Дрыбін адзначае юбілей – знаемімся з горадам

Шапавальны край у самым малым райцэнтры Беларусі.

Малады раённы цэнтр з дагледжанымі жылымі кварталамі, багаты народнымі традыцыямі і гісторыяй, з нестандартнай сучаснай архітэктурай і адметным фестывалем 

Сёлета Дрыбін адзначае 25 год, як паселішча атрымала статус пасёлка гарадскога тыпу  

Дрыбін – самы малады раённы цэнтр Магілёўскай вобласці, які пачаў актыўна забудоўвацца ў сувязі з перасяленнем сюды жыхароў з радыеактыўна забруджаных тэрыторый пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС. 

Статус гарадскога пасёлка Дрыбін атрымаў толькі ў 1997 годзе. Гэтаму папярэднічала аднаўленне Дрыбінскага раёна ў канцы 1989 года. У 1990-я гады ў звязку з аднаўленнем раёну і статусу гарадскога пасёлка ў Дрыбіне разгарнулася масштабнае будаўніцтва. Аднак тым не менш на сёння Дрыбін з’яўляецца самым маленькім раённым цэнтрам Беларусі, а яго насельніцтва складае ўсяго тры тысячы чалавек. 

Аднак, Дрыбін вырас і стаўся раённым цэнтрам не з вёскі, а з невялікага ўсходнебеларускага мястэчка са сваёй гісторыяй.

У раёна тры даты нараджэння і дзве даты скасавання

 

Свой адлік Дрыбін вядзе ад 1569 года як шляхецкага ўладання ў Мсціслаўскім ваяводстве. У свой час нават канцлер ВКЛ Леў Сапега ў сваім тэстаменце (1633) згадаў «вёску і пушчу Дрыбінскую». 

Падчас вайны Расіі з Рэччу Паспалітай у 1654 – 1667 гг. гэтая мясцовасць апынулася ў цэнтры баявых дзеянняў: 8 кастрычніка 1660 года непадалёк ад Дрыбіна абаронцы Вялікага Княства Літоўскага пад камандаю гетмана вялікага Паўла Яна Сапегі  здабылі перамогу над маскоўскімі захопнікамі. 

Станам на 1784 год мястэчка з’яўлялася цэнтрам маёнтку Цеханавецкіх, тут быў 181 двор, 25 крамаў, млын, царква. У 1830 годзе ў Дрыбіне заснавалі вінакурнае прадпрыемства. 

У 1845 годзе выбухнула выступленне сялян супраць прыгоннага права, жорстка задушанае расійскімі салдатамі. У 1877 годзе мясцовасць перайшла ў валоданне Урангеля фон Гюбенталя. На 1880 год Дрыбін налічваў 250 двароў, існавалі царква, два малітоўныя дамы, валасная ўправа, бальніца, два млыны, школа пісьменнасці. 

Апрача сельскай гаспадаркі жыхары займаліся промысламі, найбольш вядомымі былі дрыбінскія шапавалы. Паводле перапісу 1897 г. у Дрыбіне было 1828 жыхароў, сярод якіх 856 праваслаўных і 971 іудзей. З 1903 года ў мястэчку дзейнічала пажарнае таварыства, у 1910—1911 гадах адкрыліся паштова-тэлеграфная кантора і ашчадная каса.

 

У 1924 годзе ўпершыню быў утвораны Дрыбінскі раён, аднак у 1935 годзе ён быў прыбраны. Наогул у раёна тры даты нараджэння і дзве даты скасавання. У 1930-я гады ў Дрыбіне працавалі вадзяны і нафтавы млыны, кузня, кравецкая майстэрня «Чырвоная ігла», шавецкая майстэрня, арцель «Смычка», смалакурны завод, арцель «Смалапрадукцыя», хлебапякарня, крухмальны, масларобча-сыраварны і шапавальны заводы. Падчас Другой сусветнай вайны нямецкая акупацыйная адміністрацыя стварыла ў Дрыбіне лагер смерці, дзе знішчылі 2,5 тыс. чалавек.

