На Венеры выяўлены вулкан, які дзейнічае

Пры параўнанні архіўных здымкаў паверхні Венеры, зробленых місіяй NASA “Магелан” у пачатку і ў канцы 1991 года, навукоўцы выявілі змяненне памераў і формы жэрала найбуйнейшага венерыянскага вулкана Маат, а таксама з’яўленне на яго схіле новага лававага патоку.

Па меркаванні аўтараў артыкула, апублікаванага ў свежым выпуску часопіса Science, гэта першы неабвержны доказ таго, што нетры Венеры захоўваюць актыўнасць, а на яе паверхні дагэтуль працягваюцца вулканічныя вывяржэнні. 

Раней лічылася, што геалагічная актыўнасць на другой планеце Сонечнай сістэмы спынілася 800 мільёнаў гадоў таму.

Гара Маат – гэта шчытавы вулкан дыяметрам у сотні кіламетраў з вельмі спадзістымі (у сярэднім 1,25 °) схіламі, пакрытымі патокамі застылай лавы працягласцю да 400 км (на загалоўным фотаздымку маштаб па гарызанталі ў 22,5 разоў меншы, чым па вертыкалі). На вяршыні гары знаходзіцца кальдэра памерам 28×31 км, усярэдзіне якой адзначаныя па меншай меры пяць кратараў дыяметрам 5-10 км.

Цэлы шэраг прыкмет паказвае на тое, што вулкан Маат утварыўся зусім нядаўна. Па-першае, на яго схілах адсутнічаюць сляды ўдарных кратараў. Па-другое – выключна вялікая вышыня, якая можа сведчыць аб наяўнасці пад ім мантыйнага плюма, які яе падтрымлівае. Па-трэцяе – незвычайная адсутнасць венерыянскага “снегу” – ападкавай субстанцыі невядомай прыроды з высокім альбеда ў радыёдыяпазоне, якой пакрыты многія горныя вяршыні на Венеры.

Параўнаўшы выявы гары Маат, зробленыя ў лютым і кастрычніку 1991 года, даследчыкі заўважылі змены формы і памеру аднаго з жарал на паўночным боку вулкана. Круглявая адтуліна плошчай 2,2 кв. км вырасла прыкладна ўдвая і набыла няправільную форму, вышыня сцен жарала паменшылася, а само яно запоўнілася лавай амаль да бакоў, ператварыўшыся ў лававое возера. На Зямлі змены такога маштабу звычайна звчзаны з вулканічнай актыўнасцю, няхай гэта будзе выліванне лавы на паверхню ці рух магмы пад жаралом, якое выклікае абвальванне яго сцен і пашырэнне адтуліны.

Правёўшы камп’ютарнае мадэляванне, пры якім разглядаліся розныя геалагічныя падзеі, такія як апоўзні ці землятрусы, навукоўцы прыйшлі да высновы, што падобныя змены маглі быць выкліканыя толькі вывяржэннем. Акрамя таго, на паўночным схіле гары Маат на больш познім здымку бачны новы лававы паток, супастаўны па памерах з тым, які разліўся пры вывяржэнні шчытавога вулкана Кілауэа на востраве Гаваі ў 2018 годзе на Зямлі.

Фота: Часопіс Science