Дзень у гісторыі. 22 верасня. Гадавіна сумеснага парада вермахта і Чырвонай Арміі ў Брэсце. СССР выпрабаваў атамную зброю, у Польшчы паўстала “Салідарнасць”

Сусветны дзень без аўтамабіля (World Car Free Day). 

Падчас кампаніі цэнтры многіх гарадоў замыкаюцца для аўтамабільнага руху. Ідэя гэтага дня паўстала ў 1994 годзе. Мэтай кампаніі з’яўляецца кшталтаванне праэкалагічнай мадэлі паводзінаў, распаўсюджанне інфармацыі аб негатыўных наступствах выкарыстання аўтамабіля, заклік да альтэрнатыўных сродкаў транспарту. Праводзіцца прамоцыя публічнага транспарту і дэманстрацыя, што жыццё без аўтамабіля не толькі магчымае, але таксама значна больш прыемнае. Кампанія датычыць таксама змяншэння шуму і забруджвання паветра, з-за чаго ўплывае на паляпшэнне якасці жыцця ў месце.

Калі б усе  аўтаўладальнікі Беларусі на адзін дзень адмовіліся ад выкарыстання машыны, то аб’ём выкідаў забруджваючых рэчываў у атмасферну паменшыўся на 250 тон.

У Беларусі на 1000 чалавек насельніцтва маецца амаль 340 аўтамабіляў. У 2021 годзе ў асабістым карыстанні беларусаў знаходзілася 3,1 млн легкавых, 150 тысяч грузавых машын і амаль 12 тысяч аўтобусаў. У арганізацыях – 135 тысяч легкавых, 262 тысячы грузавых аўтамабіляў і 32 тысячы аўтобусаў. 

З 22 верасня ў Беларусі стане даражэйшым тэхагляд. Некаторыя дыягнастычныя станцыі ўжо падвысілі кошты да 35-40 рублёў.

1850 годў. Памёр Францішак Дзеружынскі. 

Беларускі рэлігійны дзеяч, адзін з пачынальнікаў адукацыйнай сістэмы каталіцкай царквы ў ЗША, педагог.

Выкладаў у Магілёўскім, Мсціслаўскім, Полацкім езуіцкіх калегіумах. 

З 1821 года браў удзел у стварэнні езуіцкіх школ у ЗША. 

Прафесар, віце-прэзідэнт і скарбнік Джорджтаўнскага ўніверсітэта.

1903 год. Нарадзіўся Хвядос Шынклер. 

Беларускі празаік, драматург і сцэнарыст. 

Член літаратурнага аб’яднання «Маладняк». Працаваў ў розных газетах, часопісе «Полымя». 

Аўтар шэрагу апавяданняў, аповесцяў, п’ес, кінасцэнарыяў, зборнікаў, у тым ліку і для дзяцей. 

Загінуў на фронце.

У 1960 годзе выйшлі яго Выбраныя творы, у 1984 — кніга апавяданняў, аповесцяў, успамінаў «Апошні рэйс».

1939 год. У Брэсце адбыўся сумесны парад савецкіх і нямецкіх войск. 

Парад прымалі камандзір нямецкага 19 танкавага корпуса генерал Г. Гудэрыян і камбрыг С. Крывашэін. 

Парад адбыўся падчас працэдуры перадачы Брэста і Брэсцкай крэпасці СССР. 

1943 год. У Мінску быў забіты В. Кубэ. 

Вільгельм Кубэ быў кіраўніком акупацыйнай адміністрацыі Генеральнай акругі «Беларусь».

Традыцыйна ў савецкай гістарыяграфіі ініцыятыва і падрыхтоўка бомбавага замаху на Кубэ прыпісвалася камандаванню партызанскага атрада «Дзіма», а непасрэднае выкананне – Алене Мазанік і Марыі Осіпавай.

Аднак існуе таксама меркаванне, што выступіць арганізатарамі замаху мелі повад і магчымасць высокія сілы ў нямецкім СС. Дапускаецца, што аперацыя была праведзена з ініцыятывы Г. Гімлера.

1949 год. СССР правёў першае выпрабаванне ядзернай зброі. 

У 7 гадзін раніцы на Сяміпалацінскім палігоне ў Казахстане адбыўся выбух магутнасцю каля 22 кілатон.

29 жніўня 1991 года ўказам прэзідэнта Казахстана Н. Назарбаева Сяміпалацінскі палігон быў зачынены. 

1975 год. Памёр Павел Крынчык. 

Беларускі дзеяч у міжваеннай Польшчы, публіцыст.

Удзельнік Таварыства беларускай школы, член яе Галоўнай управы.

Адзін з арганізатараў і член Галоўнага сакратарыята клуба «Змаганне».

За грамадскую дзейнасць арыштоўваўся польскімі і савецкімі ўладамі.

Вязень Калымскіх лагераў.

1980 год. На суднабудаўнічым заводзе польскага Гданьску створаны незалежны прафсаюз “Салідарнасць”. 

Яго ўтварылі дэлегаты 36 рэгіянальных аддзяленняў незалежных прафсаюзаў. Старшынёй стаў Лех Валенса. 

Да пачатку 1981 года “Салідарнасць” ужо мела ў сваіх шэрагах 10 мільёнаў чалавек. 

У 1981-1989 гадах яна дзейнічала ў падполлі. Лех Валенса стаў Нобелеўскім лаўрэатам міра (1983), прэзідэнтам Польшчы (1990-1995).

1989 год. Памёр ураджэнец Беларусі Ірвінг Берлін. 

Амерыканскі кампазітар і паэт-песеннік, адзін з «вялікай пяцёркі» амерыканскіх кампазітараў ХХ стагоддзя. У некаторых інтэрв’ю горадам свайго нараджэння Берлінг называў Магілёў.

Аўтар каля 700 песень, музыкі для 13 драматычных спектакляў і 7 кінафільмаў. Сярод найбольш вядомых твораў – «Божа, блаславі Амерыку», якая лічыцца другім, неафіцыйным гімнам ЗША. Гэтае прызнанне адбылося пасля выканання на прэзідэнцкіх выбарах у 1940 года. 

1999 год. Памёр Уладзімір Куляшоў.

Беларускі акцёр, народны артыст Беларусі. 

Акцёр Беларускага Дзяржаўнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Якуба Коласа. Сыграў каля 50 ролей у тэатры і кіно. 

Глядачам асабліва запомніўся па ролях у «Шляхціц Завальня», «Плач перапёлкі», «Дуброўскі», «Знак бяды», «Палеская хроніка», «Людзі на балоце», «Подых Навальніцы», «Час выбраў нас» і іншых.

---

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

---