Дзень у гісторыі. 7 лістапада. Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі. У Магілёве адкрыўся кінатэатр “Радзіма”. Выпуск першых аўтамабіляў на БелАЗе. Створаны Дом-музей Дзеда Талаша

Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі. Дзяржаўнае свята ў Беларусі.

У 1917 годзе, а 21:45 у Петраградзе халастым стрэлам крэйсера «Аўроры» пачалася Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя, Кастрычніцкі пераварот (25-26 кастрычніка / 7-8 лістапада 1917). 

У 2 гадзіны ночы Часовы ўрад быў арыштаваны. 

Краіна, між тым, аб крутых пераменах не падазравала. У Петраградзе ў оперы “Дон Карлас” спяваў Фёдар Шаляпін, у Маскве ў Мастацкім тэатры давалі “Гора ад розуму”, у якім бліскалі Канстанцін Станіслаўскі, Васіль Качалаў, Іван Масквін. Там жа ў  Маскве праходзіў першы бенефіс Аляксандра Вярцінскага. 

Бальшавікі, што рваліся да ўлады, дэкларавалі: пабудову справядлівага грамадства, выкараненне эксплуатацыі чалавека чалавекам, роўнасць людзей у правах і абавязках, барацьбу супраць войнаў, сусветную сацыялістычную рэвалюцыю.

У той жа дзень адкрыўся II з’езд Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў, які прыняў пастанову пра пераход улады ў краіне да саветаў, сфарміраваў урад на чале з У. Леніным, абраў Цэнтральны Выканаўчы Камітэт, прыняў першыя дэкрэты аб міры, аб зямлі.

s1.stc.all.kpcdn.net

1579 год. У Гродна памёр Каспар Бекеш. 

Вялікалітоўскі ваенны і палітычны дзеяч, сябар і паплечнік Стэфана Баторыя. Паходзіў са старадаўняга венгерскага роду. 

Камандаваў венгерскай пяхотай. Вызначыўся асабістай мужнасцю і ваеннымі талентамі пры абароне Эльблонга (1577), у полацкай кампаніі (1579).

З імем Каспара Бекеша звязана назва бяке́шы – разнавіднасць кароткага прыталенага кафтана.

wikimedia.org

 1790 год. Нарадзіўся Караль Падчашынскі. 

Архітэктар, прадстаўнік класіцызму, прафесар Віленскага ўніверсітэта.

Аўтар рэканструкцыі касцёла Святых Янаў у Вільні, праектаў палацаў у Яшунах, Тускуленах, Жылічах, будынкаў гімназій у Слуцку, Камянцы Падольскім і Свіслачы, вучылішчаў у Бабруйску, Невелі, Мазыры і іншых.

Найбольш удалым яго творам лічыцца помнік позняга класіцызму евангелічна-рэфармацкая царква ў Вільні.

Аўтар першага ў Беларусі і Літве падручніка тэорыі архітэктуры «Пачаткі архітэктуры для акадэмічнай моладзі», артыкулаў пра выкладанне архітэктуры, даглядання за садамі і паркамі.

Памёр 7 красавіка 1860 года.

Палац ў Жылічах (Кіраўскі раён), upload.wikimedia.org

1896 год. Нарадзіўся Міхась Чарот (Міхаі́л  Кудзелька). 

Беларускі паэт, драматург, празаік, рэдактар, грамадскі дзеяч. 

Адзін з лідараў беларускай савецкай літаратуры 1920-х гадоў, пачынальнік беларускага імажынізму.

Настаўнічаў, спяваў у хоры У. Тэраўскага пры «Беларускай хатцы», быў старшынёй тэатральнай суполкі «Маладзік», Таварыства працаўнікоў беларускага мастацтва, выконваў ролі ў трупе У. Галубка, працаваў рэдактарам газеты «Савецкая Беларусь», двухтыднёвіка «Чырвоная Беларусь», загадчыкам літаратурнага сектара Дзяржаўнага выдавецтва БССР. Сустваральнік літаратурнага аб’яднання «Маладняк». 

