У вёсцы Барысаўшчына Глускага раёна прайшла спецыяльная аперацыя “Жытло для бусла”. Мяясцовыя энергетыкі спецыяльна для аднаго бусла паславілі новую апору, без электрычнасці, каб птушка магла размясціць на ёй сваё гняздо.
Раней бусел віў гняздо на апоры з правадамі, і пагэтаму ў вёсцы ўжо некалькі разоў за гэтую вясну прападала электрычнасць – галінкі падалі на правады і замыкалі іх – піша газета “Радзіма”.
Фота: газета “Радзіма”
У гэты дзень 1986 года Міжнародная кітабойная камісія (МКК), пасля 200 гадоў бязлітаснага знішчэння марскіх гігантаў, забараніла камерцыйны промысел буйных кітоў і гандаль іх мясам. Штогод у гэты дзень розныя прыродаахоўныя групы праводзяць акцыі ў абарону кітоў і іншых марскіх млекакормячых. Часта эколагі аб’ядноўваюцца і прысвячаюць гэты дзень абароне аднаго ўнікальнага віду, якому пагражае смяротная небяспека.
У цяперашні час дазволены толькі абарыгенны промысел кітоў выключна для задавальнення запатрабаванняў карэннага насельніцтва, а таксама канфіскацыя кітоў у навуковых мэтах па спецыяльных дазволах урадаў-членаў МКК.
У сярэднім даўжыня кіта складае ад 22 да 27 метраў. Самы вялікі кіт быў злоўлены ў 1926 годзе: яго даўжыня складала 33 метры, а важыла жывёла 150 тон.
Далёкія продкі кітоў былі сухапутнымі жывёламі, якія хадзілі на чатырох нагах.
Рыга стала апорным пунктам для прыбываючых воінаў Хрыста. Усяго прыбыло больш за 2 000 саксонцаў, да іх далучылася і 200 пскавічоў, якіх моцна дапяклі набегі балцкіх плямёнаў.
Магістр Ордэна Мечаносцаў Фолквін, не асабліва гарэў жаданнем ісці ў малазнаёмую мясцовасць і таму да восені крыжакі сядзелі ў Рызе.
Крыжакі і іх саюзнікі спустошылі значную тэрыторыю на мяжы сучасных Латвіі і Літвы. Літоўцы хаця і былі заспеты знянацку гэтым уварваннем, даволі хутка сабралі да 3 000 апалчэнцаў.
21 верасня каля Саўле (Шаўляй) крыжакоў сустрэў са сваёй дружынай мясцовы правадыр В. Булёніс, да яго на наступны дзень далучыліся жэмайты Вікінтаса.
Цяжкая конніца крыжакоў увязла ў балоце, што дапамагло літоўцам нанесці суперніку велізарныя страты.
Польскі і беларускі жывапісец, прадстаўнік акадэмічнага класіцызму.
Працаваў у Гродна, Нясвіжы, Мінску, іншых гарадах і мястэчках, выкладаў у Школе прыгожых мастацтваў, у Ягелонскім універсітэце, стаў першым дырэктарам рэарганізаванай Школы выяўленчых мастацтваў.
Пасля падарожжаў па Беларусі пакінуў выявы краявідаў Магілёва і Шклова, Магілёўскай губерні, Віцебска, Нясвіжа, Мінска і іншых.
Аўтар партрэтаў гістарычных дзеячаў, прац па гісторыі Рэчы Паспалітай. Яго пейзажы з’яўляюцца асабліва каштоўнымі для вывучэння архітэктуры Мінска, Магілёва.
Памёр 4 верасня 1831 года.
Беларускі палітычны і вайсковы дзеяч, выдавец, публіцыст, паэт, музыка.
Выдавец газеты «Северо-западный телеграф», удзельнік беларускага вайсковага руху, сябра Беларускай Вайсковай Камісіі, браў удзел у стварэнні таемнай сялянскай вайсковай арганізацыі «Зялёны Дуб», якую ўзначаліў яго сын Вячаслаў (атаман Дзяргач).
Браў удзел у антыбальшавіцкай акцыі пачатку 1920-х гадоў. Пазней адышоў ад палітычнай дзейнасці, жыў у Вільні.
Памёр 21 лютага 1939 года.
