Бабруйскі раён у кадры”.
