Пастановай Савета Міністраў ад 15 чэрвеня 2023 г. вызначаны пералік праектаў, што рэалізуюцца ў Магілёўскай вобласці ў 2023 годзе, накіраваных на сацыяльна-эканамічнае развіццё раёнаў, якія падвергліся радыёктыўнаму забруджванню ў выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС.
У прыватнасці, у пералік уключаны праекты: па стварэнню комплексу па вытворчасці рыб каштоўных парод у Краснапольскім раёне паблізу ракі Палуж вытворчай магутнасцю 1000 тон. Таксама – па будаўніцтве рэабілітацыйнага корпуса на тэрыторыі Магілёўскай абласной дзіцячай бальніцы, па будаўніцтве басейна ў Слаўгарадзе.
Таксама ў пералік уключаны праект па рэканструкцыі Чэрыкаўскай цэнтральнай раённай бальніцы, якая ўжо вядзецца – паведамляе краснапольская раённая газета “Чырвоны сцяг”.
Беларусь увяла часовую, на 6 месяцаў, забарону на вываз асобных відаў прамысловых тавараў.
Гэта прадугледжана пастановай Савета Міністраў ад 21 сакавіка.
У спіс тавараў патрапілі лядоўні, маразільнікі, цэнтрыфугі, посудамыйныя машыны, пыласосы, электрабрытвы, машынкі для стрыжкі валасоў, тэлефонныя апараты, мікрафоны.
Нельга вывозіць таксама прылады для пад’ёму, перамяшчэння, пагрузкі або разгрузкі, ліфты, эскалатары, канвееры, бульдозеры, трактары, машыны рознага прызначэння, станкі, лакаматывы, вагоны, аўтамабілі, матацыклы, прычэпы і іншую прадукцыю.
Дзеянне забароны не распаўсюджваецца на тавары з сертыфікатам, які пацвярджае беларускае або расійскае паходжанне тавараў.
238 да н.э. Фараон Пталамей III Эвергет упершыню ўвёў высакосныя гады каб прадухіліць зрухі ў календары.
Пазней астранамічныя веды егіпцян былі аб’яднаныя ў адно са старажытнарымскімі традыцыямі адліку часу і атрымаўся Юльянскі каляндар.
Стваральнікам юльянскага календара быў егіпецкі астраном і матэматык Сазіген, які на даручэнне Гая Юлія Цэзара займаўся распрацоўкай каляндарнай рэформы. За падставу каляндарнага цыкла Сазіген узяў вядомую ў той час працягласць астранамічнага года ў 365 дзён і 6 гадзін. Для зручнасці адліку ён прапанаваў тры гады лічыць па 365 дзён, а чацвёрты – па 366 дзён, каб пазбыцца дробнай часткі сутак і ўраўнаважыць астранамічны і каляндарны гады.
З 1 студзеня 45 года да н.э. Гай Юлій Цэзар увёў новы каляндар. У кожны год кратны чатыром, дадаваліся адны дадатковыя суткі ў лютым.
Шляхам сапастаўлення рымскіх і егіпецкіх датыровак у папірусе, знойдзеным у 1999 годзе, было ўстаноўлена, што высакоснымі гадамі ў Рыме былі 44, 41, 38, 35, 32, 29, 26, 23, 20, 17, 14, 11, 8 гады да н. э., 4, 8, 12 і ў наступным, кожны чацьвёрты год.
Год з’яўляецца высакосным у двух выпадках: або калі ён кратны 4, але пры гэтым не кратны 100, або кратны 400. Год не з’яўляецца высакосным, калі ён не кратны 4, або ён кратны 100, але пры гэтым не кратны 400.
Гады 1700, 1800 і 1900 не з’яўляюцца высакоснымі, так як яны кратныя 100 і не кратныя 400. Гады 1600 і 2000 – высакосныя, так як яны кратныя 400. Гады 2100, 2200 і 2300 – невысакосныя.
Высакосным годам быў 2020 год, наступным будзе 2024.
Людзі, якія нарадзіліся 29 лютага, святкуюць свой дзень нараджэння, калі прыпадае высакосны год.
321 год. Рымскі імператар Канстанцін I Вялікі абвясціў нядзелю днём адпачынку.
За 8 гадоў раней імператар дазволіў свабоднае вызнанне хрысціянства.
Ніводнае распараджэнне ўладаў у гісторыі не выконвалася з такім задавальненнем, як эдыкт Канстанціна пра нядзельны дзень.
На гэты дзень рынкі павінны былі закрывацца, а дзяржаўныя ўстановы – спыняць усялякую дзейнасць за выключэннем аперацый па вызваленні рабоў. Ніякіх абмежаванняў на земляробчыя працы, у якіх брала ўдзел пераважная большасць насельніцтва, не накладалася.
Да эдыкта Канстанціна грамадзяне Рымскай імперыі адзначалі ў гэты дзень – “дзень Сонца”. Водгалас гэтай традыцыі захаваўся ў сучаснай назве нядзелі ў шэрагу еўрапейскіх моў – Sunday.
Канстанцін крыху змяніў традыцыю. А прычынай таму паслужыў сон: напярэдадні найважнейшай бітвы яму прысніўся крыж на сонцы і надпіс, які абяцаў перамогу з гэтым знакам. Сон аказаўся прарочым, Канстанцін сапраўды атрымаў перамогу. Таму імператар забараніў фізічную працу ў нядзелю і прысвяціў яе Госпаду.
За савецкім часам у гэты дзень нярэдка праводзілі нядзельнікі.
Нядзеля – выходны дзень у хрысціянскіх краінах.
У Каралеўстве Марока – тры выходныя дні: пятніца (мусульмане), субота (іўдзеі, шабат), нядзеля (хрысціяне).
1573 год. Беларус са шляхецкага роду Іван Фёдараў заснаваў друкарню ў Львове.