 

Самы малы райцэнтр Беларусі

Дрыбін знаходзіцца ў баку ад буйных аўтатрас, за 64 км на паўночны ўсход ад Магілёва. Аўтамабільнымі дарогамі злучаны з Магілёвам і Горкамі. Самы малы райцэнтр Беларусі можа здзівіць падарожнага сваёй утульнасцю і дагледжанасцю, што ўбачыш не ў кожным мястэчку ці нават у буйным горадзе.

Вывучыць цэнтр Дрыбіна не складана, бо трэба прагуляцца ўсяго хвілін па дваццаць у адзін і другі бок. Цэнтр мястэчка заўсёды выглядае ўпарадкаваным і прыбраным, хоць і іншыя раёны горада таксама не надта адстаюць у гэтым сэнсе. Між іншым, праект забудовы і планавання Дрыбіна распрацавалі яшчэ ў 1982 годзе. 

У Дрыбіне дзве цэнтральных вуліцы, якія арыентуюцца з захаду на ўсход: адна носіць імя лідара бальшавікоў Леніна, а другая – Савецкая. Дарэчы, менавіта вуліца Савецкая падзяляе Дрыбін на дзве часткі: стары Дрыбін з драўлянымі хатамі і невялічкімі катэджамі і новы Дрыбін з масівам пяціпавярховых дамоў і адміністрацыйнымі будынкамі. Нягледзячы на прысутнасць у тапаніміцы мястэчка розных савецкіх назваў, помніка Леніну ў Дрыбіне не існуе. Сярод гарадскіх найменняў адзначым невялічкую вуліцу, названую ў гонар вядомага беларускага пісьменніка Максіма Гарэцкага.

 

Сярод мясцовых адметнасцяў варта адзначыць будынак, у якім размяшчаюцца пракуратура, суд, натарыяльная служба і ЗАГС. Архітэктурна ён выглядае нестандартна, бо ў ім прасочваецца гульня з аб’ёмамі і формамі. 

Дарэчы, цэлы комплекс адміністрацыйных будынкаў у Дрыбіне пабудавалі пасля таго, як мястэчка зноўку аднавіла статус раённага цэнтра. Адным з нешматлікіх яскравых будынкаў савецкага перыяду, што захаваўся ў Дрыбіне, з’яўляецца мясцовая дзіцячая мастацкая школа.

 

На зліцці трох рэк

Масіў панэльных і цагляных шматпавярховых дамоў у Дрыбіне размешчаны ў трох кластэрах. Цагляныя дамы часам вылучаюцца нязвыклай для раённага цэнтра архітэктурнай формай жылых пабудоў. Раёны, дзе размешчаны панэльныя і цагляныя дамы настолькі добра дагледжаны, што могуць нават прэтэндаваць на якую-небудзь рэспубліканскую ўзнагароду па ўпарадкаванасці кварталаў і двароў. 

 

Асобна вылучаецца масіў невялікіх чатырохкватэрных двухпавярховых домікаў з агародамі, якія будавалі для першых перасяленцаў адразу пасля чарнобыльскай трагедыі. Гэты раён у параўнанні з іншымі выглядае больш блякла, але таксама досыць прывабна.

 

Адзначым, што ў мястэчку ёсць гасцініца, якая называецца проста – «Дрыбін». У параўнанні з іншымі раённымі гасцініцамі яна дае наведвальнікам досыць якасныя і недарагія паслугі.  

У мястэчку ёсць некалькі месцаў, дзе можна адпачыць. Кафэ-бар «Малахіт» – месца паломніцтва аматараў добра пагуляць і «адарвацца», рэстаран «Фламінга» – месца культурнага адпачынку, правінцыйны рэстаран з дэмакратычнымі коштамі. 

Ёсць гэтаксама невялікае кафэ з сімвалічнай назвай “Проня”. Дарэчы, гарадскі пасёлак Дрыбін стаіць у месцы зліцця Проні з рэкамі Быстрая і Гольша. 