Беларускі грамадска-культурны дзеяч, выдавец, публіцыст, палітык. Дзед палітыка Зянона Пазняка.
У маладосці далучыўся да беларускага руху, удзельнічаў у працы беларускіх хрысціянска-асветніцкіх суполак.
Выдаваў каталіцкую газету «Biełarus», рэдагаваў газету «Biełaruskaja krynica», часопіс «Хрысціянская думка», быў сакратаром Прэзідыума ЦК Беларускай хрысціянскай дэмакратыі, старшынёй Прэзідыума Беларускага народнага аб’яднання, Віленскага беларускага нацыянальнага камітэта. Арганізатар беларускіх сялянскіх мастацкіх калектываў і стваральнік беларускіх вясковых школ.
Яго палітычная дзейнасць сустрэла негатыўную рэакцыю з боку польскіх уладаў. Супраць яго было заведзена 35 судовых спраў, накладаліся грашовыя штрафы, ён быў у зняволенні.
У кастрычніку 1939 года арыштаваны НКУС. Верагодна, пасля 22 красавіка 1940 года быў расстраляны ў Мінску.
Беларускі каталіцкі святар, грамадскі дзеяч, паэт.
Удзельнік беларускага нацыянальнага руху. Скончыў Віленскую каталіцкую духоўную семінарыю. Служыў у касцёлах у Камаях, Клюшчанах, іншых у мястэчках Заходняй Беларусі. З 1915 года вёў казанні на беларускай мове.
Аўтар вершаў, зборніка вершаў, вершаванага апавядання. Выступаў як публіцыст, пісаў драматычныя творы. Асобнымі выданнямі выйшлі «Янка Канцавы», «Купалле». Напісаў філасофскі дзённік «Дзея маёй мыслі, сэрца і волі» з «Аўтабіяграфіяй».
Памёр 6 мая 1926 года.
У 1990 годзе А. Мальдзіс падчас візіту ў Ватыкан пры размове з Папам унёс прапанову прылічыць К. Стаповіча да ліку блаславёных.
У Вільні ўсталявана мемарыяльная дошка ў яго гонар.
Беларускі грамадскі дзеяч, удзельнік Слуцкага паўстання.
Удзельнікк беларускага нацыянальнага руху, сябра Часовага Беларускага нацыянальнага камітэта Случчыны. У часе Слуцкага збройнага чыну прымаў удзел у фармаванні 1-й Слуцкай брыгады войскаў БНР.
Уваходзіў у склад Беларускай вайсковай камісіі, працаваў ў ковенскім Прадстаўніцтве БНР і літоўскім Міністэрстве беларускіх спраў.
У Празе ўдзельнічаў у эмігранцкіх арганізацыях разам з Т. Грыбам, Я. Мамонькам, П. Бадуновай, М. Чарнецкім.
Пасля вяртання ў Вільню працаваў у Беларускім нацыянальным камітэце, у часопісе «Золак». У кастрычніку 1939 года арыштаваны НКУС і вывезены ў Мінск.
У лютым 1940 года прыгавораны да 15 гадоў працоўна-папраўчых лагераў. Далейшы лёс невядомы.
Беларускі паэт, Заслужаны работнік культуры. Бацька палітыка С. С. Шушкевіча.
Быў членам літаб’яднання «Маладняк», БелАПП. Працаваў у Кніжнай палаце і Дзяржаўнай бібліятэцы БССР, загадчыкам бібліятэкі Навукова-даследчага інстытута сельскай і лясной гаспадаркі, у рэдакцыях шэрагу газет.
Арыштаваны ў 1937 годзе і асуджаны на 8 год лагераў. Знаходзіўся ў лагеры і ссылцы ў Кемераўскай вобласці. У 1946 годзе вярнуўся на Радзіму. Паўторна арыштаваны ў жніўні 1949 года і сасланы ў Краснаярскі край.
Пасля 1956 года працаваў у газетах «Мінская праўда», «Літаратура і мастацтва».
Аўтар вершаў, дзясятка паэтычных зборнікаў, кнігі ўспамінаў, успамінаў пра беларускіх пісьменнікаў, кнігі прозы, зборніка сатыры і гумару. Пісаў і для дзяцей: шэраг зборнікаў вершаў, апавяданняў і казак. Выйшлі Выбраныя творы ў 2-х тамах, «Выбранае».