І. Фёдараў (1510–1583) – сярэдневяковы ўсходнееўрапейскі друкар. Лічыцца пачынальнікам друкарскай справы ў Масковіі і ва Ўкраіне.
Паходзіць з дробнай беларускай шляхты, падпісваўся родавым гербам Рагозаў «Шранява». Існуе гіпотэза, што ён нарадзіўся на тэрыторыі сучаснага Вілейскага раёна.
З 19 красавіка 1563 да 1 сакавіка 1564 года разам з Пятром Мсціслаўцам выдаў у Маскве першую дакладна датаваную расійскую друкаваную кнігу «Апостал».
15 лютага 1574 года ў Львове скончыў друк “Апостала” – першую ўкраінскую дакладна датаваную друкаваную кнігу. Адначасова з “Апосталам” Фёдараў друкуе і першы кірылічны падручнік граматы – “Азбуку”.
Помнік украінскаму першадрукару Івану Фёдараву ў Львове.
1753 год. Нарадзіўся Тамаш Ваўжэцкі. Палітычны дзеяч ВКЛ, адзін з кіраўнікоў паўстання 1794 года. Генерал-лейтэнант.
Вучыўся ў езуіцкай школе ў Відзах. Дэпутат ад шляхты Браслаўскага павета на Чатырохгадовым сейме Рэчы Паспалітай 1788–1792, дзе выступаў 169 разоў з палымянымі прамовамі, настойваючы на прыняцці Канстытуцыі.
У пачатку паўстання 1794 года дзейнічаў у чыне генерала ў Браслаўскім павеце, потым – у Курляндыі. Вызначыўся ў штурме Лібавы і ў бітве пад Брэстам.
Пасля паланення Т. Касцюшкі ўзначаліў паўстанне, другі галоўнакамандуючы войск (10 кастрычніка – 16 лістапада 1794).
Узяты ў палон, быў перавезены ў Пецярбург, дзе два гады знаходзіўся ў зняволенні. Пасля ўступлення на трон Паўла I вызвалены з турмы, вярнуўся на Радзіму.
Займаў у Царстве Польскім пасады сенатара, ваяводы і міністра юстыцыі.
Памёр 5 жніўня 1816 года. Пахаваны ў Відзах Лаўчынскіх сённяшнягаБраслаўскага раёна.
1872 год. Нарадзіўся Васіль Залатароў.
Беларускі кампазітар і педагог. Заслужаны артыст Расіі, народны артыст Беларусі. Прафесар. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі. Пачынальнік беларускай акадэмічнай музыкі.
Вучыўся ў Прыдворнай пеўчай капэле ў М. Балакірава і А. Лядава, Пецярбургскай кансерваторыі па класу М. Рымскага-Корсакава.
Выкладаў у кансерваторыях і музычна-драматычных інстытутах у Расіі, ва Украіне, Беларусі. Яго вучнямі былі Л. Абеліёвіч, А. Багатыроў, У. Алоўнікаў.
У беларускую музычную культуру арганічна ўвайшлі яго балет па матывах народных легенд «Князь-возера», сімфонія «Беларусь», танцавальная сюіта і уверцюра-фантазія на беларускія тэмы для сімфанічнага аркестра, цыкл апрацовак народных песень для голасу з сімфанічным аркестрам «Кантрасты» і іншыя.
Аўтар манаграфіі «Фуга» – першай рускамоўнай працы, спецыяльна прысвечанай гэтай музычнай форме.
Памёр 25 мая 1964 года.
В. Залатароў з выпускнікамі С. Нісневіч, М. Вайнбергам, У. Алоўнікавым, Д. Лукасам, Р. Селіцкім, Л. Абеліевічам, Д. Лукас. Мінск, 1941 год.
1876 год. Аляксандр Бэл атрымаў патэнт на “размаўляльны тэлеграф” – тэлефон.
Сама ідэя тэлефанавання была распрацавана ў 1849-1853 гадах парыжскім інжынерам-механікам Шарлем Бурселем, ён першым ужыў слова “тэлефон” (ад грэцкага tele – удалячынь, далёка і phone – гук).
У 1860 году ў ЗША Антоніа Мэучы прадэманстраваў прыладу, якая магла перадаваць гукі па правадах – Telectrophon. У 1861 годзе нямецкі фізік І. Рэйс прадэманстраваў іншую прыладу, якая таксама магла перадаваць музычныя тоны і чалавечую гаворку па правадах – Telephon.
10 сакавіка 1876 года адбылася перадача першай выразнай фразы, якая стала гістарычнай: “Містэр Ватсан, ідзіце сюды. Вы мне патрэбныя”. Гэтая перадача была ажыццёўлена па 12-ці метроваму проваду, які злучаў кватэру Бэла з лабараторыяй на гарышчы.
25 чэрвеня 1876 года Бэл упершыню прадэманстраваў свой тэлефон на першай Сусветнай электратэхнічнай выставе ў Філадэльфіі. А праз 5 гадоў – на міжнароднай выставе ў Парыжы, дзе да яго апарата выстройваліся вялізныя чэргі.
Бэл у 1877 годзе стварыў першую тэлефонную кампанію “Bell Telephone Company”.
Першы телефон з’явіўся ў Магілёве ў 1881 годзе, у Мінску – у 1890 годзе.
1886 год. Нарадзіўся Фабіян Акінчыц.
Беларускі палітычны дзеяч, юрыст, выдавец, публіцыст.
Скончыў Пецярбургскі ўніверсітэт. У 1920-1930-я гады дырэктар школы на Стаўбцоўшчыне, уладальнік бюро юрыдычных парад, кіраўнік Беларускага дабрачыннага таварыства, віленскага юрыдычнага аддзела Цэнтральнага сакратарыята Беларускай сялянска-работніцкай грамады, член Беларускага нацыянальнага камітэта ў Вільні.
