1335 год. У Вышаградзе, рэзідэнцыі караля Венгрыі Карла I Роберта, заснаваны першы ваенна-палітычны саюз у Цэнтральна-Усходняй Еўропе.
Саюз створаны манархамі Венгрыі, Польшчы і Чэхіі.
У Вышаградзе біскупы каранавалі наследных прынцаў, прысягалі на вернасць маладым каралям войскі, ствараліся атрады конніцы, якія сыходзілі з гэтага замка на барацьбу з асманскімі заваёўнікамі.
15 лютага 1991 года кіраўнікі Венгрыі, Чэхаславакіі (цяпер Чэхія і Славакія), Польшчы ў тым жа замку аб’явілі аб стварэнні Вышаградскай групы, Вішаградскага трыкутніка. Цяпер гэта Вышаградская чацвёрка, V4.
Усе члены Вышаградскай групы 1 мая 2004 года сталі членамі Еўрапейскага саюза.
У склад групы імкнуцца ўступіць Аўстрыя (супраць якой і ўтвараўся правобраз саюза ў 1135 годзе), Славенія.
tunnel.ru
1572 год. Памёр Рыгор Хадкевіч. Вялікалітоўскі дзяржаўны і вайсковы дзеяч, асветнік.
З’яўляўся ваяводай віцебскім, кіеўскім, кашталянам троцкім, віленскім, гетманам польным, вялікалітоўскім. Удзельнік Лівонскай вайны.
Прыхільнік самастойнасці Вялікага княства Літоўскага і праціўнік Люблінскай уніі.
Заснавальнік друкарні ў Заблудаве (1568), дзе працавалі першадрукары Іван Фёдараў і Пётр Мсціславец, якія ўцяклі з Масквы. Яны надрукавалі «Евангелле вучыцельнае» з гербам Р. Хадкевіча на абароце тытульнага аркуша. Самастойна І. Фёдараў надрукаваў «Псалтыр з Часаслоўцам».
1623 год. Выбухнула Віцебскае паўстанне праваслаўных гараджан супраць уніяцкага архіепіскапа Іасафата Кунцэвіча.
Па сігнале званоў ратушы і праваслаўных цэркваў некалькі тысяч паўстанцаў рушылі да рэзідэнцыі Кунцэвіча, уварваліся ў двор, падпалілі дом, забілі архіепіскапа, а цела кінулі ў Дзвіну.
Гараджане, у тым ліку члены магістрата былі аб’яўлены саўдзельнікамі паўстання. Віцебск быў пазбаўлены Магдэбургскага права. З горада спагнана 3 079 злотых.
Каралеўскія камісары загадалі зняць званы з ратушы і ўсіх праваслаўных цэркваў і адліць з іх вялікі звон у памяць пра Кунцэвіча. Ратуша была разбурана.
Затрыманы і пакараны смерцю 19 чалавек, у тым ліку 2 бурмістры і падбухторшчык паўстання – палачанін Пётра Васілеўскі, які на допыце прызнаўся, што была сувязь з праваслаўным брацтвам у Вільні.
78 чалавек прыгавораны да пакарання смерцю завочна.
1823 год. Нарадзіўся Павел Шпілеўскі.
Беларускі этнограф, пісьменнік, публіцыст і тэатральны крытык. Кандыдат багаслоўя.
Сабраў цікавыя звесткі з археалогіі, з гісторыі гарадоў, мястэчак і вёсак Беларусі, пагаворкі, апісанні побыту, павер’яў, абрадаў і звычаяў беларускага народу, становішча сельскай гаспадаркі і прамысловасці. Адзначыў самабытнасць беларускай мовы. Надрукаваў паданні пра Мянеска, паходжанне Менску.
Аўтар кнігі “Путешествие по Полесью и Белорусскому краю”.
Цэнтральная думка творчасці: беларусы – найстаражытнейшыя ў славянскім свеце.
