Дзень у гісторыі: 28 ліпеня. Пачалася Першая сусветная вайна, якая забрала мільён беларускіх жыццяў. Адкрылі мемарыял у Катыні, дзе забівалі палякаў і беларусаў. Памёр паэт Алесь Гарун, які вярнуў друку беларушчыну. У Еўропу завезлі бульбу

Сусветны дзень барацьбы супраць гепатыту

Абвешчаны Сусветнай арганізацыяй аховы здароўя ў 2008 годзе дзеля павышэння дасведчанасці аб вірусным гепатыце і захворваннях, да якіх ён прыводзіць.

Паводле ацэнак Сусветнай арганізацыі аховы, блізу траціны чалавецтва заражаная вірусам гепатыту. 

Нягледзячы на тое, што эфектыўная вакцынацыя супраць некаторых відаў гепатыту была створана больш за 25 гадоў таму, вірус працягвае штогод забіваць мільён чалавек.

Захворванне прызнана глабальнай небяспечнай праблемай аховы здароўя. 

У Беларусі каля 35 тысяч хворых з гепатытам С.

131.by

1586 год. У Еўропу з Амерыкі завезлі бульбу.

Адназначна пераканаўчых звестак, як і хто завёз бульбу ў Беларусь няма, але вядома, што ў канцы 17 стагоддзя яе спрабавалі культываваць у нашым краі. Беларусы паставіліся да новай культуры з недаверам і нават варожа, але з часам яна стала для іх «другім хлебам».

Прыніжальная назва беларусаў “бульбаш” спачатку адносілася толькі да ўніятаў, потым да навабранцаў з літоўска-беларускіх губерняў.

Адной з самых «бульбяных» у Расійскай імперыі была Магілёўская губерня.

У СССР беларусы больш за іншых вырошчвалі і спажывалі бульбы. 

Хаця бульба – адзін з сімвалаў Беларусі, яе імпартуюць з Эўропы, Афрыкі, Азіі.


1812 год. Нарадзіўся Юзаф Крашэўскі

Польскі пісьменнік.

Удзельнік паўстання 1830-1831 гг. Пачынальнік польскай рэалістычнай прозы, аўтар больш за 600 тамоў твораў. У Польшчы яго творы абавязковыя ў школьнай праграме.

Паўплываў на творчасць Янкі Купалы, які перакладаў творы Крашэўскага на беларускую мову. На беларускую мову яго творы таксама перакладалі Пятро Бітэль, Васіль Сёмуха, Міхаіл Кенька.


1890 год. Нарадзіўся Язэп Рэшаць.

Дзеяч беларускай эміграцыі, рэлігійны і культурна-асветны дзеяч.

Адзін з відных тэолагаў і вучоных у гісторыі беларускага хрысціянскага руху XX стагоддзя.

Удзельнічаў у заходнебеларускім нацыянальна-рэлігійным жыцці. У 1928–1929 гадах актыўны дзеяч Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі. 

У 1927 годзе ў складзе беларускай дэлегацыі ўдзельнічаў у працы 5-га Уніяцкага кангрэса ў Велеградзе (Чэхаславакія). Супрацоўнічаў з каталіцкім перыядычным выданнем «Chryścijanskaja Dumka».

Аўтар рэлігійных і навуковых кніг «Асновы хрысціянскай веры для беларускага народу», «Кароткі Катэхізм для Беларусаў-Каталікоў»


1897 год. Памёр Янка Лучына (Неслухоўскі).

Паэт, перакладчык.

Псеўданімам Лучына падпісваў толькі творы на беларускай мове. Пісаў на польскай, рускай, беларускай мовах і ў розных жанрах.

У 1886 годзе напісаў першы верш на беларускай мове. Але, як беларускі паэт ён дэбютаваў у друку ў 1889 годзе, калі змясціў у газеце «Минский листок» верш «Вясновай парой», паклаўшы пачатак вяртанню беларускай літаратуры да друкаванага жыцця, перарванага пасля паражэння паўстання 1863 года расійскімі рэпрэсіямі на чвэрць стагоддзя.

Беларускамоўная творчасць Янкі Лучыны, якая дайшла да нас, нешматлікая: 14 арыгінальных вершаў.


1914 год. Пачалася Першая сусветная вайна, якая трывала да 11 лістапада 1918.

