Міжнародны дзень сельскіх жанчын (International Day of Rural Women, з 2008 года).
Сельскія жанчыны забяспечваюць харчовую бяспеку сваіх абшчын, ствараюць патэнцыял процідзеяння змене клімату і ўмацоўваюць эканоміку.
Сельскія жанчыны складаюць больш за чвэрць насельніцтва зямнога шара, 10% насельніцтва Беларусі (у Беларусі 5 мільёнаў жанчын, 20,9% з іх жывуць на сяле).
Міжнародны дзень белага кійка (International White Cane Safety Day, з 1970 года) нагадвае грамадству аб існаванні побач людзей з абмежаванымі фізічнымі магчымасцямі, аб дапамозе і аб салідарнасці.
Зараз у свеце жывуць са слепатой або з той ці іншай формай парушэння зроку больш за 2,2 мільярды чалавек. З іх 65% – асобы ва ўзросце 50+ гадоў. Гэта ўзроставая група складае 20% насельніцтва Зямлі.
Сусветны дзень мыцця рук (Global Handwashing Day, з 2008 года).
Пандэмія COVID-19 пераканала зямлян, што гігіена рук – фундаментальны кампанент здароўя і развіцця.
3 мільярды жыхароў Зямлі, або 40% – не маюць магчымасці рэгулярна мыць рукі з вадой і мылам. Тры чвэрці тых, хто не мае доступу да вады і мыла, жывуць у самых бедных краінах свету, або ў лагерах мігрантаў і бежанцаў, раёнах актыўных канфліктаў.
1582 год. Папа Рымскі Рыгор XIII ўводзіць грыгарыянскі каляндар. Жыхары большасці еўрапейскіх краін ляглі спаць у чацвер 4 кастрычніка, а прачнуліся на наступны дзень – у пятніцу 15 кастрычніка.
Рыгор XIII замяніў старую сістэму лічэння паводле юліянскага календара на новую і ліквідаваў назапашанную розніцу ў 10 дзён.
Пры далучэнні зямель Вялікага княства да Расійскай імперыі, насельніцтва зноў вярнулася да традыцыі юльянскага календара. А новае летазлічэнне ў Савецкай Расіі з’явілася толькі ў 1918 годзе, калі 1 лютага так і не наступіла, а адразу пачаўся новы дзень 14 лютага.
tunnel.ru
1817 год. У швейцарскім Золатурне памёр Тадэвуш Касцюшка.
Лідар нацыянальна-вызваленчага паўстання 1794 года ў Рэчы Паспалітай. Удзельнік вайны за незалежнасць ЗША. Ганаровы грамадзянін Францыі.
Адзін з першых афіцэраў-іншаземцаў, які атрымаў з рук Дж. Вашынгтана ордэн Цынцынаці.
У 1818 годзе яго цела было перавезена ў Кракаў, у 1819 змешчана ў склеп у Саборы Святых Станіслава і Вацлава, пантэоне польскіх каралёў і нацыянальных герояў.
Унутраныя органы былі асобна пахаваныя на могілках каля Золатурна, а сэрца ў 1927 годзе было перавезена ў капліцу варшаўскага Каралеўскага палаца.
Памяць пра Тадэвуша Касцюшку захоўваецца ў легендах, паданнях і песнях беларусаў.
У гонар Касцюшкі названы самая высокая гара ў Аўстраліі, востраў каля Аляскі, акруга штата Індыяна, горад ў ЗША, тысячы вуліц, плошчаў і іншыя аб’екты ў шматлікіх гарадах Польшчы, ЗША, Беларусі, Швейцарыі, Францыі, Расіі, Украіны.
У Мерачоўшчыне дзейнічае сядзіба-музей.
12-13 кастрычніка 1943 года прыняла першы бой пад вёскай Леніна Горацкага раёна Першая пяхотная дывізія імя Тадэвуша Касцюшкі.
У пачатку 1990-х гадоў Вярхоўны Савет Беларусі разглядаў магчымасць заснавання ордэна імя Тадэвуша Касцюшкі.
holiday.by
1833 год. Памёр Міхал Клеафас Агінскі.
Вялікалітоўскі кампазітар, дыпламат, дзяржаўны дзеяч.
Адзін з лідараў паўстання Т. Касцюшкі, ганаровы член Віленскага ўніверсітэта, сенатар Расійскай імперыі.
Аўтар знакамітага “Паланэзу Агінскага” (“Развітанне з Радзімай”).
Аўтар 20 паланэзаў, шматлікіх маршаў, вальсаў, мазурак, рамансаў, опер, 4-томных «Мемуараў пра Польшчу і палякаў з 1788 да 1815 года», трактату «Лісты пра музыку».