У 1927 годзе асуджаны на 8 гадоў зняволення за палітычную дзейнасць, вызвалены датэрмінова Прэзідэнтам Польшчы І. Масціцкім у 1930.
У ліпені 1939 года стаў старшынёй Беларускага бюро прапаганды пры Міністэрстве прапаганды ў Берліне. У пачатку 1940 года быў старшынёй Беларускага камітэта ў Варшаве. Арганізатар Вустраўскай школы прапагандыстаў (пад Берлінам), куды траплялі асобы з ліку савецкіх ваеннапалонных. Пасля заканчэння курсаў многія выпускнікі накіроўваліся на працу ў акупацыйную адміністрацыю на Беларусі.
Акінчыц прэтэндаваў на палітычнае лідарства ў беларускіх колах, блізкіх да германскіх акупацыйных улад.
5 сакавіка 1943 года Ф. Акінчыц быў застрэлены на кватэры ў Мінску супрацоўнікам «Беларускай газеты» А. Матусевічам.
1906 год. У Кіеве адбыўся суд над ураджэнкай Магілёўскай губерні Лідзіяй Язерскай, якая 29 лістапада 1905 года здзейсніла замах на жыццё Магілёўскага губернатара М. Клінгенберга.
Л. Язерская (Казановіч, 1866–1915) – стаматолаг, эсерка.
Была асуджаная на 13,5 гадоў катаргі. Памерла ў Якуцку 30 верасня 1915 года ад бранхіяльнай астмы.
У Магілёве яе імя носіць вуліца Язерскай (былая Жандармская, паміж саборам Трох Свяціцеляў і аблвыканкамам).
Урачыстая сустрэча рэвалюцыянерак М. Спірыдонавай, М. Школьнік, А. Біцэнка, А.Ізмайловіч, Р. Фіялкі, Л. Язерскай на Омскай чыгуначнай станцыі 30 чэрвеня 1906 года падчас этапавання на Нерчынскую катаргу
1918 год.У Магілёў уступілі польскія легіянеры, якія падпарадкоўваліся германскаму камандаванню.
Брыгада Польскіх стралкоў была сфарміравана ў 1916 годзе ў Бабруйску (4 000 штыкоў) і перакінута пад Баранавічы. У жніўні 1917 года перадыслацыравана ў Быхаў і ўключана склад Першага польскага корпуса І. Доўбар-Мусніцкага. Корпус складаўся з 12 стралковых, 3 уланскіх палкоў і цяжкай артылерыі. Польскія легіянеры ахоўвалі Стаўку ў Магілёве, адыгралі немалую ролю ў лёсе «быхаўскіх вязняў».
Польскія легіянеры ў Бабруйску
1931 год. Памёр Павел Дземідовіч (1871-1931).
Даследчык беларускай этнаграфіі і фальклору.
Скончыў Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю, Віленскі настаўніцкі інстытут. Настаўнічаў у беларускіх школах, у Выбаргскай настаўніцкай семінарыі і на настаўніцкіх курсах у Выбаргу і Юр’еве (Тарту), супрацоўнік аддзялення этнаграфіі Таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі пры Маскоўскім універсітэце.
Арганізатар (1919) і загадчык мінскай беларускай гімназіі, супрацоўнік Наркамата асветы БССР, этнаграфічнай секцыі Інбелкульта, выкладчык Мінскага інстытута народнай адукацыі.
Публікаваўся ў выданнях «Виленский вестник», «Этнографическое обозрение», «Живая старина». Частку сваіх этнаграфічных збораў перадаў М. Доўнар-Запольскаму. Спадчына П. Дземідовіча выкарыстана пры падрыхтоўцы выданняў «Легенды і паданні» (1983), «Земляробчы каляндар» (1990) серыі «Беларуская народная творчасць».
Арыштоўваўся ў 1921 г. па абвінавачанні ў антысавецкай дзейнасці.
1953 год. Нарадзіўся Уладзімір Кожух.
Беларускі мастак-жывапісец.
Скончыў Мінскае мастацкае вучылішча імя А. Глебава, Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут, праходзіў стажыроўку ў творчых майстэрнях у г. Мінску.
Увасабленне сіл прыроды – асноўны змястоўны матыў яго жывапісных работ. У яго карцінах зварот да архаічных пластоў этнічнай культуры беларусаў носіць рамантычны характар.
За серыю работ «Чарнобыля чорная быль» прысуджана прэмія прафсаюзаў.
Памёр 6 ліпеня 2017 года.
1967 год.Пастановай ЦК КПСС, Саветам міністраў СССР быў уведзены пяцідзённы працоўны тыдзень з двума выходнымі днямі.
З’явілася звыклая нам пяцідзёнка, але пры гэтым захаваліся і рабочыя суботы па вызначанай сетцы працоўнага часу.
Пяцідзёнка замяніла сямідзённы працоўны тыдзень з 8-гадзінным працоўным днём і 48 гадзін у тыдзень, які быў уведзены ўлетку 1940 года.
У еўрапейскіх краінах, паводле дырэктывы Еўрапарламента і ЕС, сярэдняя працягласць працоўнага часу не павінна перавышаць 48 гадзін у тыдзень, уключаючы звышурочныя, якія кампенсуюцца.
У Фінляндыі працоўны тыдзень – гэта 32-38 гадзін, у Італіі – 40-48, Францыі – 35-48, у Вялікабрытаніі – 36, у ФРГ – 40-48 гадзін, Нідэрландах – 40-48, ЗША – 40, Кітаі – 40-48.
1991 год. Загінуў пры нявысветліных абставінах Анатоль Грачанікаў (1938-1991).
Беларускі паэт і перакладчык. Галоўны рэдактар часопісаў «Вясёлка», «Бярозка», «Маладосць».
Аўтар 10 зборнікаў вершаў, зборніка паэзіі, кніг сатыры і гумару, 4-х кніг для дзяцей.
На беларускую мову пераклаў зборнік паэзіі Зульфіі, кнігі вершаў для дзяцей сучасных афганскіх паэтаў, асобныя творы рускіх, украінскіх, малдаўскіх, літоўскіх, сярэднеазіяцкіх паэтаў і паэтаў замежных славянскіх краін.
Дзяржаўная прэмія БССР за кнігі вершаў «Палессе», «Валерка і лятаючая талерка», «Казка пра Івана-ганчара і пачвару цара».
Бялізну з штампамі дзяржаўных арганізацый, радыёактыўныя рэчывы і эратычную прадукцыю нельга будзе прадаваць на рынках. І тварог.
Савет міністраў Беларусі прыняў пастанаўленне №964, якое змяняе правілы гандлю – расказваем у якіх сферах будуць новаўвядзенні
Не будзе алкаголя на касах, новыя меню
Згодна пастановы Савета міністраў у крамах з 22 студзеня алкаголь нельга будзе размяшчаць на касах і на гандлёвым абсталяванні, што знаходзіцца побач. Такая забарона не будзе распаўсюджаацца толькі на алкамаркеты, duty free, аўталаўкі, сельскія крамы, крамы плошчай да 400 квадратаў і ўстановы грамадскага харчавання.
Пастанова таксама зацвердзіла новыя правілы да інфармацыі, якая знаходзіцца ў меню ўстановаў грамадскага харчавання. У іх павінна быць дакладна прапісана наступная інфармацыя: найменне, порцыя, кошт за порцыю, краіна паходжання тавара. Пры продажы алкагольных напояў у меню і віннай карце ўстаноў грамадскага харчавання павінны быць указаны найменні алкагольных напояў, краіна іх паходжання, ёмістасць спажывецкай ўпакоўкі і іх кошт, аб’ём і кошт порцыі.
На рынках нельга будзе прадаваць тварог і масла
У пералік забароненых тавараў для продажу на рынках увайшло ажно сорак дзве пазіцыі. Пад забарону трапілі твораг і тварожныя вырабы, масла з каровінага малака, маргарынавая прадукцыя, не расфасаваныя вытворцамі ў адпаведную спажывецкую ўпакоўку. Выключэнне зроблена толькі для фермераў або фізасоб, якія прадаюць прадукцыю ўласнай вытворчасці.
Гэтаксама нельга будзе прадаваць алкаголь, насенне мака, воцат і воцатную кіслату (уключна з растворамі на яе аснове), разрэзанныя дыні і кавуны пры адсутнасці індывідуальнай упакоўкі, вяленае і сыравяленае мяса, рубленыя мясныя паўфабрыкаты, а таксама недаведзеныя да кулінарнай гатоўнасці вырабы з мяса хатняй вытворчасці.
Бялізна са штампамі дзяржаўных арганізацый – усё
Акрамя таго, нельга будзе прадаваць на рынках – выбуховыя, атрутныя і радыёактыўныя рэчывы, скуры жывёлаў без маркіроўкі, канфіскаваныя з абароту тавары, бялізну са штампамі дзяржаўных арганізацый, дзяржаўныя ўзнагароды і ганаровыя знакі, бланкі каштоўных папер і дакументаў з пэўнай ступенню абароны, а таксама каштоўныя металы і камяні, вырабы з іх ва ўсіх відах, гадзіннікі з карпусамі з каштоўных металаў і нават жэмчуг з бурштынам.
Больш за тое, у гандлёвых кропках рынкаў нельга будзе прадаваць бытавую тэхніку, гадзіннікі, фотатавары, тэлефоны, кампутары і аргтэхніку, тытунёвыя вырабы, лекавыя сродкі (як вырабы для медыцынскага прызначэння, так і ветэрынарнага), дзіцячае і спартовае харчаванне, пестыцыды, адзенне з натуральнага футра і скуры, а таксама эратычную прадукцыю.
Толькі чыстыя аўто
Новая пастанова Савета міністраў абавязвае ўладальнікаў камісійных аўтакрамаў аператыўна паведамляць па тэлефоне ў органы ўнутраных спраў аб выпадках выяўлення пры прыёме аўто на камісію відавочных прыкмет змянення ідэнтыфікацыйнага нумара або аб выпадках яго адсутнасці, ці неадпаведнасці прадстаўленым дакументам.
Акрамя таго, у дагаворы аб прыёмцы аўто на камісію давядзецца ўказваць інфармацыю аб адсутнасці звестак аб абмежаванні і забароне на здзяйсненне здзелак з транспартным сродкам, у тым ліку аб тым, што яно нікому не падорана, не прададзена, не закладзена, не перададзена ў арэнду, не арыштавана, а таксама па ёй няма судовых спрэчак і тавар вольны ад любых прэтэнзій з боку трэціх асоб.
Больш падрабязна з новай пастановай Саўміна можна пазнаёміцца на Нацыянальным прававым інтэрнет-партале
Урад устанавіў новыя цэны ў адпаведнасці з пастановай Саветаў Міністраў ад 30 снежня 2022 года № 952, якая размешчана на Нацыянальным прававым інтэрнет-партале.
Тарыфы на цеплавую энергію для патрэб ацяплення і гарачага водазабеспячэння з 1 чэрвеня па 31 мая ўключна зменены з 21,9245 на 24,7187 беларускіх рублі за 1 Гкал.
За 1 кубічны метр прыроднага газу, які выкарыстоўваецца з устаноўленымі прыборамі індывідуальнага ўліку расходу газу, неабходна будзе аплаціць пры наяўнасці індывідуальных газавых ацяпляльных прыбораў з 1 студзеня па 31 мая ўключна – 0,1993 рублі, з 1 чэрвеня па 31 снежня ўключна – 0,2062 рублі. Пры адсутнасці індывідуальных газавых ацяпляльных прыбораў трэба будзе заплаціць – 0,5477 рублі.
Актуалізаваны тарыфы таксама на электраэнергію. У жылых дамах і кватэрах аднаставачны тарыф устаноўлены ў памеры 0,209 рубля за 1 кВт·гадзіну для абсталяваных электрычнымі плітамі, для іншых – 0,2459 рублі.
Міжнародны дзень дапамогі бедным (International Day to Assist the Poor, з 1995 года).
Устаноўлены ААН. Амаль кожны чацвёрты жыхар Зямлі цягне жабрацкае існаванне. У сувязі з гэтым ААН прынята некалькі праграм, якія ставяць за мэту выкараненне галечы.
Першыя праграмы па ліквідацыі галечы пачалі дзейнічаць у пачатку 2000 года, аднак пакуль колькасць тых, хто жыве за рысай беднасці, не змяншаецца.
ААН разглядае беднасць як “стан працяглай вымушанай адсутнасці неабходных рэсурсаў для забеспячэння здавальняючага ладу жыцця”. Беднасць азначае не толькі недахоп грошай, але і адсутнасць годнай працы, зручнага жылля, доступу да добрай адукацыі і аховы здароўя. Праблема беднасці актуальная і для Беларусі – самай беднай краіны Еўропы, разам з Малдовай і Украінай, у якой ідзе вайна, але гэта не прызнаецца тут на афіцыйным узроўні.
Памагаты сіратам і бедным – Святы Мікалай.
Мікола зімовы (праваслаўны каляндар).
«Без Міколы не бывае ні зіма, ні лета». «Да Міколы няма зімы ніколі». Праўда, надвор’е не заўсёды слухалася ўлюбёнага народам святога, таму казалі яшчэ і так: «Ніводнаму Міколу ня вер ніколі».
На Беларусі Мікола самы любімы і народны святы: Мікалай Цудатворац, Мікалай Угоднік, Свяціцель Мікалай.
Мікалай шанаваўся як хуткі памагаты маракам, падарожнікам, купцам, несправядліва асуджаным і дзецям. На Захадзе Святы Мікалай трансфармаваўся ў Санта-Клаўса.
Дзень святога Мікалая – свята, якое з нецярпеннем чакаюць дзеці, бо ў ноч з 18 на 19 снежня яны абавязкова знойдуць пад падушкай салодкія падарункі, доўгачаканую цацку, адзенне, гульню, білет на забаўляльнае мерапрыемства, кнігу.
Здаўна лічылася, што пасля 19 снежня пачынаюцца моцныя маразы. У гэты дзень абавязкова трэба запальць свечку на добры ўраджай у наступным годзе, памаліцца аб здароўі дзяцей, дапамозе ў дарозе і падарожжы, дабрабыце, дапамозе сіротам і бедным, вылячэнні ад хвароб.
Гаспадыні пяклі пірагі, накрывалі святочныя сталы і запрашалі суседзяў у госці, каб разам адзначаць свята.
Галоўнае ў Дзень Мікалая неабходна быць у добрым здароўі і добрым настроі, ні ў якім разе не лаяцца, а толькі цешыцца і дзякаваць святому за тое, што адбываецца ў вашым жыцці.
1492 год. У лісце літоўскага князя Аляксандра крымскаму хану Менглі Гірэю ўпершыню змяшчаецца пісьмовая згадка аб казаках.
Казакоў як асобны субэтнас вылучаў Леў Гумілёў. У склад казакоў у бытнасць іх саслоўем уваходзілі і групы беларусаў, паўднёвых славян, грэкаў, асецін, татараў, мардвы-эрзя, башкір, калмыкаў, бурат і іншых народаў – у Расійскай імперыі ўсе прадстаўнікі сярэднявечных воінскіх саслоўяў залічваліся ў казакі. У выпадку з беларусамі гэта былі служылых сяляне – панцырныя баяры і інш.
Упершыню слова «казак» у значэнні «вартаўнік» сустракаецца ў перакладным слоўніку куманскай (старакыпчацкай) мовы ў 1303 годзе.
Казак: 1) цюркскае, «вольны качэўнік, вольны чалавек, валацуга», той жа этымалогіі, што і этнонім казах. 2) мангольскае: “ко/ка” – “браня” і “зах” – “рубеж”. Ва Ўсходняй Еўропе да канца XVIII стагоддзя мелі назву таксама чаркасы.
Рускі ўрад часта выкарыстоўваў казакоў для сваіх мэт супраць ВКЛ і Рэчы Паспалітай. Напрыклад, у 1654 годзе рускія даручылі магілёўскаму шляхціцу К. Паклонскаму стварыць беларускі казацкі полк у Радамскім замку з беларускай шляхты, гараджан і сялян Магілёўскага, Мсціслаўскага і Чавускага паветаў (каля 6 000 чалавек). Палкоўнік Паклонскі па ўзяцці Магілёва абрабаваў яго, зншчыў амаль усё габрэйскае насельніцтва. Па легендзе, удалося выратавацца толькі адной пары, ад якой і працягнулася яўрэйскае насельніцтва горада. А самы першы ў гісторыі габрэйскі пагром у Магілёве зладзілі казакі С. Налівайкі ў 1595 годзе.
Кіраўнік СССР (1964-1982), Генеральны Сакратар КПСС (1966-1982) і Старшыня Прэзідыуму Вярхоўнага Савета СССР (1960-1964, 1977-1982).
Чатырохразовы Герой Савецкага Саюза, Герой Сацыялістычнай Працы.
Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Парада Перамогі. Маршал Савецкага Саюза.