 

“Картушніцкі лемезень”

 

Дрыбін – даўняе мястэчка гістарычнай Мсціслаўшчыны, вядомае тутэйшымі шапаваламі, якія распрацавалі ўласную ўмоўную мову – «катрушніцкі лемезень». 

Мястэчка і ваколіцы прываблівае турыстаў у першую чаргу сваім унікальным промыслам — шапавальствам (ручное валянне валёнак), які стаўся рэгіянальным брэндам і часткай нематэрыяльнай спадчыны Беларусі. 

 

На фестываль насельніцтва павялічваецца ў два разы

З 2011 года ў раённым цэнтры праводзіцца фестываль “Дрыбінскія таржкі” мэтай якога з’яўляецца захаванне і папулярызацыя не толькі шапавальства, але і народных творчасці, промыслаў і раместваў у шырокім сэнсе, а таксама прыцягненне ўвагі дзяцей, падлеткаў, юнакоў і дарослых да беларускіх народных традыцый, абрадаў і звычаяў, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Прычым на фестываль прыязджаюць з розных куткоў Беларусі і Расіі, а таксама госці з бліжэйшага замежжа.

Фестываль народнай творчасці, промыслаў і рамёстваў “Дрыбінскія таржкі” звычайна досыць шматгранны, бо праводзіцца два дні. На ім можна не толькі паесці стравы народнай кухні, набыць сувенір, аднак і паўдзельнічаць у кірмашовых забавах і народных гульнях. Акрамя таго, можна паўдзельнічаць у мастар-класах па народных рамёствах і промыслах, у тым ліку па валянні валёнак і спрачыніцца да шапавальскага навыку. 

Апошнім часам фестываль мае высокую папулярнасць і падчас яго правядзення насельніцтва Дрыбіна павялічваецца ў два разы.

Дрыбінскі гісторыка-этнаграфічны музей таксама звязаны з шапавальскім промыслам. У музеі ёсць шапавальскае майстэрня, дзе займаюцца дзеці і дарослыя. Больш за тое, на папулярызацыю промысла і стварэнне адпаведнай экспазіцыі па шапавальству ўстанове культуры неаднаразова вылучаліся нямалыя датацыі.  

Дарэчы, наведвальнікі музея могуць пазнаёміцца не толькі з тэхналогіяй выраблення валёнак, але і з асноўныямі прыладамі працы, якія выкарыстоўваюцца ў гэтым промысле. 

Усяго ў музеі знаходзяцца 6 залаў, якія прысвечаны промыслам і рамёствам, народнаму адзенню і мясцовай прыродзе, ваенным падзеям, археалогіі і гісторыі развіцця Дрыбінскага раёна і абразам XIX-XX стст.

 

Сярод іншых адметнасцяў можна вылучыць брацкую магілу (1943-1944 гг.), дзе знаходзіцца абеліск загінулым салдатам. 

Менавіта па Проні падчас вайны на працягу дзевяці месяцаў ішлі жорсткія баі паміж савецкімі войскамі і войскамі гітлераўскай Германіі.

 

Да архітэктурных славутасцяў Дрыбіна адносяцца вадзяны млын і драўляная Свята-Праабражэнская царква. Вадзяны млын пачатку ХХ стагоддзя стаіць на рацэ Радзебка – прытоку Проні. Драўляная Спаса-Праабражэнская царква, у сваю чаргу, датуецца 1940-мі гадамі. 

Размешчана яна ў звычайнай драўлянай хаце, прычым ініцыятарам яе збудавання быў мясцовы жыхар. Адзначым таксама, што ў Дрыбіне захаваліся старыя яўрэйскія могілкі, а вядомая ізраільская балерына і выкладчыца класічнага балета Мія Арбатава нарадзілася ў 1911 годзе менавіта ў гэтым беларускім мястэчку. 

А яшчэ ў ваколіцах Дрыбіна, за 1 км на паўднёвы захад ад паселішча знаходзіцца старажытны курган і дзве археалагічныя стаянкі каменнага веку.