Прыхаваныя лайкі і адкрытыя намеры: як беларуская прапаганда спрабуе паўплываць на выбары ў Польшчы

У чаканні прэзідэнцкіх выбараў у Польшчы беларуская дзяржаўная прапаганда актывізавала сваю працу ў сацсетках, імкнучыся сфарміраваць грамадскую думку польскіх выбаршчыкаў. Пра гэта сведчыць даклад DFRLab, Фонду адказнай палітыкі і Alliance4Europe — з апісаннем метадаў і мэтаў гэтых інфармацыйных кампаній.

Нядаўна, гартаючы стужку Facebook, я натыкнуўся на відэа, дзе аднаго з польскіх палітыкаў абвінавачваюць у здрадзе нацыянальных інтарэсаў. Каментары — па-руску, з заклікамі да «сапраўднага патрыятызму» і «ачышчэння краіны ад вонкавага ўплыву». Спачатку падумаў: ну, класічны фэйк. Але потым пачаў капаць глыбей — і зразумеў: гэта частка шырэйшай гульні, дзе дэмакратыя — толькі шахматная дошка.

Згодна з высновамі DFRLab, дзяржаўныя СМІ Беларусі і звязаныя з імі акаўнты ў сацсетках мэтанакіравана распаўсюджваюць фэйкі і палярызуючыя паведамленні, арыентаваныя на польскую аўдыторыю. Мэта простая: падарваць давер да польскіх інстытутаў і пасеяць разлад напярэдадні выбараў.

Спосабы не новыя — фэйкавыя навіны, ботападобныя каментары, перапосты з прапагандысцкіх Telegram-каналаў. Але інструментарый абноўлены, як Windows пасля чарговага патча. З’явіліся фэйкавыя інфлюэнсеры з «польскімі» прозвішчамі, што не прамаўляюць ніводнага слова па-польску.

Але чаму Польшча? Па-першае, гэта краіна, што дае прытулак беларускім эмігрантам і падтрымлівае Украіну. Па-другое — геапалітычны раздражняльнік, які Масква і Мінск з асалодай выкрыжоўваюць з карт свету, калі думаюць, што ніхто не бачыць.

На гэтым фоне санкцыі і вонкавая ізаляцыя Беларусі выглядаюць хутчэй як выклік, а не як стрымліванне. Улады навучыліся абыходзіць блакіроўкі, ствараць абыходныя інфармацыйныя каналы і хавацца пад маскай «альтэрнатыўных пунктаў гледжання».

Зразумела, што інфавойны цяпер — не дадатак да палітыкі, а яе галоўны інструмент. Там, дзе раней патрэбны былі танкі, цяпер дастаткова трапнага мема ці віруснага відэа. І калі хтосьці яшчэ верыць, што прапаганда працуе толькі на «дурняў», ён проста яшчэ не паспеў стаць яе мэтай.

І калі я зноў бачу дзіўны допіс з незнаёмага акаўнта пра «падстаўных лідараў» і «глабальны кантроль», я ўжо не злуеюся — я думаю: ці сапраўды мы гатовыя абараняць праўду, калі хлусня прасцейшая, хутчэйшая і лепш загорнутая ў Instagram-фільтры?

Можа, наш галоўны выбар — не паміж левымі і правымі, а паміж верай у рэальнасць і яе заменнікам?

Якуб Ясінскі