Аўтар праекту (1811) пра аднаўленне Вялікага княства Літоўскага, які быў адхілены царом Аляксандрам ІІ.
У яго маёнтку Залессе створаны «Музей-сядзіба М. К. Агінскага».
У Маладзечне імя кампазітара носіць музычны каледж, там жа ўстаноўлены помнік.
wikimedia.org
1914 год. Нарадзіўся Лявон Случанін (Лявонцій Шпакоўскі).
Беларускі паэт. Працаваў выкладчыкам мовы і літаратуры ў Чэрыкаве.
Рэпрэсаваны ў 1937 і 1945 гадах. Вязень ГУЛАГу.
Прымаў удзел у Другім Усебеларускім кангрэсе.
Аўтар вершаў, гістарычных паэм «Рагнеда», «Ісус Хрыстос», аўтабіяграфічнага рамана ў вершах «Алесь Няміра».
Урывак з паэмы «Рагнеда» пэўны час быў уключаны ў школьную праграму.
Памёр ў 1995 годзе.
1936 год. Нарадзіўся Мікола Гіль (Мікалай Гілевіч).
Беларускі пісьменнік, журналіст, перакладнік. Брат Ніла Гілевіча.
Працаваў у рэдакцыях «Родная прырода», «Маладосць», «Мастацтва», «Літаратура і мастацтва».
Ягонае заступніцтва падчас знаходжання на пасадзе намесніка галоўнага рэдактара дапамагло надрукаваць у «ЛіМе» артыкул Зянона Пазняка «Курапаты – дарога смерці».
Перакладаў на беларускую мову творы літоўскіх, венгерскіх, шведскіх пісьменнікаў, творы С. Алексіевіч «У вайны не жаночае аблічча», «Цынкавыя хлопчыкі», «Зачараваныя смерцю» і «Чарнобыльская малітва».
Памёр 14 сакавіка 2022 года.
1962 год. Нарадзіўся Сяргей Абламейка.
Беларускі гісторык, журналіст і пісьменнік. Доктар гістарычных навук.
Працаваў у Беларускім дзяржаўным музеі народнай архітэктуры і побыту, Нацыянальным навукова-даследчым цэнтры імя Ф. Скарыны, на Радыё Свабода.
Ініцыятар аднаўлення Беларускай грэцка-каталіцкай царквы, першы кіраўнік грэцка-каталіцкай парафіяльнай супольнасці ў Мінску.
З 1995 году жыве ў Празе. Сябра Рады БНР.
Аўтар цыклаў гістарычных і культуралагічных перадач «Terra Incognita» і «Беларускія раздарожжы», аўтар перадачы «Сымбаль Веры» на Радыё Свабода.
Узнагароджаны Медалём да стагоддзя Беларускай Народнай Рэспублікі.
1944 год. Нарадзілася Таісія Доўнар.
Беларускі юрыст. Доктар юрыдычных навук, прафесар БДУ.
Брала ўдзел у падрыхтоўцы энцыклапедычных выданняў: «Юрыдычны энцыклапедычны слоўнік», «Мысліцелі і асветнікі Беларусі», «Статут Вялікага княства Літоўскага 1588», «Энцыклапедыя гісторыі Беларусі».
Даследавала развіццё агульназемскага права Беларусі ў XV-XVI стагоддзях.
Яе працы ліквідуюць пэўны прабел у беларускай гісторыка-прававой навуцы.
wikimedia.org
1978 год. Нарадзілася Вольга Фадзеева.
Беларуская і расійская актрыса.
Працавала тэатрах імя М. Горкага, Нацыянальным акадэмічным імя Янкі Купалы.
Здымалася ў фільме «Зорка Венера», у галоўнай ролі серыялу «Салдаты».
avatars.mds.yandex.net
1989 год. Памерла Вера Пола.
Беларуская актрыса. Народная артыстка Беларусі. Прыма Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы.
Выконвала ролі ў пастаноўках па творах Э. Самуйлёнка, Янкі Купалы, А. Маўзона і іншых.
За выкананне ролі Паўліны ў спектаклі Кандрата Крапівы «Спяваюць жаўрукі» атрымала Сталінскую прэмію.
Здымалася ў кіно (фільм «Несцерка»).
2000 год. У Парыжы на Манмартры адкрыта «Сцяна Кахання». На плошчы 40 квадратных метраў на сінім фоне белымі літарамі на 311 мовах, уключаючы беларускую, напісана «Я кахаю цябе». Ёсць таксама надпісы, якія зроблены з выкарыстаннем шрыфта Брайля для сляпых і з дапамогай знакаў.
Штогод тут на Дзень Святога Валянціна закаханыя выпускаюць белых галубоў.
