Міхаіл (імя зменена) з Мінска, былы палітвязень, які адбыў пяць гадоў у бабруйскай калоніі №2 і пакінуў Беларусь. Ён распавёў пра жорсткі рэжым, псіхалагічны ціск і адаптацыю да жыцця на волі, якая працягваецца і пасля вызвалення.
Сваю гісторыю былы палітзняволены распавёў Праваабарончаму цэнтру “Вясна”. Як кажа мянчук, адміністрацыя бабруйскай калоніі стварыла там жорсткі рэжым адмыслова для палітычных.
Жорсткі рэжым і “бясплатны рэтрыт” у ШІЗА
Па словах Міхаіла, па прыбыцці ў калонію яго адразу ж справакавалі і адправілі ў ШІЗА (штрафны ізалятар). Ён правёў у адзіночнай камеры без вокнаў каля 20 сутак. Там, каб не з’ехаць з глузду, мужчына жангляваў хлебнымі шарыкамі і падкормліваў мышэй. Нягледзячы на ўсе цяжкасці, палітвязень здолеў знайсці станоўчыя моманты ў ізаляцыі, параўнаўшы яе з “бясплатным рэтрытам” або вымушанай медытацыяй, якая дазволіла паглыбіцца ва ўспаміны і перажыць дзіўныя візуальныя вобразы. Агулам Міхаіл правёў у ШІЗА каля 100 сутак.
Пастаянны стрэс і адсутнасць арыштанскага братэрства
Міхаіл падкрэслівае, што ў калоніі ўсе дзеянні адміністрацыі былі бессэнсоўнымі і нелагічнымі. Пастаянныя праверкі, асабліва ў дачыненні да палітвязняў з “жоўтай біркай”, стваралі невыносны дыскамфорт. У калоніі была вельмі распаўсюджаная сістэма закладніцтва і стукацтва, што прыводзіла да атмасферы недаверу і напругі.
Былы палітвязень параўноўвае сітуацыю ў бабруйскай калоніі са “слоікам з павукамі”, дзе кожны імкнецца “патапіць” іншага. “Многія думаюць, што ў калоніі паміж усімі існуе нейкае арыштанскае братэрства ці нейкая падтрымка. Па факце ў бабруйскай калоніі некаторыя ледзь не ў адкрытую займаюцца суччом, працуюць на апяроў”, — дзеліцца Міхаіл.
Парады экс-палітвязня: “не вылазь у эфір”
Міхаіл раіць іншым зняволеным “не вылазіць у эфір”, гэта значыць, публічна нідзе ні пра што не выказвацца, каб пазбегнуць дадатковых рэпрэсій. “Каб збегчы ад мядзведзя, не трэба быць самым хуткім. Трэба проста быць не самым павольным. Так і ў калоніі. Неабавязкова быць ужо зусім самым незаўважным і ні з кім не кантактаваць. Дастаткова проста не лезці “у эфір”,” — тлумачыць ён.
Пошук сілы ў чытанні і спорце
Нягледзячы на жорсткі рэжым і пастаянны стрэс, Міхаіл знаходзіў суцяшэнне ў чытанні кніг і занятках спортам. У калоніі была вялікая бібліятэка, дзе ён шмат чытаў, а да 2022 года яму дасылалі кнігі ў пасылках. Калі доступ да спартыўнага гарадка быў забаронены, ён займаўся ў лакальным участку, дзе дазваляла прастора. Нават ШІЗА ён успрымаў як “месца сілы”, дзе можна было пабыць аднаму і адпачыць ад іншых. Міхаіл чаргаваў гэтыя заняткі, што дапамагала яму захоўваць псіхічнае здароўе.
Рэжым “гібернацыі” і турэмны мінімалізм
Каб захаваць сябе, Міхаіл выпрацаваў у сабе пэўны “фаталізм” і “завісон паміж сном і явай”. Ён навучыўся прыстасоўвацца да пастаяннай нестабільнасці, калі змяняюцца атрады і людзі вакол, і да таго, што ад цябе амаль нічога не залежыць. “Ты і не спіш, але і не жывеш”, — так апісвае ён гэты стан.
Галоўны лайфхак – не ствараць звычак, бо ў любы момант усё можа змяніцца. Пасля вызвалення, Міхаіл працягвае захоўваць турэмны мінімалізм у быце: яго напалохала вялікая колькасць прадуктаў у крамах і памеры першай кватэры, якую ён зняў пасля выезду з Беларусі. “Вакол столькі рэчаў, нібы свет з’ехаў з глузду з гэтым спажывальніцтвам. Хочацца захоўваць дзэнаўскую простасць”, — адзначае былы палітвязень.
Адаптацыя да жыцця на волі: “раўнанне з невядомымі”
Працэс адаптацыі да жыцця на волі для Міхаіла працягваецца і зараз. Па яго словах, першы тыдзень пасля вызвалення было нават цяжка зразумець, чаго ён увогуле хоча. Ён адзначае, што свет на волі здаецца “шалёным” з яго спажывальніцтвам, і імкнецца захоўваць “дзэнаўскую прастату” і не “ажывацца рэчамі”. Для Міхаіла вяртанне да вольнага жыцця падобнае на “раўнанне, у якім шмат невядомых пераменных”, і ён паступова спрабуе яго вырашаць.
Фота: komkur.info