У 38 краінах загінула 10 мільёнаў чалавек. 

Страты Беларусі склалі да 1 мільёна жыхароў. 

Вайна знішчыла чатыры вялікія імперыі Старога Свету – Германскую, Расійскую, Аўстра-Венгерскую і Асманскую.

У Магілёве ад 1915 да 1918 гадоў месцілася стаўка расійскага самадзержца Мікалая ІІ, які фармальна лічыўся галоўнакамандуючым расійскім войскам.


1920 год. Памёр Алесь Гарун (Прушынскі).

Беларускі паэт, празаік, драматург, публіцыст, грамадскі дзеяч.

За антыўрадавую дзейнасць расійскімі ўладамі ў ліпені 1908 асуджаны на ссылку і пажыццёвае пасяленне ў Сібіры. Там падрыхтаваў зборнік «Матчын дар». Пераслаў яго ў Вільню і яго выдалі ў 1918 годзе.

Творчасць Алеся Гаруна прасякнутая ідэяй сацыяльнага і нацыянальнага разняволення беларускага народу.

Быў віцэ-старшынёй Усебеларускага з’езду 1917 году, сярод тых дзеячоў, хто абвяшчаў Беларускую Народную Рэспубліку.

У гонар паэта ў Фрунзенскім раёне Мінска названа вуліца.


2000 год. У Катыні пад Смаленскам адкрыты мемарыял польскім жаўнерам, забітым савецкімі органамі ўнутраных справаў. 

Сярод забытых было нямала беларусаў, якія ваявалі на баку Польшчы, у якую ўварваліся Гітлераўская Германія і Савецкі Саюз.

У Катыні было забіта 21857 чалавек.

У 2010 годзе ў Смаленскай вобласці адбылася авіякатастрофа. У ёй загінула польская дэлегацыя на чале з Прэзідэнтам Польшчы Лехам Качынскім, якая ляцела на 70-годдзе Катынскага расстрэлу.

Цяпер расійскія ўлады пагражаюць ліквідаваць мемарыял праз падтрымку Польшчай Украіны, якая стала ахвярай поўнамаштабнай агрэсіі Расіі.


У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў


 

Дзень у гісторыі. Каранацыя Міндоўга. Нарадзіўся Лучына, першы паэт, чые беларускія творы сталі друкаваць пасля рэпрэсіяў за паўстанне Каліноўскага. Нарадзіўся паэт Глебка, якому будучыня Беларусі ўяўлялася мройлівай і светлай

6 ліпеня 1253 года – каранацыя Міндоўга.

Першы вялікі князь літоўскі, першы і апошні кароль літоўскі. Карону атрымаў ад Папы рымскага, прыняўшы каталіцкую веру.

Лічыцца, што Міндоўг запачаткаваў беларускую дзяржаву з назвай Літва. Пры ім узрасло палітычнае значэнне Наваградку, які стаў першай сталіцай дзяржавы. Дзякуючы МІндоўгу Літва-Беларусь займела міжнароднае прызнанне і ўлучылася ў еўрапейскі кантэкст.

Міндоўг адзін з першых убачыў перспектыву ў руху на захад, у Еўропу. Праводзіў палітыку аб’яднання беларускіх земляў і пашырэння тэрыторыі гаспадарства, імкнучыся ўзмацніць яго ўплыў на суседнія землі і дамагаючыся выхаду з-пад залежнасці ад галіцка-валынскіх князёў.

Паводле Васкрасенскага летапісу, ён паходзіць з роду полацкіх Ізяславічаў (Рагвалодавічаў).

У Наваградку ёсць гара Міндоўга. Паводле падання ў XIII стагоддзя пад ёй пахаваны заснавальнік Вялікага Княства Літоўскага – Міндоўг.

Паводле іншай версіі, такая назва магла ўзнікнуць ад таго, што на гэтай гары і вакол яе праходзіла ў 1253 годзе каранацыя Міндоўга, які прыняў ад Папы Рымскага Інакенція IV карону і тытул Караля Літвы.

wikimedia.org


6 ліпеня 1851 года нарадзіўся Янка Лучына (Іван Неслухоўскі).

Паэт, перакладчык.