Пісаць пачаў у 13-гадовым узросце. Аўтар шматлікіх зборнікаў вершаў, паэм, паэм-фантазій, зборнікаў апавяданняў, п’ес.

Вершам «Суровы прыгавор падпісваю першым» далучыўся да публічнага асуджэння рэпрэсіраваных беларускіх пісьменнікаў.

Арыштаваны ў 1937 годзе, прыгавораны да расстрэлу. Расстраляны ў ноч з 29 на 30 кастрычніка 1937 года.

Іменем паэта названы вуліцы ў Мінску, Гродне, Маладзечне і Рудзенску. У апошнім, на будынку Дома культуры прымацавана мемарыяльная дошка.

1897 год. Нарадзіўся Міхась Каршук.  

Дзеяч беларускага нацыянальна-культурнага руху, краязнавец, публіцыст.

Арганізатар і настаўнік першай беларускай школы ў в. Пералёўка на Гомельшчыне, дзеяч і прапагандыст пашырэння беларускай школы ў Гомельскай губерні, якая тады ўваходзіла ў РСФСР.

Сакратар бюро выкладчыкаў беларусазнаўства ў Мінску (1924). Аўтар артыкулаў па пытаннях педагогікі, культуры, краязнаўства і беларусізацыі  ў часопісах «Асвета», «Наш край», газетах.

Член прэзідыума Цэнтральнага бюро краязнаўства ад Гомельскай акругі.

Пасля 1930 года лёс невядомы.

1918 год. Нарадзіўся Канстанцін Дамарад. Беларускі гісторык

Кандыдат гістарычных навук. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, партызанскагу руху.

Працаваў у інстытутах гісторыі партыі пры ЦК КПБ, гісторыі АН Беларусі. Даследаваў гісторыю падпольнага і партызанскага рухаў у часы Другой сусветнай вайны.

Памёр у 2001 годзе.

1922 год. Нарадзіўся Мікалай Саўчанка. 

Уролаг, доктар медыцынскіх навук, лаўрэат Дзяржаўных прэмій СССР і БССР, акадэмік.

Працаваў у розных медыцынскіх установах, рэктарам Беларускага інстытута удасканалення медыкаў, міністрам аховы здароўя (1966-1986), загадчыкам кафедры уралогіі Мінскага медінстытута (1987-1991).

Даследаваў прыроджаныя заганы развіцця ніжніх мачавых шляхоў, палавых органаў, прыроджаныя анамаліі нырак, праблемы лячэння анкалагічных захворванняў.

Зрабіў першую ў Беларусі перасадку ныркі. Падрыхтаваў 6 дактароў і 19 кандыдатаў медыцынскіх навук.

Памёр 12 чэрвеня 2001 года.

У яго гонар названа 4-я гарадская клінічная бальніца г. Мінска.

csl.bas-net.by

 1923 год. Нарадзіўся Аляксандр Дракахруст. Паэт і перакладчык.

Служыў ваенным журналістам, карэспандэнтам газеты «Во славу Родины».

Аўтар 16 зборнікаў вершаў.

Пераклаў на рускую мову шэраг вершаў і паэм М. Аўрамчыка, А. Астрэйкі, Р. Барадуліна, А. Вялюгіна, С. Грахоўскага і іншых.

Памёр 14 лістапада 2008 года.

1940 год. У Магілёве адкрыўся кінатэатр “Радзіма”. 

Пра гэта напісала “Савецкая Беларусь” 11 лістапада 1940 года. 

Само будаўніцтва скончылася ў сярэдзіне жніўня 1940. 

Пабудаваны ў межах плана пераноса сталіцы БССР у Магілёў.

1948 год. У Германіі на эміграцыі загінуў у аўтакатастрофе Хведар Ільяшэвіч.  Беларускі паэт, грамадскі дзеяч.

Выкладаў у Віленскай беларускай гімназіі, друкаваўся ў беларускіх часопісах. 

Хадзіў па вёсках, распаўсюджваў ідэі беларускасці, літаратуру. 