Памёр 29 кастрычніка 1861 года. У гонар вучонага названа вуліца ў Мінску.
nashi-lyudi.by
1868 год. Нарадзілася Ганна Місуна. Беларускі, польскі, літоўскі і расійскі геолаг.
Першая жанчына-геолаг на Беларусі і ў Расіі, якая праводзіла палявыя геалагічныя даследаванні.
У 1899 годзе пачалі выходзіць яе навуковыя артыкулы пра ледавіковыя адкладанні і рэльеф Беларусі, Літвы і Польшчы. Дала навуковае тлумачэнне ледавіковаму рэльефу Беларусі.
Асаблівую вядомасць набылі працы па геалогіі Гродзенскай і Мінскай губерняў, карта-даведнік будаўнічых матэрыялаў заходніх раёнаў.
Распрацавала методыку вывучэння канцавых марэн.
Пад час яе працы дацэнтам Маскоўскага ўніверсітэта, арганізавала геалагічны пакой (1919), які паступова ператварыўся ў музей.
Памерла 2 мая 1922 года.
wikimedia.org
1885 год. Нарадзіўся Міхаіл Грамыка.
Беларускі географ, геолаг, пісьменнік, вязень ГУЛАГу. Даследчык радовішчаў нафты.
Выхаванец Магілёўскай гімназіі.
Распрацоўшчык беларускай тэрміналогіі па геаграфіі, геалогіі, хіміі, падручнікаў «Пачатковая геаграфія», «Уводзіны ў навуку аб неарганічнай прыродзе».
Удзельнік пошукаў нафты на Палессі (на падставе аналізу тапоніма Гарывада).
Аўтар кніг паэзіі, п’ес, якія ставіліся ў тэатрах. Аўтар успамінаў пра Я. Купалу, Я. Коласа, А. Грыневіча.
Памёр 30 чэрвеня 1969 года.
1896 года. У Магілёве адбыўся землятрус у 4 балы.
Да гэтага дакументальна быў зафіксаваны землятрус 29 жніўня 1893, 4 бала. Напярэдадні і пасля гэтай даты, свойскія жывёлы паводзілі сябе неадэкватна: раўлі суткамі каровы, іржалі коні, кудысьці пахаваліся каты. Тады ніхто не мог растлумачыць прычыну такіх іх паводзін.
Фіксаваліся хвалі карпацкіх землятрусаў 4 сакавіка 1977, 4-5 балаў, 30 мая 1990, 3-4 балы.
1902 год. Нарадзілася Таццяна Бандарчык.
Беларуская актрыса.
У 1920 годзе на настаўніцкіх курсах у Бабруйску арганізавала драмгурток «Крыніца», дзе паставіла п’есу Янкі Купалы «Паўлінка» і выканала галоўную ролю.
Працавала ў купалаўскім, коласаўскім тэатрах, драмы і камедыі пры Белдзяржэстрадзе, у Бабруйскім вандроўным.
Найбольш каларытныя характары стварыла ў беларускай драматургіі: Паланея («Прымакі» Янкі Купалы), бабка Наста («Вайна вайне» Якуба Коласа), Сцепаніда («Пагібель воўка» Э.Самуйлёнка), Маці («Ірынка» Кузьмы Чорнага),Ганна Чыхнюк («Выбачайце, калі ласка!» А. Макаёнка) і іншыя.
Знялася ў фільме «Руіны страляюць…»
Памерла 24 ліпеня 1974 года.
wiki.bobr.by
1920 год. Нарадзіўся Андрэй Макаёнак. Беларускі драматург. Народны пісьменнік БССР.
Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Янкі Купалы (1962) за п’есу «Лявоніха на арбіце», Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1974) за п’есы «Трыбунал» і «Таблетку пад язык».
Працаваў на камсамольскай і партыйнай рабоце, у тым ліку загадчыкам парткабінета Магілёўскага чыгуначнага вузла (1945-1946), у часопісах «Вожык», «Нёман».
Аўтар гумарэсак, фельетонаў, нарысаў, шматлікіх п’ес, у якіх бескампрамісна крытыкуюцца заганныя метады кіраўніцтва савецкай гаспадаркай, паказуха, фармалізм, казённае адміністраванне. Яго творы ставіліся на сцэнах беларускіх тэатраў.
Аўтар кінааповесці «Твой хлеб», сцэнарыяў фільмаў «Шчасце трэба берагчы», «Кандрат Крапіва», «Рагаты бастыён», «Пасля кірмашу» (1973).
Пераклаў п’есы Л. Зорына, Н. Думбадзэ і Р. Лордкіпанідзэ, К. Сіманава і іншых.
Выдадзены яго Выбраныя творы ў 2-х і 5 тамах.
Імя драматурга носіць вуліца ў Мінску, Гродзенская цэнтральная гарадская бібліятэка і Журавіцкая СШ Рагачоўскага раёна, у якой створаны музей драматурга.
У Мінску на доме № 10 па Вайсковым завулку ўстаноўлена мемарыяльная дошка.
Памёр 16 лістапада 1982 года.
wikimedia.org
1947 год. Прыгавораны судом да аднаго года пазбаўлення волі галандскі жывапісец Хан ван Меегерэн – самы вядомых фальсіфікатар ХХ стагоддзя.
Ён падрабіў палотны знакамітых майстроў на 25-30 млн даляраў па цяперашнім курсе.
У 1945 годзе ван Меегерэн трапіў пад суд па абвінавачанні ў калабарацыянізме. Яму свяціў вялікі тэрмін за продаж карцін старых галандскіх майстроў лідарам Трэцяга рэйха. Пасля двух тыдняў турэмнага зняволення ён заявіў, што насамрэч прададзеныя ім карціны з’яўляюцца падробкамі.
Для праверкі сапраўднасці галандскі ўрад змясціў Меегерэна пад арышт у спецыяльна арандаванай кватэры, дзе той павінен быў пад назіраннем напісаць падробку. Так з’явілася яго апошняя карціна – “Малады Хрыстос, які прапаведуе ў храме”.
Дзякуючы таму, што мастаку ўдалося даказаць уласнае дачыненне да фальсіфікацыі карцін, ён абышоўся мінімальным пакараннем і быў прыгавораны да аднаго года пазбаўлення волі.
Аднак жыць мастаку засталося значна менш. 30 снежня гэтага ж года ён памёр ад сардэчнага прыступу.
tunnel.ru
1958 год. Нарадзіўся Леанід Пранчак. Беларускі паэт, перакладчык.
Працаваў на Магілеўскім абласным радыё, у тэатры-студыі «Верасы», дзяржаўным канцэртным аркестры Беларусі, карэспандэнтам газеты «Рэспубліка» ў ЗША, мастацкім кіраўніком Тэатра-студыі беларускай эстрады.
Аўтар вершаў, аўтар кніг вершаў, кнігі «Беларуская Амерыка».
Больш за 200 вершаў паэта пакладзены на музыку. Найбольш вядомыя з іх «Даставай Язэп гармонік», «Пад зоркай Пагоні», «Каля Чырвонага касцёла», «Адзінокая жанчына», «Жыве Беларусь!», «Сумны саксафон», «Паклонніца», «Талака», «Цёмная пані», «Каханая» і іншыя.
З 2018 года вядзе масавыя судовыя працэсы аб абароне аўтарскіх правоў на свае творы.
Займаецца маніторынгам СМІ, дапаможнікаў, друкаваных выданняў, шукаючы радкі за сваім аўтарствам. Пасля чаго падае пазоў у суд з заявай аб парушэннях аўтарскіх правоў і патрабаваннем фінансавай кампенсацыі.
Сярод тых, з кім аўтар судзіўся: «Наша Ніва», «Звязда» «Советская Белоруссия», «Мінская праўда», блогеры, бацькі дзяцей, якія спявалі песні на яго вершы і іншыя. Сярод аштрафаваных ёсць і магілёўцы.