Колькасць дактароў навук скарацілася ў два разы, кандыдатаў на 43%, і гэта яшчэ старыя дадзеныя, за 2021 год. Зараз лічбы яшчэ больш жахлівыя.
А мы ўсё святкуем
У хуткім часе ў Магілёў, пасля Гомеля, прыбудзе экспазіцыя «Беларусь інтэлектуальная», якая працавала ў мінскім Белэкспа напярэдадні Дня беларускай навукі – анансуюць падзею дзяржаўныя СМІ. Але, давайце прааналізуем стан навуковых распрацовак на актуальны час у Магілёўскім рэгіёне.
Магілёўскае абласное упраўленне статыстыкі выпусціла да Дня навукі-2023 актуальны прэс-рэліз са статыстычнымі дадзенымі на 2021 год (засяроджваем увагу на год), паводле якіх у рэгіёне назіраецца прырост навукоўцаў і навуковых арганізацый.
Але параўнальны аналіз сведчыць пра істотнае зніжэнне колькасці даследчыкаў і рэзкае змяншэнне дактароў (напалову) і кандыдатаў навук (на 43%) у параўнанні з базавымі гадамі – 2010-2020.
У прадстаўленым дакуменце даецца лічба ў 25 устаноў, якія у 2021 годзе праводзілі навуковыя даследаванні. Сапраўды, тут назіраецца рост ледзь не на 1/5, бо на працягу 2010-2020 гадоў іх колькасць была нязменнай – 21.
Колькасць персанала (катэгорыі: даследчыкі, тэхнікі, дапаможны персанал), які займаўся навуковымі даследаваннямі і распрацоўкамі ў 2010-2020 гадах складала 733-774 чалавек. Так што ў 2021 годзе сапраўды адбыўся прырост удзельнікаў распрацовак адразу на 114 чалавек (да 888, на 113%).
Але колькасны рост забяспечылі тэхнікі і дапаможны персанал, вага якіх у 2010-2020 гадах памяншалася і ў вобласці і па краіне (сусветны трэнд): у 2020 годзе іх вага ў вобласці была 33,85%, у 2021 годзе дасягнула паказчыка – 44,70%.
Непасрэдна даследчыкаў ва ўстановах Магілёўскай вобласці ў 2010-2020 гадах працавала 315-512 чалавек. Гэта азначае, што толькі за год 2020/2021 адбылося падзенне іх колькасці да 491 і вагі з 66,15% да 55,30% ад усёй колькасці супрацоўнікаў даследчых устаноў.
Эксперты тут не і спрабуюць выбудоўваць гіпотэзы, па якой прычыне гэта адбылося – ці то каранавірус, ці то масавыя звальненні даследчыкаў з вну.
Тры дактары навук на ўвесь рэгіён
З навуковымі ступенямі ў 2010-2020 гадах працавалі 41-42 даследчыкі, у тым ліку 5-6 дактароў навук, кандыдатаў – 35-37. Тут маюцца на ўвазе навукоўцы, якія займаліся менавіта даследаваннямі, і сюды не ўлічваюцца тыя, хто займаўся толькі выкладаннем.
А вось па стане на 2021 год навуковымі распрацоўкамі ў вобласці займаліся толькі 3 дактары навук (скарачэнне ў 2 разы) і 21 кандыдат (падзенне на 43,3%).
У Магілёўскай вобласці ў 2021 годзе больш за ўсё даследчыкаў працуе у галіне тэхнічных навук – 93,3% (па Беларусі – 59,1%), сельскагаспадарчых – 5,5 (5,3%, значны сектар займае Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія ў Горках), сацыяльна-эканамічныя і грамадскія – 0,8 (6,5), прыродазнаўчыя – 0,2 (20,6), гуманітарныя – 0,2 (3,5).
Эксперты выказваюць меркаванне наконт публікацыі дадзеных за 2021 год тымі абставінамі, што статыстычныя паказчыкі па навуцы ў вобласці на 2023 год будуць больш жахлівымі.