З нагоды свята мы сабралі некалькі цікавых фактаў пра дзень, які адзначаюць у шматлікіх краінах.
Шмат дзе па свеце адзначаецца дзень 1 красавіка, калі людзі жартуюць над сябрамі, знаёмымі і сваякамі. Гэту адметную дату называюць па-рознаму – Дзень дурня, Дзень жартаў, Дзень смеху, але сутнасць ад гэтага не змяняецца.
Паходжанне свята
Культуролагі і гісторыкі мяркуюць, што дзень падманаў узыходзіць да звычаю провадоў зімы, а таксама да культу старажытнарымскага бога смеху, які адпавядае ў грэцкай міфалогіі Геласу.
З’яўленне Дня жартаў можа звязвацца таксама са зменай летазлічэння ў сярэднявечнай Еўропе і пераходам з Юліянскага на Грыгарыянскі каляндар. Справа ў тым, што раней Новы год адзначалі ў канцы сакавіка, а фіналам святочнага тыдня быў менавіта 1 красавіка.
Пасля рэфармавання календара Новы год стаў выпадаць на 1 студзеня. А тых, хто па старой звычцы працягваў святкаваць Новы Год і дарыць у гэты дзень адзін аднаму падарункі называлі (April’s Fools) «красавіцкімі дурнямі»
Аднак многія народы свету звязваюць паходжанне Дня смеху са сваімі культурамі. Італьянцы ўпэўнены, што ў Старажытным Рыме ў канцы зімы адзначалі свята дурных, якое пасля змены календара стала прыпадаць на 1 красавіка.
Індусы перакананы, што свята жартаў зарадзілася ў старажытнасці менавіта ў Індыі. Яго атаясамляюць з сучасным індыйскім фестывалем холі – святам вясны, цвіцення і ўсеагульнай радасці.
У сваю чаргу ірландцы лічаць, што Дзень смеху з’явіўся ў часы старажытных кельтаў. Менавіта 1 красавіка продкі сучасных ірландцаў адзначалі яго, а ўсе жарты і розыгрышы былі прысвечаны богу смеху.
Ісландцы наогул звязваюць звычай падманваць 1 красавіка са скандынаўскай міфалогіяй. Яны лічаць, што такая традыцыя была заснавана язычніцкімі багамі ў памяць аб Скадэі, дачцэ Тыяса.
Павер’і і забабоны, звязаныя з датай
У Англіі лічыцца, што страціш поспех, калі разыграеш кагосьці пасля поўдня, жарты і розыгрышы прыняты толькі ў першай палове дня.
Немцы лічаць, што 1 красавіка з’яўляецца нешчаслівым днём, а таксама вераць, што народжаны ў гэты дзень будзе няўдачлівым. У гэты дзень у вёсках не працуюць, не пачынаюць новых спраў, не выпускаюць жывёлу са стойлаў, а дарослыя і дзеці падманваюць адзін аднаго, пасылаючы выконваць невыканальныя даручэнні.
У нашых прасторах у першы дзень красавіка было прынята варажыць па птушках. Існавала прыкмета, што калі жанчына ўбачыць самотнага птушаняці – гэта значыць, што ўвесь наступны год яна правядзе адна, а калі наадварот – адзінота ёй не пагражае.
Сны з 31 сакавіка на 1 красавіка неслі шчаслівыя прыметы: яны паказвалі на тое, што атрымліваецца лепш за ўсё, а на што не трэба марнаваць час. Таксама сны маглі падказаць дакладнае рашэнне праблем ці наладзіць на правільны лад.
1 красавіка людзі па прыметах судзілі аб надвор’і і будучым ураджаі. Калі дзень быў ясным і пагодлівым, можна было чакаць засушлівага лета. Калі журчэлі талыя воды – чакалі добрага ўкосу травы. А калі начное неба было бяззорным – надвор’е ў бліжэйшыя дні будзе цёплым.
Славутыя розыгрышы
1 красавіка 1915 года, у разгар Першай Сусветнай вайны, над нямецкім лагерам з’явіўся брытанскі самалёт і скінуў вялізную бомбу. Немцы кінуліся ўрассыпную, але выбуху не было. На бомбе красаваўся надпіс “З першым красавіка!”.
У 1957 годзе кампанія BBC апублікавала рэпартаж аб небывалым ураджаі макаронаў у Італіі. Кампанія атрымала нямала лістоў-водгукаў: хтосьці дзівіўся, што макароны растуць вертыкальна, а не гарызантальна, хтосьці прасіў выслаць расаду і толькі нешматлікія выказвалі лёгкую разгубленасць – бо да гэтага часу яны былі ўпэўненыя, што макароны вырабляюцца з мукі.
У 1998 годзе вядомая амерыканская кампанія фастфуда Burger King паведаміла, што прыдумалі бургер «Воппер», створаны спецыяльна для ляўшэй. У той жа дзень многія людзі, прыходзячы ў іх установы і прасілі «стары» бургер для праўшэй.
Але самы трэшовы розыгрыш быў здзейснены ў Даніі. 1 красавіка 2001 года, у Дзень смеху, у гонар запланаванага адкрыцця метрапалітэна на цэнтральнай плошчы Капенгагена быў устаноўлены макет вагона метро, які вылятаў наверх пад вуглом у 45 градусаў. Выглядала настолькі рэалістычна, што многія сапраўды паверылі ў рэальнасць здарэння. Насамрэч гэта быў спісаны вагон Стакгольмскага метрапалітэна.
Нацыянальныя святы ў Дзень жартаў
У некаторых краінах разам з Днем смеха адзначаюцца іншыя святы. У Японіі адзначаецца Міяка адары – вясновы фестываль танца, а ў Паўдневай Афрыцы Дзень сям’і. Некаторым краінам у першы дзень красавіка наогул не да жарцікаў. У
Іране ў гэты дзень адзначаецца Дзень Ісламскай Рэспублікі Іран, а на Кіпры
Дзень пачатку нацыянальна-вызваленчай барацьбы супраць ангельскіх каланізатараў.
Фота з адкрытых крыніц