Многія яго вершы пакладзены на музыку.
Памёр 1 лютага 1991 года.
Ініцыятыву аматараў музыкі “праштурхнуў” кампазітар М. Чуркін. Установе, неўзабаве дзіцячай музычнай школе №1 імя М. Рымскага-Корсакава, быў выдзелены асабняк былога прамыслоўца Бачкова па Камуністычным завулку, а ў 1925 годзе быў выдзелены новы будынак.
У 1938 годзе на базе школы было адкрыта Магілёўскае музычнае вучылішча імя Н.А. Рымскага-Корсакава. Школа (зараз – каледж музыкі і харэаграфіі) і вучылішча (цяпер – музычны каледж) да 1960 года працавалі ў адным будынку.
Пастанова Прэзідыума аб перадачы Крыма была прынятая аднагалосна. Фармальнасць адміністрацыйнага ўпарадкавання да 300-годдзя Пераяслаўскай рады, у 2014 годзе стала падставай для расійскай акупацыі Крыма і ўсходу Украіны.
Прынята лічыць, што ідэя перадачы Крыма належала М. Хрушчову.
Ніякага ажыятажу сярод насельніцтва падзея не выклікала. Народ і ў Расіі, і ва Украіне прыняў вестку аб перамене статусу Крыма на здзіўленне будзённа.
Гэта быў першы ў БССР дазволены ўладамі апазіцыйны палітычны мітынг, першая масавая деманстрацыя нацыянальнай сімволікі – бел-чырвона-белых сцягоў і герба «Пагоня».
Нягледзячы на моцны мароз узяла ўдзел каля 40 000 чалавек.
Спяваў Сяржук Сокалаў-Воюш. Выступалі лідары Фронту, кандыдаты ў народныя дэпутаты СССР, якіх падтрымліваў БНФ.
Перадвыбарчым лозунгам Фронту быў заклік «Заводы – рабочым, зямля – сялянам, улада – народу». Шэраг кандыдатаў, каго БНФ прапагандаваў і падтрымліваў на выбарах, сталі народнымі дэпутатамі СССР: А. Адамовіч і В. Быкаў – па спісах творчых саюзаў, С. Габрусеў, А. Дабравольскі, А. Жураўлёў, М. Ігнатовіч, С. Шушкевіч – ад выбарчых акруг.
Беларускі і літоўскі географ-краязнавец, эколаг, Лаўрэат Дзяржпрэміі Літвы.
Барацьбіт за незалежнасць Літвы. Кіраўнік праекта па стварэнню геаграфічнага атласа Літвы, аўтар манаграфій, кніг, артыкулаў аб прыродзе, культуры, экалагічным стане Літвы, Беларусі, пра хараство Нарачанскага краю.
Кніга «Па Віліі: падарожныя запісы» прысвечана Беларусі і ўключае гісторыю, этнаграфію, краявіды, культуру, літаратурнае жыццё вёсак, мястэчак і гарадоў, якія мінае р. Вілія.
Удзельнікамі абраду сталі выхаванцы тэатральнага гуртка, школьнікі мясцовай школы і работнікі Кадзінскага дома культуры.
Калядныя абрады праводзяцца па ўсёй Беларусі, але ў кожным рэгіёне ёсць свае асаблівасці. Па традыцыі на стары Новы год калядоўшчыкі вялікім і вясёлым гуртом ходзяць па хатах суседзяў, водзяць Казу і Мядзведзя, танчаць і спяваюць шчадроўкі – хвалу гасцінным гаспадарам, варожаць.
Асаблівасцю Шчадраца ў Магілёўскім раёне стала забытая традыцыя перадачы дзяўчатамі адна адной свечкі-шчодрыцы – абярэга ад адзіноты.
Гісторыю абраду захавала жыхарка Кадзіна Ніна Пятрэня.
– Свечку прыносілі ў хату той прыгажуні, якая хацела выйсці замуж. – тлумачыць хармейстар раённага цэнтра культуры Ірына Якаўлева – Лічылася, што шчодрыца дапамагала ва ўладкаванні асабістага шчасця. Свечка перадавалася з хаты ў хату толькі ў Шчодры вечар і заставалася ў незамужняй дзяўчыны на цэлы год – да наступнага свята. Лічылася, што за гэты перыяд яна абавязкова павінна сустрэць наканаванага. Дарэчы, кожная дзяўчына ўпрыгожвала свечку самастойна – рабіла для яе своеасаблівую карункавую або атласную спаднічку”.