Па палітычных матывах двойчы арыштаваны польскімі ўладамі, быў вязнем Лукішскай турмы.

Абараніў дысертацыю «Друкарня дома Мамонічаў у Вільні» на ступень магістра філасофіі.

Падчас вайны дзеяч Беларускага камітэта, з вясны 1943 года старшыня Беларускага нацыянальнага аб’яднання ў Беластоку, адзін з арганізатараў беларускага школьніцтва на Беласточчыне, рэдактар штотыднёвіка «Новая дарога». 

Аўтар артыкулаў пра М. Забэйду-Суміцкага, Ф. Аляхновіча, У. Жылку і іншых беларускіх дзеячоў культуры.

З  1944 года на эміграцыі ў Германіі. Займаўся педагагічнай і выдавецкай дзейнасцю, уваходзіў у кіраўніцтва Беларускай незалежніцкай партыі. Удзельнічаў у Другім Усебеларускім кангрэсе.

1958 год. Выпуск першых  25-тонавых  аўтамабіляў МАЗ-525 Беларускім аўтамабільным заводам у г. Жодзіна.

Зараз БелАЗ кантралюе амаль 30% рынку кар’ерных самазвалаў грузападымальнасцю больш за 90 тон і ўваходзіць у лік сямі вядучых сусветных канцэрнаў па вытворчасці кар’ернай тэхнікі.

За гісторыю прадпрыемства тут выпушчана звыш 130 тысяч адзінак кар’ернай тэхнікі – гэта нашмат больш яго асноўнага канкурэнта, кампаніі Caterpillar.

У 2013 годзе завод прадставіў самы вялікі ў свеце самазвал «БелАЗ-75710» грузападымальнасцю 450 тон.

У “БелЛАЗ-Холдынг” уваходзяць  ААТ “Кузлітмаш”, Магілёўскі вагонабудаўнічы завод, Старадарожскі механічны завод, Магілёўскі аўтамабільны завод і іншыя.

chudo.tech

  1961 год. Нарадзіўся Сяргей Алейнікаў. 

Беларускі футбаліст, паўабаронца.

Выступаў за клубы «Дынама» (Мінск), «Ювентус» (Турын), «Лечэ» (Італія), «Гамба Осака» (Японія), «Адэвольд» (Швецыя) і іншых.

У чэмпіянатах СССР правёў 220 матчаў, забіў 31 гол, у еўрапейскіх кубкавых турнірах правёў 36 матчаў, за зборную СССР/СНД – 77 матчаў. У 1992-1994 гадах выступаў за зборную Беларусі.

Працаваў трэнерам італьянскіх «Ананьі Фантана», «Пантэдэру», «Крас», галоўным трэнерам маскоўскага «Тарпеда-Металург», падмаскоўнага «Віднае», літоўскай «Дайнава», у італьянскай дзіцячай школе ў Каперціна, у філіяле футбольнай акадэміі клуба «Ювентус».

Чэмпіён СССР (1982), фіналіст Кубка СССР (1987), віцэ-чэмпіён Еўропы (1988), уладальнік Кубка Італіі і Кубка УЕФА (1990).

У гонар футбаліста заснаваны Клуб Сяргея Алейнікава.

football-pitch.ru

 1989 год. Створаны Дом-музей дзеда Талаша ў вёсцы Навасёлкі Петрыкаўскага раёна. Размешчаны ў хаце Васіля Талаша, пабудаванай ім у 1918-1920 гадах. Васіль Талаш (1844-1946) – удзельнік партызанскага руху ў савецка-польскай і Вялікай Айчыннай войнах, народны герой, герой аповесці Якуба Коласа «Дрыгва», самы стары ўдзельнік Вялікай Айчыннай.

У музеі на 63 м² размешчана каля 500 прадметаў асноўнага фонду і 360 навукова-дапаможнага. Экспазіцыя мае раздзелы: сям’я дзеда Талаша; Дзед Талаш і аднавяскоўцы; 125–130-ая партызанскія брыгады.