Меў 117 савецкіх і замежных узнагарод, у тым ліку вышэйшага ваеннага ордэна “Перамога” (за подпісам Старшыні Вярхоўнага Савета М. Гарбачова).
Пасля сканчэння Курскага земляўпарадкавальна-меліяратыўнага тэхнікума (1927), працаваў у Коханаўскім раёне Аршанскай акругі (зараз – в. Багданаўка Талачынскага раёна).
Падчас вучобы ў музычным тіэхнікуме займаўся ледзь не па 24 гадзіны ў суткі. Як піяніст-канцартмайстар быў запрошаны ў беларускую оперную студыю, працаваў са спеваком, зоркай Вялікага імператарскага тэатра А. Баначычам, з заснавальнікам опернага тэатра І. Гітгарцам, зрабіў запісы на грампласцінкі з цымбалістам І. Жыновічам.
У 1939-1941 гадах з’яўляўся галоўным дырыжорам сімфанічнага аркестра Усебеларускага радыёкамітэта. Пад яго кіраўніцтвам ставіліся і агучваліся ў жывым эфіры буйнейшыя музыкальна-сцэнічныя творы.
Еўрапейскай знакамітасцю яго зрабіла аўтарства музыкі да першай дзіцячай оперы па казцы Г. Андэрсена «Салавей».
У вайну не здолеў эвакуіравацца з Мінска і працаваў дырыжорам сімфанічнага аркестра гарадскога тэатра, паставіў оперы «Вяселле Фігара», «Кармэн», «Севільскі цырульнік», «Цыганскі барон». Ратаваў яўрэяў з гета, прыкрываў аркестрантаў, якія былі звязаны з падполлем.
У 1948 годзе быў арыштаваны, прыгавораны да расстрэлу, які заменены на 25 год лагераў. У лагеры сачыняў музыку, аднавіў па памяці шматлікія творы, партытуру оперы Лысенкі «Наталка-полтавка» і сіламі зняволеных у 1950 годзе паставіў яе.
Пасля вызвалення працаваў у Рэспубліцы Комі галоўным дырыжорам тэатра, потым 30 год працаваў канцэртмайстрам ў калужскай філармоніі. Пад канец жыцця канчаткова аслеп.
Скончыў Мінскі медыцынскі інстытут. Працаваў у Міністэрстве сацыяльнага забеспячэння БССР, Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору НАН Беларусі.
Вывучаў заканамернасць зменлівасці генетыка-антрапалагічных і адаптыўных тыпаў, генадэмаграфічных працэсаў сярод насельніцтва Беларусі і сумежных тэрыторый.
Адзін з аўтараў прац «Нарысы па антрапалогіі Беларусі», «Антрапалогія Беларускага Палесся», «Біялагічнае і сацыяльнае у фарміраванні антрапалагічных асаблівасцяў», «Спадчынныя і сацыяльна-гігіенічныя фактары даўгалецця».
Аўтар працы “Беларусы ў генетычнай прасторы. Антрапалогія этнасу” (2005).
Памёр 12 студзеня 2021 года.
1935 год. Нарадзілася Валянціна Лемцюгова.
Беларуская мовазнаўца. Доктар філалагічных навук, прафесар. Выхоўвалася на Чавушчыне.
Працавала ў Інстытуце мовазнаўства АН БССР, старшынёй Рэспубліканскай тапанімічнай камісіі пры НАН Беларусі, членам Тапанімічнай камісіі пры Савеце Міністраў Беларусі, анамастычнай камісіі пры Міжнародным камітэце славістаў. Узначальвала анамастычную школу ў Беларусі.
Абаронца беларускай тапанімікі, адстойвала артыкул у Законе аб геаграфічных назвах, згодна з якім спачатку назва даецца на беларускай мове, а таксама традыцыйную беларускую лацінку, супраць якой (транслітэрацыя) стаў выступаць адзін магілёўскі чыноўнік у снежні гэтага года.
Аўтар манаграфіі «Беларуская айканімія», у якой даследавала працэс узнікненьня і эвалюцыйнага развіцьця беларускіх назваў населеных пунктаў (4 тысячы айконімаў), «Усходнеславянская айканімія апэлятыўнага паходжання». Пад яе кіраўніцтвам, удзеле створаны «Спіс населеных месцаў Расейскай імпэрыі» (44 тамы), «Беларуская граматыка», «Лексікалогія сучаснай беларускай мовы», «Агульнаславянскі лінгвістычны атлас», «Лексічны атлас беларускіх народных гаворак», нарматыўны даведнік «Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь» у 6 кнігах па абласцях і іншыя.
Беларускі савецкі партыйны і дзяржаўны дзеяч. Першы сакратар ЦК КПБ (1956-1965), Першы намеснік Старшыні Савета Міністраў СССР (1965-1978). Герой сацыялістычнай працы.
Стваральнік камсамольскага падполля на тэрыторыі Беларусі падчас вайны, удзельнік партызанскуга руху.
Пасля вайны ўзначальваў ЦК ЛКСМБ, працаваў першым сакратаром Мінскага гаркама, абкама партыі.
Пасля смерці Сталіна быў старшынёй Савета міністраў БССР (1953-1956).
З імем Мазурава звязаны шматлікія поспехі беларускага народу ў развіцці эканомікі, навукі і культуры, рэабілітацыя рэпрэсаваных. Стаў праваабаронцай незаслужана абгавораных падпольшчыкаў. Былі пабудаваны Наваполацкія нафтаперапрацоўчы завод і хімкамбінат «Палімір». Намагаўся аднавіць беларусізацыю.
У гонар Мазурава усталяваны мемарыяльныя шыльды ў Мінску (К. Маркса, 36), названы вуліцы ў Мінску і Гомеле.
Працавала выкладчыцай нямецкай мовы ў Белаазёрску.
Аўтар вершаў, паэм, зборнікаў паэзіі і казак, п’ес для тэатра лялек «Прыгоды трох парасят» (пастаўлена ў 1976), «Крок у бессмяротнасць» (пастаўлена ў 1977), тэлесцэнараў пра творчасць В. Бялыніцкага-Бірулі, Р. Кента.
Перакладала з нямецкай, польскай, французскай.
Лаўрэат Літаратурных прэмій імя А. Куляшова, імя У. Калесніка, прэміі Усебеларускага фестывалю моладзі
На выбары былі высунуты 19 кандыдатаў, удзельнічала 10, у тым ліку Р. Кастусёў, У. Няклаеў, А. Саннікаў, М. Статкевіч – найбольшая колькасць кандыдатаў за ўсю гісторыю беларускіх выбараў.
Пасля агалошання папярэдніх вынікаў (паводле афіцыйных крыніц перамог А. Лукашэнка з 83% галасоў, паводле расійскага Агенцтва эфектыўных камунікацый «Inside» за Лукашэнку прагаласавалі 37,8%) прыхільнікі апазіцыйных кандыдатаў сабраліся на мітынг на плошчы Незалежнасці.
Пасля нападаў і збівання мітынгоўцаў міліцыяй, большасць удзельнікаў пакінула плошчу. Каля 5 тысяч з іх засталіся, разам з Саннікавым і Рымашэўскім. Апоўначы і яны былі разагнаны сілавікамі.
Былі затрыманы Кастусёў, Міхалевіч, Някляеў, Рымашэўскі, Саннікаў, Статкевіч, Вус і іншыя – усяго 639 асоб.
Былі асуджаныя кандыдаты ў прэзідэнты У. Някляеў, А. Саннікаў, М. Статкевіч, Дз. Вус, В. Рымашэўскі да пазбаўлення волі на розныя тэрміны ад 2 да 6 гадоў.
Выступаючы перад Рэспубліканскім саветам па гістарычнай палітыцы пры Адміністрацыіі Лукашэнкі яе кіраўнік Ігар Сергеенка заявіў, што будзе «разгледжана пытанне транслітарацыі ў геаграфічных назвах вуліц і населеных пунктаў з выкарыстаннем рускай мовы”, бо быццам бы “паступаюць звароты грамадзян па гэтым пытанні, і мы вырашылі разгледзець яго і ўнесці яснасць, як далей выкарыстоўваць рускую мову ў назвах вуліц, населеных пунктаў, у транспарце».
Наш каментар. Цяжка зразумець ход думак чыноўнікаў, але хутчэй за ўсё, гаворка ідзе пра тое, што камусьці не даспадобы назвы вуліц і населеных пунктаў на беларускай мове і іх дубліраванне на лацінцы. Але тут нюанс: няма ў Беларусі рускіх назваў населеных пунктаў – усе яны беларускія.
Падача назваў на лацінцы – нармальная сусветная з’ява, тым больш што Беларусь знаходзіцца ў цэнтры Еўропы, на перакрыжаванні шляхоў зносін.
Усе такія назвы на лацінцы рабіліся паводле “Інструкцыі па транслітарацыі геаграфічных назваў Рэспублікі Беларусь літарамі лацінскага алфавіта”— метада запісу лацінскім пісьмом беларускіх геаграфічных назваў.
Сама Інструкцыя была ўхвалена пастановай Дзяржаўнага камітэта па зямельных рэсурсах, геадэзіі і картаграфіі Рэспублікі Беларусь за № 15 ад 23 лістапада 2000 года. Апошнія змены ў яе ўносіліся 11 чэрвеня 2007 года.
У лютым 2013 года інструкцыя была рэкамендаваная Арганізацыяй Аб’яднаных Нацый у якасці міжнароднай сістэмы раманізацыі беларускіх геаграфічных назваў.
Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с.
Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Магілёўская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2007. — 406 с.
Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с.
Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. —Мн.: Тэхналогія, 2004.—469 с..
Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с.
Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с.
Усе назвы нарматыўных даведнікаў даваліся на беларускай мове кірыліцай, лацінкай і на рускай мове і ніякай асаблівай крытыкі не выклікалі, а наадварот былі ўхвалены, як узорныя, ААН.
Калі будуць зрусіфікаваны назвы населеных пунктаў краіны, то будзе поўнасцю разбурана нацыянальная тапанімічная прастора, якая з’яўляецца элементам гістарычнай спадчыны.
Спяшацца з высновамі не будзем, трэба выслухаць мовазнаўцаў з акадэмічных інстытутаў, членаў тапанімічных камісій пры Савеце Міністраў і Акадэміі навук.
Чакаем, што кантралёраў стане больш, магчыма стане яшчэ больш “парадку”, але дапускаем, што частка тых, хто плённа працаваў на рынку турпаслуг – сыйдуць.
Увядзенне новых Правіл аказання турыстычных паслуг прадугледжана пастановай Савета Міністраў ад 11 жніўня 2022 года № 523 паведамлялася яшчэ ў жніўні бягучага года.
Прайшло два месяцы абмеркаванняў дакумента ва ўпраўленнях і аддзелах па спорту і турызму гарадскіх і раённых выканкамаў. Час дастатковы, каб разабрацца ў нюансах новага дакумента.
Цяпер толькі з заключэннем дамовы
Дакументам зацвярджаецца, што выканаўца абавязаны прадаставіць турыстам інфармацыю аб характарыстыцы месца размяшчэння турыстаў, у тым ліку яго месцазнаходжанні, класіфікацыі гатэля па заканадаўстве краіны часовага знаходжання, аб правілах часовага пражывання.
Выканаўца можа аказваць турпаслугі выключна на падставе дамовы. Пры гэтым неабходна прадаставіць заказчыку звесткі аб праграме падарожжа, дакладным часе яго пачатку, аб тураператары, які сфарміраваў тур, аб кошце паслуг, тэрмінах і парадку іх аплаты, аб комплексе мер, якія гарантуюць забеспячэнне асабістай бяспекі і захаванасці маёмасці турыстаў, экскурсантаў і іншую інфармацыю.
Пры міжнародным выязным турызме дадаткова прадастаўляецца інфармацыя аб выкананні правіл асабістай бяспекі турыста, экскурсанта, аб забеспячэнні выканання тураператарам, які сфарміраваў тур, абавязацельстваў па дагаворах, а таксама аб парадку звароту па кампенсацыю маёмаснай шкоды, калі тураператар не можа выканаць свае абавязацельствы.
Інфармацыя аб турыстычных паслугах павінна быць прадстаўлена ў пісьмовай форме пераборлівым шрыфтам на зразумелай заказчыку мове.
Атэставанымі павінны быць нават аўдыёгіды
У новых Правілах таксама замацавана, што экскурсіі на тэрыторыі Беларусі маюць права праводзіць толькі абмежаванае кола асоб. Гэта экскурсаводы і гіды-перакладчыкі, якія прайшлі прафесійную атэстацыю, асобы, якія працуюць у арганізацыях, пры правядзенні экскурсій у гэтых арганізацыях. А таксама суб’екты турыстычнай дзейнасці і іншыя асобы, надзеленыя правам правядзення экскурсій.
У Правілах таксама адлюстравана патрабаванне аб абавязковай атэстацыі аўдыягідаў – без наяўнасці пасведчання аб атэстацыі выкарыстоўваць аўдыягіды для правядзення экскурсій нельга.
Пастанова № 523 уступае ў сілу адначасова з новым Законам аб турызме – з 1 студзеня 2023 года.
Варта адзначыць, што раней усе прапановы па змяненні правілаў аказання паслуг, новыя палажэнні ў заканадаўства шырока абмяркоўваліся грамадскасцю, гідамі, экскурсаводамі, усімі зацікаўленымі, членамі грамадскага аб’яднання “Адпачынак у вёсцы” (аб’яднанне ўладальнікаў аграэкасядзіб). Але 26 красавіка 2022 года Вярхоўны суд ліквідаваў ГА «Адпачынак у вёсцы», якая стаяла ля вытокаў сельскага турызму ў краіне.
Наш каментарый
Усё, што тычыцца заключэння дамоў, асабліва ў замежных турах – нармальная еўрапейскай і сусветная практыка. Нармальнай з’явай з’яўляецца і атэстацыя кадраў. Толькі вось пытанне, як часта яе правадзіць, як часта павінны гіды праходзіць курсы перападрыхтоўкі.
Пры гэтым, некаторыя прадстаўнікі сферы турыстычных паслуг выказваюць занепакоеннасць тым, што цяпер павялічыцца колькасць неабходных папер. Турбізнэс зазнае яшчэ большыя перагрузкі, бо вопыт апошніх гадоў сведчыць, што кожнае новаўвядзенне ўскладняе працу і пагаршае ўмовы.
Афармленне новых папер, жорсткія патрабаванні да гідаў, да абавязковага зацвярджэння тэкстаў экскурсій, якія павінны адпавядаць ўсім новым нормам і зменам ў адміністрацыйным і крымінальным кодэксах, найбольш верагодна, прывядуць да павялічэння коштаў на турпрадукты.
Жорсткія патрабаванні да гідаў, іх асобы, могуць прывесці да адтоку іх з прафесіі. І гэта ўдар для галіны – у рэгіёны прыяжджае нямала замежных турыстаў, але гідаў, якія валодаюць замежнымі мовамі звычайна на кожны беларускі рэгіён меней, чым пальцаў на адной руцэ.
У некаторых распрацаваных інвестпраектах не могуць разабрацца кантралёры.
Інвестыцыйны праект – гэта комплекс узаемазвязаных захадаў, скіраваных на дасягненне канкрэтна вызначаных мэтаў. Ён – аснова для прыцягнення інвестыцыяў на канкрэтнае прадпрыемства ці ў галіну ў цэлым. Пісьменна складзены інвестыцыйны праект – найлепшы інструмент для паскарэння прыняцця інвестарам рашэння адносна мэтазгоднасці ўкладання сродкаў у тое ці іншае прадпрыемства.
Паводле Дзяжкантролю, рэгіянальнай эканоміцы бракуе інвестыцыйных праектаў, якія прадугледжваюць стварэнне новых і мадэрнізацыю існуючых прадпрыемстваў.
Ведамства ўгледзела, што спыненая рэалізацыя шэрагу інвестпраектаў з-за адсутнасці рэальных крыніц фінансавання. А таксама, парушэння тэрмінаў выканання прац праекціроўшчыкамі і будаўнічымі падрадчыкамі ў іх ажыццяўленні, ды складанасцяў з лагістыкай у пастаўцы абсталявання, якое закупляецца ў рамках інвестпраектаў, піша “Маяк Прыдняпроўя”.
Паводле кіраўніка Камітэту дзяржкантролю Васіля Герасімава у Магілёве прыдумалі праект з сумнеўнымі інавацыйнасцю і злабадзённасцю. Ва «Удасканаленне сістэмы зімовага ўтрымання рэспубліканскіх аўтамабільных дарог на тэрыторыі асобна ўзятай Магілёўскай вобласці» закладзеная сума ў 11 мільёнаў рублёў.
«Разбіраючыся, а што яны ўвогуле збіраюцца рабіць і вывучаць за такія грошы, я да канца зразумець так і не змог», – прызнаўся Герасімаў на пасяджэнне Савету Міністраў, дзе старшыняваў Аляксандр Лукашэнка. Шчыраванні кіраўніка камітэту дзяржкантролю падае тэлеканал «ОНТ».