Традыцыйна Каляды былі самым спрыяльным часам для варажбы – усе вечары са Шчодрай Каляды да Вадохрышча дзяўчыны толькі гэтым і бавілі час. Аднак свечка-абярэг у варожбах не ўдзельнічала, з ёй было прынята мець зносіны сам-насам: прасіць дапамогі праз малітву аб любым і вырашэнні сардэчных спраў.
Самае галоўнае вясёлае музычнае дзейства ў Кадзіна па традыцыі разгарнулася на сельскіх вуліцах. Вялікі і шумны гурт на чале з Калядай, Казой і гарманістам спявалі песні-калядкі і зазіралі ў кожны дом. У стракатым натоўпе пераапранутых былі заўважаны Мядзведзь, цыганы, Механоша, пераапранутыя неслі ўпрыгожаную рознакаляровымі стужкамі “калядную зорку”.
Калядоўшчыкі ўваходзілі ў хаты са словамі: “Мы – людзі не простыя, з далёкага краю, ідзём вакол святла ажно ад пана Лета. Не адны ідзём, свечку-шчодрыцу з сабой нясем!” Дзяўчына, якая жыве ў гэтым доме прымала свечку, прыбірала і несла да бажніцы. З малітвай яе ставілі пад выявы: “Свяці-свяці, Шчодрыца, шчасце хай памножыцца!”
Як толькі вясёлая гурма трапляе ў хату, пачынаецца жартоўнае паданне па класічных канонах.
Ніводнае беларускае народнае свята не абыходзіцца без музыкаў. На свяце ў Кадзіна сярод усіх музычных інструментаў вылучаўся незвычайны самаробны “бусел”.
Яго прыдумаў і зрабіў акампаніятар Падгорскага клуба Магілёўскага раёна Віктар Пастухоў. Гэта шумавы інструмент, якога больш няма ў Беларусі. Каб ён загучаў, варта ўсяго толькі стукнуць ім аб зямлю, як кіем. Яго асновай стаў раздвоены сук, паміж галінамі якога нацягнута струна з маленькімі талерачкі. Унізе на ножцы прылады прадугледжана гумка, каб стук быў мякчэйшым. Уверсе прымайстравана “бусліная” галава з доўгім носам.
У наступным годзе Віктар Пастухоў хоча зрабіць “саву” са званочкамі і бразготкамі – яшчэ адну музычную навінку.
Звесткі пра пераслед паводле праваабаронцаў, медыяў і родзічаў тых, хто зазнае яго.
Андрэй Бусел
Асуджаны на 13 дзён адміністрацыйнага арышту.
Паводле праваабаронцаў, мінскага мастака схапілі яшчэ 8 верасня, а судзілі на наступны дзень. У чым абвінавачаны і, што стала нагодай для пераследу невядома.
Андрэй Бусел – вядомы мастак. Ягоныя творы на будынках сталіцы раскіданыя па ўсім горадзе.
Вольга Томіна
Этапаваная ў Гомельскую жаночую калонію №4.
Праваабаронцы нагадваюць, што Томіну 26 мая ў судзе Ленінскага раёну Мінска пакаралі да 2 гадоў калоніі агульнага рэжыму. Нагодай для крымінальнага пераследу стаў яе ўдзел у акцыях пратэсту 2020 году.
Затрымалі заснавальніцу студыі і школы макіяжу ANATOMIA 9 сакавіка. Томіна праваабарончай супольнасцю прызнаная палітзняволенай. У яе трое непаўналетніх дзяцей.
Дзмітрый Дубоўскі
Супраць асуджанага на 18 гадоў калоніі актывіста анархісцкага руху распачатая новая крымінальную справу.
Праваабаронцы даведаліся аб тым ад сястры асуджанага. Вядома, што ад 29 ліпеня ён 40 дзён утрымліваўся ў штрафным ізалятары, а пасля яго з Віцебску этапавалі ў Мінск.
Праваабарончай супольнасцю Дубоўскі прызнаны палітвязнем.
