Дзень у гісторыі. 6 красавіка. Згарэла магілёўская ратуша. Тэлефонная лінія ў Магілёве. Аднаўленне Алімпіяды. Спіс несяброўскіх краін. Нарадзіўся дзеяч астранаўтыкі Б. Кіт.

Міжнародны дзень спорта на карысць міру і развіцця (International Day of Sports for Development and Peace, з 2013 года).

Устаноўлены Генеральнай Асамблеяй ААН. Спорт валодае здольнасцю мяняць свет. Спорт – магутны інструмент для ўмацавання сацыяльных сувязей і садзейнічання ўстойліваму развіццю і міру, а таксама салідарнасці і павазе да ўсіх.

Спорт мае вялікі патэнцыял для дасягнення мэт у галіне ўстойлівага развіцця, для ўмацавання міру і правоў чалавека – ад пашырэння правоў і магчымасцей жанчын і дзяўчынак, моладзі, інвалідаў да дасягнення мэт у галіне аховы здароўя, устойлівага развіцця і адукацыі.

Сусветны дзень мультфільмаў (World Сartoon Day, з 2002 года).

Міжнародная асацыяцыя мультфільмаў заснавала гэтае свята у гонар таго, што ў гэты дзень 1906 года была знятая серыя першых мультфільмаў “Камічныя фазы смешных асоб” Джонам Сцюартам Блэктанам і Альбертам Смітам.

Магілёў мае прамое дачынне да мультфільмаў. Ён з 1998 года з’яўляецца беларускай сталіцай анімацыйных фільмаў, праводзіць міжнародны фестываль “Анімаёўка”. “Бацькі” фэсту – рэжысёр-аніматар “Беларусьфільм” Ігар Волчак і дырэктар “Магілёўкінавідэапракат” Андрэй Бычкоў.

1656 год. Памёр Шыман Старавольскі (1588–1656).

Вялікалітоўскі гісторык і пісьменнік. Першы ўсходнеславянскі літаратуразнаўца.

Нарадзіўся ў маёнтку Стараволя каля Пружанаў. Вучыўся ў Кракаўскім універсітэце. Удзельнік Хоцінскай вайны 1620–1621 гадоў.

Падарожнік па Еўропе. Прадстаўнік сарматызму ў гістарыяграфіі. Аўтар больш за 60 прац, галоўныя з іх  прысвечаны Жыгімонту I, ваярам Сарматыі, ста славутым польскім пісьменнікам і іх творам, гісторыі Польшчы і Каралеўства Польскага, гістарычным помнікам, помнікам сарматаў, пра знішчэнне перакопскіх татар, правы рыцараў. Склаў «Zyciorysy sławnych i uczonych Polaków» («Біяграфіі славутых і вучоных палякаў»).

Карціна Яна Матэйкі. Карл X Густаў і Шыман Старавольскі (справа)

1664 год. У Магілёве здарыўся моцны пажар.

Згарэлі ўсе драўляныя будынкі замка, ратуша, царква са званіцай, гандлевыя лаўкі.

Пажары ў горадзе тады здараліся два гады запар – у 1663 гарэў замак, у 1665 выгарэла значная частка горада.

1882 год. Магілёўскі купец Франц Лекерт атрымаў дазвол на пракладку тэлефоннай лініі ў Магілёве.

Лінія была пракладзена паміж яго канторай і піўзаводам у Маскоўскім прадмесці (Лупалава) па вуліцы Шашэйнай.

Першы тэлефон ў Магілёве з’явіўся ў 1878 годзе. Гэта адбылося праз 2 гады пасля таго, як у 1876 годзе тэлефон быў запатентаваны  А. Бэлам.

1886 год. У Шлісельбургскай крэпасці памёр у заключэнні ўраджэнец Магілёва Рыгор Ісаеў (1857–1886).

Выхаванец Магілёўскай гімназіі. Вучыўся ў Пецярбургскім універсітэце і Медыка-хірургічнай акадэміі.

Удзельнік студэнцкага руху 1878–1879 гадоў у Пецярбургу, член тэрарыстычнай групы «Свабода або смерць», потым «Народнай волі» і яе выканаўчага камітэта. Удзельнік падрыхтоўкі замаху на цара пад Масквой, у Адэсе і Пецярбургу. Разам з М. Кібальчычам рыхтаваў выбуховыя рэчывы. Арыштаваны ў 1881 годзе. Прыгавораны да смяротнага пакарання, якое заменена вечнай катаргай.

1893 год. Нарадзіўся Язэп Гаўрылік.

Дзеяч беларускага руху ў Заходняй Беларусі. Адзін з заснавальнікаў Радашковіцкай беларускай гімназіі імя Ф. Скарыны, актыўны дзеяч Таварыства беларускай школы.

Абіраўся паслом у сойм Другой Рэчы Паспалітай па спісе Рабоча-сялянскага адзінства.

Адзін са стваральнікаў і старшыня рэвалюцыйна-дэмакратычнай і нацыянальна-вызваленчай арганізацыі «Змаганне».

У 1931 годзе асуджаны польскімі ўладамі на 9,5 гадоў турмы. У 1932 годзе абменены на палітычных вязняў з СССР. Працаваў у Наркаме асветы БССР.

Арыштаваны ДПУ ў 1933 годдзе, у 1934 годзе прыгавораны да расстрэлу, які замянілі на 10 гадоў высылкі. Вязень ГУЛАГу ў Салавецкім лагеры і лагерах Беламорска-Балтыйскага каналу. Расстраляны 8 снежня 1937 года.

1896 год.  У Афінах пачаліся Першыя  Алімпійскія Гульні сучаснасці.

Традыцыя гульняў са Старажытнай Грэцыі была адноўленая французскім грамадскім дзеячом П’ерам дэ Кубертэнам.

Праходзілі Гульні да 15 красавіка 1896 года. У іх прынялі ўдзел 241 прадстаўнік (усе мужчыны) з 14 краін. Было разыграна 43 камплекта медаляў у 9 відах спорту. 

Каманда Злучаных Штатаў Амерыкі атрымала найбольшую колькасць залатых медалёў (11), а каманда Грэцыі, якая прымала Алімпійскія гульні, атрымала найбольшую колькасць медалёў у цэлым, а таксама найбольшую колькасць срэбных (17) і бронзавых (19) медалёў і на адзін залаты медаль менш, чым ЗША.

Першыя Алімпійскія гульні былі праведзены ў 776 годзе да н.э. у Алімпіі на паўвостраве Пелапанэс і з таго часу адбываліся там адзін раз у чатыры гады. Яны працягваліся пяць дзён у канцы чэрвеня – пачатку ліпеня. На час правядзення Алімпійскіх гульняў у Старажытнай Грэцыі заключаўся «свяшчэнны мір» і спыняліся любыя ваенныя дзеянні паміж рознымі полісамі.

У 394 годзе Алімпійскія гульні былі забаронены рымскім імператарам Феадосіям як паганскія забавы, якія з’яўляюцца «несумяшчальнымі з хрысціянствам».

1904 год. Нарадзіўся  Мікола Хведаровіч.

Беларускі паэт, празаік, перакладчык. Брат пісьменніка Н. Чарнушэвіча.

У бежанстве вучыўся ў калужскім гарадскім вучылішчы, дзе  матэматыку яму выкладаў К. Цыялкоўскі.

Працаваў камісарам Слуцкага ваенкамата, у партыйных часопісах, у газеце  «Чырвоная Беларусь», часопісах «Полымя рэвалюцыі», «Минск». Быў членам аб’яднанняў «Маладняк» і БелАПП.

Арыштаваны ў 1938 годзе, пакаранне адбываў у лагерах на Кольскім паўвостраве, у Комі АССР, ва Узбекістане. Паўторна арыштаваны ў 1949 годзе і сасланы ў Краснаярскі край. У 1956 годзе вярнуўся ў Беларусь.

Аўтар  вершаў, кніг паэзіі, жартаў, пародый, выбраных твораў, кніг для дзяцей, успамінаў, аповесцей.

Пераклаў паэмы А. Пушкіна «Каўказскі нявольнік», «Бахчысарайскі фантан», «Казку пра цара Салтана», творы А. Фадзеева, Э. Багрыцкага, Ш. Руставелі «Віцязь у тыгравай шкуры» і іншыя. Асобна займаўся перакладамі з венгерскай мовы.

Памёр 20 жніўня 1981 года.

1905 год. Памёр ураджэнец Гродзеншчыны Іосіф Баранецкі (1843–1905).

Прыродазнавец, педагог. Скончыў Беластоцкую гімназію і прыродазнаўчае аддзяленне Пецярбургскага ўніверсітэта.

Працаваў прафесарам батанікі Кіеўскага ўніверсітэта, дэканам фізіка-матэматычнага факультэта. 

Аўтар «Курса батанікі для студэнтаў медыцынскіх факультэтаў», найменняў шэрагу батанічных таксонаў. У батанічнай (бінарнай) наменклатуры гэтыя назвы дапаўняюцца скарачэннем «Baran.».

1910 год. Нарадзіўся Барыс Кіт (1910–2018).

Актыўны дзеяч беларускай эміграцыі, беларуска-амерыканскі вучоны ў галіне астранаўтыкі, адзін з распрацоўшчыкаў ракетнага паліва для касмічных караблёў “Апалон”, “Шатл”, прафесар Мэрылендскага і Гродзенскага ўніверсітэтаў, акадэмік шэрагу акадэмій, Міжнароднай акадэміі астранаўтыкі. Ганаровы грамадзянін Навагрудскага раёна.

Скончыў школу ў Карэлічах, Навагрудскую беларускую гімназію, фізіка-матэматычны факультэт Віленскага ўніверсітэта.

Выкладчык і дырэктар Віленскай беларускай гімназіі, гімназіі ў Навагрудку.

Пад час нацысцкай акупацыі Беларусі арганізаваў настаўніцкія семінарыі ў Маладзечне і Паставах, стаў іх дырэктарам, заснаваў Адміністрацыйна-гандлёвы інстытут у Маладзечне. У 1944 годзе быў арыштаваны гестапа і зняволены ў турме ў Вілейцы. Ад расстрэлу яго выратавалі былыя вучні.

Жыў на эміграцыі ў Германіі, ЗША. Працаваў у касмічных праектах, у тым ліку Apollo, Shuttle, займаўся даследаваннем вадкага вадароду як будучага касмічнага паліва, матэматычнай распрацоўкай сродкаў сувязі ў праектах касмічных караблёў.

Аўтар навукова-папулярных кніг па касманаўтыцы, успамінаў. Чытаў лекцыі па касманаўтыцы ў Японіі, Індыі, Мексіцы, Іспаніі, Канадзе, Вялікабрытаніі, Швецыі, Германіі і іншых краінах.

Імя Кіта замурована ў “капсуле часу” лепшых сусветных вучоных ў галіне касманаўтыкі ў сцяне амерыканскага Капітолія.

1955 год. Выйшаў першы нумар газеты «Голас Радзімы».

Да 1960 года штотыднёвік меў назву «За вяртанне на Радзіму». Газета асвятляе жыццё беларускай эміграцыі. Да 1993 года выдавалася «Бібліятэчка газеты «Голас Радзімы». Выдадзена больш за 150 кніг і брашур.

1971 год. Памёр Ігар Стравінскі (1882–1971).

Рускі кампазітар беларускага паходжання, дырыжор і піяніст, адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў сусветнай музычнай культуры XX стагоддзя. Грамадзянін Францыі, ЗША.

Паходзіць з беларускай шляхты Стравінскіх герба «Суліма».

Аўтар шматлікіх музычных твораў: скерца, санаты,  балеты («Жар-птушка», «Пятрушка», «Вясна святая»), оперы, песні. Актыўна гастраляваў па Еўропе, Амерыцы.

Пахаваны на могілках Сан-Мікеле ў Венецыі.

1992 год. Памёр ураджэнец в. Пятровічы Клімавіцкага павета (зараз – Смаленская вобласць) Айзек Азімаў (1920–1992).

Амерыканскі пісьменнік-фантаст, папулярызатар навукі, доктар біяхіміі.

Аўтар каля 500 кніг, галоўным чынам мастацкіх, першым чынам у жанры навуковай фантастыкі, але таксама і ў іншых жанрах: фэнтэзі, дэтэктыў, гумар, і навукова-папулярных у самых розных абласцях – ад астраномі і генетыкі да гісторыі і літаратуразнаўства. Шматразовы лаўрэат прэмій Х’юга і Неб’юла. Аўтар тэрмінаў рабатэхніка, робатыка, пазітронны, псіхагісторыя.

Азімаў разам з А. Кларкам і Р. Хайнлайном адносіцца да «Вялікай тройкі» пісьменнікаў-фантастаў.

Бацькі – яўрэйскія млынары Хана-Рахіл Берман і Іуда Азімаў разам  сынам у 1923 годзе праз Магілёў імігравалі ў ЗША.

1999 год. Памёр Генадзь Карпенка (1949–1999).

Беларускі навуковец і палітык. Доктар тэхнічных навук, Заслужаны дзеяч навукі, член-карэспандэнт НАН Беларусі.

На пасадзе старшыні Маладзечанскага гарвыканкама (1991–1994) правёў дэсаветызацыю гарадской тапанімікі, значныя эканамічныя пераўтварэнні, ініцыяваў правядзенне музычнага і тэатральнага фестываляў, стварэнне футбольнага клубу. 

У якасці намесніка Старшыні Вярхоўнага Савета кіраваў спробай імпічменту А. Лукашэнкі. Лічыўся верагодным кандыдатам на прэзідэнцкіх выбарах 1999 года.

У асяродзі апазіцыі існуе меркаванне, што смерць палітыка не была натуральнай..

2022 год. Беларусь абвесціла спіс несяброўскіх краін.

У спіс увайшлі ЗША, Канада, Аўстралія, Новая Зеландыя, ўсе еўрапейскія краіны за выключэннем Босніі і Герцагавіны, Сербіі, Турцыі, Украіны і Малдовы.

На загалоўным фота: Забег на 100 метраў. Афінская Алімпіяда, 1896. Амерыканец Т. Кертыс (другі злева) стартуе з невядомага яшчэ тады “нізкага” старту.