Як беларускі паэт дэбютаваў у друку ў 1889 годзе, калі змясціў у газеце «Минский листок» верш «Вясновай парой», паклаўшы тым самым пачатак вяртанню беларускай літаратуры да друкаванага жыцця, перарванага паражэннем паўстання 1863 года і рэпрэсіямі расійскіх уладаў за яго.

Тэматычна паэзія Янкі Лучыны звязаная пераважна з жыццём беларускай вёскі. Ён па-мастацку асэнсаваў рэчаіснасць, сцвярджаў дэмакратычныя ідэалы.

wikimedia.org


6 ліпеня 1905 года нарадзіўся Пятро Глебка.

Грамадскі дзеяч, навуковец, паэт, драматург, перакладчык.

Друкаваўся з 1925 года. Першы яго зборнік – «Шыпшына» – красамоўны ўзор лірычнай паэзіі, сведчанне яго самабытнага таленту.

Рэчаіснасць бачылася маладому Глебку ў рамантычным святле, а будучыня Беларусі – мройліва і светла.

«Ён самы асвечаны і культурны з усіх сённяшніх жывых беларускіх пісьменнікаў і самы большы абладальнік яснай думкі. Вышэйшая асвета дала яму вялікую карысць. Яго талент узбагачаны думкаю, ясным розумам. Кафедра беларускага ўніверсітэту была ашчасліўлена такім прафесарам», – пісаў Кузьма Чорны пра Пятра Глебку.

wikimedia.org


6 ліпеня 1927 года нарадзіўся Кастусь Харашэвіч.

Мастак-жывапіцец.

Вучыўся ў Маладзечанскай гандлёвай школе падчас 2-й сусветнай вайны. Прымаў удзел у дзейнасці Саюзу беларускай моладзі.Сябра Беларускага саюзу мастакоў і мастацкай суполкі «Пагоня».

Сузаснавальнік студыі выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва ў Маладзечне.

Творчасць мастака-пэйзажыста прадстаўлена больш чым 500 карцінамі, якія адлюстроўваюць знакавыя падзеі ў гісторыі Павілля і ўсёй Беларусі.

Яго творы захоўваюцца ў Беларускай бібліятэцы імя Францыска Скарыны ў Лондане, Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва, Мінскім абласным краязнаўчым музеі ў Маладзечне, Скандынаўскім цэнтры ў Менску, а таксама ў прыватных зборах у Польшчы, Нямеччыне, ЗША, Канадзе і Ізраілю.

У 2011 годзе ў філіяле дзяржаўнага літаратурнага музею імя Янкі Купалы ў Яхімаўшчыне адкрылася персанальная галерэя твораў Кастуся Харашэвіча.

Памёр 12 ліпеня 2013 году ў Маладзечне.

molib.by


6 ліпеня 1977 года нарадзіўся Максім Мірны.

Беларускі тэнісіст. Экс-першая ракетка свету ў мужчынскім парным разрадзе, 10-разовы пераможца турніраў Вялікага шлема, Алімпійскі чэмпіён Летніх Алімпійскіх гульняў 2012 г. у парным разрадзе разам з Вікторыяй Азаранкай.

Максім Мірны – рэкардсменам па колькасці матчаў, згуляных у Кубку Дэвіса. У 2003 годзе, дзякуючы яго перамогам, зборная Беларусі трапіла ў Сусветную – найвышэйшую – групу ў Кубку Дэвіса.

wikimedia.org


6 ліпеня 1989 года адроджана Полацкая праваслаўная епархія, найстаражытнейшая ў Беларусі.

Полацкая епархія вядзе сваю гісторыю ад канца Х – пачатку XI стагоддзяў, калі тут была заснавана першая ў Беларусі епіскапская кафедра.

У X–XIII стагоддзі ў яе склад уваходзіла тэрыторыя з гарадамі Віцебск, Мінск, Ізяслаў, Лагойск, Слуцк, Друцк, Наваградак, Ворша, Лукомль.

З 1391 года кафедра атрымала статус архіепархіі.

Цяпер епархіі ўключае тэрыторыі Браслаўскага, Верхнядзвінскага, Глыбоцкага, Докшыцкага, Мёрскага, Полацкага, Пастаўскага, Расонскага, Ушацкага, Шаркаўшчынскага раёнаў.

Кафедральныя саборы – Багаяўленскі (Полацк), Сабор Раства Прасвятой Багародзіцы (Глыбокае).

gorod214.by

 


У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў