Дзень у гісторыі: 14 верасня. Нарадзіліся: святар, прыхільнік беларусізацыі касцёлу Фабіян Абрантовіч і музыка Лявон Вольскі. Расстраляны паэт Сяргей Астрэйка. Памёр паэт Язэп Пушча. Пабачылі свет газеты «Наша Доля» і «Беларускія ведамасьці»

1408 год. Заключэнне «вечнага міру».

Дамова была заключаная паміж вялікім князям літоўскім Вітаўтам і вялікім князям маскоўскім Васілём I.

Ёю завяршылася вайна 1406-1408 гадоў за панаванне ва Усходняй Еўропе.

Масква прызнала дамінаванне Літвы у рэгіёне.

Жонка Васіля I – Соф’я Вітаўтаўна, па смерці мужа аддала маскоўскае княства ў васальную залежнасць Літве, а Вітаўт стаў апекуном дзевяцігадовага цара Васіля II.

Мірныя адносіны паміж Літвой і Масквой трывалі да 1492 году.

1884 год. Нарадзіўся Фабіян Абрантовіч.

Рэлігійны і грамадскі дзеяч, каталіцкі святар, прыхільнік беларусізацыі касцёлу.

Рэктар Мінскай духоўнай каталіцкай семінарыі.

Адзін з ідэолагаў і заснавальнікаў беларускага хрысціянскага руху XX стагоддзя, тэарэтык і практык беларускага ўніяцтва.

У 1939 году быў арыштаваны савецкімі органамі і больш за 5 гадоў утрымліваўся ў няволі. 

Памёр ад катаванняў у Бутырскай турме. Месца пахавання невядомае.

1906 год. Пабачыла свет газета «Наша доля”.

Першая легальная газета на беларускай мове.

Выдавалася ў Вільні. Свет пабачыла 6 нумароў, з іх 4 былі канфіскаваны, 7-ы быў знішчаны яшчэ ў наборы.

11 студзеня 1907 годзе выданне было забаронена.

Разавы наклад 1-га нумару склаў 10 тысяч асобнікаў. У рэдакцыю ўваходзілі Францішак Умястоўскі, Алаіза Пашкевіч, браты Луцкевічы.

1920 год. Пачаў дзейнасць Беларускі дзяржаўны тэатр.

Цяпер Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы.

На адкрыцці паказалі інсцэніроўку аповесці Элізы Ажэшкі «Рысь» (беларуская трупа), п’есу Шолам-Алейхема «Людзі» (яўрэйская трупа), Антона Чэхава «Вяселле» (руская трупа).

Усеагульнай славе тэатру спрыяла майстэрства і талент актораў: Стафаніі Станюты, Здзіслава Стомы, Галіны Макаравай, Генадзя Гарбук, Генадзя Аўсяннікаў і іншых.

Пасля выбараў 2020 года калектыў Купалаўскага тэатру запатрабаваў спыніць гвалт і выступіў за перападлік галасоў з удзелам незалежных назіральнікаў.

Павел Латушка, мастацкі кіраўнік Мікалай Пінігін і яшчэ 58 супрацоўнікаў тэатру звольнілі.

100-гадовы юбілей галоўная сцэна Беларусі сустрэла пустой: усе спектаклі былі скасаваны.

1921 год. Выйшаў першы нумар тыднёвіка «Беларускія ведамасьці».

Рэдагаваў газету, якая выходзіла ў Вільні, Максім Гарэцкі.

Выданне асвятляла эканамічнае і палітычнае жыццё беларусаў Сярэдняй Літвы і Заходняй Беларусі, публікавала этнаграфічныя, фальклорныя матэрыялы, вершы і апавяданні.

Выйшла 19 нумароў.

Газета была закрыта ўладамі Сярэдняй Літвы 15 студзеня 1922 году, а рэдактар кінуты ў Лукішскую турму.

1937 год. Расстраляны савецкімі органамі Сяргей Астрэйка.

Паэт, перакладчык.

Працаваў у Інстытуце літаратуры і мастацтва, у Камісіі па складанні слоўнікаў.

Яго паэму «Бенгалія» ухваліў Янка Купала.

Паэму лічылі «антысавецкай», бо меркавалася, што, апісваючы змаганне бенгальцаў з брытанскімі каланізатарамі, аўтар меў на ўвазе Беларусь.

Паэтычны зборнік «Смарагды кроз» не быў надрукаваны, а паэма «Смарагды кроз» – роздум пра шляхі развіцця краіны – апублікавана толькі ў 1990 годзе.

Першы раз быў арыштаваны ў 1933 годзе па справе «Беларускай народнай Грамады» і высланы ў Свярдлоўскую вобласць Расіі.

Другі раз арыштавалі ў 1937 годзе і расстралялі.

Рэабілітаваны ў 1956 годзе.

1938 год. Нарадзіўся Леанід Левановіч.

Пісьменнік.

Аўтар кніг з нарысамі, зборнікаў аповесцяў і апавяданняў, цыклу раманаў-хронік, п’ес, сцэнарыяў да фільмаў і радыёпастановак.

Родная вёска пісьменніка Клеявічы ў Касцюковіцкім раёне.

1964 год. Памёр Язэп Пушча (Іосіф Плашчынскі).

Паэт, настаўнік.

Адзін з заснавальнікаў літаратурнага абʼяднанняў «Маладняк», «Узвышша».

Аўтар паэтычных кніг, зборнікаў вершаў, паэм.

Асобныя творы Пушчы пакладзены на музыку.

У 1931 годзе асуджаны як «член контррэвалюцыйнай арганізацыі» і за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў пазбаўлення волі. 

Вызвалены ў 1935 годзе. Рэабілітаваны ў 1956 годзе.

Вярнуўся Беларусь у 1958-ым, жыў у Мінску.

1965 год. Нарадзіўся Лявон Вольскі.

Беларускі рок-музыка, літаратар, мастак.

Сын пісьменніка Артура Вольскага, унук пісьменніка Віталя Вольскага-Зэйдэля.

Заснавальнік музычных гуртоў «Мроі», N.R.M і «Крамбамбулі», граў і спяваў у гуртах «Новае Неба» і «Zet».

Сумесныя праекты з яго ўдзелам – «Народны Альбом» і «Я нарадзіўся тут» – сталі ў Беларусі культавымі.

Уладальнік шматлікіх прызоў, прэміяў, у тым ліку FreeMuse Award-2016 і USMA-2019 у намінацыі «Лепшыя тэксты песень», лаўрэат фестываляў і конкурсаў.

Узнагароджаны медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.

---

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

---